Oplosbaarheid van CO2 in water aantonen bij verschillende temperaturen 10 C 10 C

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Oplosbaarheid van CO2 in water aantonen bij verschillende temperaturen 10 C 10 C"

Transcriptie

1 Oplosbaarheid van CO 2 in water aantonen bij verschillende temperaturen Materiaal: (Titratie) A - Statief + klemmen - Buret - Thermometer - Bekerglas 250 / 500ml - Ijs - Gedestilleerd water => 10 C - Fenolftaleïne - Natriumhydroxide 0,1M Materiaal: (Productie CO 2 ) - Ballon - Azijn - Bakpoeder Uitvoering: - Spoel de buret uit met gedestilleerd water. - Vul de buret daarna met 50 ml NaOH. - Doe het bekerglas 3/4 de vol met ijs. - Vul de erlenmeyer met 50 ml gedestilleerd water en doe daar 5 druppels Fenolftaleïne bij. - Zet de erlenmeyer in het bekerglas met ijs. (Zorg dat het gedestilleerd water een temperatuur krijgt van 10 C!) - Maak de volgende proefopstelling: - Productie CO 2 :

2 Schud in een erlenmeyer 15 ml azijn. Voeg hier een afgestreken theelepel bakpoeder aan toe. Plaats onmiddellijk de ballon op de erlenmeyer. Resultaat: - Controleer als het gedestilleerd water een temperatuur heeft bereikt van 10 C! Temperatuur OK?! Ga verder! - Knijp de ballon dicht. - Haal hem van de erlenmeyer af en zorg dat er zeker geen CO 2 vrijkomt. - Bevestig de ballon daarna op de erlenmeyer met het gedestilleerd water en de Fenolftaleïne. - Laat nu het CO 2 gas overgaan in het gedestilleerd water. - Wacht 15 min. (Zo kan er voldoende gas eventueel oplossen.) - Start de titratie, maar laat de erlenmeyer in het ijs staan om de lage temperatuur te behouden. - Titreer totdat er een vaste kleuromslag optreedt. - Noteer de waarnemingen. Waarneming: - VOOR CO 2 - productie

3 - TIJDENS - NA - Getitreerde hoeveelheid NaOH = 37,6 ml bij een temperatuur van 10 C.

4 B Materiaal: (Titratie) - Statief + klemmen - Buret - Thermometer - Warmwaterbad => 20 C - Gedestilleerd water => 20 C - Fenolftaleïne - Natriumhydroxide 0,1M Materiaal: (Productie CO 2 ) - Ballon - Azijn - Bakpoeder Uitvoering: - Spoel de buret uit met gedestilleerd water. - Vul de buret daarna met 50 ml NaOH. - Vul de erlenmeyer met 50 ml gedestilleerd water en doe daar 5 druppels Fenolftaleïne bij. - Zet de erlenmeyer in het warmwaterbad. (Zorg dat het gedestilleerd water een temperatuur krijgt van 20 C!) - Maak de volgende proefopstelling: - Productie CO 2 : Schud in een erlenmeyer 15 ml azijn. Voeg hier een afgestreken theelepel bakpoeder aan toe. Plaats onmiddellijk de ballon op de erlenmeyer.

5 Resultaat: - Controleer als het gedestilleerd water een temperatuur heeft bereikt van 20 C! Temperatuur OK?! Ga verder! - Knijp de ballon dicht. - Haal hem van de erlenmeyer af en zorg dat er zeker geen CO 2 vrijkomt. - Bevestig de ballon daarna op de erlenmeyer met het gedestilleerd water en de Fenolftaleïne. - Laat nu het CO 2 gas overgaan in het gedestilleerd water. - Wacht 15 min. (Zo kan er voldoende gas eventueel oplossen.) - Start de titratie, maar laat de erlenmeyer steeds in het warmwaterbad staan om de constante temperatuur te behouden. - Titreer totdat er een vaste kleuromslag optreedt. - Noteer de waarnemingen. Waarneming: - VOOR CO 2 - productie

6 - TIJDENS - NA - Getitreerde hoeveelheid NaOH = 27,5 ml bij een temperatuur van 20 C.

7 C Materiaal: (Titratie) - Statief + klemmen - Buret - Thermometer - Warmwaterbad => 50 C - Gedestilleerd water => 50 C - Fenolftaleïne - Natriumhydroxide 0,1M Materiaal: (Productie CO 2 ) - Ballon - Azijn - Bakpoeder Uitvoering: - Spoel de buret uit met gedestilleerd water. - Vul de buret daarna met 50 ml NaOH. - Vul de erlenmeyer met 50 ml gedestilleerd water en doe daar 5 druppels Fenolftaleïne bij. - Zet de erlenmeyer in het warmwaterbad. (Zorg dat het gedestilleerd water een temperatuur krijgt van 50 C!) - Maak de volgende proefopstelling: - Productie CO 2 : Schud in een erlenmeyer 15 ml azijn. Voeg hier een afgestreken theelepel bakpoeder aan toe. Plaats onmiddellijk de ballon op de erlenmeyer. Resultaat:

8 - Controleer als het gedestilleerd water een temperatuur heeft bereikt van 50 C! Temperatuur OK?! Ga verder! - Knijp de ballon dicht. - Haal hem van de erlenmeyer af en zorg dat er zeker geen CO 2 vrijkomt. - Bevestig de ballon daarna op de erlenmeyer met het gedestilleerd water en de Fenolftaleïne. - Laat nu het CO 2 gas overgaan in het gedestilleerd water. - Wacht 15 min. (Zo kan er voldoende gas eventueel oplossen.) - Start de titratie. Indien nodig mag je de erlenmeyer even uit het warmwaterbad halen om lichtjes te kunnen schudden. - Titreer totdat er een vaste kleuromslag optreedt. - Noteer de waarnemingen. Waarneming: - VOOR - TIJDENS

9 - NA - Getitreerde hoeveelheid NaOH = 16,4 ml bij een temperatuur van 50 C. Besluit: Temperatuur ( C) Hoeveelheid getitreerde NaOH (ml) 37,6 27,5 16,4 Hoe hoger de temperatuur, hoe beter vaste stoffen oplossen, maar hoe slechter gassen oplossen. Hoe lager de temperatuur, hoe beter gassen oplossen. Door de temperatuur van water te verhogen (warm water), zorg je ervoor dat de gasmoleculen streven om een nog grotere ruimte in te nemen. Met als gevolg dat de gasmoleculen het minder belangrijk vinden om op te lossen in het water. De aantrekkende kracht tussen de moleculen verzwakt.

Een neutralisatiereactie volgen (leerlingenversie)

Een neutralisatiereactie volgen (leerlingenversie) 1 Oriënteren Een neutralisatiereactie volgen (leerlingenversie) Onderzoeksvraag - hypothese Hoe kun je experimenteel een neutralisatiereactie waarnemen? 2 Voorbereiden 2.1 Achtergrondinformatie Je onderzoekt

Nadere informatie

Bepaling van de exacte molariteit van ca. 0,1 M natronloog

Bepaling van de exacte molariteit van ca. 0,1 M natronloog Bepaling van de exacte molariteit van ca. 0,1 M natronloog Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dick Naafs 02 October 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/34903

Nadere informatie

Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test.

Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test. Bereiding en eigenschappen van CO 2 Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test. 1.1 Onderzoeksvraag Hoe kunnen we CO 2 aantonen? 1.2 Mogelijke hypothesen 1.2.1 Geen interactie: Er vormt zich

Nadere informatie

TEST 2 DEZE TEST BESTAAT UIT TWEE ONDERDELEN: BEREKENING VAN HET VOLUME VAN EEN KIP AAN DE HAND VAN DE WET VAN BOYLE (activiteit 2)

TEST 2 DEZE TEST BESTAAT UIT TWEE ONDERDELEN: BEREKENING VAN HET VOLUME VAN EEN KIP AAN DE HAND VAN DE WET VAN BOYLE (activiteit 2) TEST 2 DEZE TEST BESTAAT UIT TWEE ONDERDELEN: METING VAN CO 2 PRODUCTIE GEDURENDE HET ADEMHALEN (activiteit 1) BEREKENING VAN HET VOLUME VAN EEN KIP AAN DE HAND VAN DE WET VAN BOYLE (activiteit 2) Pas

Nadere informatie

DRUPPELTELLER 0662DROP GEBRUIKERSHANDLEIDING

DRUPPELTELLER 0662DROP GEBRUIKERSHANDLEIDING DRUPPELTELLER 0662DROP GEBRUIKERSHANDLEIDING CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Korte beschrijving De CMA Druppelteller 0662DROP is een modulaire accessoire dat op de CMA

Nadere informatie

Proef Scheikunde Redoxtitratie Bepaling vitamine C in tabletten

Proef Scheikunde Redoxtitratie Bepaling vitamine C in tabletten Proef Scheikunde Redoxtitratie Bepaling vitamine C in tabletten Proef door een scholier 2025 woorden 19 maart 2010 6,2 112 keer beoordeeld Vak Scheikunde Verslag scheikunde Redoxtitratie Het vitamine c-gehalte

Nadere informatie

De TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof.

De TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof. OPDRACHT 9 Practicum Om je kennis van de scheidingsmethoden en oplosbaarheid te vergroten volgen hieronder een aantal proeven. Ook krijg je een proef over indicatoren / reagens. Met behulp daarvan kun

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen? Chemisch stoplicht 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment

Nadere informatie

1. De wetenschappelijke methode: OVUR

1. De wetenschappelijke methode: OVUR 1. De wetenschappelijke methode: OVUR Oriënteren Voorbereiden Uitvoeren Reflecteren Oriënteren op het onderzoeksprobleem Formuleren van onderzoeksvragen Planning Experiment uitvoeren Formuleren van conclusies

Nadere informatie

Vitamine C bepalen uit fruitsap

Vitamine C bepalen uit fruitsap Vitamine C bepalen uit fruitsap 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we de gehalte vitamine C in fruitsap bepalen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Zuur-basetitratie : een titratietechniek

Nadere informatie

Opdracht chemische. eierwekker

Opdracht chemische. eierwekker Opdracht chemische eierwekker Doel: een chemische eierwekker maken waarmee je 3 minuten kunt klokken. In deze handleiding zijn de voorschriften voor twee klokreacties opgenomen. Het is de bedoeling dat

Nadere informatie

Hoe kan je CO 2 uit eierschalen, mosselschelpen en krijt bekomen? Hypothese onderzoeksvraag: Wat denk je en waarom?

Hoe kan je CO 2 uit eierschalen, mosselschelpen en krijt bekomen? Hypothese onderzoeksvraag: Wat denk je en waarom? Hoe kan je CO 2 uit eierschalen, mosselschelpen en krijt bekomen? Hypothese onderzoeksvraag: Wat denk je en waarom? Inleiding: Gebruik van eierschalen als bemesting voor de bodem: Aangezien eischalen hoofdzakelijk

Nadere informatie

Chocolade: de zilverspiegel

Chocolade: de zilverspiegel Chocolade: de zilverspiegel 1. Onderzoeksvraag oe reageert chocolade met Tollensreagens? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Redoxreacties+begrippen b. Materiaal + stoffen AgNO

Nadere informatie

Proef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren

Proef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren Proef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren Proef door een scholier 1617 woorden 10 maart 2003 5,1 74 keer beoordeeld Vak Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen

Nadere informatie

TF5 Scheikunde 4 VWO H 8 en H 9 16 juni 2011

TF5 Scheikunde 4 VWO H 8 en H 9 16 juni 2011 TF5 Scheikunde 4 VWO H 8 en H 9 16 juni 2011 Deze toets bestaat uit 28 onderdelen. Hiervoor zijn in totaal X punten te behalen. Kalkwater Calciumhydroxide, Ca(OH) 2 (s) is matig oplosbaar in water. Als

Nadere informatie

Practicum Zouten 2 VMBO 4 Zouten Zoutoplossingen bij elkaar Slecht oplosbare zouten maken Ionen verwijderen Herkennen van een zout

Practicum Zouten 2 VMBO 4 Zouten Zoutoplossingen bij elkaar Slecht oplosbare zouten maken Ionen verwijderen Herkennen van een zout Practicum Zouten 2 Niveau: VMBO 4 Onderdeel: Zouten Proeven: Zoutoplossingen bij elkaar Slecht oplosbare zouten maken Ionen verwijderen Herkennen van een zout 1 Proef 1 Zoutoplossingen bij elkaar Nodig:

Nadere informatie

Experimenten reehorstconferentie

Experimenten reehorstconferentie Experimenten reehorstconferentie 1. Velletje A4 (naar beneden later dwarrelen) 2. Touw/snoer in de war, of juist rechtuit. 3. Kroezentang, amandelen 4. Lachgas met Mg-lint. Reactie: Mg + N 2 O MgO + N

Nadere informatie

3 WERKINSTRUCTIE TITREREN EN BEREKENINGEN

3 WERKINSTRUCTIE TITREREN EN BEREKENINGEN 3 WERKINSTRUCTIE TITREREN EN BEREKENINGEN 3.1 Inleiding In dit derde artikel wordt uiteengezet hoe de bepaling van het totaalzuur in wijn wordt uitgevoerd. Tevens zijn er voorbeeldberekeningen gegeven

Nadere informatie

Praktische opdracht Scheikunde Waterstofcarbonaat in water

Praktische opdracht Scheikunde Waterstofcarbonaat in water Praktische opdracht Scheikunde Waterstofcarbonaat in water Praktischeopdracht door I. 1848 woorden 3 mei 2013 4,3 27 keer beoordeeld Vak Scheikunde Inleiding Op een zonnige dag zit je op het strand. Je

Nadere informatie

scheikunde bezem vwo 2016-I

scheikunde bezem vwo 2016-I WC-reinigers 5 maximumscore 3 Cl 2 + 4 OH 2 ClO + 2 H 2 O + 2 e Cl 2 voor de pijl en ClO na de pijl 1 OH voor de pijl en H 2 O na de pijl 1 elektronen na de pijl en juiste coëfficiënten 1 6 maximumscore

Nadere informatie

Bepaling van het stikstofgehalte van Pokon

Bepaling van het stikstofgehalte van Pokon Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dick Naafs ; Jan Lutgerink 07 October 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/38173 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Reacties met een kleurtje

Reacties met een kleurtje Supplement bij: Offereins, M. en J.R. Bette (2008). Een uitje met een DOEL. NVOX, 33(10), 442-443. Reacties met een kleurtje DATUM UITVOERING: Afdeling Laboratoriumtechniek Algemene informatie Doel: het

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat? blauw geheimschrift 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Indicator (een stof waarmee we

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood? Blauw op drie wijzen 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond

Nadere informatie

Wa W rm r t m e Inlage

Wa W rm r t m e Inlage Inlage Proef 1 nattigheid - 1 Erlenmeyer (nr. 10) - 1 Rubberen stop (nr. 18) - Heet water Doe wat heet water in de erlenmeyer. Doe de stop erop en kijk wat er gebeurt. Kun je dit beschrijven? Proef 2 Frisse

Nadere informatie

Deel 2. Bepalen van het omslagpunt van een titratie Door Alexander Vogelaar, 7 juli 2017

Deel 2. Bepalen van het omslagpunt van een titratie Door Alexander Vogelaar, 7 juli 2017 BEPALEN VAN HET OMSLAGPUNT VAN EEN TITRATIE Inleiding Most en wijn bevatten naast wijnsteenzuur voornamelijk appel-, citroen-, azijn-, melk-, oxaal- en barnsteenzuur. Van al deze zuren zal wijnsteenzuur

Nadere informatie

39 e Nationale Scheikundeolympiade

39 e Nationale Scheikundeolympiade 39 e Nationale Scheikundeolympiade Cosun Innovation Center Dinteloord PRACTICUMTOETS woensdag 13 juni 2018 De experimenten voor deze toets zijn voorbereid door: Kees Beers (NSO comité) Wilco Duvivier (Cosun

Nadere informatie

Opgave 1. Opgave 2. b En bij een verbruik van 10 ml? Dan wordt de procentuele onnauwkeurigheid 2 x zo groot: 0,03 / 20 x 100% = 0,3% Opgave 3

Opgave 1. Opgave 2. b En bij een verbruik van 10 ml? Dan wordt de procentuele onnauwkeurigheid 2 x zo groot: 0,03 / 20 x 100% = 0,3% Opgave 3 Hoofdstuk 13 Titratieberekeningen bladzijde 1 Opgave 1 Wat is het theoretisch eindpunt? Het theoretisch eindpunt is het titratievolume waarbij de bedoelde reactie precies is afgelopen. En wat is dan het

Nadere informatie

Prof. dr. W. Guedens Lic. M. Reynders

Prof. dr. W. Guedens Lic. M. Reynders Prof. dr. W. Guedens Lic. M. Reynders 2007 Universiteit Hasselt Chemie Inhoud INTRODUCTIE 1 Titratie van een onbekend diprotisch zuur met een bekende NaOH oplossing 1 PH METINGEN MET CBL2 EN DATAMATE 2

Nadere informatie

Onderzoeksthema: DNA extractie uit levende cellen (kiwi) (6 jaar) C. Schramme

Onderzoeksthema: DNA extractie uit levende cellen (kiwi) (6 jaar) C. Schramme Onderzoeksthema: DNA extractie uit levende cellen (kiwi) (6 jaar) C. Schramme Bij dit onderzoekje wordt het accent in hoofdzaak gelegd op het leren ontwikkelen van een onderzoeksmethode, een werkwijze,

Nadere informatie

endotherme reactie met soda

endotherme reactie met soda endotherme reactie met soda 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we temperaturen behalen onder de nul graden Celsius m.b.v. dinatriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Endo-energetisch

Nadere informatie

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1982 EERSTE TIJDVAK uitwerkingen

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1982 EERSTE TIJDVAK uitwerkingen EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1982 EERSTE TIJDVAK uitwerkingen Oxonium 1982-I(I) Opmerking: Het ruimtelijk verloop (zie onder) van de substitutiereactie (S N2) was bij de beantwoording niet noodzakelijk: Uit (methoxyethaan)

Nadere informatie

PROEFVERSIE HOCUS POCUS... BOEM DE CHEMISCHE REACTIE. WEZO4_1u_ChemischeReacties.indd 3

PROEFVERSIE HOCUS POCUS... BOEM DE CHEMISCHE REACTIE. WEZO4_1u_ChemischeReacties.indd 3 HOCUS POCUS... BOEM VERSIE PR O EF DE CHEMISCHE REACTIE WEZO4_1u_ChemischeReacties.indd 3 14/04/16 20:53 HOOFDSTUK 1 CHEMISCHE REACTIES EN FYSISCHE VERSCHIJNSELEN 1.1 Chemische reactie en fysisch verschijnsel

Nadere informatie

Onderzoeksopdracht chemie

Onderzoeksopdracht chemie Onderzoeksopdracht chemie Bakpoeder en azijn Olivier Douvere SAMENVATTING Deze onderzoeksopdracht kan gebruikt worden om leerlingen begeleid onderzoek (tweede graad) of zelfstandig onderzoek (derde graad)

Nadere informatie

Kaas maken (taakanalyse)

Kaas maken (taakanalyse) Kaas maken (taakanalyse) Vakverdieping praktijkopdracht; Benjamin Bezemer & Marc van Rooden Tijdsbesteding Activiteit: 2,5 uur (inclusief half uur wachttijd): Voorwerk - 10 minuten (melk verwarmen 30 C)

Nadere informatie

Hypothese Benodigdheden (1 e keer) Opstelling (1 e keer) Werkwijze (1 e keer) Werkwijze (1 e keer) Waarnemingen (1 e

Hypothese Benodigdheden (1 e keer) Opstelling (1 e keer) Werkwijze (1 e keer) Werkwijze (1 e keer) Waarnemingen (1 e Profielwerkstuk Inhoudsopgave Inhoud... 2 Inleiding... 4 De Onderzoeksvraag... 4 De Onderzoeksvraag... 5 De Deelvragen... 5 De Experimenten... 5 Theorie... 6 Diesel... 6 Biodiesel... 6 Het maken van Biodiesel...

Nadere informatie

CHIPS. light versus naturel

CHIPS. light versus naturel CHIPS light versus naturel 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Voedingswaarden van chips volgens de etiketten op de verpakking... 4 3. Experimenten... 5 Experiment 1: Vetgehalte van chips bepalen... 5 Experiment

Nadere informatie

ALKALINITEIT/ZUURTEGRAAD (BUFFERCAPACITEIT)

ALKALINITEIT/ZUURTEGRAAD (BUFFERCAPACITEIT) 1 DOEL EN TOEPASSINGSGEBIED ALKALINITEIT/ZUURTEGRAAD (BUFFERCAPACITEIT) De aciditeit of zuurtegraad is een maat voor de capaciteit van het water om OH - te neutraliseren. De basiciteit of alkaliniteit

Nadere informatie

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven Acetylglycine 1978-II(I) Vele endotherme reacties verlopen alleen als men aan de stoffen die men wil laten reageren energie toevoert. Toevoeren van energie

Nadere informatie

OPGAVEN EINDRONDE THEORIE, woensdag 16 juni 1982, u

OPGAVEN EINDRONDE THEORIE, woensdag 16 juni 1982, u Nationale Chemieolympiade OPGAVEN EINDRONDE TEORIE, woensdag 16 juni 1982, 8.30 12.30 u Deze eindronde bestaat uit 20 vragen verdeeld over 4 opgaven. De eindronde duurt maximaal 4 klokuren. Opgave 1 Als

Nadere informatie

Prof. dr. Wanda Guedens Mevr. Monique Reynders

Prof. dr. Wanda Guedens Mevr. Monique Reynders 2 Inhoud 1. Protocol ph-meting van bier... 3 2. Protocol bepaling alcoholgehalte in bier... 4 Gefractioneerde destillatie versus gewone destillatie... 4 Uitvoering gefractioneerde destillatie... 4 VERSLAG

Nadere informatie

YOGHURT GIDS VOOR DE LEERKRACHT

YOGHURT GIDS VOOR DE LEERKRACHT YOGHURT GIDS VOOR DE LEERKRACHT Met dank aan: Wilfried Platteau Katho Campus Roeselare (project Micromaat: Yoghurt) http://www.katho.be/hivb 2 YOGHURT - GIDS VOOR DE LEERKRACHT BIOYOGHURT LEEFT DOELEN

Nadere informatie

Bepaling van ammoniakale stikstof door destillatie en titratie

Bepaling van ammoniakale stikstof door destillatie en titratie Bepaling van ammoniakale stikstof door destillatie en titratie februari 2012 Pagina 1 van 6 WAC/III/E/022 INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 PRINCIPE... 3 3 OPMERKINGEN... 3 4 MATERIAAL... 3 4.1 MATERIAAL...

Nadere informatie

Bepaling van het kaliumgehalte in pokon

Bepaling van het kaliumgehalte in pokon Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dick Naafs 25 februari 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/42827 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

ph bepalen m.b.v. rode koolsap

ph bepalen m.b.v. rode koolsap ph bepalen m.b.v. rode koolsap 1. Onderzoeksvraag Hoe kun je rode koolsap gebruiken om te bepalen of een oplossing zuur, neutraal of basisch is? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment

Nadere informatie

gist luchtige schimmels

gist luchtige schimmels gist luchtige schimmels Zonder microben zou jouw ontbijt er heel anders uitzien. Dan was er bijvoorbeeld geen brood, geen kaas en geen yoghurt. Ook heel veel ander eten en drinken, zoals wijn, bier, koffie,

Nadere informatie

3.0 Stof 2 www.natuurkundecompact.nl

3.0 Stof 2 www.natuurkundecompact.nl 3.0 Stof 2 www.natuurkundecompact.nl 3.1 a Water doen koken b Paraffine doen stollen 3.3 Kristal maken 3.4 a Uitzetten en krimpen (demonstratie) b Thermometer ijken 1 3.1 a Water doen koken www.natuurkundecompact.nl

Nadere informatie

Module analytische chemie

Module analytische chemie Module analytische chemie Bepaling sulfiet in wijn groep : 2CC Christof Adyns Dave Manhaeghe Niels Huygelier Bepaling sulfiet in wijn 1 INHOUD I. Vergelijking verschillende normen... 3 II. SOP... 3 II.1.

Nadere informatie

Bepaling van het oxaalzuurgehalte van rabarber en spinazie

Bepaling van het oxaalzuurgehalte van rabarber en spinazie Bepaling van het oxaalzuurgehalte van rabarber en spinazie Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dick Naafs ; Jan Lutgerink 22 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/38284

Nadere informatie

Esters. Versie 1 November 2014

Esters. Versie 1 November 2014 Esters Versie 1 November 2014 Gepubliceerd en gedistribueerd door Universiteit Utrecht Departement Scheikunde Onderwijsinstituut Scheikunde Padualaan 8 3584 CH Utrecht Nederland Ontwikkelaar: Anneke Drost,

Nadere informatie

Hans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie

Hans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie Chemie in druppels Hans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie 4 Verschuiving van een chemisch evenwicht 4.1 Chemisch evenwicht Stikstofdioxide (NO 2) (roodbruin gas) kan omgezet worden tot

Nadere informatie

Bepaling van ammoniakale stikstof door destillatie en titratie

Bepaling van ammoniakale stikstof door destillatie en titratie Bepaling van ammoniakale stikstof door destillatie en titratie januari 2005 1/6 WAC/III/E/022 INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 PRINCIPE... 3 3 OPMERKINGEN... 3 4 MATERIAAL... 3 4.1 MATERIAAL... 3 5 REAGENTIA

Nadere informatie

2012 Onderwijsinstituut Scheikunde, Universiteit Utrecht, Nederland

2012 Onderwijsinstituut Scheikunde, Universiteit Utrecht, Nederland Lesbrief fluorescine en ph Versie 2 april 2012 Gepubliceerd en gedistribueerd door Universiteit Utrecht Departement Scheikunde Onderwijsinstituut Scheikunde Sorbonnelaan 16 3584 CA Utrecht Nederland Telefoon:

Nadere informatie

Het gebruik van sensoren en TI-Nspire in de lessen chemie

Het gebruik van sensoren en TI-Nspire in de lessen chemie Het gebruik van sensoren en TI-Nspire in de lessen chemie Olivier Douvere T3 Vlaanderen 19-10-2011 Inhoud Introductie tot verzamelen van gegevens met TI Nspire...3 Verdamping en intermoleculaire krachtwerking...9

Nadere informatie

Opgaven zuurgraad (ph) berekenen. ph = -log [H + ] poh = -log [OH - ] [H + ] = 10 -ph [OH - ] = 10 -poh. ph = 14 poh poh = 14 ph ph + poh = 14

Opgaven zuurgraad (ph) berekenen. ph = -log [H + ] poh = -log [OH - ] [H + ] = 10 -ph [OH - ] = 10 -poh. ph = 14 poh poh = 14 ph ph + poh = 14 Opgaven zuurgraad (ph) berekenen Met behulp van deze formules dien je berekeningen te kunnen uitvoeren. Deze hoef je niet uit je hoofd te leren, maar je moet ze wel kunnen toepassen. Bij een toets zullen

Nadere informatie

Bepaling van het gehalte natriumperboraat (peroxoboraat) in wasmiddelen

Bepaling van het gehalte natriumperboraat (peroxoboraat) in wasmiddelen Bepaling van het gehalte natriumperboraat (peroxoboraat) in wasmiddelen Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dick Naafs 25 February 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/44501

Nadere informatie

Augustus geel Chemie Vraag 1

Augustus geel Chemie Vraag 1 Chemie Vraag 1 Men beschikt over een oplossing van ijzer(ii)nitraat met c = 3,00 mol/l en heeft voor een experiment 0,600 mol nitraationen nodig. Hoeveel ml van de oplossing dient men te gebruiken?

Nadere informatie

Bepaling van de buffercapaciteit

Bepaling van de buffercapaciteit Bepaling van de buffercapaciteit november 2008 Pagina 1 van 7 WAC/III/A/006 INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 PRINCIPE... 3 3 OPMERKINGEN... 4 4 APPARATUUR EN MATERIAAL... 4 4.1 MATERIAAL... 4 4.2 APPARATUUR...

Nadere informatie

Bepaling van het sulfietgehalte in wijn

Bepaling van het sulfietgehalte in wijn Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dick Naafs 06 October 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/35560 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Naam: Niek v/d Veen, Niels Spanjer & Karen Bruns Klas: 3H1 Docent: Dhr. Steenberge & Mevr. Meijer

Naam: Niek v/d Veen, Niels Spanjer & Karen Bruns Klas: 3H1 Docent: Dhr. Steenberge & Mevr. Meijer Naam: Niek v/d Veen, Niels Spanjer & Karen Bruns Klas: 3H1 Docent: Dhr. Steenberge & Mevr. Meijer Hoe schoon is het water dat in de Dinkel stroomt? Wij denken dat het water dat in de Dinkel stoomt schoon

Nadere informatie

Overdaad Schaadt. Onderzoek naar vervuild water. Naam:... Foto: creative commons; Flickr eddi07.

Overdaad Schaadt. Onderzoek naar vervuild water. Naam:... Foto: creative commons; Flickr eddi07. Overdaad Schaadt Onderzoek naar vervuild water Naam:... Foto: creative commons; Flickr eddi07. 1 inleiding Inleiding: Vroeger was alles beter. Dus niet. Neem bijvoorbeeld drinkwater. Tot ver in de vorige

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing van de testkits in de chemische wateranalysekoffer

Gebruiksaanwijzing van de testkits in de chemische wateranalysekoffer Gebruiksaanwijzing van de testkits in de chemische wateranalysekoffer Meting zuurstofgehalte (mg/l O ² ) 1. Spoel de BOD-fles uit met het te onderzoeken water. 2. Laat de BOD-fles voorzichtig vol lopen

Nadere informatie

Potentiometrische bepaling van sulfide

Potentiometrische bepaling van sulfide Potentiometrische bepaling van sulfide mei 2008 Pagina 1 van 8 WAC/III/C/040 INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 PRINCIPE... 3 3 OPMERKINGEN... 3 4 APPARATUUR EN MATERIAAL... 3 5 REAGENTIA EN OPLOSSINGEN...

Nadere informatie

Deel 1. Goed glaswerk in de wijnmakerij Door Alexander Vogelaar, 7 juli 2017

Deel 1. Goed glaswerk in de wijnmakerij Door Alexander Vogelaar, 7 juli 2017 GOED GLASWERK IN DE WIJNMAKERIJ Inleiding Tijdens de laatste wintercursus werden mij door een paar andere deelnemers vragen gesteld over het titreren van zuur, het kopen van natriumhydroxide en over glaswerk.

Nadere informatie

Periode 2: Scheikunde praktijk P2

Periode 2: Scheikunde praktijk P2 Periode 2: Scheikunde praktijk P2 Nu je hebt geleerd te werken met pipet en maatkolf en je kunt wegen met de analytische balans ga je dit in deze periode toepassen. Lees de stappen van het gebruik goed

Nadere informatie

OXYDEERBAARHEID BIJ WARMTE

OXYDEERBAARHEID BIJ WARMTE OXYDEERBAARHEID BIJ WARMTE 1 DOEL EN TOEPASSINGSGEBIED Het bepalen van de oxydeerbaarheid (permanganaat index) is een snelle, conventionele methode voor de raming van het gehalte aan organische en oxydeerbare

Nadere informatie

RACEN met... WC-papier

RACEN met... WC-papier RACEN met... WC-papier 1 Fossiele Brandstoffen Nadelen 1) Voorraden zijn eindig. 2) Afhankelijkheid van oliestaten 3) Bij verbranding komen broeikasgassen vrij: CO2/NOx/CH4 1000 1500 2000 2 Fossiele Brandstoffen

Nadere informatie

VLUCHTIGE ZUREN IN WIJN

VLUCHTIGE ZUREN IN WIJN VLUCHTIGE ZUREN IN WIJN Arthur Adam Erjen Flamez Sander Maes Cursus Analytische Chemie II Bachelor of Science in de industriële wetenschappen Academiejaar 2014-2015 Semester 3 Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen

Nadere informatie

Wist je dat het aardoppervlak voor driekwart bedekt is met water?

Wist je dat het aardoppervlak voor driekwart bedekt is met water? Prof. dr. L. VAN POUCKE Prof. dr. J. MULLENS Prof. dr. W. GUEDENS Lic. M. REYNDERS Wist je dat het aardoppervlak voor driekwart bedekt is met water? 2006 Universiteit Hasselt 1 Practicum: Chemische aspecten

Nadere informatie

Invloed van de temperatuur op de werking van pancreaslipase

Invloed van de temperatuur op de werking van pancreaslipase Invloed van de temperatuur op de werking van pancreaslipase Wat ga je onderzoeken? Pancreatine is een enzymextract uit de pancreas. Naast amylase en protease bevat het extract ook pancreaslipase. In het

Nadere informatie

Een stof heeft altijd stofeigenschappen. Door hier gebruik van te maken, kun je stoffen makkelijk scheiden.

Een stof heeft altijd stofeigenschappen. Door hier gebruik van te maken, kun je stoffen makkelijk scheiden. Stoffen scheiden Schrijf bij elke proef steeds je waarnemingen in je schrift. Bij het doen van experimenten is het belangrijk dat je goed opschrijft wat je hebt gedaan, zodat andere mensen jouw experiment

Nadere informatie

SEPTEMBERCURSUS CHEMIE HOOFDSTUK 3: STOICHIOMETRIE

SEPTEMBERCURSUS CHEMIE HOOFDSTUK 3: STOICHIOMETRIE SEPTEMBERCURSUS CHEMIE HOOFDSTUK 3: STOICHIOMETRIE 1 OVERZICHT 1. Basisgrootheden en eenheden 2. Berekening van het aantal mol 3. Berekening in niet-normale omstandigheden 4. Oplossingen 5. Berekeningen

Nadere informatie

Datum Voorzitter Secretaris Klusser

Datum Voorzitter Secretaris Klusser Datum Voorzitter Secretaris Klusser Elaborate Aan de slag 4: Het winnen van koper uit malachiet teamopdracht Inleiding De bereiding van koper uit malachiet gaat in verschillende stappen: Stap 1: het maken

Nadere informatie

Deze methylionen hechten zich aan het methoxymethaan, waarbij trimethyloxonium-ionen worden gevormd:

Deze methylionen hechten zich aan het methoxymethaan, waarbij trimethyloxonium-ionen worden gevormd: EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1982 EERSTE TIJDVAK opgaven Oxonium 1982-I(I) Sommige reacties van alkoxyalkanen vertonen overeenkomst met reacties van alkanolen. Zo kan zowel ethoxyethaan als ethanol reageren met

Nadere informatie

landbouw en natuurlijke omgeving verwerking agrarische producten CSPE KB

landbouw en natuurlijke omgeving verwerking agrarische producten CSPE KB Examen VMBO-KB 2011 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving verwerking agrarische producten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan

Nadere informatie

Vlaamse Chemie Olympiade 36ste editie Eerste ronde

Vlaamse Chemie Olympiade 36ste editie Eerste ronde Vlaamse Olympiades voor Natuurwetenschappen KU Leuven epartement hemie elestijnenlaan 200F bus 2404 3001 Heverlee Tel.: 016-32 74 71 E-mail: info@vonw.be www.vonw.be Vlaamse hemie Olympiade 36ste editie

Nadere informatie

Bepaling van de buffercapaciteit

Bepaling van de buffercapaciteit WAC Bepaling van de buffercapaciteit februari 2012 Pagina 1 van 8 WAC/III/A/006 WAC INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 PRINCIPE... 3 3 DEFINITIES... 4 4 OPMERKINGEN... 4 5 APPARATUUR EN MATERIAAL... 5 5.1

Nadere informatie

Bioplastic uit zetmeel

Bioplastic uit zetmeel Bioplastic uit zetmeel 1. Onderzoeksvraag Hoe kan je uit zetmeel plastic maken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Polysachariden: zijn koolhydraten die zijn opgebouwd uit tien

Nadere informatie

Ing. ON TOUR BIODIESEL. Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde

Ing. ON TOUR BIODIESEL. Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde Ing. ON TOUR BIODIESEL Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde UGent Campus Kortrijk Graaf Karel de Goedelaan 5-8500 Kortrijk Info.Kortrijk@UGent.be Voorwoord Deze workshop wordt georganiseerd

Nadere informatie

Experiment 1: Een wolk in een fles

Experiment 1: Een wolk in een fles Experiment 1: Een wolk in een fles Materiaal: een stevige plastic fles van 2 liter (bijvoorbeeld een colafles) drie lucifers lauwwarm water Welke stoffen gaan we op elkaar laten reageren? Wat zal het effect

Nadere informatie

36 e Nationale Scheikundeolympiade

36 e Nationale Scheikundeolympiade 36 e Nationale Scheikundeolympiade YARA Sluiskil PRACTICUMTOETS dinsdag 9 juni 2015 De experimenten voor deze toets zijn voorbereid door: Bart van den Brande Cindy Ducheine Dimitri Overmeire An Stevens

Nadere informatie

11de Vlaams Congres van Leraars Wetenschappen zaterdag 12 november 2005. Jacky Hellemans - Koen Paes

11de Vlaams Congres van Leraars Wetenschappen zaterdag 12 november 2005. Jacky Hellemans - Koen Paes 11de Vlaams Congres van Leraars Wetenschappen zaterdag 12 november 2005 de wet van Jacky Hellemans - Koen Paes Academische Lerarenopleiding Natuurkunde Departement Natuurkunde en Sterrenkunde - K.U.Leuven

Nadere informatie

De oorspronkelijke versie van deze opgave is na het correctievoorschrift opgenomen.

De oorspronkelijke versie van deze opgave is na het correctievoorschrift opgenomen. Toelichting bij Voorbeeldopgaven Syllabus Nieuwe Scheikunde HAVO De opgave is een bewerking van de volgende CE-opgave: Maagtablet 2007-2de tijdvak De oorspronkelijke versie van deze opgave is na het correctievoorschrift

Nadere informatie

Bodem, water en planten

Bodem, water en planten Bodem, water en planten Doel : Bepalen van de hoeveelheden mineralen in de bodem en oppervlaktewater en leren interpreteren van deze waarden en hoe zij invloed hebben op de vegetatie. Tijd : In het veld

Nadere informatie

Uitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 3 Acidimetrie bladzijde 1

Uitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 3 Acidimetrie bladzijde 1 Hoofdstuk 3 Acidimetrie bladzijde 1 Opgave 1 a We titreren HCl met NaOH. Welke van de boven gegeven indicatoren kunnen we gebruiken? Elke genoemde indicator, de phverandering gaat ongeveer van ph = 3 tot

Nadere informatie

Bepaling van het vitamine C-gehalte

Bepaling van het vitamine C-gehalte Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dick Naafs 07 October 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/34793 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Zijn alle zuren even sterk?

Zijn alle zuren even sterk? Zijn alle zuren even sterk? 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een verschil in zuursterkte tussen 2 verschillende zuren aantonen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment -Zuur = een

Nadere informatie

Wanda Guedens en Monique Reynders. Universiteit Hasselt, België

Wanda Guedens en Monique Reynders. Universiteit Hasselt, België Wanda Guedens en Monique Reynders Universiteit Hasselt, België Van chemisch experiment tot wiskundig model Hoe chemie en wiskunde elkaars maatje worden Data-analyse komt neer op het zoeken naar onderlinge

Nadere informatie

Indi Go! Synthese Toepassing Onderzoek Onderzoeksproject in het sciencelab van de UvA voor klas 3 HAVO/VWO

Indi Go! Synthese Toepassing Onderzoek Onderzoeksproject in het sciencelab van de UvA voor klas 3 HAVO/VWO Indi Go! Synthese Toepassing Onderzoek Onderzoeksproject in het sciencelab van de UvA voor klas 3 HAVO/VWO Indigo leerlingenhandleiding 1 Bewerkt door Guido Guijt, Hans van Dijk en Frank Schweikert Het

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kan je een vulkaan reconstrueren met water en olie?

1. Onderzoeksvraag Hoe kan je een vulkaan reconstrueren met water en olie? Vulkaan onder water 1. Onderzoeksvraag Hoe kan je een vulkaan reconstrueren met water en olie? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Oppervlaktespanning is een maat van de kracht

Nadere informatie

Proef Scheikunde Scheikunde proeven

Proef Scheikunde Scheikunde proeven Proef Scheikunde Scheikunde proeven Proef door een scholier 5264 woorden 2 maart 2010 5,3 65 keer beoordeeld Vak Scheikunde Leraar: DOO Klas: L61 Inhoudsopgave 1.4 kopergehalte van een 10 eurocent muntstuk

Nadere informatie

TITRATIES Een korte inleiding en voorbeelden voor het HAVO en VWO

TITRATIES Een korte inleiding en voorbeelden voor het HAVO en VWO TITRATIES Een korte inleiding en voorbeelden voor het HAVO en VWO versie juli 2017 WOORD VOORAF De in dit document besproken titratiemethoden vormen de basis van de diverse varianten die in de loop der

Nadere informatie

Exo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt.

Exo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt. Onweer onder water 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een onweer onder water nabootsen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Redoxreactie: Een reactie tussen atomen, moleculen en/of

Nadere informatie

Op www.sciencequiz.net/lcchemistry kan je meerkeuzevragen chemie terugvinden.

Op www.sciencequiz.net/lcchemistry kan je meerkeuzevragen chemie terugvinden. Meerkeuzevragen Op www.sciencequiz.net/lcchemistry kan je meerkeuzevragen chemie terugvinden. Onderwerpen onderzoekscompetentie Op volgende website kan je eventueel ideeën opdoen voor een (totaal)onderzoek:

Nadere informatie

Doktor Proktor lesbrief groep 3-4. behorend bij de verteltheatervoorstelling: 'Doktor Proktor's Schetenpoeder' door Marjo Dames/ Sterk-Verhaal

Doktor Proktor lesbrief groep 3-4. behorend bij de verteltheatervoorstelling: 'Doktor Proktor's Schetenpoeder' door Marjo Dames/ Sterk-Verhaal Doktor Proktor lesbrief groep 3-4 behorend bij de verteltheatervoorstelling: 'Doktor Proktor's Schetenpoeder' door Marjo Dames/ Sterk-Verhaal 1 Voorbereiding Samen met uw groep gaat u naar de Verteltheatervoorstelling

Nadere informatie

Exo- en endo-energetische reacties met eenzelfde stof

Exo- en endo-energetische reacties met eenzelfde stof Exo- en endo-energetische reacties met eenzelfde stof 1. Onderzoek: a. Onderzoeksvraag: Kunnen we met eenzelfde stof zowel een exo- als een endo-energetische reactie uitvoeren? b. Hypothese: Ja, natriumsulfide

Nadere informatie

Installatiehandleiding Scale Control. Lees voor het installeren eerst deze handleiding

Installatiehandleiding Scale Control. Lees voor het installeren eerst deze handleiding Installatiehandleiding Scale Control Lees voor het installeren eerst deze handleiding Inleiding De werking van de Quooker Scale Control De Scale Control reduceert de hardheid van het water om zo kalkophoping

Nadere informatie

Wijnsoorten maken. 1. Onderzoeksvraag Hoe kun je verschillende wijnsoorten maken?

Wijnsoorten maken. 1. Onderzoeksvraag Hoe kun je verschillende wijnsoorten maken? Wijnsoorten maken 1. Onderzoeksvraag Hoe kun je verschillende wijnsoorten maken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Indicator: een stof waarmee men kan aantonen dat een bepaalde

Nadere informatie

NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE

NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE NATINALE SCHEIKUNDELYMPIADE PGAVEN VRRNDE 1 (de week van) woensdag 3 februari 2010 Deze voorronde bestaat uit 24 meerkeuzevragen verdeeld over 6 onderwerpen en 3 open vragen met in totaal 12 deelvragen

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 Kwantitatieve aspecten

Hoofdstuk 4 Kwantitatieve aspecten Hoofdstuk 4 Kwantitatieve aspecten 4.1 Deeltjesmassa 4.1.1 Atoommassa De SI-eenheid van massa is het kilogram (kg). De massa van een H-atoom is gelijk aan 1,66 10 27 kg. m(h) = 0,000 000 000 000 000 000

Nadere informatie