BESLUITEN. De notitie inzake gemeentelijke en koninklijke onderscheidingen voor kennisgeving aan te nemen.

Transcriptie

1 Behoudens advies van de commissie Burg. B&W- nr.: d.d Onderwerp Overzicht onderscheidingen. BESLUITEN De notitie inzake gemeentelijke en koninklijke onderscheidingen voor kennisgeving aan te nemen. Samenvatting Er is een overzicht gepresenteerd van de bestaande koninklijke en gemeentelijke onderscheidingen.

2 Overzicht onderscheidingen. A. Koninklijke onderscheidingen (meest gangbare): - Lid in de Orde van Oranje-Nassau - Ridder in de Orde van Oranje-Nassau - Officier in de Orde van Oranje-Nassau - Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw B. Gemeentelijke: - Erepenning - Gouden speld voor Externe Relaties - Cornelis Joppenszbeeldje - Heldenpenning C. Voor ambtenaren: - Jan van Houtpenning - Gouden gedenkspeld - Zilveren gedenkspeld - Diploma bij 25- en 40-jarige gemeentedienst. Toelichting. Er zijn globaal drie soorten onderscheidingen: koninklijke, gemeentelijke en specifieke onderscheidingen voor Leidse ambtenaren. Koninklijke onderscheidingen kunnen worden verleend óf bij de Algemene Gelegenheid (AG, lintjesreden) óf bij een bijzondere gelegenheid (b.v. jubileum of afscheid). De keuze voor een koninklijke of een gemeentelijke onderscheiding wordt gemaakt op een drietal gronden: 1. de mate waarin een persoon specifiek voor de Leidse gemeenschap inspanningen heeft verricht, dan wel in algemene zin zich verdienstelijk heeft gemaakt. Een soms wat lastige keuze; 2. de inschatting of een koninklijke onderscheiding haalbaar is of niet; 3. het tijdsbestek. Als regel wordt gehanteerd: iemand die zich verdienstelijk heeft gemaakt wordt voor gedragen voor een koninklijke onderscheiding. Als tussen het moment van aanvraag en eventuele uitreiking slechts een korte tijd rest, kan geen langdurige procedure voor een KO worden gevolgd, tenzij men wacht op de eerstvolgende lintjesregen. Gekeken kan worden of een gemeentelijke onderscheiding dan

3 passend is; deze toekenningsprocedure is aanmerkelijk korter. Ook kan zich de situatie voordoen dat iemand al een gemeentelijke of koninklijke onderscheiding heeft; gekeken kan worden of een tweede, maar andere onderscheiding op zijn plaats is. A. Koninklijke onderscheidingen (KO). Indienen voorstellen. Een voorstel voor een koninklijke onderscheiding voor de AG moet al rond 1 juli van het jaar er aan voorafgaand zijn ingediend. De burgemeester moet alle voorstellen op 15 september naar de Cd K hebben gezonden. Dit is een bikkelharde datum. Bij een bijzondere gebeurtenis dient een aanvraag tenminste 5 maanden van tevoren zijn ingediend. Verschil ON en NL Een onderscheiding in de Orde van ON wordt aangevraagd op grond van maatschappelijke verdiensten. De hoogte (doorgaans beperkt tot lid, ridder of officier) hangt samen met het maatschappelijk belang dat de decorandus heeft vertegenwoordigd. Een onderscheiding in de Orde van de NL (vrijwel alleen ridder) wordt aangevraagd op grond van buitengewone prestatie op wetenschappelijk of cultureel gebied. Dit komt in beginsel weinig voor; gedacht moet worden aan een enkele hoogleraar van de universiteit. In zeer bijzondere gevallen is het mogelijk om iemand, die reeds een koninklijke onderscheiding heeft ontvangen voor bevordering voor te dragen. De procedure is gelijk aan een gewone aanvraag wel moet een uitermate goede motioviatie worden ingediend. Voor raadsleden geldt dat bij minstens 12 jaar raadslidmaatschap en beëindiging van de functie een onderscheiding kan worden aangevraagd, waarvoor verder geen nadere motivatie is vereist. Benoeming geschiedt tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Indien een hogere graad wordt gewenst dient het voorstel wel te worden gemotiveerd. Besluitvorming: KB, na voordracht burgemeester, advies Commissaris van de Koningin en advies Kapittel voor de Civiele Orde.

4 B. Gemeentelijke onderscheidingen. Erepenning. Staat eigenlijk gelijk aan een ereburgerschap. Waarschijnlijk is de penning in 1916 ingesteld; in 1926 heeft de eerste toekenning plaatsgevonden. Wordt doorgaans eenmaal per jaar toegekend aan een persoon die zich buiten zijn/haar dagelijkse werkkring zeer verdienstelijk heeft gemaakt voor Leiden en haar inwoners, inmiddels een criterium dat in de loop der jaren ietwat sleets is geraakt. De penning kan ook aan een instelling of bedrijf worden toegekend. De uitreiking vindt plaats aan de vooravond van de viering van Leidens Ontzet, doorgaans dus vallend op 2 oktober. Een enkele keer wordt de penning tussentijds toegekend, b.v. bij het vertrek van een burgemeester of een jubileum van een instelling (zoals bij de Universiteit in 1975 ter gelegenheid van het 400- jarig bestaan). De penning is voorzien van een met redenen omkleed besluit. Aan rechtspersonen wordt volgens de traditie de penning in goud (=verguld) toegekend, aan natuurlijke personen in zilver. Bijzonder aan deze onderscheiding is dat in beginsel een keuze moet worden gemaakt uit meerdere kandidaten. Bij alle andere onderscheiding ontbreekt het competitieve" element. Gouden speld voor Externe relaties. In wezen een beetje te vergelijken met de erepenning, maar deze kan meerdere keren per jaar worden toegekend aan een (natuurlijke) persoon die zich eveneens langdurig voor Leiden en haar inwoners op een breed maatschappelijk vlak heeft ingespannen. Diepgang is vereist. De speld wordt gemiddeld 2 tot 4 keer per jaar uitgereikt. Ook aan deze penning is een met redenen omklede oorkonde verbonden. De speld bestaat in een heren- en damesuitvoering en is gelijk aan de gedenkspeld voor ambtenaren. Cornelis Joppenszbeeldje. Bronzen miniatuur van het beeld van prof. Wenckebach aan de Lammenschansweg. Het kan worden toegekend aan personen die zich langdurig voor één bepaald project of één bepaalde instelling heeft ingezet. Geen oorkonde. Heldenpenning. In 2004 ingesteld voor personen die zich bijzonder attent hebben gedragen waardoor persoonlijk leed dan wel ernstige schade is voorkomen.

5 Wordt toegekend op aanvraag of indicatie. De penning is dezelfde als de gemeentelijke legpenning in zilver (zie onder Tenslotte ) en wordt gegraveerd met de naam van de held/heldin en de datum van het voorval. NB. Voor specifieke situaties bestaan landelijke organisaties die onderscheidingen toekennen: het Carnegie Heldenfonds in Den Haag en de Maatschappij tot Redding van Drenkelingen te Amsterdam. Per geval wordt bekeken bij welke organisatie een specifiek geval het beste past. Besluitvorming: B&W. C. Ambtenaren. Jan van Houtpenning. Kan worden toegekend aan een ambtenaar, die zich gedurende een lange reeks van jaren heeft onderscheiden door bijzondere toewijding aan zijn/haar en die de gemeentedienst verlaat. De penning, voorzien van een oorkonde, wordt gemiddeld één- tot driemaal per jaar toegekend. Langdurig staat voor een periode van ongeveer 20 jaar. Besluitvorming: B&W. De zilveren en gouden gedenkspeld. Wordt aan elke ambtenaar toegekend die 25, resp. 40 jaar in dienst van de overheid is (inclusief dus van functies, die bij een andere overheid zijn uitgeoefend en de militaire dienst). Loopt parallel met de gratificatieregeling. Toekenning: gemandateerd aan de afdelingen P&O van de diensten. Diploma bij 25 en 40 jaar gemeentedienst. Wordt uitgereikt aan ambtenaren die 25 of 40 jaar bij de gemeente Leiden in dienst zijn. Toekenning: gemandateerd aan de afdelingen P&O van de diensten. Tenslotte. - Een blijk van waardering kan voorts ook worden gegeven in de vorm van een cadeau of - bij ambtenaren - in de vorm van een gratificatie. In het laatste geval ligt initiatief en uitrviering bij de diensten of dienstleiding.

6 - Er worden ook prijzen toegekend; in de collectie bestaan de bronzen en zilveren legpenning van de gemeente Leiden. Deze worden doorgaans toegekend als prijs van de gemeente Leiden bij wedstrijden e.d. Ook wordt incidenteel een beker ter beschikking gesteld. Uitvoering: COM/EBK. NB. Voorts bestaan enkele andere Leidse prijzen, zoals de Co Verhoog(vrijwilligers)prijs, de Ton Hoogenboom (pers)prijs. De Pieternel Rolprijs (vrouwenemancipatie) is inmiddels opgeheven. H. van Woerden COM/EBK 1 februari 2005.