DOCUMENT. Toekomst SO: studiedomein taal en cultuur. 1 Situering. 2 Beschrijving van het studiedomein

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DOCUMENT. Toekomst SO: studiedomein taal en cultuur. 1 Situering. 2 Beschrijving van het studiedomein"

Transcriptie

1 Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel DOCUMENT VVKSO Toekomst SO: studiedomein taal en cultuur 1 Situering In het nadenken over de toekomst van het secundair onderwijs wil het VVKSO uitgaan van de indeling van het onderwijslandschap in studiedomeinen voor de tweede en derde graad. Daarbij vertrekken we vanuit de leerlingenprofielen en het traject dat jongeren lopen na de eerste graad op weg naar hoger onderwijs of de arbeidsmarkt. Deze tekst gaat uit van de algemene principes die we hebben uiteengezet in de teksten Toekomst van het secundair onderwijs (M-VVKSO ), en de concretisering van die principes voor de tweede en derde graad (CODIS/DOC/11/24v02). Vooreerst beschrijven we het studiedomein en de manier waarop we het continuüm voor dit domein vorm willen geven. Vervolgens analyseren we uit het huidige studieaanbod de richtingen die aansluiten bij het mogelijk toekomstig studiedomein. We doen dit aan de hand van de studierichtingsprofielen en cijfergegevens inzake bevolking, doorstroming en - waar relevant -tewerkstelling. We bekeken hiervoor de richtingen met een klemtoon op moderne of klassieke talen van het aso, de talenrichtingen in het studiegebied handel en de richtingen uit andere studiegebieden die zich focussen op communicatie en contactvaardigheid. Vanuit deze analysen schetsen we een voorstel voor invulling van de tweede en derde graad. 2 Beschrijving van het studiedomein 2.1 Specificiteit Het omgaan met talen en de onderliggende culturen heeft een plaats in de basisvorming van elke jongere, maar wordt in dit studiedomein uitgediept als specifieke component. De verschillende aspecten van taal en communicatie staan er centraal. Gezien de verwevenheid tussen talen en culturen (met o.m. de maatschappelijke conventies, maar ook de literatuur, geschiedenis en filosofie) spelen ook het leren kennen, omgaan met en analyseren van cultuurverschijnselen in de brede zin voor dit studiedomein een grote rol. De specificiteit van een domein kan uiteraard nooit los gezien worden van de algemene vorming, die de groei naar een volwassen, kritische en constructieve persoonlijkheid ondersteunt. In alle richtingen in de tweede en derde graad zal dan ook de relatie tussen die algemene vorming en de specificiteit moeten worden uitgeklaard. Studierichtingen die zich richten op het leren kennen, bestuderen en het omgaan met kunstverschijnselen en het groeien naar kunstcreatieve competentie, vinden een plaats in het studiedomein Kunst en creatie, hoewel ook die richtingen betrekking hebben op het culturele.

2 2 2.2 Het continuüm De gemeenschappelijke kenmerken van studierichtingen in dit domein staan hierboven geschetst. Naarmate een studierichting zich op een andere plaats van het continuüm bevindt, zal de benadering van taal en cultuur verschillen. Ook de invulling van de algemene vorming zal gebeuren vanuit de noden die eigen zijn aan een bepaalde plaats op het continuüm. De vorming (taal en cultuur) verloopt grofweg geschetst als volgt: van het in hoofdzaak functioneel communicatief omgaan met taal (met aandacht voor de interculturaliteit die eigen is aan alle gebruik van taal) in een bepaalde, op beroepsuitoefening gerichte context naar het gebruiken, bestuderen en leren onderzoeken van de taal, taaluitingen, structuren en verwantschappen. We zien hier niet enkel een continuüm van het ene (lager) beheersingsniveau van talen naar een hoger, maar ook naar de benadering van taal als onderzoeks- en cultuurfenomeen. van het verwerven van toepasbare (inter)culturele competenties in functie van een professionele setting in een bepaalde context tot de abstracter benadering van cultuurelementen met het oog op analyse en onderzoek. De competenties die op die manier verworven worden kunnen dan desgevallend ook worden ingezet op andere terreinen. Binnen dit studiedomein bereiden verschillende studierichtingen voor op academische opleidingen in het hoger onderwijs die focussen op de alfawetenschappen. Richtingen waar de algemene vorming voor alle domeinen breed en diepgaand is (en waar de specifieke inkleuring van het studiedomein het minst sterk is), laten ook doorstroming toe naar andere academische bacheloropleidingen (beta- of gammagericht). Daarnaast is vanuit andere studierichtingen doorstroming mogelijk naar communicatiegerichte professionele bachelorrichtingen. Enkele studierichtingen leiden op tot kwalificaties voor directe tewerkstelling in een op communicatie en interculturaliteit gerichte beroepsomgeving of tot verdere specialisatie in een Se-n-se-jaar. In de middengroep van het continuüm bevinden zich richtingen die zowel doorstroming naar een aansluitende bacheloropleiding als kwalificatie voor onmiddellijke tewerkstelling beogen.

3 3 3 Analyse van de bestaande studierichtingen aso tso bso 2 de graad Grieks Grieks-Latijn Latijn 3 de graad Economie moderne talen Grieks - moderne talen (*) Grieks - Latijn Grieks wetenschappen (*) Grieks- wiskunde Latijn - moderne talen Latijn wetenschappen Latijn wiskunde Moderne talen topsport (*) Moderne talen - wetenschappen Moderne talen wiskunde Toerisme Handel-talen Onthaal en public relations Secretariaat - talen Toerisme hospitality Onthaal en recreatie (vanaf ) + 18 Public Relations Toerisme & Organisatie Toerisme & Recreatie Hotelonthaal (*) De richting Grieks moderne talen is numeriek onbetekenend. Ook Grieks wetenschappen is zwak vertegenwoordigd (in leerlingen in het 1 ste lj van de 3 de graad). We laten deze richtingen hier buiten beschouwing. Gezien de sterke specificiteit, nemen we ook Moderne talen topsport aso niet op. De tweede graad Handel - talen en de derde graad Secretariaat-talen sluiten hier aan en niet in het studiedomein Economie en maatschappij door de sterke talencomponent. In de derde graad Secretariaat - talen komen aspecten van onthaal en klantvriendelijkheid heel sterk aan bod.

4 4 In deze analyse hebben we principieel alle aso-richtingen met de polen klassieke of moderne taal opgenomen. Zij krijgen in enkele gevallen ook een plaats in de analyse van andere domeinen, maar gezien het accent op de taal- en cultuurcomponent hebben zij ook hier hun plaats. Na analyse kan blijken waarbij het profiel het beste aansluit.

5 5 3.1 De tweede graad In deze analyse schetsen we het profiel van de richting vanuit de dimensies van het continuüm. Daarnaast noemen we de numerieke bezetting met eventuele recente evoluties. Waar mogelijk, geven we aan welke soort van doorstroming de richting kent. Voor de derde graad voegen we daar indien relevant ook de gegevens over tewerkstelling aan toe Handel-talen tso Breed/specifiek : breed vormende studierichting met specifieke uitdieping binnen de talen en de economische context Abstract/concreet : gemiddeld abstractieniveau met theoretische en concrete benadering binnen de economische context Transferabel/toepasbaar : transfer van leerdoelen naar diverse contexten in de maatschappij, gerelateerd aan het studiedomein Aantal lln : 1943 (sept. 2010). Het aantal is tussen 2003 en 2010 in dalende lijn (- 25 %) Toerisme tso Breed/specifiek: eerder breed vormende studierichting met ook al veel aandacht voor specifieke toeristische aspecten. Abstract/concreet: gemiddeld abstractieniveau, concrete benadering van de ruime toeristische component. Transferabel/toepasbaar : transfer van leerdoelen naar diverse contexten in de maatschappij, gerelateerd aan het studiedomein. Aantal lln : 2010 : 420 (dalend) Grieks aso Profiel van de studierichting volgens de criteria van het continuüm Breed/specifiek: breed vormende studierichting, met klemtoon op de klassieke taal en versterking van de basisvorming wiskunde. Abstract/concreet: hoog abstractieniveau. Transferabel/toepasbaar : transfer van leerdoelen naar diverse kennisdomeinen Aantal lln stabiel: sept : 161 in 1 ste lj. van de graad (katholieke net) Doorstroming: breed, uitsluitend naar aso.

6 Grieks-Latijn aso Profiel van de studierichting volgens de criteria van het continuüm Breed/specifiek: breed vormende studierichting, veel aandacht voor (klassiek) taalgerichte en culturele invulling. Abstract/concreet: hoog abstractieniveau. Transferabel/toepasbaar : transfer van leerdoelen naar diverse kennisdomeinden Aantal lln stabiel tot lichtjes dalend: sept : 921 in 1 ste lj. van de graad (katholieke net). Doorstroming: breed, uitsluitend naar aso, overwicht voor (klassiek) talige richtingen Latijn aso Profiel van de studierichting volgens de criteria van het continuüm Breed/specifiek: breed vormende studierichting met klemtoon op de klassieke taal en versterking van de basisvorming voor wiskunde. Abstract/concreet: hoog abstractieniveau. Transferabel/toepasbaar : transfer van leerdoelen naar diverse kennisdomeinden Aantal lln stabiel: sept : 6520 in 1 ste lj. van de graad (katholieke net). Doorstroming: breed, uitsluitend naar aso. 3.2 De derde graad Toerisme tso Breed/specifiek : eerder brede studierichting, in het bijzonder gericht op de toeristische sector Abstract/concreet : gemiddeld abstractieniveau, concrete en praktische benadering van de toeristische component. Transferabel/toepasbaar: transfer binnen de context van het studiegebied, meer bepaald verschillende sectoren van het domein gastvrijheid. Aantal leerlingen : ( ) : 482 (stabiel) % in het katholiek onderwijs Doorstroming/kwalificatie: gerichte doorstroming naar PBA toerisme en recreatiemanagement, ruimer naar diverse richtingen binnen het studiegebied handelswetenschappen en bedrijfskunde en de lerarenopleiding. Zeer matig studiesucces.

7 7 Kwalificatie : reisbureaumedewerker / toeristisch medewerker (?) Werkzoekenden na 1 jaar (2009): 62 ( 17.7 % tgo.16.4 % voor het studiegebied) Doorstromingsgraad hoger onderwijs ( ): 69% aantal % % studiept. PBA 85,6% 46,0% ABA (hogeschool) 5,1% 27,8% ABA (universiteit) 9,3% 20,3% Totaal ,80% Toerisme en recreatiemanagement PBA ,0% 54,0% Onderwijs: secundair onderwijs PBA 85 8,7% 45,0% Bedrijfsmanagement PBA 69 7,3% 40,1% Communicatiemanagement PBA 66 6,7% 25,9% Hotelmanagement PBA 61 6,2% 50,9% Onderwijs: lager onderwijs PBA 50 5,1% 42,6% Office management PBA 45 4,6% 41,0% Sociaal werk PBA 39 4,0% 43,6% Toegepaste taalkunde ABAHO 35 3,6% 16,9% Onderwijs: kleuteronderwijs PBA 30 3,1% 51,2% Elementen bij analyse : De beperkt aangeboden en niet sterk bevolkte studierichting toerisme combineert doorstroming en kwalificatie. Nogal wat leerlingen kiezen voor deze studierichting voor het beperkte pakket wiskunde en wetenschappen. De helft van de leerlingen komt uit de 2 de graad toerisme, waar al heel wat zittenblijvers zijn ingestroomd. Een moeilijkheid bij oriëntatie is het niet kunnen verwijzen naar een praktisch/uitvoerende toerismerichting, waardoor leerlingen blijven hangen in een richting die voor hen te hoog gegrepen is. Heel wat leerlingen willen doorstromen naar een PBA, al dan niet naar de logische vervolgopleiding, toerisme- en recreatiemanagement. Men kiest ook vele andere PBA s, vooral uit het domein handelswetenschappen en bedrijfskunde. De slaagcijfers zijn echter niet zoals gewenst. Ondanks de belangrijke talencomponent, blijkt men gemiddeld niet het niveau te halen dat gewenst is in de vervolgopleidingen. De klemtoon ligt op praktisch taalgebruik, gericht op de toeristische context. Leerlingen komen met matig succes op de arbeidsmarkt. Door het grote aanbod PBA s kiest men in de sector vaak eerst voor de hoger opgeleiden. Conclusie: Indien een doorstromingsrichting toerisme in de toekomst aangeboden wordt, zal men de talencomponent moeten aanpassen aan het gewenste niveau in het hoger onderwijs en de sector. Voor wat het kwalificatiegerichte betreft, moet een keuze gemaakt worden voor een sterke opleiding binnen de sector van de verkoop van reizen of een ruimer aanbod, waarbinnen eerder een aanzet aan competenties wordt bereikt die bij het begin van een professionele carrière verder worden ontwikkeld. Daarnaast is het misschien wenselijk om naast deze richting een aanbod te overwegen waar meer concreet/praktisch gewerkt wordt voor leerlingen met een goede attitude voor de toeristische sector, maar niet het hogere abstractieniveau. Wellicht komt de nieuwe richting Onthaal en recreatie (vanaf 2012) daaraan deels tegemoet.

8 Onthaal en Public relations tso Breed/specifiek : brede studierichting, zowel gericht op taken en opleidingen in de profit- als socialprofitsector Abstract/concreet : gemiddeld abstractieniveau(?), concrete en praktische benadering van onthaal, communicatie en PR-gerelateerde onderwerpen. Transferabel/toepasbaar : transfer binnen de context van het studiegebied, meer bepaald de onthaalgerichte componenten van de gastvrijheidsector, de communicatiegerichte toepassingen in de profit en social-profitsector Kwantitatieve elementen : Leerlingenaantal 6 de jaar ( ) : 383 (stabiel aantal), waarvan 77% in katholieke scholen Werkzoekenden na 1 jaar (2009) : 48 (15.8 % tgo % voor het studiegebied) Doorstroming/kwalificatie : gerichte doorstroming naar de PBA communicatiemanagement en andere richtingen in het studiegebied handelswetenschappen en bedrijfskunde. Dankzij de sociale vaardigheden komt ook de lerarenopleiding als logisch vervolg naar voor. Kwalificatie : onthaalbediende /Pr-medewerker (?) Doorstromingsgraad hoger onderwijs: 68,8% PBA 91,8% 41,9% ABA (hogeschool) 3,4% 25,1% ABA (univ.) 4,8% 20,6% Totaal ,3% Communicatiemanagement PBA ,9% 37,8% Bedrijfsmanagement PBA ,3% 45,1% Office management PBA 83 10,0% 48,1% Sociaal werk PBA 82 9,9% 40,4% Onderwijs: lager onderwijs PBA 74 8,9% 36,6% Onderwijs: kleuteronderwijs PBA 50 6,0% 54,7% Onderwijs: secundair onderwijs PBA 46 5,5% 32,8% Orthopedagogie PBA 37 4,5% 52,2% Toerisme en recreatiemanagement PBA 29 3,5% 42,9% Toegepaste psychologie PBA 20 2,4% 36,1% Elementen bij analyse : Deze studierichting combineert doorstroming en kwalificatie. Nogal wat leerlingen kiezen voor deze studierichting wegens het beperkte pakket wiskunde en wetenschappen. De instroom is uiterst gevarieerd. De instroom uit het studiegebied handel is dalend. Opvallend veel zittenblijvers stromen in. Heel wat leerlingen willen doorstromen naar een PBA, al dan niet naar de logische vervolgopleiding, communicatiemanagement. Men kiest ook vele andere PBA s, vooral uit het domein handelswetenschappen en bedrijfskunde en ook de lerarenopleiding. De slaagcijfers zijn echter zeer matig tot zwak. Hoewel de richting een belangrijke talencomponent heeft, blijkt men niet het niveau te halen dat gewenst is in de vervolgopleidingen, noch op de arbeidsmarkt. De klemtoon ligt op praktisch taal-

9 9 gebruik. Het vooropgestelde beroepsprofiel van de receptionist/telefonist wordt gemiddeld niet gehaald. Leerlingen komen op de arbeidsmarkt terecht met eerder matig succes. Vaak zijn er tekortkomingen op het vlak van de moderne vreemde talen of het zelfstandig kunnen werken. Conclusie : Een eventuele doorstroomrichting voor deze sector, moet een aangepaste talencomponent realiseren, aangepast aan het vereiste startniveau in het hoger onderwijs. De keuzemotieven voor Onthaal en Public Relations moeten ook in vraag worden gesteld. Daarnaast is het wenselijk om naast deze richting een richting te plaatsen waar meer concreet/praktisch gewerkt wordt voor leerlingen met een juiste attitude voor de onthaalsector, maar niet het hogere abstractieniveau Secretariaat-talen tso Profiel van de studierichting volgens de criteria van het continuüm Breed/specifiek: eerder breed Abstract/concreet: gemiddeld abstractieniveau, concrete en praktische benadering van onthaal, communicatie en PR-gerelateerde onderwerpen Transferabel/toepasbaar: transfer binnen de context van het studiegebied, meer bepaald de administratie (management - assistant) Doorstroming/kwalificatie : gerichte doorstroming naar Office management en andere richtingen binnen het hogeschoolstudiegebied handelswetenschappen en bedrijfskunde Kwalificatie : afdelingssecretaresse (wat een verouderd profiel is). Het nieuwe leerplan is georiënteerd op een studie van CEVORA over de vereiste instapcompetenties voor managementassistent. Kwantitatieve elementen : Leerlingenaantal 6 de jaar ( ) : 1250 (evolutie : dalend ), 83.4 % daarvan in het katholiek onderwijs. Werkzoekenden na 1 jaar (2009) : 125 (16.9 % tgo % voor het studiegebied) Doorstromingsgraad hoger onderwijs ( ): 73% PBA 89,5% 52,7% ABA hogeschool 5,3% 28,6% ABA univ 5,2% 5,2% Totaal ,7% Office management PBA ,5% 64,1% Bedrijfsmanagement PBA ,6% 53,1% Onderwijs: lager onderwijs PBA 249 8,7% 48,1% Onderwijs: secundair onderwijs PBA 226 7,9% 43,7% Communicatiemanagement PBA 174 6,1% 46,1% Sociaal werk PBA 160 5,6% 46,7% Journalistiek PBA 111 3,9% 51,6% Toerisme en recreatiemanagement PBA 107 3,7% 52,7%

10 10 Toegepaste taalkunde ABAHO 103 3,6% 28,0% Onderwijs: kleuteronderwijs PBA 102 3,6% 57,3% Elementen van analyse : De richting trekt onvoldoende leerlingen aan die een bewuste keuze voor moderne talen maken. Het te bereiken B1-niveau wordt niet altijd gehaald. In het studierichtingsprofiel zijn een aantal raakpunten met OPR en Hospitality (onthaal, ondersteunen van event) en Toerisme (organiseren event). Het vernieuwde leerplan dat in van start ging omvat heel wat competenties die sterk verwant zijn met een hedendaagse invulling van de taken van een management-assistant. De ICTvaardigheden van de leerlingen worden sterk ontwikkeld. De doorstroming gebeurt niet gericht (22% kiest voor verschillende lerarenopleidingen) en is gemiddeld niet succesvol. Verschillende scholen bieden opties aan buiten het studiegebied handel: bvb. event, toerisme Conclusie : Het vernieuwde leerplan heeft als doel de kennis en vaardigheden van de moderne vreemde talen beter te onderbouwen in samenhang met de taken uit het profiel van management-assistant. De minder goede doorstromingscijfers zouden via deze vernieuwing op termijn moeten verbeteren. De uitdaging is de doelstellingen voor moderne vreemde talen voldoende af te stemmen op een verdere doorstroming naar de PBA-opleiding Management-assistant. De raakvlakken met andere studierichtingen (OPR, Hospitality) zijn groot. In de toekomst is wellicht opportuun deze studierichtingen te herbekijken en eventueel te versmelten tot een zeer sterke taalgerichte opleiding. De versterking van de moderne vreemde talen kan ervoor zorgen dat de leerlingen betere kansen hebben voor een succesvolle en bredere doorstroming naar het hoger onderwijs Hospitality tso Profiel van de studierichting volgens de criteria van het continuüm Breed/specifiek : eerder breed, specifiek binnen de commerciële sector Abstract/concreet : matig abstractieniveau (?) sterke nadruk op concrete uitvoering Transferabel/toepasbaar : beperkte transfer binnen het studiegebied, eerder binnen de sector vrije tijd, MICE(meetings, incentives, conferences, events) of hotelsector en hotelwezen Doorstroming /kwalificatie : gerichte doorstroming naar eventmanagement ( en aanverwante opleidingen binnen het studiegebied handelswetenschappen en bedrijfskunde). Onmiddellijke tewerk-

11 11 stelling als medewerker in de MICE Kwalificatie reservatiebediende, medewerker recreatie in horeca Kwantitatieve elementen : Leerlingenaantal 6 de jaar ( ) : 35). De richting bestaat enkel in ons net Werkzoekenden na 1 jaar (2009) : 0 (tgo. 8.6 % voor het studiegebied) Doorstromingsgraad ( ):? Doorstroming PB : 97.3% % verworven studiepunten PB : 28.9 % Doorstroming AB hogeschool : % verworven studiepunten AB hogeschool : % Doorstroming AB universiteit : 2.7% % verworven studiepunten AB universiteit : 0.0 % Elementen van analyse : zeer beperkt aanbod (3 scholen) en klein leerlingenaantal. Nagestreefde competenties benaderen deze van OPR en Secretariaat - talen : onthaal, uitvoerende PR, omgang met mensen, beperkte administratie, gedeeltelijk ook toerisme : reserveren, uitwerken programma, arrangementen. In die zin is er een nauwe aansluiting met de hotelsector. Conclusie : De huidige invulling van de studierichting is eerder smal, de richting heeft nood aan een bredere invulling. Een bredere opleiding zal meer mogelijkheden op de arbeidsmarkt bieden. Daarnaast zal de optie op doorstroming naar PBA belangrijk blijven. De component algemene vakken, zeker voor wat de talen betreft, moet daarvoor versterkt worden Aso-richtingen Profiel van de aso-studierichtingen moderne en klassieke talen volgens de criteria van het continuüm. Breed/specifiek: breed. De doelstellingen van de basisvorming aso mikken op een brede en diepe vorming die een doorstroming naar een groot aantal richtingen mogelijk moet maken. Gezien het groot belang van de algemeen vormende componenten is de specificiteit hier minder sterk aanwezig, wat de breedte nog versterkt. Abstract/concreet: hoog abstractieniveau in de algemene vorming, met verdieping voor de wetenschapsdomeinen waarvoor gekozen werd, i.c. moderne en/of klassieke talen. De ontwikkeling van de onderzoekscompetentie voor de poolcomponenten is een aanzet tot een wetenschappelijke benadering in het (academisch) hoger onderwijs. Transferabel/toepasbaar: transferabel Doorstroming/kwalificatie: brede doorstroming naar ABA en PBA Kwalificatie: geen.

12 Doorstroming aso-richtingen naar hoger onderwijs 1 Hogescholen Universiteiten PBA ABA ABA Totaal N rij% slaag% N rij% slaag% N rij% slaag% N slaag% Economie-moderne talen ,2% 75,9% ,5% 58,2% ,3% 48,4% ,8% Grieks-Latijn 55 4,7% 84,1% 85 7,2% 84,2% ,1% 80,2% ,7% Grieks-wetenschappen 12 8,6% 90,6% 7 5,0% 59,7% ,3% 77,6% ,8% Grieks-wiskunde 17 2,9% 85,2% 23 3,9% 90,2% ,2% 85,6% ,8% Latijn-moderne talen ,0% 78,0% ,5% 72,5% ,5% 65,2% ,4% Latijn-wetenschappen 300 9,5% 87,2% 229 7,2% 77,2% ,3% 74,3% ,7% Latijn-wiskunde 356 5,8% 86,0% 428 6,9% 83,0% ,3% 79,9% ,5% Moderne talen-wet ,0% 80,0% ,6% 66,4% ,4% 58,4% ,1% Moderne talen-wiskunde ,0% 85,9% ,6% 73,8% ,4% 69,4% ,8% In deze tabel tonen we de doorstroming- en slaagcijfers van de verschillende aso-richtingen die tot het studiedomein Taal en cultuur zouden kunnen behoren. Deze richtingen vertonen een sterk gedifferentieerd beeld. Terwijl de richtingen met klassieke talen een doorstroming kennen die voor meer dan 70% richting ABA aan de universiteit gaat, zien we bij moderne talen - wiskunde en moderne talen wetenschappen en vooral bij economie moderne talen een veel lagere verhouding generatiestudenten aan de universiteit. Ook de slaagcijfers blijken sterk uiteen te lopen. Moderne talen - wiskunde en moderne talen wetenschappen en Latijn moderne talen behalen geen sterke slaagcijfers bij hun doorstroming naar de universiteit, maar wel bij doorstroming naar een opleiding professionele bachelor. De bedoelde doorstroming naar academische opleidingen wordt dus niet door alle aso-richtingen waargemaakt. Hieronder bekijken we de richtingen afzonderlijk, meer gedetailleerd, met oog voor de concrete richtingen naar waar de doorstroming gebeurt 1 Deze en de volgende tabellen met doorstroomgegevens naar het hoger onderwijs bevatten de cijfers en resultaten van de academiejaren

13 Economie moderne talen Leerlingenaantal 3 de graad ( ): (evolutie: lichtjes dalend), waarvan 78,5% in het katholiek onderwijs Economie - Moderne Talen Type lln % lln slaag% ,8% PBA 54,2% 75,9% ABAHO 14,5% 58,2% ABAUN 31,3% 48,4% Bedrijfsmanagement PBA ,4% 79,3% Handelswetenschappen ABAHO ,4% 56,8% Rechten ABAUN 777 5,7% 47,6% onderwijs: secundair onderwijs PBA 683 5,0% 69,1% onderwijs: lager onderwijs PBA 629 4,6% 77,1% office management PBA 519 3,8% 86,6% sociaal werk PBA 491 3,6% 75,4% Communicatiewetenschappen ABAUN 490 3,6% 48,6% Communicatiemanagement PBA 487 3,6% 73,5% toegepaste taalkunde ABAHO 476 3,5% 55,1% De generatiestudenten uit Economie - moderne talen kiezen vooral met succes voor professionele bacheloropleidingen. Die situeren zich veeleer in richtingen die aansluiten bij de pool economie ( managementsopleidingen staan in voor ruim een kwart van de leerlingen) hoewel verschillende richtingen bij de talig-culturele onder te brengen zijn. Economie- moderne talen bevindt zich als het ware schrijlings over de grens tussen Taal en cultuur en Economie en maatschappij. Gezien de specificiteit van de economisch-bedrijfskundige component zal een toekomstige richting met dit profiel dus wellicht beter een plaats krijgen in het studiedomein Economie en maatschappij. Het talige dat essentieel is voor doorstroming naar economisch gericht hoger onderwijs krijgt dan aandacht via de basisvorming Grieks-Latijn Leerlingenaantal 1ste lj. 3 de graad : 298 (katholiek onderwijs). Het aantal leerlingen gaat in dalende lijn. Door het ontbreken van een sterk wiskundig-wetenscahppelijke basis verliest deze richting aan aantrekkingskracht. Grieks-Latijn type Lln % lln slaag% ,7% PBA 4,7% 84,1% ABAHO 7,1% 84,2% ABAUN 88,2% 80,2% Rechten ABAUN ,1% 77,8% taal- en letterkunde: combinatie 2 talen ABAUN ,7% 85,7% Geschiedenis ABAUN 80 6,8% 84,3% Psychologie ABAUN 66 5,6% 75,5% pedagogische wetenschappen ABAUN 42 3,6% 94,8% toegepaste taalkunde ABAHO 32 2,7% 82,9% communicatiewetenschappen ABAUN 25 2,1% 78,9% Kunstwetenschappen ABAUN 23 2,0% 82,8% Muziek ABAHO 20 1,7% 85,0%

14 14 T&L kunde: Latijn-Grieks ABAUN 20 1,7% 85,8% De doorstroming gebeurt succesvol maar is minder breed dan bij bv. Grieks-wiskunde en Latijn - wiskunde. Een overgrote meerderheid van de leerlingen stroomt door naar talig-culturele richtingen aan de universiteit en behaalt daar goede resultaten. Deze richting maakt dus het profiel van voorbereiding op academische opleidingen waar, zij het dat de huidige onderbouw voor wiskunde en wetenschappen de doorstroming en de instroom beperkt. Anderzijds worden sterk talig en cultureel geïnteresserde leerlingen die minder voelen voor het wiskundig-wetenschappelijke hier sterk aan hun trekken Grieks-Wiskunde: Studierichting met een beperkt aantal leerlingen (584 lln in Vlaanderen, 61 scholen binnen katholiek onderwijs). Leerlingen stromen met succes door naar uiteenlopende studierichtingen academische bachelor aan de universiteit zoals ingenieurswetenschappen, geneeskunde, rechten, handelsingenieur, psychologie, geschiedenis, waarin we zowel de wetenschappelijke als talige en culturele component terugvinden.. Grieks-Wiskunde type lln % lln slaag% ,8% PBA 2,9% 75,9% ABAHO 3,9% 90,2% ABAUN 93,2% 85,6% Ingenieurswetenschappen ABAUN 95 16,3% 80,0% Geneeskunde ABAUN 89 15,2% 93,3% Rechten ABAUN 37 6,3% 82,8% TEW: handelsingenieur ABAUN 30 5,1% 87,2% bio-ingenieurswetenschappen ABAUN 27 4,6% 89,6% EW / TEW / TEW: handelsingenieur ABAUN 24 4,1% 85,4% ingenieurswetenschappen: architectuur ABAUN 24 4,1% 84,7% biomedische wetenschappen ABAUN 20 3,4% 79,8% Psychologie ABAUN 18 3,1% 85,5% Geschiedenis ABAUN 17 2,9% 86,4% Latijn - moderne talen Latijn - Moderne Talen type lln % lln slaag% ,4% PBA 19,0% 78,0% ABAHO 10,5% 72,5% ABAUN 70,5% 65,2% Rechten ABAUN ,7% 60,7% taal- en letterkunde: combi 2 talen ABAUN ,7% 69,6% Communicatiewetenschappen ABAUN 362 7,1% 63,7% toegepaste taalkunde ABAHO 316 6,2% 72,4% Psychologie ABAUN 286 5,6% 64,9% Geschiedenis ABAUN 227 4,5% 65,2% pedagogische wetenschappen ABAUN 142 2,8% 81,4% criminologische wetenschappen ABAUN 119 2,3% 55,4% onderwijs: secundair onderwijs PBA 114 2,2% 67,0% onderwijs: lager onderwijs PBA 103 2,0% 82,3%

15 15 Op een uitzondering (pedagogische wetenschappen) na is de doorstroming naar universitaire opleidingen vanuit Latijn moderne niet succesrijk te noemen. Leerlingen stromen slechts mondjesmaat door naar een professionele bacheloropleiding. Deze richting scoort weinig overtuigend. De studiekeuze gebeurt in veel gevallen ook negatief, om wiskunde, wetenschappen (en Grieks) te ontwijken, mlaar toch een klassieke richting te kunnen blijven volgen. Daardoor wordt het potentieel dat inhoudelijk in deze richting aanwezig is, niet gerealiseerd Latijn-Wiskunde: Studierichting met een ruim aantal leerlingen (6185 lln in Vlaanderen, 184 scholen binnen katholiek onderwijs). Ook deze leerlingen stromen met succes door naar uiteenlopende academische bachelorstudierichtingen zoals rechten, ingenieurswetenschappen, geneeskunde, handelsingenieur, psychologie, taal- en letterkunde Ook bij deze groep vinden we in de doorstroming een belangrijk aantal generatiestudenten in richtingen waar de voorbereiding voor taal en cultuur een rol speelt. Latijn-Wiskunde type lln % lln slaag% ,5% PBA 5,8% 86% ABAHO 6,9% 83,0% ABAUN 87,3% 79,9% Rechten ABAUN 593 9,6% 78,9% ingenieurswetenschappen ABAUN 568 9,2% 70,0% geneeskunde ABAUN 439 7,1% 92,6% TEW: handelsingenieur ABAUN 349 5,6% 80,1% psychologie ABAUN 284 4,6% 85,8% ingenieurswetenschappen: architectuur ABAUN 262 4,2% 76,6% biomedische wetenschappen ABAUN 257 4,2% 73,8% EW / TEW / TEW: handelsingenieur ABAUN 234 3,8% 83,5% taal- en letterkunde: combi 2 talen ABAUN 210 3,4% 84,1% farmaceutische wetenschappen ABAUN 206 3,3% 81,9% Latijn - Wetenschappen: (3163 lln, 149 scholen binnen het katholiek onderwijs). Leerlingen stromen met succes door naar uiteenlopende academische bachelorstudierichtingen zoals rechten, biomedische wetenschappen, farmaceutische wetenschappen, geneeskunde, psychologie ongeveer een kwart van hen komt terecht in talig- en/of cultureel gerichte studierichtingen. Deze richting bereidt breed voor en neemt zowel de wetenschappelijke component op als de talig-culturele. Deze breedte blijkt ook uit de doorstroomcijfers, die dicht aanleunen bij de gegevens van Latijn wiskunde, maar net iets minder succesvol zijn. Latijn - Wetenschappen Type lln % lln slaag% ,7% PBA 9,5% 87,2% ABAHO 7,2% 77,2% ABAUN 83,3% 74,3% Rechten ABAUN ,4% 74,8% biomedische wetenschappen ABAUN 270 8,5% 63,4% farmaceutische wetenschappen ABAUN 221 7,0% 70,1% Geneeskunde ABAUN 180 5,7% 91,1% Psychologie ABAUN 174 5,5% 78,9%

16 16 communicatiewetenschappen ABAUN 96 3,0% 74,6% bio-ingenieurswetenschappen ABAUN 92 2,9% 64,7% geschiedenis ABAUN 87 2,8% 75,9% revalidatiewetenschappen en kinesitherapie ABAUN 86 2,7% 72,1% taal- en letterkunde: combi 2 talen ABAUN 85 2,7% 80,1% Moderne talen - wetenschappen: (4661 lln, 185 scholen binnen katholiek onderwijs), het aantal leerlingen is vrij stabiel. Moderne Talen-Wetenschappen type lln % lln Slaag% ,1% PBA 35,0% 80,0% ABAHO 13,6% 66,4% ABAUN 51,4% 58,4% Rechten ABAUN 238 5,1% 54,6% Psychologie ABAUN 184 3,9% 68,0% onderwijs: secundair onderwijs PBA 177 3,8% 77,4% Communicatiewetenschappen ABAUN 167 3,6% 64,1% biomedische wetenschappen ABAUN 166 3,6% 42,6% taal- en letterkunde: combinatie 2 talen ABAUN 161 3,5% 59,8% toegepaste taalkunde ABAHO 157 3,4% 67,7% onderwijs: lager onderwijs PBA 146 3,1% 82,9% Verpleegkunde PBA 136 2,9% 90,7% farmaceutische wetenschappen ABAUN 121 2,6% 50,1% De doorstroming voor deze richting verloopt vrij diffuus: er is minder doorstroming naar de wetenschappelijke dan naar de taalgerichte studierichtingen. De slaagpercentages in een academische bacheloropleiding zijn in vergelijking met de meeste andere aso-richtingen matig tot relatief laag. Ondanks de theoretisch sterke profilering maakt deze richting de doelstellingen niet echt waar. De keuze voor deze richting is dan ook vaak negatief gemotiveerd: leerlingen ontvluchten via moderne talen wetenschappen het zwaarste pakket voor wiskunde. Wellicht zouden deze leerlingen beter gebaat zijn met een concreter, gerichter pakket dat hen voorbereidt op hetzij een talig-cultureel, hetzij wetenschappelijk-technisch gerichte invulling Moderne talen wiskunde Het aantal leerlingen voor deze richting in het eerste leerjaar van de derde graad (334 in 1 ste lj. 3 de graad in tgo. 964 tien jaar daarvoor) is sterk dalend. De concurrentie van de richting wetenschappen-wiskunde en de terugval van het aantal uren wetenschappen in deze richting op veel scholen zelfs fataal geworden. Moderne Talen Wiskunde type lln % lln Slaag% ,8% PBA 28,0% 85,9% ABAHO 17,6% 73,8% ABAUN 54,4% 69,4% Rechten ABAUN 104 6,5% 68,8% toegepaste taalkunde ABAHO 99 6,2% 71,0% Psychologie ABAUN 65 4,1% 76,0%

17 17 onderwijs: secundair onderwijs PBA 64 4,0% 84,7% TEW: handelsingenieur ABAUN 56 3,5% 60,4% Communicatiewetenschappen ABAUN 54 3,4% 67,3% taal- en letterkunde: combinatie 2 talen ABAUN 52 3,3% 66,5% EW / TEW / TEW: handelsingenieur ABAUN 50 3,1% 67,2% onderwijs: lager onderwijs PBA 50 3,1% 83,7% Bedrijfsmanagement PBA 48 3,0% 84,9% 1.1 Conclusies en vragen In een groot deel van de richtingen in deze groep moeten we constateren dat de ambitie van de richting niet of slechts gedeeltelijk wordt waargemaakt. Enkele mogelijke verklaringen zijn: Leerlinggebonden: een laattijdig instromen of negatief geïnspireerde keuze; Richtinggebonden: geen duidelijk profiel van de richting met het oog op kwalificatie voor de arbeidsmarkt of basis voor doorstroming; Structureel: o o een te groot aantal richtingen dat vrijwel hetzelfde profiel kent aan de linkerkant van het continuüm; ontbreken van een kwalificatiegerichte studierichting (oplossing via nieuwe richting recreatie en onthaal?) In onderstaande schets proberen we te visualiseren hoe het continuüm er uitziet in de huidige reële situatie. We zien in de tweede graad een hiaat aan de kant brede doorstroming met het accent op moderne talen. Naast drie richtingen met klassieke talen staat geen enkele richting die zich als sterk modern talig profileert. De studie van moderne talen komt enkel in de basisvorming aan bod, waardoor de prikkel om zich op moderne talen en culturen te richten voor een groep leerlingen wellicht ontbreekt.. In de derde graad zien we dat enkel klassieketalenrichtingen de brede doorstroming realiseren. De pool moderne talen in aso is zelden een positieve keuze, ook niet bij de klassieke talen. Dit kan verholpen worden door dit profiel al vanaf de tweede graad aan te bieden Bij de derde kolom (tso-richtingen) krijgen we ook in de derde graad richtingen zonder een goed afgelijnd profielverschil. Een duidelijker onderscheid tussen het talig-communicatieve (en administratieve) en het recreatief-organisatorisch-toeristische kan hier transparantie bieden.

18 18 Huidige reële situatie Tweede graad Breed Breed-Gericht Gericht Gericht Grieks Latijn Grieks-Latijn Handel talen Toerisme Brede doorstroming (ABA) Gerichte doorstroming (PBa) Arbeidsmarktgericht + gerichte doorstroming (PBa, Se-n-Se) Arbeidsmarktgericht Doorstroming Se-n-Se Derde graad Latijn - wiskunde (Grieks - wetenschappen) Grieks - wiskunde Latijn - wetenschappen (Grieks - Latijn 2 ) Moderne talen - wetenschappen Moderne talen -wiskunde Latijn - moderne talen (economie - moderne talen 3 ) Secretariaat-talen Toerisme Onthaal en public relations Hospitality Onthaal en recreatie Arbeidsmarktgericht Se n Se 2 Grieks-Latijn realiseert de dimensies abstractie en diepgang en kent succes in de doorstroming naar universitaire academische bachelor, maar kent niet de bredere doorstroming naar andere dan alfawetenschappen. 3 Zie de opmerkingen onder

19 19 4 Voorstel voor een continuüm taal en cultuur De analyse van de bestaande richtingen die deel zouden kunnen uitmaken van het continuüm Taal en cultuur leert ons een en ander, maar laat ook een aantal vragen open. Een oorzaak van tekortkomingen bij een aantal van de richtingen in het huidige aanbod is blijkbaar de minder sterke profilering van de moderne talen: er is nauwelijks onderscheid tussen de talig-sterke en andere richtingen. In de toekomst moet werk gemaakt worden van de duidelijke en uitdagende invulling van deze component op elke plaats van het continuüm, met mogelijkheden tot uitdaging vanaf de eerste graad. Zoals in elk van de andere studiedomeinen dient de profilering zeker ook aan de rechterkant van het continuüm duidelijk uit de verf komen. De talig-culturele component dient gericht te zijn op) het ontwikkelen van de talig-communicatieve-(inter)culturele competenties die inzetbaar zijn in professionele contexten. In de tweede graad: Een richting met inkleuring moderne talen, gekoppeld aan de hoogste beheersingsniveaus van alle andere aspecten van de basisvorming. Dit geeft leerlingen die hun keuze willen uitstellen de kans om ook zonder klassieke talen in hun curriculum een breed doorstroomgerichte weg te volgen. De richtingen met klassieke talen maken hun opdracht waar. Leerlingen stromen breed door en bereiken de doelen die daar gesteld worden. Grieks en Latijn ontwikkelen duidelijk onderscheiden, complementaire competenties en kunnen beide een rol blijven spelen In de richting van het meer concreet-contextgericht omgaan met taal en cultuur is er nood aan een talig sterke richting die taalcompetenties op een hoog niveau brengt met het oog op verdere studie in talige richtingen of het bereiken van beroepskwalificaties. Het ontwikkelen van administratieve organisatorische competenties dient hier ook zijn plaats te krijgen. Rechts op het continuüm geven we een aanzet tot vooral op talige communicatie gerichte invulling. Contactvaardigheid, een brede algemene en culturele vorming die inzetbaar zijn in de context van toerisme en vrije tijd In de derde graad: Om de doelstellingen van het continuüm waar te maken moeten we bij het invullen van de verschillende posities net als bij alle richtingen rekening houden met de relatie van het specifiek gedeelte tot de algemene vorming: Links op het continuüm maken zullen de verschillende aspecten van de basisvorming voor de richtingen op het hoogste niveau gerealiseerd moeten worden. De accenten voor moderne en klassieke taal en cultuur zijn bepalend voor de eigenheid van de richting maar mogen geen belemmering veroorzaken voor de doorstroming naar niet talig-culturele richtingen in het hoger onderwijs. De studierichting(en) die op sterke vorming voor taal en communicatie mikt/mikken met het oog op doorstroming naar hoger onderwijs of arbeidsmarkt moet(en) ook organisatorische en administratieve competenties helpen ontwikkelen die leerlingen in voorbereiden om eventueel in een office management context te stappen of verder te studeren. De voorbereiding van beroepskwalificaties bestrijkt terreinen op het vlak van onthaal, toerisme, recreatie. Naar de talig-operationele competenties moeten hier onder meer ook de contactvaardigheid, culturele achtergronden aan bod komen.

20 Schema: taal en cultuur Tweede graad Moderne Talen - Klassieke talen Taal en communicatie Toerisme en onthaal Derde graad Moderne talen Klassieke talen Taal en communicatie Toerisme / public relations Onthaal en recreatie Diploma secundair onderwijs Academische bachelor Professionele bachelor Se-n-Se Gericht op - Toerisme - Public relations - recreatie

Wat na campus Collegestraat?

Wat na campus Collegestraat? De informatie die u in dit bundeltje terugvindt, is een samenvatting van de gegevens die voor heel verzameld zijn in verband met het verder studeren én de gegevens die wij voor de leerlingen van het Sint-Jozefscollege

Nadere informatie

INTERN DOCUMENT. Leerlingenprofielen - linkerkant van het continuüm. 1 Over welke leerlingen gaat het?

INTERN DOCUMENT. Leerlingenprofielen - linkerkant van het continuüm. 1 Over welke leerlingen gaat het? Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel INTERN DOCUMENT VVKSO CODIS/DOC/11/36 2011-10-27 Leerlingenprofielen - linkerkant van het continuüm In de uitgangspunten

Nadere informatie

Modernisering secundair onderwijs

Modernisering secundair onderwijs Modernisering secundair onderwijs Prof. dr. Lieven Boeve Directeur-generaal Naam van de spreker of dienst 1 Om de kwaliteit van onderwijs te bewaken en te verbeteren Onderwijs is niet in crisis maar er

Nadere informatie

Tweede en derde graad ASO

Tweede en derde graad ASO Tweede en derde graad ASO Economie Eigenheid: wordt in twee paketten aangeboden: met meer moderne talen of met meer wiskunde het vak economie bestaat uit algemene economie en bedrijfswetenschappen (daar

Nadere informatie

ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN

ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN De onderwijsvorm ASO is een breed algemeen vormende doorstroomrichting waarin de leerlingen zich voorbereiden op een academische of professionele bacheloropleiding.

Nadere informatie

Sint-Jozefscollege: studierichtingen 3 de graad ASO

Sint-Jozefscollege: studierichtingen 3 de graad ASO Economie-Moderne Talen Economie Moderne Talen natuurwetenschappen 2 2 Duits 3 3 Engels 3 3 Frans 4 4 economie 5 5 wiskunde 3 3 In deze studierichting wordt inzicht in het economisch gebeuren gecombineerd

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Verder studeren in het hoger onderwijs

Verder studeren in het hoger onderwijs Verder studeren in het hoger onderwijs (vermelde richtingen: studenten zitten minstens in hun 2 de jaar nieuwe structuur Bachelor) Na EM (Economie - Moderne Talen) Academische Bachelor Communicatiewetenschappen

Nadere informatie

Geef je opleiding een STEM

Geef je opleiding een STEM Geef je opleiding een STEM Werkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen - Limburg 2011-2012 Onderzoek naar de aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Alle schoolverlaters van 2011 worden 1 jaar lang gevolgd (tot

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Leerlingen die voor dit studiedomein kiezen, kiezen vanuit een ruime gemeenschappelijke interesse voor het economische.

Leerlingen die voor dit studiedomein kiezen, kiezen vanuit een ruime gemeenschappelijke interesse voor het economische. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel DOCUMENT VVKSO Ronde van Vlaanderen (december 2013): toelichting bij de verdere invulling van de derde graad in de studiedomeinen

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

DE STRUCTUUR VAN HET HOGER ONDERWIJS

DE STRUCTUUR VAN HET HOGER ONDERWIJS Het hoger onderwijs in Vlaanderen kent twee soorten onderwijs: het hoger professioneel onderwijs en het academisch onderwijs. Je kan een opleiding volgen aan een hogeschool of aan een universiteit. Bron:

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Oriëntatienota hervorming SO

Oriëntatienota hervorming SO VVKSO CODIS/DOC/10/26 2010-10-08 Oriëntatienota hervorming SO CODI-aso 28 september 2010 Structuur SO in de toekomst Voorstel kijkwijzer (bureau VVKSO 30-9-10) Gradenstructuur behouden Totale persoon vormen

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure HANDEL (3de graad TSO) Leerlingenprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de 3de graad. Zou de richting Handel iets voor jou zijn? Handel is

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure SECRETARIAAT-TALEN (3de graad TSO) Leerlingenprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de 3de graad. Zou de richting TSO Secretariaat-Talen iets

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

INTERN DOCUMENT TOEKOMST SO: WELZIJN EN MAATSCHAPPIJ. 1 Beschrijving van het studiedomein

INTERN DOCUMENT TOEKOMST SO: WELZIJN EN MAATSCHAPPIJ. 1 Beschrijving van het studiedomein VVKSO CODIS/DOC/11/24 2011-06-09 INTERN DOCUMENT TOEKOMST SO: WELZIJN EN MAATSCHAPPIJ 1 Beschrijving van het studiedomein Het studiedomein Welzijn en maatschappij omvat alle studierichtingen waar de mens

Nadere informatie

IK KLEUR MIJN TOEKOMST MET

IK KLEUR MIJN TOEKOMST MET IK KLEUR MIJN TOEKOMST MET www.sintmichiel.be www.sintmichiel.be INFOBROCHURE 2015 LATIJN SOCIALE ECONOMIE BOVENBOUW 2 DE EN 3 DE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS ONZE SCHOOL Het studieaanbod in Bovenbouw Sint-Michiel

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure HANDEL (3de graad TSO) Leerlingprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de 3de graad. Zou de richting Handel iets voor jou zijn? Handel is

Nadere informatie

Vraag nr. 38 van 16 oktober 2012 van GOEDELE VERMEIREN

Vraag nr. 38 van 16 oktober 2012 van GOEDELE VERMEIREN VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 38 van 16 oktober 2012 van GOEDELE VERMEIREN Hoger onderwijs Studenten zonder

Nadere informatie

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen Tweede graad aso In de tweede graad aso kies je voor een bepaalde richting. Ongeacht je keuze, blijft er een groot gemeenschappelijk basispakket van 26 lesuren algemene vakken. Het niveau van deze vakken,

Nadere informatie

naar de derde graad woensdag 10 mei 2017

naar de derde graad woensdag 10 mei 2017 naar de derde graad woensdag 10 mei 2017 Studieaanbod in het Onze-Lieve- Vrouwcollege 1ste graad campus Bevegem campus Centrum campus Grotenberge 1ste leerjaar A- 1ste leerjaar A-moderne 2de Grieks- 2de

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Studiegids derde graad

Studiegids derde graad Studiegids derde graad Algemene structuur tweede graad ASO TSO Economie wiskunde 4 u wiskunde 5 u Latijn wiskunde 4 u wiskunde 5 u Wetenschappen wiskunde 5 u Handel Sociale en Technische Wetenschappen

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Secretariaat-talen (3de graad TSO) Leerlingprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de derde graad. Zou de richting Secretariaat-talen iets

Nadere informatie

Algemene structuur. 2 de graad BSO

Algemene structuur. 2 de graad BSO Algemene structuur ASO 2 de graad TSO Economie Latijn Wetenschappen Handel Soc. en Techn. Wetenschappen BSO Kantoor Voeding-Verzorging ASO 3 de graad TSO Economie-Wiskunde Latijn-Wiskunde Wetenschappen-Wiskunde

Nadere informatie

Peiling wiskunde in de derde graad secundair onderwijs

Peiling wiskunde in de derde graad secundair onderwijs Peiling wiskunde in de derde graad secundair onderwijs Voorstelling resultaten 22 oktober 2015 Overzicht Peiling wiskunde eerste graad A-stroom Peiling wiskunde tweede graad aso Peiling wiskunde derde

Nadere informatie

KIEZEN VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS info ouders basisonderwijs 1, 2 en 3 april 2019

KIEZEN VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS info ouders basisonderwijs 1, 2 en 3 april 2019 KIEZEN VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS info ouders basisonderwijs 1, 2 en 3 april 2019 goed kiezen is als een puzzel maken zorg ervoor dat je alle goede puzzelstukjes verzamelt Kiezen voor het secundair onderwijs

Nadere informatie

Pedagogisch overleg 11 mei 2017

Pedagogisch overleg 11 mei 2017 Pedagogisch overleg 11 mei 2017 Agenda Onderwijshervorming OVUR Examen- en toetsvragen 1 september 2017 Onderwijshervorming Definitief Onderwijshervorming Eerste graad: september 2018 Tweede graad: september

Nadere informatie

NAAR DE DERDE GRAAD ASO

NAAR DE DERDE GRAAD ASO NAAR DE DERDE GRAAD ASO Overgang na de tweede graad Een aantal nieuwe richtingen Uitgebreidere keuzemogelijkheden Vast voor jaar Attesten na de tweede graad A-attest B-attest: clausulering voor richting(en)

Nadere informatie

Kwaliteit en kansen voor elke leerling

Kwaliteit en kansen voor elke leerling Kwaliteit en kansen voor elke leerling Voorstel van de Commissie Monard St.A.M. 21 oktober 2009 Hilde Meysman Vooraf perspectief aanpak 1. Krijtlijnen voor de vernieuwing Het Vlaams secundair onderwijs

Nadere informatie

INTERN DOCUMENT TOEKOMST SO: WETENSCHAP EN TECHNIEK. 1 Beschrijving van het toekomstig studiedomein

INTERN DOCUMENT TOEKOMST SO: WETENSCHAP EN TECHNIEK. 1 Beschrijving van het toekomstig studiedomein Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel INTERN DOCUMENT TOEKOMST SO: WETENSCHAP EN TECHNIEK Wetenschap en Techniek/Toekomst Secundair Onderwijs CODIS/DOCC/11/35

Nadere informatie

Mogelijkheden voor het keuzegedeelte in de eerste graad

Mogelijkheden voor het keuzegedeelte in de eerste graad Dienst CUR Guimardstraat 00 BRUSSEL + 07 06 0 www.katholiekonderwijs.vlaanderen DOCUMENT Mogelijkheden voor het keuzegedeelte in de eerste graad 07-0- Mogelijkheden voor het keuzegedeelte in de eerste

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Talen en wetenschappen

Talen en wetenschappen Talen en Grieks- Industriële Latijn-moderne talen Latijn- Moderne talen-wiskunde Wetenschappen-wiskunde Techniek- Studieaanbod derde graad 1 Grieks Aardrijkskunde 1 2 Esthetica 1 0 Grieks 4 4 Biologie 2 1

Nadere informatie

Op stap naar. Het secundair onderwijs. Vrij CLB Roeselare Kattenstraat Roeselare

Op stap naar. Het secundair onderwijs. Vrij CLB Roeselare Kattenstraat Roeselare Op stap naar Het secundair onderwijs Onderwijsloopbaanbegeleiding een opdracht van het CLB Proces begeleiding Aanvullend aan de school Op vraag Kiezen roept veel vragen op 1. Vragen naar informatie 2.

Nadere informatie

ANTWOORD. Vraag nr. 572 van 1 september 2011 van KATHLEEN DECKX

ANTWOORD. Vraag nr. 572 van 1 september 2011 van KATHLEEN DECKX VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 572 van 1 september 2011 van KATHLEEN DECKX Leerlingen BSO Slaagkansen hoger

Nadere informatie

Instituut Heilig Hart

Instituut Heilig Hart Instituut Heilig Hart Algemeen Secundair Onderwijs Kalmthout Heuvel 37-03 666 91 61 Kapellensteenweg 190-03 666 94 51 www.hhartkalmthout.be hhartkalmthout@pandora.be Instituut Heilig Hart 1 Welkom Beste

Nadere informatie

Werkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen 2015. Kiezen voor TSO, it makes Se-n-Se Provincie Antwerpen

Werkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen 2015. Kiezen voor TSO, it makes Se-n-Se Provincie Antwerpen Kiezen voor TSO, it makes Se-n-Se Provincie Antwerpen Onderzoek naar de aansluiting onderwijs - arbeidsmarkt Alle schoolverlaters van 2013 worden 1 jaar lang gevolgd (tot en met juni 2014) Succes wordt

Nadere informatie

STEM monitor april 2015 RITA DUNON

STEM monitor april 2015 RITA DUNON STEM monitor 2015 30 april 2015 RITA DUNON Doelstellingen STEM-actieplan STEM-actieplan 2012-2020 streeft op middellange termijn naar: Meer starters en afgestudeerden in STEM-opleidingen en richtingen

Nadere informatie

Een goede opleiding werkt baanbrekend

Een goede opleiding werkt baanbrekend Een goede opleiding werkt baanbrekend Werkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen 2007-2008 Persconferentie 19 mei 2009 Een goede opleiding werkt baanbrekend Werkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Secretariaat-Talen (3de graad TSO) Leerlingprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de derde graad. Zou de richting Secretariaat-Talen iets

Nadere informatie

14 februari 2012. Algemene vorming in een toekomstig so. Een visie op algemene vorming. Preambule. Kenmerken van het maatschappelijk discours

14 februari 2012. Algemene vorming in een toekomstig so. Een visie op algemene vorming. Preambule. Kenmerken van het maatschappelijk discours VVKSO CODIS/DOC/12/09 2012-02-14 14 februari 2012 Algemene vorming in een toekomstig so Preambule Kenmerken van het maatschappelijk discours Vermaatschappelijking van de school Functionalistische kijk

Nadere informatie

Starten in het secundair onderwijs

Starten in het secundair onderwijs Starten in het secundair onderwijs Een overzicht Inleiding Structuur van het secundair onderwijs Wat verandert er in de toekomst? PAUZE Verhalen van kinderen Een goede schoolkeuze Waarmee rekening houden?

Nadere informatie

Hoger onderwijs, lager onderwijs, schoolloopbaan, schoolse vertraging, secundair onderwijs, universitair onderwijs, watervalsysteem, zittenblijven

Hoger onderwijs, lager onderwijs, schoolloopbaan, schoolse vertraging, secundair onderwijs, universitair onderwijs, watervalsysteem, zittenblijven 1. Referentie Referentie Duqué, H. (1998). Zittenblijven en schoolse vertraging in het Vlaams onderwijs. Een kwantitatieve analyse 1996-1997. Onuitgegeven onderzoeksrapport, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Secretariaat-Talen (3de graad TSO) Leerlingprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de derde graad. Zou de richting TSO Secretariaat-Talen

Nadere informatie

Infoavond secundair onderwijs. Torhout, 16 januari 19

Infoavond secundair onderwijs. Torhout, 16 januari 19 Infoavond secundair onderwijs Torhout, 16 januari 19 Op stap naar het secundair onderwijs Wat komt er aan bod? KIEZEN AANBOD begeleiding school en CLB ouders hoe kiezen? keuzeproces keuzetaken structuur

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Studieaanbod. tweede graad. Studiekeuze voor het schooljaar KLEIN SEMINARIE Klassieke & moderne humaniora

Studieaanbod. tweede graad. Studiekeuze voor het schooljaar KLEIN SEMINARIE Klassieke & moderne humaniora Studieaanbod tweede graad Studiekeuze voor het schooljaar 2014-2015 KLEIN SEMINARIE Klassieke & moderne humaniora adres Zuidstraat 27 8800 Roeselare telefoon 051 26 47 26 fax 051 26 47 27 webadres www.kleinseminarie.be

Nadere informatie

Je wil studeren aan een hogeschool of universiteit. Op het internet kan je hierover alle informatie vinden die je nodig hebt.

Je wil studeren aan een hogeschool of universiteit. Op het internet kan je hierover alle informatie vinden die je nodig hebt. EEN OPLEIDING KIEZEN Je wil studeren aan een hogeschool of universiteit. Op het internet kan je hierover alle informatie vinden die je nodig hebt. Wat moet je doen? 1. Lees de instructie en de zoektips

Nadere informatie

3 De eerste graad van het secundair onderwijs

3 De eerste graad van het secundair onderwijs 3 De eerste graad van het secundair onderwijs 3.1 Situering De startende leerlingen in het secundair onderwijs verschillen sterk van interesses, talenten en mogelijkheden. Bovendien bevinden ze zich in

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Eigenheid van VVKSO) 2011-09-23 1.1. Omschrijving. Het. se hebben voor. kunnen de. reld. met de rest van. ger. gen. tingen leiden op. tie verwerven.

Eigenheid van VVKSO) 2011-09-23 1.1. Omschrijving. Het. se hebben voor. kunnen de. reld. met de rest van. ger. gen. tingen leiden op. tie verwerven. CODIS/DOC/11/33 2011-10-06 Vlaams Verbond van het Katholiekk Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel INTERN DOCUMENT VVKSO CODI-HA/DOC/11/20 2011-09-23 Het continuüm in het studiedomein Economie

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Handel (3de graad TSO) Leerlingprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de derde graad. Zou de richting Handel iets voor jou zijn? Handel is

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Handel (3de graad TSO) Leerlingprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de derde graad. Zou de richting Handel iets voor jou zijn? Handel is

Nadere informatie

Advies over het voorstel van specifieke eindtermen voor de optie Sportwetenschappen aso

Advies over het voorstel van specifieke eindtermen voor de optie Sportwetenschappen aso RAAD SECUNDAIR ONDERWIJS 7 april 2011 RSO-RSO-JVR-ADV-012 Advies over het voorstel van specifieke eindtermen voor de optie Sportwetenschappen aso Vlaamse Onderwijsraad Kunstlaan 6 bus 6 BE-1210 Brussel

Nadere informatie

Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vastlegging van de lijst van educatieve masteropleidingen

Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vastlegging van de lijst van educatieve masteropleidingen Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vastlegging van de lijst van educatieve masteropleidingen DE VLAAMSE REGERING, Gelet op de Codex Hoger Onderwijs van 11 oktober 2013, bekrachtigd bij het decreet

Nadere informatie

WICO Campus Sint-Hubertus Stationsstraat 25 3910 NEERPELT. Tel. +32 11 64 07 01 Fax +32 11 64 41 46. info@shn.be www.shn.be www.wico.

WICO Campus Sint-Hubertus Stationsstraat 25 3910 NEERPELT. Tel. +32 11 64 07 01 Fax +32 11 64 41 46. info@shn.be www.shn.be www.wico. STUDIERICHTINGEN TWEEDE GRAAD 2011-2012 WICO Campus Sint-Hubertus Stationsstraat 25 3910 NEERPELT Tel. +32 11 64 07 01 Fax +32 11 64 41 46 info@shn.be www.shn.be www.wico.be STUDEREN IN DE TWEEDE GRAAD

Nadere informatie

GO! atheneum Zaventem

GO! atheneum Zaventem GO! atheneum Zaventem Latijn ECONOMIE & ORGANISATIE MAATSCHAPPIJ & WELZIJN Moderne talen De poort naar de wereld GO! atheneum Zaventem Spoorwegstraat 25 1930 Zaventem 02/720.00.58 www.kazaventem.be De

Nadere informatie

Schakelprogramma s UHasselt

Schakelprogramma s UHasselt 2017-2018 Schakelprogramma s UHasselt Beste PXL-student, Je hebt nu een professioneel bachelordiploma op zak. Al gedacht aan het behalen van een academische master? Dat kan! Via een schakelprogramma kan

Nadere informatie

EEN KIJK OP DE BASISOPTIES IN DE EERSTE GRAAD VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS

EEN KIJK OP DE BASISOPTIES IN DE EERSTE GRAAD VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS EEN KIJK OP DE BASISOPTIES IN DE EERSTE GRAAD VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS 12 VISO Mariakerke De Vlaamse overheid voorziet bij de modernisering van het secundair onderwijs een reeks structurele maatregelen,

Nadere informatie

WIE IS VVKSO? VVKSO. Juridische/administratieve/pedagogischdidactische ondersteuning van scholen/sb en SG

WIE IS VVKSO? VVKSO. Juridische/administratieve/pedagogischdidactische ondersteuning van scholen/sb en SG OVERZICHT Wie is VVKSO? Uitgangspunt en vaststellingen SG KSLeuven..een sterk merk SG KSLeuven..knipperlichten Doelstelling van een toekomstig SO Kritische succesfactoren Wat is de finaliteit van SO? 2

Nadere informatie

1 ste graad Industriële wetenschappen en Mechanica - elektriciteit

1 ste graad Industriële wetenschappen en Mechanica - elektriciteit 1 ste graad Industriële wetenschappen en Mechanica - elektriciteit School: Sint-Jozefinstituut Onderwijsvorm: Graad: Studierichting: 1ste graad 1 ste leerjaar A 2 de leerjaar Industriële wetenschappen

Nadere informatie

Onze Lieve Vrouwecollege

Onze Lieve Vrouwecollege Onze Lieve Vrouwecollege Frankrijklei 91, 2000 Antwerpen http://olvc.telenet.be 1 Onderwijsvormen De humaniora bestaat uit drie graden van 2 leerjaren. De observatiegraad - 1e graad De oriëntatiegraad

Nadere informatie

Nieuwe leerplannen en/of lessentabellen met ingang op 1 september 2016 (versie aangepast op 29 augustus 2016)

Nieuwe leerplannen en/of lessentabellen met ingang op 1 september 2016 (versie aangepast op 29 augustus 2016) Nieuwe leerplannen en/of lessentabellen met ingang op 1 september 2016 (versie aangepast op 29 augustus 2016) 1. Graadleerplannen (en eventueel bijhorende lessentabellen) die vanaf 1 september 2016 progressief

Nadere informatie

Pedagogisch overleg 8 mei 2017

Pedagogisch overleg 8 mei 2017 Pedagogisch overleg 8 mei 2017 Agenda Onderwijshervorming OVUR Examenchecklist 1 september 2017 Onderwijshervorming Definitief Onderwijshervorming Eerste graad: september 2018 Tweede graad: september 2020

Nadere informatie

De Campus Cup Vlaamse Hogescholen en Universiteiten erkend door het Vlaams Ministerie van Onderwijs

De Campus Cup Vlaamse Hogescholen en Universiteiten erkend door het Vlaams Ministerie van Onderwijs De Campus Cup Vlaamse Hogescholen en Universiteiten erkend door het Vlaams Ministerie van Onderwijs 1. Artesis Plantijn Hogeschool 2. Arteveldehogeschool 3. Erasmushogeschool 4. Hogere Zeevaartschool 5.

Nadere informatie

Indeling hoger onderwijs

Indeling hoger onderwijs achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten

Nadere informatie

ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN

ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN ASO 2DE GRAAD 24 Profiel Na de eerste graad maak je een duidelijke keuze. In het derde jaar kies je een studierichting en onderwijsvorm (ASO, TSO,

Nadere informatie

De grote stap naar het secundair onderwijs

De grote stap naar het secundair onderwijs De grote stap naar het secundair onderwijs 2018-2019 2 secundair onderwijs 2 1 3 4 5 6 6 5 4 3 2 lager onderwijs 1 kleuteronderwijs 1 2 3 Inhoud 1. Hoe kiezen? 2. Studieaanbod 3. Inschrijven 4. Werkmiddelen

Nadere informatie

STRUCTUUR EN ORGANISATIE. eigen keuzes school. aanbevelingen - raamtekst. regelgeving overheid

STRUCTUUR EN ORGANISATIE. eigen keuzes school. aanbevelingen - raamtekst. regelgeving overheid STRUCTUUR EN ORGANISATIE eigen keuzes school aanbevelingen - raamtekst regelgeving overheid UITGANGSPUNTEN EERSTE GRAAD Raamtekst observerende en oriënterende eerste graad Getrapte studiekeuze Alle vormingscomponenten

Nadere informatie

Op stap met het werkboekje!?

Op stap met het werkboekje!? Werking CLB Op stap met het werkboekje!? 6 studiekeuzetaken Wat betekent kiezen? Ik leer mezelf kennen Ik verken de beroepenwereld Ik leer het Secundair Onderwijs kennen Ik maak een keuze Ik ben zeker

Nadere informatie

STEM monitor 2015. 9 juni 2015 RITA DUNON

STEM monitor 2015. 9 juni 2015 RITA DUNON STEM monitor 2015 9 juni 2015 RITA DUNON Doelstellingen STEM-actieplan STEM-actieplan 2012-2020 streeft op middellange termijn naar: Meer starters en afgestudeerden in STEMopleidingen en richtingen die

Nadere informatie

Toerisme & Recreatie. 3 e graad TSO

Toerisme & Recreatie. 3 e graad TSO Toerisme & Recreatie 3 e graad TSO 1 PROFIEL Ben je op zoek naar een brede kijk op de wereld? Ben je vrij actief en zou je graag werken met (groepen) mensen? Organiseer je graag? Spreekt entertainen of

Nadere informatie

Studierichtingen voor de derde graad

Studierichtingen voor de derde graad Studierichtingen voor de derde graad In de derde graad bestaan alle richtingen, behalve humane wetenschappen uit twee hoofddomeinen. Er wordt naast de algemene basis gekozen voor een pakket vakken dat

Nadere informatie

Studieaanbod. tweede graad. Studiekeuze voor het schooljaar KLEIN SEMINARIE Klassieke & moderne humaniora

Studieaanbod. tweede graad. Studiekeuze voor het schooljaar KLEIN SEMINARIE Klassieke & moderne humaniora Studieaanbod tweede graad Studiekeuze voor het schooljaar 2012-2013 KLEIN SEMINARIE Klassieke & moderne humaniora adres Zuidstraat 27 8800 Roeselare telefoon 051 26 47 26 fax 051 26 47 27 webadres www.kleinseminarie.be

Nadere informatie

OLFA EDEGEM. WELKOM op deze: info-avond voor ouders overgang secundair onderwijs

OLFA EDEGEM. WELKOM op deze: info-avond voor ouders overgang secundair onderwijs OLFA EDEGEM WELKOM op deze: info-avond voor ouders overgang secundair onderwijs Wat na het zesde leerjaar??? KIEZEN = PROCES gebeurt STAP VOOR STAP (boekje klas): ) ik denk na over kiezen ) ik leer mezelf

Nadere informatie

Technisch onderwijs West-Vlaanderen Werkt 3, 2009

Technisch onderwijs West-Vlaanderen Werkt 3, 2009 West-Vlaanderen Werkt 3, 2009 in West-Vlaanderen dr. Marie Van Looveren sociaaleconomisch beleid, WES Jongeren uit het gewone secundair onderwijs kunnen na de eerste graad kiezen voor één van de volgende

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding quiz. Specifieke vakken binnen HW VAKDIDACTIEK HUMANE WETENSCHAPPEN. Situering Humane Wetenschappen binnen SO

Inhoud. Inleiding quiz. Specifieke vakken binnen HW VAKDIDACTIEK HUMANE WETENSCHAPPEN. Situering Humane Wetenschappen binnen SO Inhoud VAKDIDACTIEK HUMANE WETENSCHAPPEN Inleiding quiz Situering HW binnen SO Specifieke vakken binnen HW Lessentabel Profiel leerlingen Vervolgopleidingen Jaarplan Ruben Delafontaine Inleiding quiz Surf

Nadere informatie

Naar het secundair onderwijs

Naar het secundair onderwijs www.clbnbrussel.be Naar het secundair onderwijs Centrum voor Leerlingenbegeleiding N-Brussel Inhoud 1. Modernisering secundair onderwijs 2. Structuur secundair onderwijs 3. Hoe kiezen? 3.1 Een richting

Nadere informatie

STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD

STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD WICO Campus Sint-Hubertus Stationsstraat 5 90 NEERPELT Tel. + 6 07 0 Fax + 6 6 info@shn.wico.be www.shn.wico.be www.wico.be STUDEREN IN DE DERDE GRAAD VAN HET ASO Het doel

Nadere informatie

Studierichting ASO Topsport

Studierichting ASO Topsport Studierichting ASO Topsport PROFIEL Je bent gebeten door de microbe van atletiek, voetbal, volleybal of tafeltennis. Je bent geselecteerd door de federatie én daarnaast ben je in het bezit van een topsportstatuut,

Nadere informatie

ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN

ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN ASO 2DE GRAAD 24 Profiel Na de eerste graad maak je een duidelijke keuze. In het derde jaar kies je een studierichting en onderwijsvorm (ASO, TSO,

Nadere informatie

Studierichting ASO Topsport

Studierichting ASO Topsport Studierichting ASO Topsport PROFIEL Je bent gebeten door de microbe van atletiek, voetbal, volleybal of tafeltennis. Je bent geselecteerd door de federatie én daarnaast ben je in het bezit van een topsportstatuut,

Nadere informatie

naar de derde graad woensdag 27 april 2016

naar de derde graad woensdag 27 april 2016 naar de derde graad woensdag 27 april 2016 Studieaanbod in het Onze-Lieve- Vrouwcollege 1ste graad campus Bevegem campus Centrum campus Grotenberge 1ste leerjaar A- 1ste leerjaar A-moderne 2de - 2de 2de

Nadere informatie

Op stap naar het SECUNDAIR ONDERWIJS

Op stap naar het SECUNDAIR ONDERWIJS Op stap naar het SECUNDAIR ONDERWIJS met accent op het secundair onderwijs? 1A? Structuur van het Secundair Onderwijs 3 2 6 5 4 3 Oriëntatie naar Doorstroming (ASO/TSO/KSO) Oriëntatie naar Arbeidsmarkt

Nadere informatie

Aantal uitgereikte diploma's voor het academiejaar 2003-2004 ingedeeld per cyclus, studiegebied, nationaliteit en geslacht - per universiteit

Aantal uitgereikte diploma's voor het academiejaar 2003-2004 ingedeeld per cyclus, studiegebied, nationaliteit en geslacht - per universiteit Academiejaar 2004-2005 UNIVERSITAIR ONDERWIJS Aantal uitgereikte diploma's voor het academiejaar 2003-2004 ingedeeld per cyclus, studiegebied, en geslacht - per universiteit Katholieke universiteit Brussel

Nadere informatie

Schakelprogramma s UHasselt

Schakelprogramma s UHasselt Schakelprogramma s UHasselt Beste PXL-student, Je hebt nu een professioneel bachelordiploma op zak. Al gedacht aan het behalen van een academische master? Dat kan! Via een schakelprogramma kan je doorstromen

Nadere informatie

MODERNISERING SO NAAR EEN OBSERVERENDE EN ORIËNTERENDE EERSTE GRAAD

MODERNISERING SO NAAR EEN OBSERVERENDE EN ORIËNTERENDE EERSTE GRAAD MODERNISERING SO NAAR EEN OBSERVERENDE EN ORIËNTERENDE EERSTE GRAAD LEIDRAAD Visie op vorming en vakken Een nieuwe generatie leerplannen - ruimte voor scholen Observerende en oriënterende functie van de

Nadere informatie

Studierichting ASO Topsport

Studierichting ASO Topsport Studierichting ASO Topsport PROFIEL Je werd door een nationale sportfederatie geselecteerd voor een opleiding Topsport. Hiermee kan je je inschrijven in een topsportschool. Sport.Vlaanderen kent je bij

Nadere informatie

In het eerste leerjaar A kies je ofwel voor de richting Handel of voor de richting Creatie en vormgeving.

In het eerste leerjaar A kies je ofwel voor de richting Handel of voor de richting Creatie en vormgeving. Heilige Familie In de Heilige Familie bieden we je opleidingen in het technisch, beroeps- en kunstsecundair onderwijs. Hier ligt de nadruk vooral op creativiteit en ondernemen. In het eerste leerjaar A

Nadere informatie

Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vastlegging van de lijst van educatieve masteropleidingen

Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vastlegging van de lijst van educatieve masteropleidingen Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vastlegging van de lijst van educatieve masteropleidingen DE VLAAMSE REGERING, Gelet op de Codex Hoger Onderwijs van 11 oktober 2013, bekrachtigd bij het decreet

Nadere informatie