8 JAARGANG 13 SEPTEMBER 2014

Transcriptie

1 8 JAARGANG 13 SEPTEMBER 2014 Ook hier de zon voor Mary Winter Willem & Eddy Hekman: Samensmeden in Ane Toen: Carel van De Ooievaar Lauren Gramberg, winnares Musical Award 2014 Esther Sloots zit nog wel eventjes in Amsterdam Het blad ván, vóór en dóór Gramsbergers

2 door Jan Maarten de Ruiter Foto voorkant: Gerrit Brink Goed fout! Volgens overlevering ging de Heer van Gramsbergen in de 12e eeuw mee op een van de kruistochten. Deze ondernemingen waren in onze ogen een gewone oorlog, maar werden toentertijd rechtvaardige oorlogen genoemd. Onze Heer van Gramsbergen was blijkbaar zeer bedreven in het voeren van deze rechtvaardige oorlog, want hij kwam thuis met drie bezantijnen. Een bezantijn was een trofee die werd uitgereikt als je op een rechtvaardige manier je tegenstander verslagen had. En onze man uit Gramsbergen had er dus drie! Vlak daarna kreeg Gramsbergen stadsrechten en zijn deze drie bezantijnen in het wapen en in de vlag terechtgekomen. Wij Gramsbergers zijn nog steeds trots op onze drie bezantijnen. De naam komt terug in een straat en in de naam van het theater in het oude gemeentehuis. De succesvolle plaatselijke beleggingsclub heet De Bezantijn, evenals voormalig café Harrisch Inn. Nu kijken we heel anders tegen deze kruistochten aan. De intentie was natuurlijk om de daar levende moslims een kopje kleiner te maken. Dus eigenlijk zouden we nu helemaal niet meer zo trots moeten zijn op deze trofeëen. Maar geen enkele plaatsgenoot denkt nog aan moslims bij het zien van de drie gele rondjes. Dus de bezantijnen horen erbij in Gramsbergen. Dus eigenlijk fout, maar toch goed. En in de Feestweek horen ze er zeker bij. Nu is onze vlag ingeruild voor een andere, met een onbeduidend klavertje erop. Maar tot vorig jaar was er nog een bloemperkje met de drie bezantijnen bij de vijver naast De Binder. En nu is het perkje weg. Goed fout! O ja, en wat moeten we straks met Sint en Piet in Gramsbergen? Goed fout! Kermis, Gramsberger Feestweek 2014 Incasso sympathisanten-bijdrage Vanaf januari 2014 incasseren wij de sympathisanten-bijdrage met de Europese variant van het Nederlandse incasso: Euro-incasso. Begin oktober 2014 schrijven wij de sympathisanten-bijdrage van uw rekening af. De afschrijving op uw rekeningoverzicht ziet er vanaf januari 2014 anders uit dan u gewend bent. U herkent onze incasso aan de volgende gegevens: Ons incassant-id is: NL06ZZZ Uw machtigingskenmerk is gelijk aan uw sympathisanten-nummer met omschrijving: Groene Gramsberger Nieuwe abonnees B. Huisjes, Oldenzaal H.J. Pullen, Hardenberg B. Meilink, Hattem COLOFON Uitgave: Stichting De Groene Gramsberger Verschijnt 11x per jaar Niets uit deze uitgave mag worden gebruikt en/of openbaar gemaakt dmv druk, kopie of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur Ingezonden stukken en suggesties kunt u sturen naar het redactieadres of aanleveren als Word-document via degroenegramsberger@gramsbergen.nl Bestuur: Dionne Matel-Hakkers, Margriet Mulderter Haar, Janette Nijmeijer-Reinders, Geesje Veurink- Wilting, Jan Maarten de Ruiter, Henk Snijders en Henk te Velthuis Het bestuur behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken aan te passen, cq in te korten Redactieadres: Janette Nijmeijer-Reinders, Hardenbergerweg 20, 7778 HP Loozen (0524) Redactie: Annemieke Alfring-Hurink, Lienke Beenen-Harsevoort, Annemiek Bras-Zweers, Kariene Ensink-Koopman, Jeanet Hakkers, Ilse Klein, Miranda Lanjouw-Ottes, Janine Mink-De Jager, Trijnie Slot-Altena, Aly Timmer- Suk, Hilleen Westerhof-Spijkers, Angelique te Winkel, Roelof Altena, Henk Boonstra, Jan Hamhuis, Henk Meppelink, Gert Mink, Gerrit Reinders, Gerdinand Rougoor, Bert Sloots en Jan Walgemoed Eindredactie: Leen den Braber en Tjeerd Cuperus Vormgeving: Geert Westerhof Art&Design Fotografie: Henk Beenen en Gerrit Brink Druk: Gaasbeek MediaGroep Klachten over bezorging doorgeven aan: Verspreidingsbureau Dommerholt (0523) Jaarabonnement: buiten verspreidingsgebied 25, binnen verspreidingsgebied gratis Abonnementsopgave bij voorkeur via degroenegramsberger@gramsbergen.nl of aan het redactieadres Internet: 2

3 Stadsbelangberichten B e s t u u r s a c t i v i t e i t e n Hondenpoep opruimen is heel normaal Hondenbezitters beleven doorgaans veel plezier aan hun huisdier, maar de trouwe viervoeter moet ook uitgelaten worden. Daarbij kan het wel eens voorkomen dat de hond poept op een plek waar dat niet mag. Het is dan heel normaal om de hondenpoep altijd direct op te ruimen, zodat anderen daar geen last van hebben. Alleen op de speciale hondenuitlaatstroken is het niet nodig de hondenpoep op te ruimen. Daar zorgt de gemeente ervoor dat de hondenpoep regelmatig opgeruimd wordt. Hondenpoep op straat, op grasvelden of in plantsoenen is niet alleen een onsmakelijk gezicht, maar honden, andere dieren of spelende kinderen kunnen er zelfs ziek van worden. Daarom is het in onze gemeente verboden honden te laten poepen op of langs de weg, op speelplekken en op speelvelden. Dat verbod geldt ook voor openbare gazons, groenstroken en bermen binnen de bebouwde kom. Het kan natuurlijk voorkomen dat de hond toch poept op een plek waar dat verboden is. Neem daarom altijd een schepje en zakje mee en gebruik die ook om de hondenpoep direct op te ruimen. Door hondenpoep direct op te ruimen, voorkomt u veel ergernissen en doet u uw buurtbewoners een groot plezier. Iemand die de hondenpoep van zijn of haar hond niet opruimt, riskeert een boete van 130 euro. Het opruimen van de hondenpoep is natuurlijk niet afhankelijk van een boete, maar is heel normaal en iedere hondenbezitter hoort daarin zijn of haar verantwoordelijkheid te nemen. Zo zorgen we er samen voor dat straten en grasvelden schoon en netjes blijven. De hondenpoepstroken zijn met borden aangegeven. U vindt een overzicht van alle stroken op College bezoekt Gramsbergen Op 26 september bezoekt het college van B&W Gramsbergen. Stadsbelang is bezig een programma in elkaar te zetten, maar kan uw hulp daarbij goed gebruiken! Zijn er onderwerpen die volgens u van belang zijn om met het college te bespreken? Of heeft een goed idee dat u graag met hen wil delen? Wij horen het graag! Vergadering Stadsbelang naar donderdag Stadsbelang vergadert vanaf mei elke tweede donderdag van de maand. Ook het inloopspreekuur vindt vanaf mei plaats op de tweede donderdag van de maand en wel om uur. Een eigen Gramsberger adres? Voor 5 euro per jaar heeft u uw eigen gramsbergen.nl adres. Kijk op hoe u een adres kunt aanvragen! Een activiteit? Meld die voor de site! Op staat een overzicht van alle activiteiten die in en om Gramsbergen georganiseerd worden. Wilt u ook dat uw activiteit daar een plek krijgt? Via activiteiten@gramsbergen.nl kunt u activiteiten aanmelden. Afschaffen stratenspreekuur Er is besloten het stratenspreekuur af te schaffen. Voor loszittende stoeptegels, kapotte lantaarnpalen en andere ongemakken in de openbare ruimte kunt u contact opnemen met de gemeente. Het telefoonnummer is Secretaris van Stadsbelang Gramsbergen e.o.: Jenneke Tegelaar, Voorstraat 8, 7783 AM Gramsbergen. stadsbelang@gramsbergen.nl 3

4 Paarden Paarden spelen een grote en belangrijke rol aan de Keukenweg 1 in Ane. Op die plek staat het geboortehuis van Willem Hekman. De liefde voor paarden is Willem met de paplepel ingegeven. Ep, Willems vader, was melkboer, dat wil zeggen hij ging met paard en wagen bij de boeren langs om volle melkbussen op te halen, ze naar de melkfabriek te brengen en de lege bussen weer af te leveren. Vader Ep was zeer zuinig op z n paard, iets wat Willem duidelijk heeft meegekregen. Toen Willem ongeveer 12 jaar was, schafte zijn vader een Shetland pony voor hem aan. Daarmee heeft Willem leren mennen. In mei 1979 is Willem getrouwd met Jenny en gingen ze op de Hoge Esch wonen. Willem verbleef desondanks veel in Ane bij z n ouders en bij z n paarden. Als Willem niet in Ane was, dan was zijn vader wel bij hem in Gramsbergen. Ze konden het erg goed met elkaar vinden. Toen in 1983 vader Ep overleed, gingen Willem en Jenny en hun inmiddels geboren kinderen, terug naar Ane. Het gezin was in die vier jaar uitgebreid met zoon Eddy in 1981 en dochter Jenniena in Beide kinderen hebben het paardenvirus van hun vader overgenomen. Dat in tegenstelling tot moeder Jenny, die niet veel van paarden moet hebben. Zij is er zelfs een beetje bang voor. Jenny is voornamelijk ondersteunend bezig en gaat hooguit twee keer per jaar mee op de wagen. Gereedschapmaker Willem heeft een opleiding gevolgd tot gereedschapmaker. Hij ging aan het werk bij Cetra Metaal in Hardenberg. Dat bedrijf heeft zich gespecialiseerd in het bewerken van complexe metalen producten. In 2009 werd Cetra Metaal overgenomen en heeft nu de naam Prima Cetra. Willem kan zeer gepassioneerd vertellen over zijn werk, maar paarden vullen nog steeds een belangrijk deel in zijn leven. Zoon Eddy is ook gereedschapmaker geworden en vertelt er al even enthousiast over. Hij werkt als spuitgietmatrijzenmaker voor kunststoffen bij Ramix in Dedemsvaart. Zijn vrije tijd vult hij, samen met vader Willem, hoofdzakelijk met de paarden. Verder sleutelt Eddy graag aan Deutz trekkers en ook aan oude hooimachines. Ieder jaar is hij bij Trekkerslep Ane een van de deelnemers. Marathon Ane gaat door Willem is gek van tuigpaarden en samen met Jan Harm van den Berg en Seine Muis ging hij regelmatig op pad. De eerste menwedstrijd waaraan hij met Seine deelnam, was in 1991 in Westerhaar. Daar kregen ze de smaak te pakken. Het drietal kreeg versterking van Martin Kramer en Rieks Vasse en zodoende werd in 1992 HARP, Het Aangespannen Recreatie Paard, opgericht. In 1994 werd de eerste marathon in Ane gehouden. Sindsdien wordt ieder jaar in Ane een marathon georganiseerd. Even was er sprake dat de marathon dit jaar niet gehouden zou worden. Het huidige bestuur 4

5 Fotografie: Henk Beenen Willem Eddy Willem en Eddy Hekman, hoefsmeden door Bert Sloots en Jan Walgemoed uit Ane 5

6 van HARP heeft namelijk een wijziging aangebracht in het huishoudelijk reglement. Daarmee kunnen de familie Hekman en de andere organisatoren van de wedstrijd in Ane niet akkoord gaan. Door de organisatie onder de paraplu van de Sallandruiters uit Hardenberg te brengen, kan de impulsmarathon toch doorgaan. Bij deze impulsmarathon is wat meer ruimte tussen de hindernissen. De wedstrijd vindt plaats op 20 september en bestaat uit een dressuur- en vaardigheidswedstrijd. Na de veterinaire controle vindt het wegtraject en tenslotte het hindernis-traject plaats. Start en finish zijn als vanouds bij de familie Hekman aan de Keukenweg in Ane. De organisatie is in handen van de marathon-commissie, bestaande uit Rikus Nijeboer, Hendrik Jurjens, Mirjam Jonkeren, Jan Wesselink, Rianne Nijmeijer, Irma Donselaar en, voor het technische gedeelte, Willem Hekman en Jan Vasse, met ondersteuning van Eddy Hekman. De technische commissie bouwt samen met Gerrit Bakker, een officiële parcoursbouwer uit Dedemsvaart, het parcours. Hoefsmid Willem had als kind interesse in smidswerk. Hij was veel te vinden bij smid Borneman in Ane. Zo begon Willem zijn eigen paarden te bekappen. Dat ging hem goed af en ging hij op stage bij Freek Benjamins en in de leer bij smid Hendrik Jan Borneman in Hardenberg, die hem het vak van hoefsmid hebben geleerd. Hij nam na verloop van tijd de hele inventaris van hoefsmid Borneman over en begon voor zichzelf. Willem heeft er serieus over gedacht om fulltime hoefsmid te worden, maar het risico was hem te groot. Een hoefsmid onderhoudt de hoeven van paarden of een ander hoefdier om de juiste hoefstand te behouden of te bevorderen. Naast bekappen, randen afsnijden en bijvijlen, kan het om meerdere redenen zinvol zijn hoefijzers onder hoeven te bevestigen. De belangrijkste reden is het voorkomen van buitensporige slijtage. De hoefsmid maakt de ijzers precies op maat en bevestigt deze. Vroeger, tot in de tweede helft van de 20e eeuw, werd de taak van hoefsmid vaak als nevenfunctie uitgeoefend door de dorpssmid. Men ging met de paarden naar de smederij, waar zij warm werden beslagen. In Nederland kan iedereen zich hoefsmid noemen sinds de rijkserkenning voor de beroepsbeoefenaren is afgeschaft. Er bestaat nog wel een vakopleiding. Goed opgeleide hoefsmeden hebben goede kennis van de anatomie van het paard. De meeste hoefsmeden komen met hun bedrijfswagen naar de klant en hebben verschillende maten hoefijzers in voorraad, zodat zij koud kunnen beslaan. Het op maat maken van een hoefijzer voor een goede passing onder de paardenhoef, is een secuur werk. Eerst wordt de hoef bekapt en vlak gemaakt. Daarna moet het ijzer precies pas gemaakt worden voor de unieke vorm van de hoef. Warm en koud beslaan IJzer vervormen kost kracht en gaat gemakkelijker als het ijzer roodgloeiend is. Het ijzer wordt verhit met een oven op gas of een smidse op kolen. Het hete ijzer wordt op de hoornwand van de hoef gelegd, waarna het een beetje in het hoorn schroeit en de eventuele ongelijkheden in de bekapte hoef worden weggebrand. Maar dit geeft rook en stank, die voor mens en dier onaangenaam en ongezond zijn. Jonge paarden kunnen daar ook behoorlijk van schrikken. Het koud vervormen van het ijzer tot het precies past, vraagt meer kracht en vakmanschap van de hoefsmid, maar heeft niet de genoemde nadelen van warm beslaan. Willem heeft gekozen voor koud beslaan, hoewel warm beslaan voor hem geen geheimen kent. Het ijzer blijft gemiddeld twaalf tot zestien weken zitten. Dat wordt bepaald door de slijtage van het ijzer of de overgroei van de hoef. Beslaan is alleen nodig als het paard door omstandigheden niet zonder ijzers kan. Dat is afhankelijk van meerdere factoren, zoals de kwaliteit van de hoeven, het doel waar het paard voor gebruikt wordt, de beweging van het paard waarbij ondersteuning van ijzers nodig is, hoefaandoeningen waarbij ijzers noodzakelijk zijn en de omgeving waarin het paard staat, zoals op harde ondergrond. Samen op pad Willem gaat vaak met zoon Eddy op pad. Willem beslaat en Eddy houdt het paard in toom. Een andere keer zijn de rollen omgedraaid. Ze bestrijken een groot gebied: van Harbrinkhoek, Dalerveen tot aan Nieuwlande toe. Meestal gaan ze naar de paarden. Een enkele keer komen die bij Willem en Eddy aan huis. Willem heeft ook marathonwagens gebouwd. Eerst alleen, later met behulp van zoon Eddy. De laatste die ze gebouwd hebben is een spider, een presentatiewagen, geschikt voor dressuur en vaardigheid. Volgens Willem en Eddy is dit een unieke wagen. Er bestaat er namelijk maar een van op de hele wereld, door de grootste luchtbanden. Tegenwoordig rijden Willem en Eddy met fabriekswagens, waarvan ze het onderhoud dan weer wel zelf doen. Het stadje Gramsbergen met z n vele bochten en nauwe straatjes, is een uitgelezen plek om jonge paarden voor de wagen te beleren. Eddy en Willem zien er zorgvuldig op toe dat eventuele gedeponeerde paardenmest direct wordt opgeruimd en wordt mee genomen. Er blijft zo geen mest achter op de openbare weg. Ze betreuren het dan ook dat niet iedere menner dat doet! Fotografie: Henk Beenen 6

7 door Janine Mink-de Jager Even voorstellen Aan De Schakel woont de familie Van der Haar. Vader Erik en moeder Heidi hebben drie dochters: Sanne, Lisa en Inge. Lisa is aan het woord over haar hobby: twirling. Zij is 7 jaar en zit in groep 5 van obs Prinses Irene. Ze heeft twee juffen, juf Wies Haver en juf Evelien Withaar. Hoe ken jij twirling? In maart heb ik via Kies Je Sport drie lessen twirling gedaan. Toen hebben we een dansje geleerd, dat we mochten laten zien aan de ouders. Ik vond het zo leuk, dat ik graag lid wilde worden van Twirlvereniging X-Change. Elke vrijdagavond van 6 tot 7 uur trainen we in de Sporthal in Gramsbergen. Onze groep bestaat uit vijf grote meiden en zeven kinderen. Ik krijg training van juf Melissa Somsen. Wat moet je doen bij twirling? Twirlen is dansen op muziek en daarbij kunstjes, twirls, doen met een stok. Zo n stok heet een baton. De baton is er in verschillende maten. Mijn baton is precies zo lang als mijn arm. We gooien en draaien er mee op verschillende manieren. Op de training oefenen we steeds nieuwe kunstjes. Als je iets kan, krijg je een sticker op de stickerkaart. Lisa van der Haar Wat vind je het leukst? Dansen en bewegen op muziek vind ik het leukst aan twirling. Thuis oefen ik wel eens. Ik leer het ook aan mijn zus en zusje. Juf Melissa bedenkt leuke dansen op mooie muziek, zoals van Kinderen Voor Kinderen en het Junior Songfestival. Iedereen kan leren twirlen. Het is voor jongens en meiden, voor jong en oud. Treed je wel eens op? Ik heb op Tweede Paasdag opgetreden bij De Oldemeijer en op Koningsdag in Hardenberg. Ik zou meedoen aan Night of the Forest, maar dat werd afgelast. We mochten in de Sporthal toch nog laten zien wat ingestudeerd was. Bij optredens heb ik het shirt met logo van de vereniging aan, een zwarte legging, zwarte sokken en witte schoenen. Mijn haar wordt ingevlochten en in een knoet gedaan. Ik krijg mooie glitters op mijn gezicht. Iedereen van het team ziet er hetzelfde uit. Voordat ik moet optreden vind ik het heel spannend, maar daarna doe ik het gewoon. Aan wedstrijden twirling doe ik nu nog niet mee. Als ik er iets langer op zit, lijkt me dat wel heel leuk. Fotografie: Henk Beenen Gek op... twirling 7

8 door Gerrit Reinders Najaar, 1948 De Steensteeg A 65 en 66 De Stationsstraat De beide stadsboerderijen tegenover de lagere school, A 65 en A 66, zijn de laatste die als zodanig in Gramsbergen gebouwd zijn. Vergeleken met de huizen in de kom zijn deze panden van recentere datum, van het begin van de negentiende eeuw. In 1810 heeft het huis A 66 wel een nummer, maar is nog onbewoond. De eerste bewoner, Gerrit Jan Wagenvoort, woont in 1811 nog in de Kruisstraat en uit de nummering valt op te maken, dat het huis dan pas is gebouwd. Het geven van huisnummers is in de Franse tijd ontstaan, elk huis kreeg op rij een nummer. Nieuw gebouwde huizen kregen gewoon het laatste nummer, zodat het niet meer in het systeem paste. Ook het naastgelegen huis van Klaas Huberts, A 65, kreeg zo n hoog nummer. Het is dus ook in 1810 nieuw gebouwd. heette, helemaal door tot aan het Hooge Holt? Of was het een steeg die geplaveid was met stenen? Een blik op een oude kaart verschaft al gauw helderheid. Op de kadasterkaart van 1832, het zal dan nog tientallen jaren duren voordat het kanaal en de spoorlijn verwezenlijkt worden, wordt de Steensteeg aangegeven als de weg naar Coevorden. Die loopt vanaf de kruising Achterhoek- Goordijk in oostelijke richting naar het Hooge Holt. Ter hoogte van de plek waar nu de brug is, loopt de weg naar het noorden, om na ongeveer tweehonderd meter af te buigen naar de Beenenkamp, het latere Sima-terrein. Van daar loopt over de Steen een verhoogde dijk naar het veer in de Vecht bij de Klokhenne. De Steensteeg is dus de weg naar de Steen, en verder naar Coevorden, die toen langs de oostelijke kant van het Goor liep. De vijf donkere oorlogsjaren waren jaren van angst en ellende, een tijd van schaarste en behelpen. Maar het was ook een tijd, waarin de Gramsberger winkeliers elkaar en iedereen voorthielpen. Na de Tweede Wereldoorlog kwam het winkelbestand weer tot leven en krabbelde langzaam weer op. Een moderne tijd diende zich aan. In onze herinnering maken we een wandeling langs alle winkeliers van toen, het is We laten ook andere ambachtslieden, markante figuren en bijzondere zaken niet buiten beschouwing. De Stationsstraat, waarin we ons nu bevinden, werd toen de De Steensteeg genoemd. De huisnummering is van die tijd. De beide huizen, gelijktijdig verrezen, blijven door de jaren heen een twee-eenheid. Ze zijn gelijk van lengte en breedte en ook wat indeling betreft verschillen ze niet veel van elkaar. Ze zijn op een pannendrup na tegen elkaar aangebouwd. De eerste bewoners hadden naast hun boerenbedoening ook een herberg, Wagenvoort op A 66 en Klaas Huberts op A 65. Hun panden vielen toen nog buiten de kom van Gramsbergen. Het waren de laatste huizen van het rijtje van vier aan het begin van de Steensteeg, nu Stationsstraat. Zakelijk gezien was het een goede plek. Voor reizigers die vanuit het noorden Gramsbergen binnenkwamen, waren beide herbergen de eerste pleisterplaatsen. De Steensteeg Als je op weg bent naar Gramsbergen, kan het gebeuren dat je voor de brug over het kanaal moet wachten, als Derk Boonstra die omhoog gedraaid heeft om een schip te laten passeren. Je kunt dan op de onderkant van het brugdek een naam zien staan: De Steensteegbrug. Van waar deze naam? Liep de Stationsstraat, die vroeger de Steensteeg De Steen Burchten, kastelen van steen, droegen vroeger ook de naam van steen of stein of stins. Het kasteel van de Heer van Gramsbergen stond tot 1822 op de weide de Steen langs de Vecht. Ongetwijfeld zal de naam van de weide afkomstig zijn van het kasteel Het Steen. Het grasland om het kasteel was de algemene weide waar de Gramsbergers hun koeien lieten grazen. Op 1 mei was het de eerste dag, dat men er de koeien heen bracht en zo elke dag opnieuw tot 1 november. Vroeger was er altijd iemand die een oogje in het zeil hield. Later was er een hekwerk. Als s avonds het hek opengezet werd, vond elk dier zonder geleide zijn eigen stal. De koeien werden s morgens en s avonds op stal gemolken, soms ook rond de middag in de wei. De dijken langs de Vecht waren erg laag, zodat het land jaar op jaar overstroomde en alles rond Gramsbergen blank stond. Een logisch gevolg is dan ook dat de weg naar Coevorden over de hoge gedeelten, het Hooge Holt en de Beenenkamp, liep. De huidige toegang naar de Steen is over de Goordijk. Het laatste gedeelte staat nu, 1948, bij de geringste overstroming nog onder water. 8

9 Vecht De Boomhof Goordijk De Steen De Klokhenne Stad Gramsbergen A 65 A 66 Het Goor De Beenenkamp Het Garsten De Steensteeg Het Hoge Holt Naaste buur en familie De beide stadsboerderijen in de Stationsstraat hebben veel gemeen, zelfs de bewoners hebben dezelfde achternaam. Albert en Gerrit van der Haar, de overgrootvaders van de huidige bewoners Hendrik en Carel, waren broers. De wortels van alle Van der Haars in Gramsbergen liggen in Ane. Rond 1650 is Evert Hendrikszoon Haarman, meier oftewel zetboer op erve De Haar in Ane. Een kleinzoon Albert trouwt in 1750 met Geesjen Lucas Bijleveld. Ze wonen dan in de Voorstraat waar ze twee dochters en zoon Jan krijgen. Deze Jan trouwt in 1780 met Geesjen Reurink uit Holtheme en hij is de eerste die bij de invoering van de Burgerlijke Stand in 1811 officieel als Jan van der Haar geregistreerd staat. Jan en Geesje krijgen vijf kinderen, allemaal zonen. De oudste zoon Albert, geboren in 1781, is de overgrootvader van de ons bekende Hendrik van Wagenvoort. De derde zoon, Gerrit, geboren in 1788, is de overgrootvader van Carel van De Ooievaar. Traditie Klaas Huberts, de eerste schenker in De Ooievaar, is maar kort uitbater van de herberg. Als Gerrit van der Haar, 1788, op 31 mei 1816 met Aaltjen Uelrink uit Brucht trouwt, vestigt hij zich als kleermaker en tapper in De Ooievaar. Ze krijgen vijf kinderen van wie drie op jonge leeftijd overlijden. Alle Van der Haar s die hier nadien wonen, worden als van De Ooievaar aangeduid. De enige stamhouder, Carel, geboren in 1823, trouwt in 1858 met Geertruid, de dochter van schoenmaker Frederik van der Hulst uit de Achterhoek. Het paar kan een zeker initiatief en een streven naar klantenbinding niet ontzegd worden. De Ooievaar is een trefpunt van het jonge volk, waar een week na de Gramsberger kermis, de eerste donderdag in september, een bijzondere plechtigheid plaatsvindt. Onder de vloer van de gelagkamer wordt dan namelijk een kruik jenever begraven. Dat wordt als een soort offer gegéven, maar het wordt ook weer genómen. Een week Boven: Kadasterkaart 1832 Onder: De algemene weide De Steen, vóór de kanalisering van de Vecht (ca. 1903) Geheel links: Johan van Munster (Toet) past op de koeien Liggend in de wei vlnr: Jo Blokhuis, Jan Beunders, Carel vd Haar (van De Ooievaar) en Ru van Veen De vaale koeien links, zijn van Flierman (Boonstra) Uiterst links: Twee dames met witte muts van wie één Nijmans Jenne is 9

10 Boven: Willemina vd Haar-Westerman, Miene vd Ooievaar echtgenote van Carel vd Haar (rechts). Carel heeft zojuist gestemd, Henderkie van Derk Weerts kijkt achterom. Rechts op de achtergrond t Welgelegen Onder: Hendrika vd Veen, Ooievaars Rieke bij de achterdeur van A 65 voor de volgende kermis wordt de kruik weer opgegraven. Later vindt deze ceremonie plaats in het café van Enne Bosch in de Achterhoek. Er wordt beweerd, dat dit gebeuren later verhuisde naar de steen in het Gramsberger Bosje, maar hier zou men snel van afgezien hebben, omdat het geen veilige plaats bleek. Carel van De Ooievaar Carel, 1823, en Geertruid krijgen twee zonen, Frederik en Hermannes, en twee dochters, Aaltje en Geziena. Hermannes trouwt in december 1900 met Alberta Zwaantina Jennegien Geerligs. Hermannes overlijdt op de jonge leeftijd van 35 jaar. Zijn vrouw, die we kennen als Nijmans- Jenne woont nu, 1948, met hun enige zoon Carel Gerrit in de Kruisstraat. Ze is bij iedereen bekend, doordat ze al jaren de school in de Voorstraat schoonmaakt en ze veel adressen heeft waar ze koffie verkoopt. De oudste zoon van Carel en Geertruid, Frederik, trouwt in november 1891 met Hendrika van der Veen. Ze is een zuster van Gerrit van der Veen uit de Achterhoek. Huisnamen Er zijn in Gramsbergen veel mensen met de naam Van der Haar en Van der Veen, reden waarom meestal de huisnaam gebruikt wordt. Zo weet iedereen wie Ooievaars-Freek en Rieke van Jan Wevers Gait zijn. Ze krijgen twee zoontjes, Carel in januari 1893 en Gerrit in oktober Als de jongetjes zo groot zijn dat ze de buurt gaan verkennen, is de 19e eeuw bijna ten einde. De Steensteeg is dan nog vrijwel hetzelfde vergeleken met de tijd dat De Ooievaar gebouwd werd. Wel is tegenover hen de nieuwe lagere school gekomen en de boterfabriek van Boomsma is net in bedrijf. De Steensteeg is nog een zandweg. De bewoners van de Achterhoek en de Steensteeg, van het Meiboomplein tot en met Hendrik van der Haar, A 66, doen in 1899 wederom aan de gemeente een verzoek om de straat voor hun woningen te bestraten met veldkeien of klinkers. In 1871 hadden ze ook al hetzelfde verzoek gedaan, echter zonder resultaat. Ze voelen zich ernstig achtergesteld. Ze willen ook graag de straat kunnen vegen. Stadsboer Wanneer Carel 31 jaar is, trouwt hij met Willemina Westerman van Anerveen. Zijn broer Gerrit is dan acht maanden eerder in de echt verbonden met Mina van Ringen. Carel en Willemina krijgen twee dochters, Riek en Jo. De Ooievaar is dan al lang geen herberg meer. Carel is alleen een stadsboer met koeien en varkens op de deel en een hooischuur achter het huis. Die is van twee kanten te bereiken. Er loopt vanaf Muussien Ööle een pad achter de huizen langs en dat komt voorbij Wagenvoort weer op de straat uit. Carel heeft geen paard, als hij er een nodig heeft, leent hij dat van Deurings Harm. Daar kan hij goed mee overweg, hij werkt ook regelmatig voor hen. Tegenwoordig heeft Carel ook een bijbaantje, hij is klokkenluider. Van maandag tot en met zaterdag luidt hij de torenklok om 12 uur s middags en 9 uur s avonds. Bronnen: Herman Brand Meester Van der Hulst 10

11 Naam Soms denk ik wel eens: Wordt het geen tijd dat ik ze ga mollen? Maar dan krijg ik weer het beeld op mijn netvlies van blinde, zwarte, weerloze wezentjes, die geen mens kwaad doen. En in plaats van dat ik ze mol, mollen ze bij mij de tuin. Jawel hoor. Precies op het punt waar je zo mooi de tuin in kunt kijken, zijn weer harden-bergjes, grams-bergjes of andere bergjes verschenen: de alom bekende molshopen. En dan begint het grote plat maken weer. ander verhaal. Na ongeveer twee maanden zijn de jongen zelfstandig en beginnen hun eigen grondgebiedjes af te bakenen. Met hun gevoelige snorharen vinden ze hun weg door de zelfgemaakte gangenstelsels. Erg oud worden deze aard bewoners overigens niet, ze worden gemiddeld een jaar of drie. Uiterlijk Met zijn spitse roze snuit en zijn zwart fluwelen pakje, is de mol een fotogeniek dier. De mol is dan ook populair in strips en tv-programma s. De haren van zijn vacht staan niet in dezelfde richting, zodat hij makkelijk naar voren en naar achteren kan bewegen. Grote handen met vijf vingers en puntige nagels maken hem tot een uitstekend graafmachientje. De achterpoten zijn een stuk kleiner dan de voorpoten. Zijn kleine staartje staat altijd omhoog. Behalve zwarte exemplaren zijn er ook lichtere soorten, waaronder zelfs albino s. Indrukwekkend zijn ze niet met hun gewicht van rond de honderd gram en hun lengte van ruim tien centimeter. Voedsel Om het gewicht op peil te houden, zijn ze voortdurend op zoek naar voornamelijk ondergronds voedsel. Erg kieskeurig zijn ze niet. Ze voeden zich met emelten, torren en vooral wormen. Drinken doen ze niet want, zoals de naam al doet vermoeden, bestaan regenwormen grotendeels uit water. s Nachts komen ze wel eens even boven voor een slak of muisje. Als de mogelijkheid zich voordoet, leggen mollen een wintervoorraad van wormen aan. Ze bijten de kop van de worm af en leggen een knoop in wat rest. Soms liggen er wel honderden in een soort kluwen. Op hun beurt worden mollen opgegeten door andere dieren. Onder meer door vogels zoals buizerds, uilen, reigers en ooievaars. Onder viervoeters zijn ze vooral populair bij wezels, marters en vossen. En natuurlijk houden honden en vooral poezen ook wel van een ongekoeld molshapje. Gezinsvorming De paartijd loopt van februari tot en met april. Met name in mei en juni komen de jongen. Gedurende de paartijd is er iets van een gezin. Daarbuiten zijn mollen individualisten met eigen jachtterreinen. Ze hebben twee tot zeven naakte en blinde jongen. Na veertien dagen hebben deze al een vacht en na drie weken gaan de ogen open. Juist, mollen zijn niet blind! Ook al zien ze met hun speldenknop-oogjes niet al te veel. Of dat ondergronds wat uitmaakt, is een Gangen In hun korte be staan kunnen zij aardig wat werk verzetten. Het zijn grondwerkers. Ze maken ondergrondse gangen en bovengrondse hopen. De gangen kunnen een lengte bereiken tot tweehonderd meter. In het voorjaar gaat het vrouwtje de diepte in om een centrale ruimte te bouwen met diverse gangen. Bij de uitgangen wordt nestmateriaal verzameld, zoals gras en blad, om de ruimte te bekleden. Het grootste deel van het gangenstelsel is oppervlakkig. Dat zijn de zogenaamde jaaggangen of mollenritten. De grond die niet nodig is voor versteviging, wordt door de achterpoten naar buiten De Mol door Barend van Zadelhoff gewerkt. Dat is dan meteen het meest zichtbare onderdeel van het mollenwerk. Door de schade die ze in het land veroorzaken, vooral het weiland, zullen mollen bij de boeren wel nooit geliefd worden. Ze worden dan ook stelselmatig bestreden. Verspreidingsgebied Desondanks is hun verspreidingsgebied nog steeds groot. De kleine holbewoners komen voor van het zuiden van Zweden tot het zuiden van Frankrijk en van Engeland tot diep in Azië. Het uiterste noorden en zuiden van Europa is ongeschikt als woongebied door respectievelijk bevroren ondergrond en droogte. Ook hebben ze blijkbaar hoogtevrees, want ze komen niet voor in berggebieden, nogal logisch voor ondergrondse typetjes. Een bijzonderheid is dat Ierland en onze eigen Waddeneilanden geen mollen kennen. Mocht u een hekel hebben aan molshopen, bedenk dan dat het omwoelen van de aarde best goed is voor de bodemstructuur. Vechtstraat AX Hardenberg T E info@dekoppel.com I Openingstijden: di t/m vr: uur juli en augustus: uur za en zo: uur Toegang gratis Agenda De Koppel 17 september t/m 30 november 17 sept. Kindermiddag Herfst van uur 20 sept. Repair Café Vechtdal van uur 27 sept. Cursus Maaien met de zeis van uur Opgave via Landschap Overijssel 15 okt. Paddenstoelenexcursie en herfsttafel maken van uur 16 okt. Lezing over De Vloeivelden, De Krim van uur 19 okt. Wandelexcursie naar de Rheezerbelten en met de huifkar terug van uur 1 nov. Repair Café Vechtdal van uur 19 nov. Kindermiddag Vogelvoer maken van uur Retourtje Vecht Arrangement waarbij je met de kano naar De Koppel peddelt en met Le Bateau terugvaart naar de Zwieseborg. Elke dinsdag t/m 30 september. info tel Natuur in Uitvoering 1 okt. en 5 nov. De boswachter beantwoordt allerhande natuurvragen, inloop van uur Wisselexpositie t/m 4 jan. Klein en koelbloedig over de lokale reptielen en amfibieën. Foto-Expositie t/m 4 jan. Natuurschilderijen van Hanneke Scheewe Vaste Expositie Duurzaam Natuurlijk; Watt LED je? Doorlopende Filmvoorstelling 11 en 12 okt. Reptielen 8 en 9 nov. Amfibieën 11

12 door Henk Meppelink Foto: Henk Beenen Voor mijn bijdrage aan De Groene Gramsberger ga ik op de fiets naar de winnares van de Musical Award Jazeker... want Gramsbergen heeft haar eigen musicalwinnares. Zo n prestigieuze prijs en ik ken haar niet eens! Ik heb het over Lauren Gramberg uit Ane. 12 bestaat al 65 jaar. Ik ben geboren in Den Haag, opgegroeid in Friesland en heb onder meer in Grimbergen in België gewoond. De woordspeling: Grimberg, Gramberg en Gramsbergen is dan ook snel gemaakt. Vroeger op de basisschool vond ik rolletjes in musicals wel leuk, maar niets wees er toen op dat dit voor een groot deel mijn leven zou gaan bepalen. Later, toen ik op 17-jarige leeftijd buitenshuis ging wonen, kwam ik in Utrecht in aanraking met pantomime en kwam door improvisaties in musicals terecht. Ik ben ooit zelf een toneelclub begonnen, gewoon om heerlijk te kunnen spelen en nog niet eens om tot voorstellingen te komen. Varen Varen is een rode draad in het leven van Lauren. Wij hebben met ons vrachtschip veel op België en Frankrijk gevaren, totdat de schippersbeurzen wegvielen. Toen kwamen we in de binnenvaart terecht en vervoerden we grind naar Coevorden en Emmen. De binnenvaart was dus een soort van roer om. Gramsbergen was daardoor geen onbekend terrein voor Lauren. Die dagelijkse heen-en-weervaart heeft haar uiteindelijk in Gramsbergen en Ane doen stranden. De eerder genoemde scheepvaartattributen langs de oprit kan ik daarom nu ook beter plaatsen. Ik durf het bijna niet te vragen Dus op de fiets naar Ane voor een bezoek aan Lauren. Scheepvaart- en andere kunstzinnige attributen markeren de oprit, als ik op afgesproken tijd arriveer. Het is mij direct duidelijk dat ik voor De Groene Gramsberger met een artistieke en kunstzinnige vrouw te maken heb. Naast de voordeur hangt een grote koperen bel met klepel uitnodigend te wachten. Ik kan mij bijna niet beheersen en juist op dat moment opent Lauren met een ferme zwaai en vriendelijke groet de voordeur. Ik zeg: Ik durf het bijna niet te vragen, maar mag ik? Ze lacht en knikt en ik geef een flinke zwieper aan de bel. Heerlijk! Lauren leidt mij in gezelschap van de huisteckel door een lange gang richting keuken. De gang is volgeplakt met wel honderd affiches van musicals, concerten en theatervoorstellingen. Het kan niet anders of ik heb met een echte theaterliefhebster te maken. Op de grote tafel in een sfeervolle keuken ligt een stapel krantenartikelen van voorstellingen waarin zij actief was en natuurlijk de Musical Award. Het is duidelijk: ik ben aan het juiste adres. Musicalsopraan VAKK Lauren van VAKK speelde rollen in: Hello Dolly, Amerika Amerika, En nu naar bed, De Kleine Onder de koffie begint Lauren te vertellen dat ze al jaren lid is van VAKK. VAKK staat voor Voorheen Avereester Kunst Kring en deze theatergroep tevens gastrollen in Kleintje Kunstkring, de jeugd- Parade, Kiss me Kate en Urinetown en ze speelt Lauren Gramberg theatergroep van VAKK. Inlevingsvermogen en gevoel zijn volgens Lauren belangrijke factoren, die je moet beheersen om in de huid van een ander te kunnen kruipen en je rol geloofwaardig te spelen. Zo speelde ze in de musical De Kleine Parade de rol van Gravin Knal, een oude grijze dame met veel juwelen. Maar Lauren zou ook dolgraag eens een rol als lieve moeder willen spelen. Het spel tussen zingen en acteren, is spannend in het musicalvak, vindt Lauren. Als ze de tijd heeft, kan ze verdrinken in haar musicalleven. Er helemaal voor gaan, dat vindt ze heerlijk. Naast rollen op het podium is ze als bestuurslid van VAKK ook actief in het bouwen van decorstukken en rekwisieten voor de op te voeren voorstellingen. Daarvoor loop ik heel wat kringloopbedrijven en rommelmarkten af, hoor. Want alles moet low-budget. In de nieuwe productie Evita, die in oktober in theater de Voorveghter wordt gespeeld, heeft ze voor het eerst geen rol op het toneel, maar een rol achter de schermen, die ze met evenveel passie en overgave doet. Prachtige jurybeoordeling Samen met andere musicalsterren was Lauren dit jaar genomineerd voor de eerste Musical Award voor amateurs. Met drie andere genomineerden streed ze op 24 maart 2014 om deze landelijke award. Tien minuten voor ik op mag, vind ik altijd een lastig moment. Ik zit vol adrenaline en mijn hart klopt in mijn keel. En als ik dan klaar sta en me heb ingeleefd in het personage, word je vlak voor de start verteld dat het begin van de voorstelling vijf minuten wordt uitgesteld. Een verschrikkelijk moment is dat. Maar als ik

13 dan op mag, valt alles van me af en is alle spanning weg en zit ik helemaal in mijn rol. Met kwalificaties van de jury als: Knap hoe ze schakelt tussen spel en zang, geloofwaardig met humor en ve- van Claudia de Brey, mijn favoriete theatervrouw. Ja prachtig, zegt ze. Ach, hoe heet dat mooie nummer ook al weer? Ik weet direct welk lied ze bedoelt, het is Boven: Lauren (staand 4e van links) na het winnen van de award en (linkerpagina) tijdens de performance in het DeLaMar theater in Amsterdam, maart 2014 Trots op Musical Award nijn, de ironie en opzet van haar personage zijn indrukwekkend en hier staat een theaterpersoonlijkheid, verdiende Lauren voor haar rol als Winnifred Grijpstuivers in de musical Urinetown op 24 maart de fel begeerde award. Ze vond de uitreiking in het DeLaMar theater, misschien wel het mooiste theater van Nederland, een geweldige ervaring en noemt het een hoogtepunt in haar leven. Optreden voor een publiek met bekende Nederlanders als: Jacques d Ancona, André van Duyn, Pia Douwes, Stanley Burleson en Karin Bloemen, van wie ik persoonlijk nog een compliment kreeg, da s toch prachtig. Ze waren allemaal even fan van mij. Maar ik ben en blijf haar grootste fan, zegt haar man die de keuken in komt om de koffie bij te schenken. Schildertalent Naast musical heeft Lauren een brede muzieksmaak, die reikt van Pink Floyd tot Tim Knol en van Deep Purple tot en met jazz. Ze blijkt ook nog eens over een niet onverdienstelijk schildertalent te beschikken. Ik mag even in haar atelier kijken. Ze verontschuldigt zich voor de rommel, maar ik weet niet beter dan dat een creatieve duizendpoot, want zo mag je haar best noemen, het best floreert in haar eigen rommel. Ik vind het absoluut geen rommel, maar een echte kunstenaarswerkplaats, waar van alles en nog wat wordt gecreëerd. Het is duidelijk dat kunst in de breedste zin van het woord een groot deel van haar leven bepaalt. Na ons gesprek word ik door Lauren naar buiten geleid en kom weer langs het behang van theateraffiches. Ik wijs nog even op een aanplakbiljet namelijk ook mijn favoriete song van mijn Claudia. Mag ik dan bij jou, zeg ik. Ja, dat is zo n prachtig lied, ik zing het zelf ook wel eens, zegt ze. Ik wacht even af en blijf stil. Zou ze misschien? Nee, ze doet het niet, da s jammer! En dit durf ik nou in tegenstelling tot de zwieper aan de deurbel echt niet te vragen Foto: Henk Beenen Musical Evita In oktober ga ik naar de Voorveghter voor de musicalvoorstelling Evita, maar ik zal Lauren helaas niet horen zingen en zien acteren. Bij deze productie is zij actief achter de schermen en zal ze met dezelfde gedrevenheid en liefde voor de podiumkunst haar belangrijke aandeel leveren. Het moet perfect zijn, want er wordt namelijk een heel jaar gerepeteerd voor drie avondvoorstellingen. Maar ja, wat wil je? We spreken wel met de winnares van de Musical Award Lauren: Ik mag dan de award hebben gewonnen, maar een goed eindresultaat van een musical ontstaat altijd door het collectief, dus door de hele groep. Ik ga naar huis en word vriendelijkheid uitgezwaaid. Op nog geen honderd meter van haar huis komt dat prachtige lied in mijn hoofd: Mag ik dan bij jou. Ik fluit het vrolijk mee en met een beetje fantasie hoor ik Ja het klinkt het prachtig! Boven: Lauren in haar atelier Onder: Lauren als moeder van de heksen in de musical Robin Hood van Kleintje Kunstkring 13

14 Stichting Historische We gaan terug naar het jaar 1672, want aan het onderwerp gaat een hele geschiedenis vooraf. Verenigde Oost-Indische Compagnie en de Westces had op het gebied van de wereldhandel. De Indische Compagnie waren de eerste multinationals. Rampjaar 1672 In die tijd was de Republiek der Zeven In 1672 kwam aan de Gouden Eeuw een eind, want Verenigde Nederlanden, zoals Nederland Nederland kwam in oorlog met Frankrijk, omdat toen heette, een sterke wereldmacht koning Lodewijk XIV naar gebiedsuitbreiding streefde. Lodewijk streed samen met Engeland en de bis- geworden. In de 17e eeuw, de Gouden Eeuw, was de republiek schoppen van Keulen en Münster. Het jaar 1672 door lange tijd de grootste macht ter wereld. Het is eigenlijk verbazingwekkend dat een kleine republiek, een ernstige crisis, het volk was destijds redeloos, staat bekend als het Rampjaar. Nederland kwam in Gerrit Wilpshaar waar maximaal 2,5 miljoen woonden, zoveel suc- het land reddeloos en de regering radeloos. Onder De Bisschopsdijk leiding van Bernhard van Galen, Bommen Berend, bisschop van Münster, was diens leger in 1665 al ons land binnen getrokken, maar nog zonder grote overwinningen. Zijn doel was Groningen te veroveren. De sleutel naar het noorden was de vestingstad en Bisschopskolk Coevorden. Aanvankelijk had Van Galen een andere weg in gedachten, ten zuiden van Coevorden en dan naar het deel I noorden naar wat nu ongeveer De Lichtmis is. Maar daarlangs ondervond hij grote moeilijkheden. Eeuwen lang lag Gramsbergen op de belangrijkste weg tussen de moerasgebieden door, naar de sterke vestingstad Coevorden. Deze stad beschermde de toegang tot de noordelijke provincies. Bommen Berend, de bisschop van Münster voerde een belangrijke strijd om Coevorden en daarna Groningen te bezetten. Beleg Coevorden Het kasteel Gramsbergen met de havezathe was op deze manier al in zijn bezit gekomen. Maar al zes jaren waren verstreken, tot hij de vestingstad Coe- 14

15 Culturele Kring vorden belegerde om toegang tot het noorden te krijgen. Deze militaire ontwikkelingen hadden grote gevolgen voor onze omgeving. De hoofdmacht van de bisschop nam stelling bij de Grote Scheere. Het huis diende hem als hoofdkwartier. Daarnaast had hij stelling genomen in Dalen en Laar. De heren van de Staten Generaal hadden niet veel vertrouwen in overste Broersma, de commandant van Coevorden. Die heulde te veel met de Münstersen en werd vervangen door kolonel Van Burum, die direct maatregelingen nam om de verwaarloosde vesting te versterken. Maar dat was te laat. Op 1 juli was de stad omsingeld, waarna het bombardement begon. Krombaangeschut Bommen Berend maakte gebruik van een nieuw soort wapen, het zogenaamde krombaangeschut, dat niet, zoals een kanon met een bijna rechte lijn, maar met een boog óver de muren schoot. In de 14e eeuw waren er alleen kogels van natuursteen. In de 16e eeuw waren de kogels van ijzer gegoten in een mal. Sommige waren gevuld met buskruit, dat ontplofte na de inslag en wat aanzienlijk meer schade aanrichtte, vandaar de naam Bommen Berend. Per uur kon men tien schoten afvuren. Daarna moest de zogenaamde houwitser een uur afkoelen. Het was de voorloper van de mortier. Op 6 juli vroeg de bisschop om overgave, maar dat werd geweigerd. De situatie in de vesting verslechterde snel, omdat het proviandhuis zwaar werd beschadigd. Op 11 juli vroeg de bisschop voor de tweede keer om overgave. De overste van Coevorden stelde toen een wapenstilstand van drie dagen voor, maar dat werd eveneens geweigerd. Uiteindelijk heeft men dezelfde dag nog besloten tot overgave. De volgende dag trok de bisschop de vestingstad binnen, gevolgd door overste Broersma, die naar de vijand was overgelopen. De gevolgen van de overgave waren rampzalig. Sommige vestingsoldaten werden nu bevolen om dienst te doen in het leger van de bisschop. Bewoners van Drenthe, Twente, Bentheim en Munsterland werden vastgehouden. Voor vrijlating werd een hoge prijs geëist. Met de overgave van Coevorden lag de weg naar Groningen open. Op 14 juli eiste de bisschop de overgave van de noordelijke stad. Rabenhaupt Luitenant-Generaal Carel Rabenhaupt, geboren in Bohemen, Tsjechië, was in 1671 ingehuurd voor 4000 rijksdaalders om de stad Groningen te verdedigen. Op 24 juli was de belegering door Bommen Berend voltooid. De noord- en oostzijde van de stad waren niet bereikbaar, doordat het land daar onder water was gezet. Ondanks zware bombardementen gaven de Groningers zich niet over. Op 26 augustus werden de beschietingen gestaakt en op 28 augustus bleek het beleg te zijn opgeheven. Daarom viert Groningen op 28 augustus al eeuwen lang het feest van Het Gronings Ontzet. Door de ontstane situatie in Coevorden ontvluchtten velen de stad. Zo ook koster en meester Meidert van der Thijnen, die naar Groningen trok. Hij diende een heroveringsplan in bij Rabenhaupt. Van der Thijnen wilde gebruik maken van de vorstperiode, als de moerassen om de stad Coevorden begaanbaar zouden zijn. Hij wilde de door de vijand opengehakte grachten met gevlochten biezenmatten overbruggen, waardoor ze toch snel in de stad konden komen. Na aarzeling ging Rabenhaupt akkoord en stelde een klein leger samen onder leiding van overste Eijbergen, die op 27 december vertrok. Op 30 december werd s morgens om 8 uur, in dichte mist, de stad op drie plaatsen aangevallen. Door de snelle actie raakte de vijand in verwarring en vluchtte. Binnen een uur was Coevorden weer in het bezit van de Staten Generaal. Dat wapenfeit maakte in het land grote indruk en gaf het volk weer moed. Rabenhaupt werd benoemd tot Drost, bestuurder, over Drenthe en Gouverneur van Coevorden. Het gevaar voor Gramsbergen was nog niet geweken. Hoe verging het Gramsbergen? Dat lezen we in de volgende uitgave van De Groene Gramsberger. Linksonder: Bommen Berend, Bernhard van Galen met het krombaangeschut op de achtergrond Onder: Carel Rabenhaupt Linkerpagina: Oude grafure van de vestingstad Coevorden 15

16 16

17 Gramsbergers, sponsors, horeca, vrijwilligers...allen heel hartelijk bedankt! Mede dankzij jullie allen kan Gramsbergen Lichtstad 2014 een zeer geslaagd feest genoemd worden! Het was weer een superfeestweek!!! Geniet nog even na met deze foto-impressie Meerd foto s en verslagen kunt u vinden op onze site 17

18 door Miranda Lanjouw-Ottes Gezin Esther werd op 7 juli 1988 in het ziekenhuis in Hardenberg geboren. Haar ouders, Bert en Riky Sloots, woonden op dat moment, samen met haar broer Stefan, op de Hoge Esch. Toen ze 3 jaar was, is de familie Sloots verhuisd naar de Tieberije, waar ook haar broertje Jesper is geboren. Stefan en Jesper wonen beiden in Gramsbergen. Jesper woont nog thuis en Stefan woont sinds kort samen met zijn vriendin Marleen. Esther zelf woont, na een tijdje in Utrecht te hebben gewoond, op dit moment in Amsterdam. genover ons de familie Tromp. Mijn broers en ik trokken veel op met Gerko, Jan-Menno en Bertran. Ook ging ik, toen ik jonger was, veel om met de tweeling Hamberg, Ilse en Martine, en later veel met de zusjes Alfring, Paula en Sonja. Ik speelde veel buiten met m n broers en de kinderen uit de buurt. We hebben veel gevoetbald op straat, verstoppertje gespeeld en belletje geleld. Het was altijd super gezellig. Planten als prei Met Ilse en Martine was Esther veel buiten aan het spelen op de zandbulten en bij de vijver. Er werden op dat moment veel huizen gebouwd, dus de buurt lag vol met zandbulten, geweldig was dat. We kwamen dan vies en met de haren en laarzen vol zand thuis. Ik weet nog dat ik met Ilse en Martine een keer de planten langs de Loozermarsvijver kaalgeplukt heb. Vervolgens zijn we met de bolderkar langs de deuren gegaan om ze te verkopen als prei. Ik weet nog dat m n ouders daar niet zo blij mee waren. Schooltijd Esther zat op cbs De Akker. Het was een geweldige tijd. Spelen bij juf Carolien, leren lezen bij juf Hermien, voor het eerst strafwerk bij juf Annelien, heel veel zingen bij meester Oostra, veel lol bij meester Visser, kaasmaken bij meester Karkdijk en de afscheidsmusical bij juf Stoffelsma. We hadden een heel fijne klas. Ik ging veel om met Jannienke Wolbink. Na schooltijd gingen we óf playbacken óf naar de verzorgpony s. Hip-hip Na De Akker heeft Esther de havo gedaan op het Vechtdal College. In die tijd ging ik veel om met Paula Alfring, Sandra Alfring, Wilma Huisjes, In deze rubriek vertellen oud-gramsbergers over hun herinneringen aan Gramsbergen. Deze maand Esther Sloots, woonachtig in Amsterdam en werkzaam bij de Algemene Onderwijsbond. 18 Voorlopig zit ik hier Fijne buurt Van de Hoge Esch kan Esther zich niet zoveel meer herinneren. Van de tijd op de Tieberije daarentegen wel. Het was een fijne buurt met lieve buren. Naast ons woonde de familie Brink en te- Lotte Gaasbeek en Sabine Veldsink. De Feestweek was geweldig, daar leefden we het hele jaar naar toe. We mochten bij de Moeflons tijdens het nummer Hip-hip-van-de-koeien-naar-de-kip op het podium staan. Heel gaaf vonden we dat. Fanatiek voetballen Naast school en andere leuke dingen heeft Esther in haar kindertijd en jeugd veel tijd doorgebracht op het voetbalveld. Vanaf mijn negende heb ik gevoetbald bij SV Gramsbergen. Veel tijd stond ik op het voetbalveld. Twee dagen in de week trainen en elke zaterdag een wedstrijd. We hadden altijd een ontzettend leuke en gemotiveerde groep. De combinatie van hard trainen, fanatiek voetballen en tegelijkertijd veel gezelligheid, was super. Na een paar knieblessures rond mijn twintigste zat voetballen er steeds minder in. Op een gegeven moment werd geadviseerd helemaal te stoppen. Ik vond het verschrikkelijk. Omstreeks die tijd vertrok ik naar Utrecht, dus dat maakte het wel gemakkelijker. Enorme uitdaging Na de havo is Esther de pabo in Zwolle op Windesheim gaan doen. Ze wilde eigenlijk van jongs af

19 aan al juf worden. Het leek me altijd al geweldig om voor de klas te staan en anderen iets te leren. Na de pabo is Esther aan het werk gegaan op verschillende scholen in Hardenberg en omstreken, waaronder cbs De Bloemenhof in Baalderveld. Na anderhalf jaar besloot ze om werk te zoeken in de Randstad en vond een baan in Nieuwegein en een appartement in Utrecht. Dat was wel even wennen. Ik kreeg een grote en pittige klas met zeer kritische en soms grofgebekte ouders. Het was een enorme uitdaging. Ik heb toen in korte tijd enorm veel geleerd. Ook kwam Esther erachter dat ze niet haar hele leven voor de klas wilde staan en ze besloot weer te gaan studeren. Dat werd Onderwijskunde aan de Universiteit Utrecht. Een heel interessante studie, waarin ik vooral heb geleerd met een kritische blik naar het onderwijs te kijken. Iets wat nu zeker van pas komt in mijn huidige werk. Algemene Onderwijsbond Tijdens haar studie is Esther parttime voor de klas blijven staan. In de laatste fase van haar studie heeft ze stage gelopen bij de Algemene Onderwijsbond, waar ze nu nog steeds werkt als beleidsadviseur. De AOb is een vakbond en behartigt de belangen van het onderwijspersoneel. Ik houd mij niet bezig met arbeidsvoorwaarden, maar vooral met allerlei onderwijsinhoudelijke onderwerpen. Mijn werk bestaat uit veel schrijven, lezen, vergaderen en bellen. Daarbij moet ik onze bestuurders adviseren en informeren. Mijn werk wordt soms erg gestuurd door wat in de Tweede Kamer of bij het Ministerie op de agenda staat. Dat maakt het hectisch, maar ook erg leuk. Voorlopig zit ik hier dan ook nog wel even goed. Elke dag reist Esther met de trein op en neer van Amsterdam naar Utrecht, want ze woont inmiddels niet meer in Utrecht. nog wel even goed! Amsterdam Net toen ze haar studie had afgerond, ontmoette ze haar vriend Bastiaan. Dat is inmiddels twee jaar geleden. Bastiaan is opgegroeid op Marken, een schiereiland dichtbij Amsterdam, en is op zijn dertiende naar Amsterdam verhuisd. Daar heeft hij gestudeerd en in 2008 zijn eigen bedrijf opgezet: Amsterdam Boats. De twee wonen nu ongeveer anderhalf jaar samen in een leuk appartementje, net buiten het centrum. Dat bevalt erg goed. Het leuke aan Amsterdam is dat je gemakkelijk zowel de rust als de drukte op kan zoeken. Alles is binnen fietsbereik en je ontdekt steeds weer nieuwe plekjes. Het is een prachtige stad. Ons kent ons Voorlopig blijft Esther nog wel even in Amsterdam, maar uiteindelijk zou ze graag iets buiten Amsterdam willen wonen. Iets meer in het groen en iets minder in de drukte. Wel mis ik hier soms het ons-kent-ons, zoals dat in Gramsbergen is. Daarom zal ik ook zeker regelmatig in Gramsbergen te vinden zijn, waar ik me nog altijd thuis voel en waar lieve vrienden en familie wonen. Boven: Mijn eerste kampioenschap (1999) met SV Gramsbergen meisjesvoetbal Links: Kampioen schoolvoetbal Achter: Aniek Westerman, Meester Harry Bakker, Gertrud Kortman, Jannienke Wolbink, Sabine Veldsink Voor: Mariska Baarslag, Lieneke Reinders, Janita Bosman, Wilma Huisjes, Iris Botter en ik Linkerpagina: Samen met Bastiaan op ons balkon in Amsterdam Onder: Muziek maken tijdens feest op De Akker Voor: Gert-Jan Lennips, Martine Hamberg, Jannienke Wolbink Achter: Bart Seinen, ik, Ilse Hamberg en Christien Dries Vrije tijd In haar vrije tijd vindt Esther het leuk die met vrienden door te brengen. Ik heb een paar vrienden in Amsterdam, maar ook veel vrienden wonen verder weg. Dus even bij iemand langsgaan, zit er dan niet in. Toch probeer ik deze belangrijke contacten zo goed mogelijk te onderhouden. Daarnaast vindt ze het leuk om te sporten. Voetbal zit er helaas niet meer in, maar tegenwoordig doe ik aan spinning, wielrennen en sinds kort ben ik aan het klimmen. Ook lees en schrijf ik graag. 19

20 Waar in uw buurt is een juridisch loket? Uit welke twee vergaderingen bestaan de Staten Generaal? Hoeveel leden hebben de Eerste en Tweede Kamer? In welke provincie ligt het knooppunt Deil? Komen er in Nederland, buiten de dierentuinen, bevers voor? Wie was de bedenker van Nijntje? In welk jaar werd Nederland een koninkrijk?... door Ilse Klein en Lienke Beenen-Harsevoort Foto: Gerrit Brink Voor Mary Winter schijnt de zon ook in Gramsbergen 20