Nederland en Frankrijk vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 21 oktober 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Nederland en Frankrijk Vooraf Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Stap5 Stap6 Stap7 Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Nederland en Frankrijk Vooraf Leerdoelen In Nederland wordt elektriciteit heel anders opgewekt dan in Frankrijk. Er zijn overeenkomsten tussen beide landen, maar vooral grote verschillen. De verschillen zijn deels te verklaren uit de geografische omstandigheden in beide landen. Aan het eind van deze opdracht: Kun je beschrijven hoe de meeste elektriciteit in Nederland wordt opgewekt. Kun je beschrijven hoe de meeste elektriciteit in Frankrijk wordt opgewekt. Kun je minimaal twee bijzondere Franse elektriciteitscentrales opnoemen. Kun je verklaren waarom kernenergie in Frankrijk duurder is dan windenergie. Eindproduct Aan het eind van deze opdracht geef je op een kaart van Nederland en op een kaart van Frankrijk aan waar energieopwekking plaatsvindt. Daarnaast maak je een invuloefening over de verschillen in Nederland en Frankrijk. Beoordeling De beoordeling van de kaarten doe je samen met een klasgenoot. Hij/zij kijkt jouw werk na. Jij kijkt zijn/haar werk na. Pagina 2

4 Werkwijze Groepsgrootte De stappen doe je alleen. Je overlegt wel veel met je klasgenoten. Eén van je klasgenoten beoordeelt de eindproducten. Benodigdheden Het werkblad Nederland-Frankrijk Tijd Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig. Stap1 Elektriciteitscentrales in Nederland Er zijn 44 grote elektriciteitscentrales in Nederland. De grootste is de Clauscentrale in Maasbracht, die op gas wordt gestookt. Deze centrale levert 1275 Megawatt op (een megawatt of MW is één miljoen watt). Net als de Clauscentrale worden de meeste elektriciteitscentrales met gas gestookt. De tweede brandstof is steenkool al is er maar één elektriciteitscentrale in Nederland die alleen op kolen Pagina 3

5 wordt gestookt, de Hemwegcentrale in Amsterdam. In de andere kolencentrales wordt met biomassa en/of gas bijgestookt. Dat zijn de combicentrales. Andere bekende centrales zijn de Maasvlaktecentrale in de Maasvlakte bij Rotterdam, de Eemscentrale bij Eemshaven en de Amercentrale in Geertruidenberg. Bekijk de gegevens in de tabel. Hoofdbrandstof Vermogen in MW Vermogen in % Gas ,21 Combi ,75 Wind ,82 Kolen 630 2,8 Uranium 483 2,15 Zonnestroominstallaties 347 1,54 Biomassa 121 0,53 Waterkracht 37 0,16 Cijfers van In Nederland wordt veel meer elektriciteit opgewekt met gasgestookte centrales dan elders in de wereld. Kun je daarvoor een verklaring bedenken? Stap2 Kerncentrale Nederland kent maar één werkende kerncentrale, die in Borssele. De kerncentrale kreeg in 1973 een vergunning voor dertig jaar. Die vergunning is inmiddels verlengt tot 2033, ondanks protesten van onder meer Greenpeace en lokale politieke partijen. Het vermogen (485 MW) is te vergelijken met een middelgrote gasgestookte elektriciteitscentrale. Windmolenparken op zee De moderne windmolens zijn windturbines. De energie van de wind krijgt vat op de molenwieken en laat de as van de turbine draaien. Een generator zet de bewegingsenergie van de as om in groene stroom. Nederland kende in windturbines op land. Daarnaast zijn er windturbines op zee: sinds 2006 het windmolenpark Offshore Windmolenpark Egmond aan Zee (108 MW) en sinds 2008 het windmolenpark Prinses Amalia (120 MW, voor de kust van IJmuiden). Pagina 4

6 Waterkrachtcentrales Waterkrachtcentrales zijn elektriciteitscentrales die stromend of neerstortend water gebruiken om een turbine in beweging te brengen. Ze bevinden zich op stromen en rivieren, soms met een kunstmatige dam. Nederland telt vier grotere waterkrachtcentrales, in Hagestein, Maurik, Linne en Alphen/Lith. Verder is er nog een oude waterkrachtcentrale uit 1926 in Roermond, maar die levert maar weinig vermogen op: 0,2 MW. Beantwoord de volgende vraag. 1. Wat denk je zal? Wordt er in Nederland meer of minder gebruik gemaakt van de wind om energie op te wekken dan in andere landen op de wereld? Leg ook uit waarom je dat denkt. 2. En hoe zal dat zijn met kernenergie? 3. In Nederland is waterkracht de minst gebruikte brandstof om elektriciteit op te wekken. Kan je dat verklaren? Bespreek de antwoorden op deze drie vragen met een klasgenoot. Stap3 Energiecentrales in Frankrijk Frankrijk is 16 keer zo groot als Nederland en er wonen vier keer zoveel mensen. Het land heeft ook veel meer elektriciteitscentrales dan Nederland. Bekijk in de tabel welke brandstoffen worden gebruikt in de Franse elektriciteitscentrales. Vergelijk de tabel met de gegevens over Nederland. Pagina 5

7 Gebruikte brandstof in elektriciteitscentrales - Frankrijk Hoofdbrandstof Vermogen in MW Vermogen in % Uranium ,05 Waterkracht ,72 Gas ,17 Olie ,28 Kolen ,15 Wind ,78 Zonnestroominstallaties ,73 Overig (o.a. biomassa) ,08 Cijfers van 2012 Gebruikte brandstof in elektriciteitscentrales - Nederland: Hoofdbrandstof Vermogen in MW Vermogen in % Gas ,21 Combi ,75 Wind ,82 Kolen 630 2,8 Uranium 483 2,15 Zonnestroominstallaties 347 1,54 Biomassa 121 0,53 Waterkracht 37 0,16 Cijfers van 2012 Beantwoord de volgende vragen. 1. Welke brandstof wordt er in sommige Franse elektriciteitscentrales gebruikt, die niet in Nederland voor het opwerken van elektriciteit wordt gebruikt? 2. In welk land wordt relatief meer wind als brandstof gebruikt? Had je dat verwacht? 3. In welk land wordt waterkracht het meest gebruikt. Probeer dit te verklaren. Bespreek ook nu de antwoorden met een klasgenoot. Stap4 Pagina 6

8 Kerncentrales Nederland kent maar één kerncentrale voor het opwekken van elektriciteit, in Frankrijk zijn dat er 19 en er zijn verschillende nieuwe kerncentrales gepland. Enkele bekende kerncentrales zijn die van Cattenom (bij de grens met Luxemburg) en Gravelinnes (aan de kust bij Duinkerken). De centrales van Chooz (bij de grens met België) leveren de meeste elektriciteit op, elk 1500 MW, maar er is al een 1600 MW-centrale in de maak. Bijzonder is de opwerkingsfabriek in La Hague. Gebruikte splijtstaven uit andere kerncentrales (ook uit Nederland) worden vervoerd naar La Hague en daar weer opgewerkt zodat ze opnieuw gebruikt kunnen worden. Opwerken is het terugwinnen van nog bruikbare splijtstof uit gebruikte kernbrandstof. Aardwarmte Het is mogelijk warmte en dus energie te winnen uit droge, hete gesteenten op grote diepte. Deze gesteenten zijn heel compact en bevatten weinig poriën. Om de warmte naar boven te halen, wordt er een netwerk van spleten in de bodem gemaakt waardoor water kan worden rondgepompt. Er wordt koud water naar beneden gepompt en dat komt na verwarming weer naar boven, waar het zijn warmte kan afgeven. Dit principe van warmtewinning uit hete, droge gesteenten is uitgetest in Soultz-sous-Forêts. Getijdencentrale In de getijdencentrale in La Rance bij Saint Malo wordt energie gewonnen door gebruik te maken van het verschil in waterhoogte tussen eb en vloed. Op de open oceaan is dit maar enkele decimeters. Maar door de bijzondere vorm van de kusten bij Saint Malo met grote trechtervormige inhammen kan het waterhoogteverschil tot vele meters oplopen. Dat hoogteverschil is voldoende om bij vloed het hoge water achter een dam te vangen en dit bij laag water via turbines gekoppeld aan generatoren terug te laten lopen. Zonne-energie Anders dan in Nederland wordt zonne-energie niet alleen op (relatief) kleine daken opgewekt, maar ook op grote velden met vele duizenden zonnepanelen, bijvoorbeeld bij Sainte Tulle en bij Narbonne. Beantwoord de volgende vraag. 1. Zoek op de kaart van Frankrijk op waar La Hague ligt. 2. Zoek op de kaart van Frankrijk ook op waar Soultz-sous-Forêts en Saint Malo liggen. 3. Net als Narbonne is Sainte-Tulle trots op zijn zonne-energie. In het logo van de website van het dorp is dat te ook zien. Waar blijkt dat uit? Pagina 7

9 Stap5 Kernenergie is duurder dan windenergie In het dagblad Trouw verscheen eind 2012 een artikel over een bezoek aan de kerncentrale Flamanville-3 in aanbouw. Lees het artikel. Artikel - Flamanville-3 In 2006 koos de Franse regering voor een nieuwe elektriciteitscentrale om meer elektriciteit op te kunnen wekken met behulp van kernenergie. De bouw van Flamanville-3 begon in Was dat in 2006 een zinvolle economische investering? 2. Zou het nu nog steeds een zinvolle economische investering zijn? Waarom wel/niet? Stap6 Energiecentrales op de kaart Download het werkblad Nederland-Frankrijk. Je ziet op de eerste pagina een kaart van Nederland. Zorg dat je weet wat de verschillende symbolen op de kaart betekenen. Geef op de kaart de ligging van de genoemde centrales aan. Pagina 8

10 Op de tweede pagina van het werkblad zie je een kaart van Frankrijk. Op de kaart van Frankrijk staan enkele symbolen die je ook op de kaart van Nederland bent tegengekomen, maar ook enkele nieuwe symbolen. Maak een legenda voor de symbolen bij de kaart. Geef op de kaart de ligging van de genoemde centrales aan. Laat je kaarten beoordelen door een klasgenoot. Jij beoordeelt de kaarten van je klasgenoot. Maak ter afsluiting van deze opdracht de volgende invuloefening. Nederland en Frankrijk kn.nu/lmx4s 1 Maak de tekst hieronder compleet door de volgende woorden in te vullen: Maasbracht - Borssele - Chooz - getijdencentrale - Hemwegcentrale - waterkracht - uranium - aardwarmte - kolen gas In Nederland wordt elektriciteit heel anders opgewekt dan in Frankrijk. Er zijn overeenkomsten tussen beide landen, maar vooral grote verschillen. In Nederland worden de elektriciteitscentrales vooral op gestookt, maar in Frankrijk wordt vooral gebruikt om elektriciteit op te wekken. De enige centrale in Nederland die alleen op wordt gestookt is de in Amsterdam. De enige werkende kerncentrale van Nederland is te vinden in. De elektriciteitscentrales in Frankrijk zijn een stuk groter dan die in Nederland. De grootste elektriciteitscentrale van Nederland, de Clauscentrale in, levert 1275 MW. De twee grootste van Frankrijk in, leveren elk 1500 MW op en eentje van 1600 MW is in de maak. In Frankrijk maakt kernenergie een veel groter deel uit van de energieproductie dan in Nederland. Een ander in het oog springend verschil is dat Frankrijk veel meer gebruikt om elektriciteit op te wekken, zoals de in La Rance. Bijzonder is ook de centrale bij Soulz-sous-Forêts die werkt op ; een manier om elektriciteit te wekken die we in Nederland niet kennen. Stap7 Pagina 9

11 Toets De opdracht sluit je af met het maken van de toets 'Nederland en Frankrijk'. De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score. Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien. De score wordt opgenomen in het volgsysteem. Klik op de knop 'Toets' om te beginnen: Nederland en Frankrijk kn.nu/h9ure 1 In Nederland wordt veel meer elektriciteit opgewekt met gasgestookte centrales dan elders in de wereld. Kun je daarvoor een verklaring bedenken? a. In Nederland wordt veel gas gevonden en het ligt voor de hand om dat gas als brandstof voor elektriciteitsopwekking te gebruiken. b. In Nederland is het veel goedkoper om gas te gebruiken om energie op te wekken dan bijvoorbeeld kolen. 2 In Nederland wordt elektriciteit heel anders opgewekt dan in Frankrijk. Er zijn overeenkomsten tussen beide landen, maar vooral grote verschillen. De verschillen zijn deels te verklaren uit de geografische omstandigheden in beide landen. In Nederland zijn ruim 40 grote elektriciteitscentrales. Er is één elektriciteitscentrale die alleen op kolen wordt gestookt. In de andere kolencentrales wordt met biomassa en/of gas bijgestookt. Dat zijn de combicentrales. Er is maar één werkende kerncentrale. Is onderstaande tabel de tabel van gebruikte brandstoffen in Nederland of Frankrijk? Pagina 10

12 a. Nederland b. Frankrijk 3 In de getijdencentrale in La Rance bij Saint Malo wordt energie gewonnen door gebruik te maken van het verschil in waterhoogte tussen eb en vloed. Op de open oceaan is dit maar enkele decimeters. Maar door de bijzondere vorm van de kusten bij Saint Malo met grote trechtervormige inhammen kan het waterhoogteverschil tot vele meters oplopen. Dat hoogteverschil is voldoende om bij vloed het hoge water achter een dam te vangen en dit bij laag water via turbines gekoppeld aan generatoren terug te laten lopen. Hoe noem je de hierboven genoemde centrale? a. Kerncentrale b. Getijdencentrale c. Aardwarmte Pagina 11

13 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 21 oktober 2016 om 12:26 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3; Leerinhoud en Energie; Aardrijkskunde; Duurzaamheid; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden leerlijn, rerrangeerbare Pagina 12