Wees niet bang, kleine kudde, want het heeft jullie Vader behaagd je het koninkrijk te schenken (Lc. 12, 32)

Transcriptie

1 De nieuwe parochie Impulsvergadering voor parochieploegen, kerkfabrieken, dekenale conferenties Wees niet bang, kleine kudde, want het heeft jullie Vader behaagd je het koninkrijk te schenken (Lc. 12, 32) Wees niet bang Mgr. Luc Van Looy Onder deze titel wens ik u hartelijk welkom en dank ik u dat u tijd vrij maakt om samen aan de toekomst van onze parochies en van de kerkgebouwen te werken. Dank aan de parochieploegen en kerkfabrieken, aan de centrale kerkraden, dekenale stuurgroepen en dekenale conferenties. Dank aan de pastoors, diakens, parochieassistenten en vrijwilligers. Ieder van jullie draagt een belangrijk steentje bij voor de opbouw van de Kerk in ons bisdom. Jullie maken het mogelijk voor de mensen om op een gelukkige manier hun geloof te beleven. Deze bijeenkomst volgt op de informatieavond die we gehouden hebben voor het hele bisdom op 15 november 2011 in Gent. Daar hebben we gehoord hoe de kabinetschef van minister Bourgeois de conceptnota uitgelegd heeft. In mijn toespraak besloot ik met de uitnodiging om mee te werken aan een nieuwe kerksituatie, om naar elkaar toe te groeien als christenen en om in samenspraak tussen parochie en bisdom een nieuw parochielandschap te creëren in het dekenaat. De teksten die daar voorgedragen werden hebt u allemaal in Kerkplein van december kunnen lezen en online via Kerknet. We gaan nu verder meer concreet in op de weg die we willen afleggen om een gezamenlijk doel te bereiken. Dit is een buitengewone gelegenheid om te werken aan de toekomstige parochie in de dekenaten van ons bisdom. Wees maar niet bang, het is een kans die niet meer terugkomt. Van parochie tot nieuwe parochie Van de vorige generaties hebben we een mooi uitgebouwde structuur geërfd ten dienste van het toenmalige kerklandschap. In alle wijken en dorpen moest een vlot bereikbare kerk komen, die was het sociale en religieuze centrum van de gemeenschap. Wat we van Christus geërfd hebben is geen structuur, wel zijn verbondenheid met de Vader, het beeld dat God heeft van de mens, de vergevingsgezindheid, de zorg voor zieken en armen, zijn herder zijn. Hij trok met zijn mensen op naar Jeruzalem, naar het cenakel. Daar erfden wij van Hem de eucharistie: brood breken en wijn delen, ook de voetwassing en Zijn woorden over eenheid. Meer nog dan dit alles erfden wij zijn Vader die we samen met Hem Abba of Onze Vader mogen noemen. Van daaruit groeit wat ons als christen- gemeenschap te doen staat om het plan van Gods incarnatie en evangelisatie te realiseren, en het waarom ervan. De parochie is de plek waar we dit trachten waar te maken. Het is misschien goed even te herinneren, aan wat van een parochie verwacht wordt nu we beginnen te bouwen aan een nieuwe parochie. De hoofdaccenten ervan kunnen we als volgt beschrijven: de verkondiging van het Woord, daarvoor willen we ons afstemmen op de Schrift en er ons in verdiepen om een profetische stem te zijn in de samenleving. In de Schrift vinden we de inhoud van ons geloof en de woorden om er over te spreken. Ik verheug me er over dat steeds meer mensen

2 leren bidden met de psalmen; in de liturgie leren we bidden en vieren, vooral in de eucharistieviering, die door de eeuwen heen beschouwd is als de bron, oorsprong en fundament van de Kerk. Vanaf de tweede eeuw hoort die thuis bij de zondag. Ook de andere sacramenten brengen ons samen om ons geloof te vieren; de diaconie groeit voort uit de eucharistieviering, geïnspireerd op de voetwassing in het cenakel. Benedictus XVI zegt daarover: een eucharistie die zich niet vertaalt in concrete beoefening van de liefde is ten diepste onvolledig (Deus Caritas est nr. 14 ). Eenvoudige en nederige dienstbaarheid kan de geloofwaardigheid van de Kerk herstellen; De opbouw van de gemeenschap van de gelovigen is een vierde element. Die wordt gestuurd, gedragen en geanimeerd door de parochieploeg en vrijwilligers samen met de vrijgestelden. Het gemeenschapsgevoel wordt bevorderd door het onthaal bij de vieringen, de inrichting van de ruimte, het meezingen, de vredeswens, het napraten achteraf, en vooral door de gezamenlijke inzet voor liefde en vrede onder de mensen en in de samenleving. De gemeenschap staat open voor iedereen die wenst deel te nemen aan het parochieleven; Tenslotte is de parochie ook verantwoordelijk voor het materiële als goede rentmeester, voor de kerk- en bijbehorende gebouwen, eigendommen en financiën. Dat is de specifieke roeping van de leden van de kerkfabriek. Het is onze opdracht na te gaan op welke en hoeveel plekken wij dit zullen kunnen waarmaken in elk dekenaat. Daarvoor is inter- parochiale samenwerking van de huidige parochies nodig om allen te loodsen naar een dekenale samenwerking. De gemeenschap van de nieuwe parochie wordt dan opgebouwd op de best beschikbare plek waar we graag met velen samen zijn in een verwarmende en enthousiaste atmosfeer. We willen er zeker van zijn dat onze geloofsgemeenschap uitstraling heeft door haar samenhorigheid, haar jeugdig dynamisme en haar geloofsgetuigenis. Daarover gaat het. De bedoeling is optimaliseren en kwaliteit bevorderen Toen ik deze toespraak voorbereidde las ik een zin van kardinaal Danneels. Een goede christen, schrijft hij, zit altijd op het puntje van zijn stoel. Hij zit inderdaad, want hij heeft een vaste grond: zijn hoop. Maar hij zit wel op het puntje, dus klaar om op te staan en aan de slag te gaan. De luie strandstoel behoort niet tot zijn meubilair (Kerstmis 1995, p. 29). Het is mijn taak deze avond om u warm te maken voor een sprong vooruit als Kerk in ons bisdom. Zet u allemaal op de punt van uw stoel, en zet uw schouders onder de oefening die leidt naar een nieuwe parochie. Dat willen we samen doen, leken, religieuzen, vrijgestelden en vrijwilligers. Het gevolg zal zijn dat we over de hele lijn kwaliteit van geloofservaring en geloofsuitdrukking bereiken. Ik hoef u niet de situatie te beschrijven van onze Kerk, ieder van u kent ze van binnenuit. We weten dat het draagvlak verzwakt is en dat haar maatschappelijke positie veranderd is. De Kerk is niet meer het sociaal bindingspunt in de Vlaamse samenleving. Ze heeft nu een zending binnen een wereld en een cultuur die niet meer van haar zijn. Er is trouwens zoveel veranderd op alle vlakken en sectoren van de maatschappij. Het dorp is veranderd, er wonen overal inwijkelingen. Wijken in de stad kennen weinig cohesie en zelfs buren kennen elkaar vaak niet. Men is geprojecteerd op totaal nieuwe sociale contacten. Men kiest zijn vrienden en sommigen kiezen hun zondagskerk. Mensen zijn meer mobiel jammer genoeg niet allemaal en minder mobielen zijn vaak het slachtoffer van de nieuwe situatie.

3 De bakker en slager woont niet meer in de buurt, gemeenten zijn gefuseerd en dit is nog niet overal verteerd. Banken, bedrijven en sportverenigingen fuseren, jongeren gaan naar de jeugdbeweging in een naburig dorp. Dit alles wijst er op dat we over de grenzen heen elkaar nodig hebben. We willen op positieve wijze de nodige veranderingen in de Kerk op gang trekken. Het is nu de tijd om uit te drukken dat we één zijn, dat we elkaar ondersteunen daar waar we elkaar nodig hebben. We willen ons ook niet opsluiten in exclusief binnenkerkelijke belangen. We willen een open en beschikbare gemeenschap zijn. De tijd om ons exclusief te binden aan onze kerktoren is voorbij. We weten dat de boodschap van het evangelie voor ieder mens bedoeld is. Daarvoor gaan we op zoek naar energie bij elkaar, die we dan willen losweken om voor zo veel mogelijk mensen nuttig te zijn. Overleven is dus niet de zorg, wel dynamiek en energie genereren op zorgvuldig gekozen kernplekken. Nostalgie is niet aan de orde. De nadruk ligt op investeren eerder dan afbouwen. We wensen dat te doen door samen te bidden, na te denken en te handelen en bijtijds te evalueren. Zo worden we geloofsgenoten eerder dan dorpsgenoten. De nieuwe parochie valt niet zomaar uit de lucht, ze zal van ons heel wat energie vragen. Maar ze zal wel de moeite waard zijn. Het voordeel zal zijn dat we met een perspectief werken, dat we de neuzen in dezelfde richting zetten en de violen stemmen. Ik weet genoeg uit mijn muzikale opleiding dat iemand de eerste viool moet spelen en dat alleen de hobo de toon moet aangeven, dat de klarinet iets anders speelt dan de viool, maar wel volgens dezelfde partituur en in hetzelfde orkest. Zo gaat dat nu eenmaal wanneer samen mooie muziek gespeeld wordt. In ons geval is dit de visie die het bisdom al jaren lang uitwerkt door veel overleg, studie en gebed. Belangrijke elementen om kerkgemeenschap te vormen Al jaren zijn we bezig met de klemtoon te leggen op het dekenaat, in het bewustzijn dat we onze krachten moeten bundelen om er energie uit te halen. Nu geeft de conceptnota van minister Bourgeois een extra stimulans om er concreet aan door te werken. Een eerste element is de eenheid van de dekenaten en van het bisdom. Eenheid in verscheidenheid. Deze zal op de eerste plaats moeten blijken in ons gezamenlijk gebed en overleg. In het evangelie wordt eenheid uitgedrukt door het beeld van Christus de goede Herder. Hij brengt de schapen van overal bijeen. Ieder schaap/lid van de kudde heeft zijn eigenheid en zijn eigen talenten, maar allemaal luisteren ze naar zijn stem. Naar buiten toe is eenheid een teken van geloofwaardigheid. Om die te bereiken is het nodig dat we de weg daar naartoe uitstippelen. De eerste voorwaarde daartoe is dat we goed weten waar we op termijn willen uitkomen zonder onderweg schapen te verliezen. Wie samen onderweg is groeit naar elkaar toe. Het is een groeiproces. Groeien doet pijn omwille van beperkingen en loslaten van wat we tot nu toe gekoesterd hebben. Maar groeien is ook leren, vreugde en bewondering beleven omwille van nieuwe wegen die zich aanbieden. We zullen boeiende horizonten ontdekken, nieuwe mensen leren kennen, inspelen op nieuwe situaties. Het komt er op aan dat we echt gelovige gemeenschappen worden waar iedereen zich goed voelt, waar nieuw leven opborrelt, nieuwe en jonge mensen zich aangesproken voelen, met een boodschap naar de omgeving.

4 We willen mensen aanmoedigen op zich in te schakelen in dit groeiproces, ze overtuigen en meenemen, meeloodsen, naar de nieuwe parochie, om de vreugde te beleven het geloof te delen met elkaar. Dit gebeurt door een mooie liturgie waar iedereen welkom is en zich aangesproken voelt. Ook door verschillende vormingsinitiatieven en de diaconale werking. Van de vieringen in de nieuwe parochie zal een dynamiek uitgaan naar de dienstbaarheid en de verkondiging. Ieder mens, en vooral de kleinen en de noodlijdenden, heeft het recht Christus en zijn evangelie te leren kennen. De coördinatie van dit groeiproces ligt bij de stuurgroep van het dekenaat. Die stippelt de route uit naar de nieuwe parochie(s) en begeleidt het denkwerk. We kunnen ook altijd beroep doen op de medewerkers van de verschillende diensten in het bisdom en op de leden van het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC). Dat we naar elkaar toegroeien door de kracht van de Heilige Geest (Euch. Gebed 2b) Zo bidden we in het eucharistische gebed. In ons overleg laten we ons leiden door de Geest, niet door andere belangen. Parochieploegen en kerkfabrieken, ziekenzorg, catechese, scholen, instellingen, en verenigingen zijn samen geroepen om de Geest van God levendig aanwezig te brengen. We hebben allemaal een rol te spelen: leken, priesters, religieuzen, vrijgestelden en vrijwilligers. Ieder in zijn of haar eigen functie. Het is dan nodig dat ieder zijn plaats weet en de ander erin erkent. We weten bij voorbeeld allemaal wat de rol van de priester is: hij gaat ons voor in kwaliteitsvolle vieringen. Hij vertegenwoordigt op een specifieke wijze Christus in ons midden, maar daarbij is hij niet alleen, wij delen allemaal in het priesterschap van Christus alhoewel niet allemaal in het priesterambt. In de huidige situatie zal de priester binnen de parochieploeg vooral de aandachtige herder zijn en voorganger bij de sacramenten. Bij het wijdingssacrament werd hem de effectieve en laatste verantwoordelijkheid over de gemeenschap toevertrouwd. We leven allemaal mee met de gebeurtenissen van de parochie. We voelen ons medeverantwoordelijk voor de catechese, we rouwen mee, we vieren mee, we verheugen ons over het nieuwe leven dat groeit in de parochie. Mag ik u op dit punt ook een droom vertellen? Als we ons inderdaad door de Geest van God laten leiden en vanuit de evangelische inspiratie onze gemeenschap opbouwen rond de eucharistie, zullen er uit de nieuwe parochie roepingen ontluiken. Geëngageerde jonge mensen, gelovige gezinnen, religieuzen, diakens en priesters. Ik nodig u uit om ook aan die droom mee te werken. De samenwerking van parochieploegen en kerkfabrieken zal een garantie zijn van de goede afloop. Samenwerking tussen omliggende parochieploegen en met de dekenale conferentie kan alleen maar perspectieven openen en de werking van de nieuwe parochie uittekenen. Ik nodig u uit om in deze denkwijze verder te bouwen en te vertrekken van het dekenaat als grotere pastorale eenheid waarin onze nieuwe parochies de vitale geloofskernen worden. Het bisdom vormt dan weer de uiteindelijk coördinerende eenheid.

5 De kerkgebouwen We hebben kerkgebouwen nodig om de geloofsgemeenschap samen te brengen. Ze staan ten dienste van de gelovige gemeenschap. Nu moeten we nagaan welke en dus hoeveel kerkgebouwen in staat zullen zijn om onze visie waar te maken. Slechts een paar plekken per dekenaat kunnen in die zin echt vruchten dragen. We kunnen niet in elk kerkgebouw een nieuwe parochie doen groeien. We kunnen en willen niet overal alles aanbieden, dat zou de ernst en de kwaliteit niet ten goede komen. Het kerkgebouw is het huis van God maar tevens dat van de gemeenschap. De kerk moet dus bereikbaar zijn, met een aangenaam interieur, sprekend van geloof en genade, van stilte en bezinning, maar ook van engagement en gezamenlijke inzet. De kerk blijft een plaats van gebed en van ontmoeting, en zal bij voorkeur moeten openstaan voor de gelovigen en voor de toevallige bezoeker die rust nodig heeft. Dit gebouw en zijn toren blijven een teken van de aanwezigheid van God in de wereld. Het is vooral een plek waar we vieren, eucharistie en sacramenten, waar we bidden en catechese geven. Daar gebeurt Kerk. Geëngageerde mensen van de huidige parochies komen dan samen om de nieuwe parochie gestalte te geven. Vrijwilligers krijgen de kans om mensen naar de nieuwe parochie te brengen. Ik herinner me dat Kardinaal Danneels eens sprak over Carpooling: waarom alleen maar voor de verplaatsing van thuis naar werk, en niet van thuis naar Kerk? vroeg hij zich af. Ook dit is een unieke kans om aan kerkopbouw te doen. We grijpen deze unieke kans aan om een project op touw te zetten voor de toekomst. Het komt er op aan te investeren daar waar toekomstkansen liggen in het dekenaat. Er is geen twijfel dat we samen veel aankunnen en dat dit proces ons zal overtuigen van de sterkte van ons geloof en van onze gemeenschap rond Christus in zijn Woord en Sacrament. Aan het einde van ons denkwerk kunnen we dan bespreken met de gemeente welke kerken wij nodig hebben voor de vieringen en over welke kerken een nevenbestemming of herbestemming kan overwogen worden. Ik nodig iedereen uit een inspanning te doen om goed te begrijpen waarover het gaat, om de toekomst voor te bereiden. Dit is een enige kans om de gelovigen samen te brengen en nieuwe gelovigen aan te trekken, om God bij de mensen te brengen en de mensen bij God.