Netwerk Palliatieve Zorg Roosendaal, Bergen op Zoom & Tholen. Jaarverslag 2015

Transcriptie

1 Netwerk Palliatieve Zorg Roosendaal, Bergen op Zoom & Tholen Jaarverslag 2015

2 Voorwoord In dit jaarverslag: Voorwoord door Janneke van vliet Voorzitter NPZ Voorwoord Netwerk Palliatieve Zorg Deelnemende organisaties/ bestuur Werkgroepen Landelijke ontwikkelingen Deskundigheidsbevordering Beleid en kwaliteit Bijeenkomsten 2015 Communicatie Colofon 2015 was een belangrijk jaar voor de Palliatieve Zorg in Nederland. Er komt steeds meer behoefte aan definiëring en standaardisering van het begrip en de inhoud van Palliatieve zorg, zodat iedereen, ongeacht tijd of verblijfplaats weet waar hij/zij op kan rekenen als het gaat om de kwaliteit van de Palliatieve zorg. Dit geldt ook voor het eenduidig vaststellen van de benodigde kennis & kunde waarover zorgverleners moeten beschikken om goede Palliatieve zorg te verlenen. In dit kader wordt er landelijk gewerkt aan een kwaliteitsstandaard Palliatieve zorg en zijn 8 regionale consortia opgericht waaronder ook in onze regio. Daarnaast is er een landelijk subsidieprogramma, genaamd Palliantie gestart. Het programma Palliantie streeft ernaar de palliatieve zorg merkbaar te verbeteren voor de patiënt en naasten. Tot 2020 investeert het Kabinet 51 miljoen euro in Palliantie voor verbeteringen in zorg, onderzoek en onderwijs. De consortia spelen een essentiële rol bij de aanvragen van deze subsidie. Ook ons netwerk is daarbij goed aangesloten via deelname aan het consortium Zuid West Nederland. Het voordeel van deze aansluiting is dat onderzoeksvragen op het gebied van de Palliatieve zorg voortkomen uit de vragen en problemen die onze Palliatieve zorgverleners in de praktijk ervaren. Naast een intensieve betrokkenheid bij de landelijke ontwikkelingen heeft het netwerk Palliatieve Zorg Roosendaal, Bergen op Zoom en Tholen nieuwe initiatieven genomen en weer vele cursussen en themabijeenkomsten verzorgd. U kunt hierover meer lezen in ons jaarverslag. Naast alle positieve ontwikkelingen moeten wij helaas constateren dat de bekostiging van de netwerkzorg steeds moeilijker wordt. Wij hebben dit jaar voor t eerst een beperkt negatief resultaat. Wij zoeken naar mogelijkheden om door samenwerking met andere netwerken in onze regio de kosten beheersbaar te houden en zoveel mogelijk ten goede te laten komen aan de kwaliteit/deskundigheid van onze professionals en daarmee de zorg voor onze patiënten/cliënten. Want daar doen we het tenslotte voor. Ik wens u veel leesplezier. Janneke van Vliet Voorzitter 2

3 Netwerk Palliatieve Zorg Netwerk Palliatieve Zorg Roosendaal, Bergen op Zoom & Tholen Het NPZ is de spil in de palliatieve zorg in de regio. Of er nu een vraag ligt op lichamelijk, psychisch, sociaal, spiritueel of op organisatorisch gebied: wij wijzen u de weg, bieden begeleiding of brengen u in contact met netwerkleden die van betekenis kunnen zijn. In Nederland zijn 66 Netwerken Palliatieve Zorg. Dit zijn regionale samenwerkingsverbanden van zorg- instellingen en zorgverleners met als doel de palliatieve zorg vanuit gezamenlijke activiteiten te verbeteren. Zij worden gecoördineerd door een netwerkcoördinator, gefinancierd door het ministerie van VWS. Het NPZ regio Roosendaal Bergen op Zoom Tholen is actief in de volgende gemeenten: Bergen op Zoom Halderberge Roosendaal Rucphen Tholen Steenbergen Woensdrecht Wat doet NPZ voor patiënt en naasten? NPZ wil mensen ondersteunen bij het maken van keuzes rondom leven en dood en de veiligheid creëren die zo belangrijk is voor een goede afronding van het leven. NPZ gaat het gesprek aan, luistert en bespreekt wensen om de hoogste kwaliteit van zorg te kunnen bieden op de plaatst die de patiënt zelf kiest. Het Netwerk brengt de patiënt en zijn naasten in contact met de juiste zorgverleners en geeft voorlichting individueel en aan een breed publiek. Wat doet het NPZ voor de professionals? Het NPZ consulteert en geeft advies in concrete situaties, bijvoorbeeld bij palliatieve sedatie of ethische vraagstukken Biedt scholing aan op het gebied van onder meer transmurale samenwerking, communicatie en attitude, organisatie, zorg voor de verzorgenden en symptoombestrijding Geeft voorlichting met nadruk op kennis en keuzes Initieert Multidisciplinair overleg (MDO) of woont het bij Geeft klinische lessen en organiseert casuïstiekbespreking Faciliteert, en adviseert over het gebruik van de palliatieve kit, in te zetten door alle huisartsen in de regio. Organisaties Deelnemende Organisaties: Allerzorg, Allevo, Buurtzorg, Curadomi thuiszorg (Lelie zorggroep), Dat thuiszorg, Bravis Ziekenhuis (Roosendaal/Bergen op Zoom), Inloophuis het Getij, St. Groenhuysen, St. Jacqueline inloophuis, GGZWNB, Privazorg West-Brabant en Tholen, Schutse Zorg Tholen, SDW, St. Elisabeth, SurplusZorg, 3

4 SVRZ regio Tholen, St. tantelouise-vivensis, VPTZ West-Brabant & Tholen, TWB, Zorgbelang Brabant, ZorgenCo, Zorggroep West-Brabant. In augustus 2015 zijn er twee nieuwe leden aangesloten bij het NPZ te weten; Joost Zorgt en apotheek de Poort. Dagelijks Bestuur Om de voortgang en de financiën van het NPZ te monitoren is het Dagelijks Bestuur (DB) van het NPZ in 2015 vier keer bijeen geweest en bestaat uit de volgende personen: Mevr. J. van Vliet Mevr. M. Mijnsbergen Lid Raad van Bestuur Franciscus Ziekenhuis, voorzitter NPZ Manager Specialistische Zorg, TWB Thuiszorg met Aandacht, penningmeester NPZ Thuiszorg Dhr. H. Biezemans directeur behandeling st. tantelouise-vivensis VVT sector Mw. K.B. de Koning manager Allévo Regio Tholen Dhr. R. van Nordennen Mevr. L.otto specialist ouderengeneeskunde st. Groenhuysen Netwerkcoördinator Inhoudsdeskundige Dhr. H. Knitel Huisarts Huisartsenkring West-Brabant Huisartsen Klankbordgroep Alle organisaties die lid zijn van het NPZ zijn vertegenwoordigd in de Klankbordgroep, de klankbordgroep is in 2015 vier keer bijeengeweest. Naast regionale en landelijke ontwikkelingen wordt iedere bijeenkomst een inhoudelijk thema besproken verzorgd door 1 van de deelnemende organisaties. Onderwerpen die in 2015 aan bod kwamen; signaleringsbox palliatieve zorg, regionale ketenontwikkeling, Project Patiënt Georiënteerde Transmurale Palliatieve Zorg Werkgroepen binnen het netwerk palliatieve zorg Werkgroep Spiritualiteit Deze werkgroep is vier keer bijeen geweest om met elkaar de landelijke en regionale ontwikkelingen rondom het spirituele aspect van palliatieve zorg te bespreken. Rondom de Internationale Dag van de Palliatieve Zorg heeft de Werkgroep Spiritualiteit van NPZ in samenwerking met Spirit een tweeluik over bezieling en zingeving in de palliatieve zorg. De eerste dag werd de film Wit gepresenteerd. Deze film won een Emmy Award en werd in Nederland gebruikt in een medisch trainingsprogramma ter verbetering van de zorg voor terminale patiënten. Na de vertoning van de film vond een nabespreking plaats met Johan Bruning (geestelijk verzorger Bravis ziekenhuis) en Nicole van der Burg (internist Bravis ziekenhuis). Het thema van de tweede bijeenkomst 4

5 ging over bezieling en zingeving in de palliatieve zorg. Aan de hand van een aflevering (uit de EO/IKON documentairereeks Dood voor Beginners); De dokter, de dood en de anderen.gingen de deelnemers onder deskundige begeleiding van de leden van de Werkgroep Spiritualiteit van de NPZ in kleine groepen met elkaar in gesprek. Werkgroep Zorgpad Stervensfase De projectleiders van de netwerkleden die werken met de methode Zorgpad Stervensfase komen halfjaarlijks bijeen om kennis en ervaringen uit te wisselen. Inmiddels hebben 12 organisaties die lid zijn van het NPZ het Zorgpad stervensfase geïmplementeerd.. In het jaar 2015 heeft de werkgroep zich met name gericht op de borging van het zorgpad binnen de organisaties. Regionaal hospice- overleg In 2015 zijn er 2 bijeenkomsten met de managers en artsen van de hospices plaatsgevonden verzorgd door de twee Netwerken in deze regio (stadsgewest Breda en NPZ Roosendaal, Bergen op Zoom & Tholen). Naast uitwisseling van de dagelijkse praktijk waren er ook gastsprekers aanwezig. Vanuit de Stichting Levenseinde Kliniek heeft Rik Haarmans, arts bij SLK, een boeiende presentatie gegeven over euthanasie en heeft verpleegkundige Petra van Mill het onderwerp Healing touch in de palliatieve fase aan de orde gebracht. Werkgroep paramedici De enthousiaste werkgroep paramedici is in 2015 vijf keer bijeen geweest. Tijdens deze bijeenkomsten is een aanzet gemaakt met het ontwikkelen van een reader voor de basistraining palliatieve zorg. De doelstelling van deze reader is om zorgverleners meer op de hoogte te brengen van de mogelijkheden van de paramedici in de palliatieve zorg. Tevens profileren de werkgroepleden zich in de nieuwsbrief van het netwerk om paramedici meer onder de aandacht te brengen. Landelijke Ontwikkelingen In 2015 hebben er In Nederland talloze ontwikkelingen plaatsgevonden in de Palliatieve zorg. Het NPZ werkt actief mee en volgt een aantal van deze initiatieven. Regionale consortiumvorming Palliatieve zorg in Zuidwest Nederland: Voortgang van het consortium Zuid-West Nederland. Het consortium Zuid-West Nederland is een samenwerkingsverband met het doel om de structureel de Palliatieve zorg te verbeteren waarin het belang van de patiënt voorop staat. Het NPZ Roosendaal, Bergen op Zoom heeft actief deelgenomen aan de ontwikkelen die in 2015 hebben plaatsgevonden. In 2015 heeft het consortium in het teken gestaan van het maken van verbindingen, vertrouwen en daarmee draagvlak creëren voor samenwerking binnen het consortium. 5

6 Dit heeft geresulteerd in het vormgeven van werkgroepen en adviesraden. Na het inventariseren van verbeteren knelpunten in onze regio zijn er inhoudelijke thema s geformuleerd waarop we zijn samen gaan werken. In het jaar 2015 heeft het consortium zichzelf op de kaart gezet in de regio. Door een toename van laagdrempelige contacten is de verbinding gelegd in de thema s onderwijs, praktijk en onderzoek. In het kader van de palliantie 2015 heeft dit 4 gehonoreerde projecten op geleverd waaronder het grote project Transmurale Zorg. Stichting Fibula Missie Stichting Fibula is de landelijke organisatie van de regionale Netwerken Palliatieve Zorg die zich inzet voor multidisciplinaire, palliatieve netwerkzorg. Doelen: Het bevorderen van multidisciplinaire, palliatieve netwerkzorg. Het bevorderen van de communicatie tussen de diverse Netwerken Palliatieve Zorg. Het beïnvloeden van de landelijke beleidsvorming met het oog op de versterking van multidisciplinaire, palliatieve netwerkzorg. Het bieden van een landelijk aanspreekpunt voor Netwerken Palliatieve Zorg en landelijke organisaties. In 2015 heeft het NPZ meegewerkt aan een onderzoek naar het gebruik van de Handleiding minimale eisen NPZ binnen de netwerken Het onderzoek is in samenwerking met het Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam uitgevoerd. Een belangrijke conclusie is dat de handreiking zelf verder aangescherpt moet worden. De handreiking vormt een belangrijke leidraad voor bestuurders en netwerkcoördinatoren in het proces van harmonisatie en het voldoen aan kwaliteitseisen. Deskundigheidsbevordering Vanuit het NPZ worden veel scholingen aangeboden. Het netwerk palliatieve zorg biedt scholing aan op het gebied van onder meer transmurale samenwerking, communicatie en attitude, organisatorisch, zorg voor de zorgenden en symptoombestrijding. Het verzorgen van diverse vormen van deskundigheidsbevordering levert een belangrijke bijdrage aan het behalen van het doel van het NPZ: het verbeteren van de palliatieve zorg in de regio. Ruim 424 medewerkers hebben verschillende scholingen gevolgd, die door de deelnemers positief beoordeeld zijn. De docenten en workshopleiders zijn allen consulenten palliatieve zorg, dan wel zorgverleners die veel werken met palliatieve patiënten. 6

7 De NWC en TPV-ers hebben in 2015 ook gastlessen/bijeenkomsten verzorgd voor diverse organisaties; gastlessen in het initieel onderwijs, op de regionale MBO en HBO onderwijsinstellingen, het Punt Roosendaal voor wonen, welzijn en zorg, over het onderwerp palliatieve zorg, de rol van het NPZ en het consultatieteam. Scholing Aantal gegeven Dagdelen Aantal deelnemers Uit aantal organisaties Basisscholing palliatieve zorg Palliatieve Sedatie Verdieping psychosociale zorg Verdieping dementie Helpen bij palliatieve patiënten Spiritualiteit in de palliatieve fase Regionale casuïstiekbespreking Palliatieve kit, beginners Studiemiddag Café Doodgewoon TOTAAL 424 Studiemiddag 2015 Netwerk palliatieve Zorg: Ook dit jaar heeft het NPZ rond de Dag van de Palliatieve Zorg een interessante studiemiddag georganiseerd. Rond het landelijk thema Mijn leven dat je niet kent. De onderwerpen van de studiemiddag waren gericht op multiculturele aspecten in de palliatieve fase. Inspirerende sprekers hebben een doorkijkje gegeven in de rituelen rondom sterven en begraven en inzichtelijk gemaakt dat het verlenen van palliatieve zorg draait om beleving van ziekte en dood vanuit je eigen cultuur. 7

8 Beleid en kwaliteit Stichting Fibula: In opdracht van VWS, heeft onderzoeksbureau HHM in 2015 een evaluatieonderzoek uitgevoerd van de Regeling Palliatieve Terminale Zorg (PTZ). Het onderzoek vindt plaats onder alle organisaties voor vrijwillige palliatieve zorg die zijn aangesloten bij VPTZ Nederland en onder de netwerken palliatieve zorg (NPZ) die door Stichting Fibula worden vertegenwoordigd. In juni 2015 heeft Fibula een nulmeting uitgezet, zij hebben dit gedaan in samenwerking met onderzoekers van het onderzoeksinstituut Kenniscentrum Zorginnovatie van Hoge School Rotterdam. Het doel van de nulmeting was een eerste indruk te krijgen in hoe de vier kerntaken van de NPZ in het veld worden geborgd. Daarnaast was het doel informatie te verkrijgen over hoe stichting fibula de netwerken kan ondersteunen voor wat betreft de implementatie van de Handreiking minimale eisen netwerken palliatieve zorg van stichting Fibula, waarin de vier kerntaken van een NPZ staan uitgeschreven. Zie voor meer informatie Voorbereidingen gestart voor oprichten van PaTz bijeenkomsten in 2016 Wat is PaTz? PaTz staat voor Palliatieve Thuiszorg. Het project heeft tot doel de samenwerking tussen huisartsen en wijkverpleegkundigen te bevorderen en hun deskundigheid te verhogen waardoor de kwaliteit in de palliatieve thuiszorg toeneemt. In samenwerking met het Netwerk Palliatieve Zorg en drie huisartsenpraktijken in Roosendaal worden voorbereidingen getroffen om PaTz in de regio West-Brabant op de kaart gezet. In andere plaatsen in Nederland is hiermee al een start gemaakt en de resultaten zijn veelbelovend. Veel ongeneeslijk zieke mensen brengen de meeste tijd van hun ziekte thuis door en de zorg voor deze patiënten behoort dan ook tot het domein van de huisarts. PaTz heeft tot doel om voor patiënten met palliatieve zorgbehoeften, de zorg thuis zo goed mogelijk te laten verlopen. Maar de huisarts staat er niet alleen voor. Integendeel, palliatieve zorg is gebaseerd op samenwerking en een belangrijke taak daarin wordt vervuld door de wijkverpleegkundigen. Zij komen ook thuis op bezoek en maken een eigen inschatting van wat er speelt en wat nodig is aan zorg. Zij steunen patiënt, familie en mantelzorgers. Door het samenbrengen van huisartsen, wijkverpleegkundigen en het Netwerk palliatieve zorg wordt de coördinatie van zorg, waar PaTz voor bedoeld is, verbeterd. De rol van het Netwerk zal naast het delen van kennis en kunde vanuit een medisch- en verpleegkundig consulent, ook bestaan uit een stukje administratieve ondersteuning. Begin 2016 hopen we de eerste bijeenkomsten te gaan starten en uiteindelijk meer huisartsenpraktijken te inspireren om ook een PaTz groep op te richten. Meerwaarde van PaTz: Op dit moment worden er door heel het land ervaringen met deze PaTz-groepen opgedaan. PaTz kan het volgende opleveren: PaTz bevordert zorg op de juiste plek ; 73 procent van de Nederlanders wil graag thuis overlijden. Uiteindelijk sterft maar 32 procent thuis in zijn vertrouwde omgeving. Dit cijfer kan stijgen als er een Palliatieve thuiszorg- groep ( PaTz-groep) in de buurt is waar huisartsen en wijkverpleegkundigen samenwerken. Meer vroegtijdige inzet van palliatieve zorg. Minder onnodige ziekenhuisopnamen in de laatste maand van het leven. Soepeler samenwerking met kortere lijnen. Toename van deskundigheid, leren van elkaars casuïstiek. Het gevoel er niet alleen voor te staan. 8

9 Bijeenkomsten in 2015 Casuïstiekbesprekingen In 2015 organiseerde het netwerk samen met de consulenten van het consultteam en/of de gastsprekers uit de regio diverse casuïstiekbesprekingen. Doel van de casuïstiekbesprekingen kennis en ervaringen delen. De besprekingen hadden de volgende thema s: Onmacht en lijden, Diabetes en palliatieve zorg en Pubers en rouw en verlies. Specialisten uit het vakgebied gaven presentaties aan de hand van casuïstiek en de deelnemers konden praktijkverhalen inbrengen. Ervaringen delen Kennis delen Café Doodgewoon In 2015 is Café Doodgewoon binnen de regio geïntroduceerd. De doelstelling van deze bijeenkomst is om Vrijwilligers en professionele zorgverleners werkzaam in de palliatieve zorg met elkaar in contact brengen om de samenwerking te bevorderen. Aan de hand van de georganiseerde thema avonden worden ervaringen en informatie worden uitgewisseld De palliatieve zorgvrager en zijn naasten staan hierbij steeds centraal, uiteindelijke doel is om zo optimaal mogelijke zorg te verlenen aan de palliatieve zorgvrager in de regio. Afgelopen jaar zijn er drie goed bezochte bijeenkomsten geweest. De bijeenkomsten zijn in samenwerking met VPTZ West Brabant & Tholen ( Vrijwillige Palliatieve Terminale Zorg) opgezet. Informatie over Café Doodgewoon is te vinden op de webpagina die in 2015 is gelanceerd: Consortiumbijeenkomst Op 3 december 2015 vond de eerste consortiumdag plaats in het Bravis ziekenhuis in Roosendaal. Zowel het middag- als avondprogramma kende een hoge opkomst. Met het middagprogramma werden twee belangrijke boodschappen meegeven, namelijk: dat we met elkaar heel veel kunnen bereiken voor onze doelgroep en met WIJ doelde zij op het consortium. s Middags lag het accent met name op met elkaar na te denken waar we elkaar kunnen vinden en versterken, om de kwaliteit van palliatieve zorg in onze regio blijvend te verbeteren. In het avondprogramma werden meerdere vormen van palliatieve teams in de ziekenhuizen gepresenteerd. Met thema s als Palliatieve zorg in het Ziekenhuis, Niet alles wat kan hoeft, kwaliteitskader palliatieve zorg. Consultatieteam Netwerk Palliatieve Zorg Transmuraal Palliatief Verpleegkundigen (TPV) Het NPZ werkt met vier verpleegkundigen die gespecialiseerd zijn in palliatieve zorg van vier netwerkleden die hun deskundigheid netwerkbreed en onafhankelijk van de eigen instelling inzetten. Hun hulp kan worden ingeroepen voor alle patiënten in de netwerkregio, ongeacht van welke instelling de patiënt (eventueel) zorg krijgt. In 2015 zijn 145 individuele patiënten door de TPV-ers begeleid, aangemeld door de patiënten zelf, naasten en diverse zorgverleners zoals huisartsen, specialisten en (wijk)verpleegkundigen 9

10 Consultatief Palliatief Team (CPT) Het CPT bestaat uit vier TPV-ers, één1 huisartsen, drie verpleeghuisartsen en de coördinator. Professionals, m.n. huisartsen, raadplegen de consulenten voor vragen rondom een palliatieve en/of terminale patiënt. De vragen zijn vooral gericht op symptoombestrijding en vragen over de toepassing van palliatieve sedatie. Het CPT is vier keer bij elkaar geweest voor werkoverleg en consultbesprekingen. In het landelijk registratiesysteem PRADO zijn 43 consulten geregistreerd. CPT werkt samen met het IKNL. Het IKNL is verantwoordelijk voor de consultatievoorzieningen in de regio. De netwerkcoördinator en de consulenten van het consultatieteam hebben gebruik gemaakt van de door het IKNL regio Rotterdam georganiseerde trainingsdagen Consulenten Palliatieve Zorg. De consulten leveren een bijdrage aan andere activiteiten van het NPZ, zoals de werkgroep palliatieve kit, de regionale casuïstiekbesprekingen en de diverse scholingen. Naast de georganiseerde bijeenkomsten verstrekken de individuele consulten informatie over het CPT waar mogelijk en nodig is. In 2015 zijn er diverse overleggen geweest met de consulenten van het Bravis Ziekenhuis. met als doel te komen tot een transmuraal werkend consultatieteam. In 2015 participeerde de medisch consulenten in het Multi Disciplinair Overleg van het Bravis Ziekenhuis. Leden CPT: Mevr. A. Bakx, Transmuraal Palliatief Verpleegkundige, st. Groenhuysen Mevr. L. Birkhoff, specialist ouderengeneeskunde st. Groenhuysen Mevr. A. van der Heijden, specialist ouderengeneeskunde st. tantelouise-vivensis Mevr. S. Horsten, Transmuraal Palliatief Verpleegkundige, st. tantelouise-vivensis Mevr. I. van t Hullenaar, huisarts Mevr. M. van Leeuwen, Transmuraal Palliatief Verpleegkundige, Thuiszorg DAT Mevr. E. Mulders, Transmuraal Palliatief Verpleegkundige, TWB Thuiszorg met Aandacht Dhr. R. van Nordennen, specialist ouderengeneeskunde st. Groenhuysen Mevr. J. Roelands, netwerkcoördinator en coördinator CPT tot en met 1 april Mevr. L. Otto, netwerkcoördinator en coördinator CPT vanaf 1 april 2015 Palliatieve kit De palliatieve kit is een koffer waarin zich alle medicatie, hulpmiddelen en het protocol bevinden om acute symptomen in de stervensfase door middel van subcutane medicatietoediening direct te behandelen. Het netwerk heeft palliatieve kits die 24 uur per dag beschikbaar zijn via de dienstapotheken van Bergen op Zoom en Roosendaal. Het NPZ verzorgt in samenwerking met de deelnemende organisaties - de scholingen voor verpleegkundigen die de kit inzetten. In de werkgroep Palliatieve kit zitten een vertegenwoordiging van alle organisaties die met de kit werken. Inzet palliatieve kit 2015 Inzet palliatieve kit Aantal Roosendaal 114 Bergen op Zoom 63 Totaal

11 Communicatie Nieuwsbrief De digitale nieuwsbrief verscheen in 2015 vier keer. In iedere uitgave informatie professionals uit de regio. Ontwikkelingen in het vakgebied komen aan bod, en verder landelijk en regionaal nieuws over palliatieve zorg. Tijdschrift Pal voor u Het tijdschrift Pal voor U is verspreid via de netwerkpartners. Het magazine belicht uiteenlopende onderwerpen waar patiënten, hun partner, vrienden en familie mee te maken krijgen bij een ongeneeslijke ziekte. Ook dit jaar is er een regionaal katern toegevoegd van onze regio s, met daarin een overzicht van het aanbod aan palliatieve zorg. Notities over het einde van mijn leven Pal voor U heeft in 2015 een notitieboekje zorgverklaring ontwikkeld welke wij mede door de gift van de doorkomstcommissie Ossendrecht kunnen verspreiden in onze netwerkregio. Als je niet meer lang te leven hebt, is praten over je wensen rondom het levenseinde misschien niet het eerste waar je aan denkt. Toch is het fijn om daarover al in een vroeg stadium na te denken, omdat je zo invloed kunt uitoefenen op de medische zorg. Meer weten? Heeft u vragen over dit jaarbericht of wilt u meer weten over de activiteiten van het netwerk? Neem dan contact op met Leanne Otto, netwerkcoördinator Palliatieve Zorg. Zij is te bereiken via telefoonnummer Of via op l.otto@bravis.nl Ook op onze websites vindt u meer informatie: 11

12 Colofon Jaarverslag Netwerk Palliatieve Zorg 2015 Netwerk Palliatieve Zorg regio Roosendaal/Bergen op Zoom/Tholen p/a Bravis ziekenhuis Postbus AC Bergen op Zoom Leanne Otto, netwerkcoördinator