Hout. 3e college Utrecht 13 september 2010 HKU

Transcriptie

1 Hout 3e college Utrecht 13 september 2010 HKU

2 Vandaag: Herhaling vorige week wat weten van een materiaal draad Vervolg hout... Opdracht Aan de slag

3 algemeen: Wat moet je van materialen weten? - Wat is het? Waar is het uit opgebouwd? Hoe ontstaat het of hoe wordt het gemaakt? - Soorten - Eigenschappen - Bewerkingsmethode - Producten/verschijningsvorm - Toepassingen - Voordelen/nadelen - Prijs

4 Wat is hout: Groei en ontstaan van hout

5 Introductie over hout: Wat is hout Groei/ontstaan Opbouw van hout Structuur Eigenschappen Soorten hout Methoden van zagen Methoden van bewerken Houtproducten Voordelen/nadelen

6 Opbouw van hout: Nerf of draad - Samenstelling van de afmetingen van de elementen van het hout zoals: - Diameter vaten - Hoogte en breedte van de stralen - Doorsnede van vezels - Groeiring breedte - Afwisseling weefsels Kan grof of fijn zijn, lang of kort Naaldhout: langnervig en taai. Lange splinter Loofhout: kortnervig. Korte splinter

7 Opbouw van hout: Richtingen van draad: - Draadgroei - Kruisdraad (wisselt van linksom naar rechtsom) Tropische soorten als sapeli, azobe, bangkirai Draad wisselt richting per periode - Warrige draad (pokhout) Draad wisselt richting per periode - Golvende draad (gewaterd esdoorn, riegel ahorn of fiddle back Draad wisselt in de lengte van de boom

8 Structuur van hout: Hout heeft een vezel vormige structuur. Sterkte eigenschappen en krimp zijn hierdoor niet in alle richtingen gelijk. Bij hout onderscheiden we drie richtingen.

9 Structuur van (gezaagd)hout: Hout heeft een vezel vormige structuur. Sterkte eigenschappen en krimp zijn hierdoor niet in alle richtingen gelijk. Bij hout onderscheiden we drie richtingen. kopse vlak oftewel loodrecht op de richting van de houtdraad Radiale vlak, in de richting van de draad, door de kern Tangentiale vlak, in de richting van de draad, niet door de kern

10 Structuur van (gezaagd)hout: Kop, radiaal en tangentiaal:

11 Structuur van (gezaagd)hout: Kop, radiaal en tangentiaal:

12 Zaagmethoden van hout:

13 Zaagmethoden van hout: - Vierkant bezaagd, met wankanten - Meskant bezaagd, scherpe kanten

14 Zaagmethoden van hout: - Vierkant bezaagd - Meskant bezaagd - Hart- of spintvrij, voor fijner werk wordt hart en spint uitgezaagd.

15 Zaagmethoden van hout: - Vierkant bezaagd - Meskant bezaagd - Hart- of spintvrij - Dosse gezaagd (in evenwijdige sneden)

16 Zaagmethoden van hout: - Kwartiers gezaagd, zoveel mogelijk radiale sneden

17 Zaagmethoden van hout:

18 Eigenschappen van hout;

19 Eigenschappen van hout; Worden bepaald door de eisen die de boom aan het hout stelt... Een boomstam is te beschouwen als een op druk en buiging belastte kolom.

20 Eigenschappen van hout; Worden bepaald door de eisen die de boom aan het hout stelt... Een boomstam is te beschouwen als een op druk en buiging belastte kolom. Algemeen: Hout is ten opzichte van het gewicht vrij sterk en bezit een grote taaiheid. Het kan makkelijk worden bewerkt en heeft een hoge restwaarde Hout is minder specifiek bestand tegen trek en erosie

21 Eigenschappen van hout; - Sterkte - Duurzaamheid - Brandbaarheid - Krimpen en zwellen (oftewel werken) - Volumieke massa, soortelijk gewicht

22 Eigenschappen van hout; - Sterkte (N/mm2) - Druk - Trek - Buiging (wat is buiging), splijten - Schuifsterkte

23 Eigenschappen van hout; - Sterkte: wordt beïnvloed door: - evenwijdig of loodrecht op de vezel - vochtigheidstoestand - spint/kernhout - aantasting - onvolkomenheden

24 Eigenschappen van hout; - Duurzaamheid (klasse 1 t/m 5) - Risicoklassen (klasse 1 t/m 5)

25 Eigenschappen van hout; - Duurzaamheid (klasse 1 t/m 5) Duurzaamheidsklasse 1: zeer duurzaam Duurzaamheidsklasse 2: duurzaam Duurzaamheidsklasse 3: gemiddeld duurzaam Duurzaamheidsklasse 4: beperkt duurzaam Duurzaamheidsklasse 5: niet duurzaam. - Deze klassen gelden voor kernhout. Spint valt altijd in categorie 5 (tenzij anders vermeld) - Condities klasse: hout in contact met de grond oftewel risicoklasse 4

26

27 Eigenschappen van hout; - Risicoklassen risicoklasse 1: "permanent droog"; risicoklasse 2: "af en toe vochtig, afgedekt / beschermd"; risicoklasse 3: "regelmatig vochtig, onafgedekt / niet beschermd"; risicoklasse 4: "permanent in contact met water of grond"; risicoklasse 5: "permanent in contact met zout water".

28 Eigenschappen van hout; - Relatie duurzaamheid / risico

29 Eigenschappen van hout; - Brandbaarheid - Hout met een hoge s.m. brand minder goed - Houtskoollaag graden - Zelfontbranding graden - Dik hout brand moeilijker vergeleken met dun hout - Brandvertragende middelen zijn beschikbaar (zowel in het hout als op het hout)

30 Eigenschappen van hout; - Krimpen en zwellen (%) - Ontstaat door vocht Bij droging van 30 naar 10 % - Axiaal 0,1 % krimp - Radiaal 2 5 % - Tangentiaal tot 9 % Oud hout werkt minder vergeleken met jong hout

31 Eigenschappen van hout; - Krimpen en zwellen (%)

32 Eigenschappen van hout; - Krimpen en zwellen (%)

33 Eigenschappen van hout; - Volumieke Massa (kg/m3) - Celwanden van ALLE houtsoorten is ongeveer 1500 kg/m3 - Dichte houtsoorten (pokhout) komen dicht bij de 1500 kg/m3 - Variatie is groot. Tussen 200 en 1300 kg/m3 bij een vocht% van 12 %

34 10 houtsoorten: Ga zelf op zoek naar het hout. Voorbeeldstalen in de studio, werkplaats, buiten, Gamma etcetera. Maak een samenvatting in je boek over de materialen Denk hierbij vooral aan: - Namen - Houtsoort - Hoe wordt het gebruikt (verschijningsvorm) - Beschrijving / uiterlijk - Eigenschappen zoals draad, nerf, volumieke massa, werking, droging - Bewerkbaarheid (spijkeren, schroeven, zagen, buigen) - Toepassing -

35 2 onderverdelingen van houtsoorten:

36 2 onderverdelingen van houtsoorten: Naaldhout Loofhout

37 2 onderverdelingen van houtsoorten: Naaldhout (zachthout) Loofhout (Hardhout)

38 2 onderverdelingen van houtsoorten: Naaldhout (zachthout) Loofhout (Hardhout) - niet tropisch hout (Europees/ Amerikaans), of ook wel gematigde streken - tropisch hout

39 10 houtsoorten: - Dennen - Zilverden of zilverspar - Vuren - Fijnspar - Grenen - Grove Den oftewel pijnboom - Lariks - Berken - Beuken - Eiken (Europees) - Kersen - Teak - Okoumé

40 Dennen Soort Verschijningsvorm (als product) Beschrijving / uiterlijk Eigenschappen Bewerkbaarheid Toepassing

41 Dennen Soort - Naaldhout Verschijningsvorm (als product) - planken Beschrijving / uiterlijk - grove structuur, geen verschil spint/kern Eigenschappen - rechtdradig, fijne nerf, licht gewicht (450 kg/m3) Bewerkbaarheid - gemakkelijk te bewerken, niet te buigen, goed te schroeven/spijkeren Toepassing - constructieve toepassingen, emballage, kratten, kaasplanken

42 Vuren Soort Verschijningsvorm (als product) Beschrijving / uiterlijk Eigenschappen Bewerkbaarheid Toepassing

43 Vuren Soort - Naaldboom Verschijningsvorm (als product) - latten, balken, planken Beschrijving / uiterlijk - geen verschil spint/kern, wit/bleek, duidelijke jaarringen Eigenschappen - rechtdradig, fijne nerf, licht van gewicht (500 kg/m3) Bewerkbaarheid - goed te spijkeren en schroeven, goed te lijmen, goed te bewerken. Kan veel kwasten bevatten Toepassing - bouw, kasten, pallets, meubels, krantenpapier

44 Grenen (Europees) Soort Verschijningsvorm (als product) Beschrijving / uiterlijk Eigenschappen Bewerkbaarheid Toepassing

45 Grenen (Europees) Soort - naaldboom Verschijningsvorm (als product) - planken, balken Beschrijving / uiterlijk - lichtbruin, wordt donkerder. Groot verschil tussen spint en kern. Jaarringtekening zichtbaar. Eigenschappen - rechte draad, fijne nerf, iets zwaarder vergeleken met vuren/dennen ( kg/m3). Bewerkbaarheid - makkelijk te bewerken. Kwasten hebben grote invloed. Fijnjarig beter te bewerken. Goed te schroeven en spijkeren Toepassing - bouw, botenbouw, steigerdekken, meubelen etc. etc.

46 Lariks Soort Verschijningsvorm (als product) Beschrijving / uiterlijk Eigenschappen Bewerkbaarheid Toepassing

47 Lariks Soort - naaldhout Verschijningsvorm (als product) - planken, rondhout Beschrijving / uiterlijk - veel kleurvariaties, duidelijk onderscheid kern/spint, duidelijke groeiringen, Eigenschappen - rechte draad, fijne nerf. Zwaarder vergeleken met grenen (600 kg/ m3) Bewerkbaarheid - goed met scherp gereedschap, hars kan problemen geven. Splijt makkelijk. Rekening houden met spijkeren Toepassing - vloeren, bouwhout, vergelijkbaar met grenen. Uiterlijk bepaald toepassing in meubelindustrie

48 Berken Soort Verschijningsvorm (als product) Beschrijving / uiterlijk Eigenschappen Bewerkbaarheid Toepassing

49 Berken Soort - loofhout Verschijningsvorm (als product) - gekantrecht en als triplex Beschrijving / uiterlijk - lichtbruin, geen verschil spint/kern, Eigenschappen - rechtdraad, fijne nerf, 660 kg/m3 Bewerkbaarheid - goed zagen en schaven. Goed te spijkeren en schroeven. Voorboren ter voorkoming van splijting Toepassing - meubelen, betimmering, parket, tennisrackets, speelgoed, grondstof voor zeer fijn triplex

50 Beuken Soort Verschijningsvorm (als product) Beschrijving / uiterlijk Eigenschappen Bewerkbaarheid Toepassing

51 Beuken Soort - loofhout Verschijningsvorm (als product) - zaag en fineerhout. Gekantrecht (soms ongekantrecht), triplex Beschrijving / uiterlijk - regelmatige dichte structuur, stralen (tot 4 mm) zichtbaar, witachtig tot lichtbruin, niet egaal. Gestoomd beuken roze tot lichtrood, wel egaal Eigenschappen - rechtdradig, soms golvend. Fijne nerf, 710 kg/m3, Wel hard, NIET duurzaam Bewerkbaarheid goed te bewerken. Kans op brandvlekken scherp gereedschap. Voorboren bij spijkeren en schroeven. Goed te buigen Toepassing buigwerk, meubels, gymnastiekvloeren, parket

52 Eiken Soort Verschijningsvorm (als product) Beschrijving / uiterlijk Eigenschappen Bewerkbaarheid Toepassing

53 Eiken Soort Loofhout Verschijningsvorm (als product) zaag en fineerhout, (on)gekantrecht Beschrijving / uiterlijk geelbruin tot donkerbruin mm brede bleke spint. Brede spiegels. Eigenschappen Rechtdradig, 710 kg/m3 (kan sterk variëren), matig tot grove nerf, Bewerkbaarheid afhankelijk van de massa. Goed te bewerken. Matig spijkeren en schroeven (voorboren), Roestvast materiaal gebruiken (looistof). Goed te buigen. Toepassing Enorm...Meubel, constructie, scheepswerf, wijn (looizuur) etc etc

54 Kersen Soort Verschijningsvorm (als product) Beschrijving / uiterlijk Eigenschappen Bewerkbaarheid Toepassing

55 Kersen Soort loofhout Verschijningsvorm (als product) gekantrecht en fineer Beschrijving / uiterlijk geelbruin/roodbruin. Geaderd. Eigenschappen meestal rechtdradig, fijne nerf, 620 kg/m3 Bewerkbaarheid goed te bewerken. Goed te schillen tot fineer. Goed t spijkeren/ schroeven. Verkleuring in contact met ijzer/messing Toepassing meubelen, draaiwerk, muziekinstrumenten, mesheften, speelgod

56 Teak Soort Verschijningsvorm (als product) Beschrijving / uiterlijk Eigenschappen Bewerkbaarheid Toepassing

57 Teak Soort Loofhout Verschijningsvorm (als product) zaag, en fineerhout, rondhout, gekantrechthout Beschrijving / uiterlijk lichtbruin tot goudbruin. Wordt donker. Donkerbruin tot zwart geaderd. Spint is vuilgrijs. Verschillende groeiomstandigheden veroorzaken grote kleurverschillen Eigenschappen rechtdradig, soms golvend en warrig, matig tot grove nerf, kg/m3. Bewerkbaarheid Makkelijk te schaven en zagen. Voorboren bij spijkeren/schroeven Toepassing Bouw, meubel, trappen, aanrecht, beeldhouwwerk, chemische industrie, scheepsbouw

58 Okoume Soort Verschijningsvorm (als product) Beschrijving / uiterlijk Eigenschappen Bewerkbaarheid Toepassing

59 Okoume Soort Loofhout Verschijningsvorm (als product) fineer en multiplex Beschrijving / uiterlijk lichtgrijs tot rossig. Spint grijswit, gelijkmatige structuur. Eigenschappen min of meer kruisdradig. Kan recht of golvend zijn. Grove nerf Bewerkbaarheid zacht, matig sterk, elastisch en moeilijk te splijten. Goed te bewerken. Oppervlak wordt snel wollig. Toepassing triplex, sigarenkistjes

60 Nieuwe houtsoorten: - Western Red Ceder - Esdoorn - Essen - Noten - Mahonie - Wenge