Vermoeden van seksueel misbruik van een kind. Wie praat wanneer met het kind en waarom is dat zo belangrijk.

Transcriptie

1 Vermoeden van seksueel misbruik van een kind Wie praat wanneer met het kind en waarom is dat zo belangrijk. 4 december 2016

2 Symposium Veilig verder 8 december 2016 Drs. K. Dekens, Politie academie Mr. J.N. Polders, Raad voor de kinderbescherming Namens de werkgroep praten met kinderen bij vermoeden seksueel misbruik (met vertegenwoordigers van OM, Politie, Raad voor de Kinderbescherming en hulpverleners met ervaring in praten met kinderen en licht verstandelijk beperkten) 2

3 Seksueel misbruik van een kind reden voor zorg over directe en structurele veiligheid reden voor onderzoek naar fysieke en/of psychische schade die behandeling en/of herstel behoeft. reden voor strafrechtelijk onderzoek 3

4 Drie perspectieven bij interventie is er sprake van seksueel misbruik en wat is er concreet gebeurd? Straf Veiligheid Hulp 4

5 Drie perspectieven Veiligheid > Het realiseren van directe en structurele veiligheid voor een kind. Hulp > Het realiseren dat het kind hulp krijgt bij verwerken. Straf dader > Met aandacht voor of en hoe dit een slachtoffer kan helpen. 5

6 Veiligheid Hulp - Straf Alle drie deze perspectieven kunnen aan de orde zijn als er mogelijk sprake is van seksueel misbruik. Alle drie moeten ze worden onderkend. Tegelijkertijd kan het handelen van de ene professional vanuit het ene perspectief het handelen van de andere professional bemoeilijken of zelfs onmogelijk maken. 6

7 Belang praten met en niet over kinderen Maar. Door praten met een kind kun je een kind juist niet helpen en/of andere professionals het werken belemmeren of onmogelijk maken. 7

8 Fictie Wat eraan vooraf ging: Klara 5 jaar ziet stijve piemel op Ipad broer Is boos op leraar doet uitspraak (disclosure) 8

9 Non-fictie Een praktijk casus Vermoeden van seksueel misbruik Doorverwijzing via Veilig Thuis Ella - 5 jaar wordt 2x geobserveerd door hulpverlening om het signaal te verhelderen van mogelijk seksueel misbruik. 9

10 Kinderen zijn kwetsbaar Gemiddeld meer suggestibel: geven onjuiste informatie en geloven er zelf in, wordt deel van herinnering Gemiddeld meer compliant: geven onjuiste informatie tegen beter weten in Waarom? Vermijden van conflicten en negatieve feedback Van vragen af willen zijn Tegemoet willen komen aan aardig persoon 10

11 Compliance Fragment 11

12 Taak politie Politie doet opsporingsonderzoek: Door het verzamelen van belastende en ontlastende feiten Doel is waarheidsvinding Door o.a. getuigen te horen 12

13 Wat is een getuige? Iemand die betrokken is geweest bij een mogelijk strafbaar feit en daarover vrijwillig en in eigen woorden kan verklaren. Een getuige moet dus uit zijn herinnering putten. Dat moet informatie uit eigen waarneming zijn of het moet duidelijk zijn uit welke bron hij die informatie heeft. 13

14 Invloed op geheugen tijdens bewaarfase Minder Informatie: Meer Informatie : -uit media -eigen gedachten en fantasieën -horen v gesprekken en voeren v gesprekken 14

15 Invloed op geheugen tijdens ophaalfase Stress bij kind: verlaagt niveau van functioneren (ophalen, verwoorden, concentratie) Context van gesprek: waar; wanneer; wie; hoe vaak; hoe lang Vragen in gesprek: soort (gesloten, suggestief, open, keuze); hoeveel; tempo Feedback van vragensteller: negatief EN positief Druk door vragensteller: herhalen vragen; aandringen 15

16 Het geheugen en bron amnesie Twee herinneringen fuseren tot 1 herinnering Door beïnvloeding tijdens gesprek is het moeilijk onderscheid te maken tussen eigen herinnering en informatie uit andere bron waarheidsvinding wordt probleem 16

17 Samenwerken Rekening houdend met drie perspectieven Veiligheid - Hulp Straf Betekent vanaf het begin samenwerken zodat een kind zo mogelijk maar 1 keer onderzocht en zo min mogelijk gehoord wordt Voorkomen wordt dat je het werk van een andere professional belemmert 17

18 Aanleiding voor een gesprek De aanleiding ligt bij het kind zelf 1. Er zijn signalen bij het kind, maar het kind heeft zelf niets gezegd a. De signalen zijn helder b. De signalen zijn niet helder 2. Het kind doet uitspraken a. Heldere uitspraken b. Vage uitspraken 18

19 Aanleiding voor een gesprek De aanleiding ligt buiten het kind 3. Een derde heeft het misbruik waargenomen a. Directe waarneming b. Waarneming op beeld 4. Er is sprake van een risicovolle situatie 19

20 Aanleiding gesprek bij het kind zelf Situatie 1 a: heldere signalen Heldere signalen bij een kind, zijn signalen die in beginsel wijzen op seksueel misbruik. Denk aan een zwangerschap of een SOA. Situatie 1 b: niet-heldere signalen Niet-heldere signalen bij een kind, zijn signalen die ook een andere oorzaak kunnen hebben dan seksueel misbruik. Denk aan gedragsveranderingen, bedplassen, (toename van) vertonen van seksueel gedrag etc. 20

21 Aanleiding gesprek bij kind zelf Situatie 2 a: heldere onthulling De onthulling kan niets anders betekenen dan dat er seksuele handelingen bij, met of door het kind zijn verricht. Voorbeelden zijn: de buurman deed zijn piemel in mijn plasser. Floris heeft mij aangeraakt bij mijn borsten. Ik moest van die meneer aan mijn borsten zitten terwijl hij keek. Let op: de intentie van de pleger is hierbij niet relevant. 21

22 Aanleiding gesprek bij kind zelf Situatie 2 b: vage onthulling Datgene wat het kind zegt, kan ook andere dingen betekenen dan dat er seksuele handelingen bij, met of door het kind zijn gepleegd. Voorbeelden zijn: papa ligt op mij zo zwaar te hijgen (een casus waarin vader astma bleek te hebben), mijn stiefvader zat aan mijn plasser (een voorbeeld waarbij de stiefvader een verzorgingshandeling verrichtte), hij zat aan mij (onduidelijk waar precies). 22

23 Aanleiding voor het gesprek ligt buiten het kind Situatie 3 a: directe waarneming door een derde Iemand heeft daadwerkelijk gezien dat seksuele handelingen uitgevoerd werden met, bij of door het kind. Voorbeeld: moeder kwam thuis en zag opa aan de piemel van haar zoontje zitten. Of: vader loopt de kamer van zijn dochter van 8 binnen en ziet haar bloot voor de computer zitten. Situatie 3 b: waarneming door een derde op beeld Er is beeldmateriaal aangetroffen waarop te zien is dat er seksuele handelingen met, bij of door het kind worden verricht. 23

24 Aanleiding voor gesprek ligt buiten het kind Situatie 4: Risicovolle situaties Het kind is in contact geweest met iemand waarvan vermoed wordt of bekend is dat hij misbruik heeft gepleegd met een ander kind, terwijl er geen informatie is over wat er mogelijk tussen het kind in kwestie en deze (vermoedelijke) pleger is gebeurd. 24

25 Soorten gesprekken Studio verhoor Taxatie gesprek Kindgesprek t.b.v.: Veiligheidsplan (Veilig Thuis en Raad voor de Kinderbescherming) Hulp/ondersteuning/behandeling 25

26 Studio verhoor Doel: onderzoeken of er sprake is van een strafbaar feit Opgeleide (studio) verhoorders (gecertificeerde zedenrechercheur) Op voorgeschreven gestructureerde wijze Afhankelijk van leeftijd in al dan niet speciale kind vriendelijke ruimte Bij voorkeur eenmalig Audiovisuele registratie + proces verbaal. 26

27 Taxatie gesprek Doel: verduidelijking krijgen over de betekenis van een vage onthulling Zicht krijgen op mogelijk misbruik kind. Informatie krijgen waarmee politie kan bepalen of nader onderzoek of verhoor door politie nodig is. Opgeleide taxateurs. Geen behandel relatie met kind. Volgens model taxatie gesprekken. Er wordt gesproken op een niet sturende en niet beïnvloedende manier. Alleen met kinderen die een redelijk taalniveau hebben Audio visuele registratie + letterlijke verslaglegging 27

28 Kindgesprek met oog op veiligheid of hulp Doel: zo goed mogelijk weten wat er gebeurd is met het oog op het maken van een veiligheidsplan of behandelplan. strafrechtelijk onderzoek nog mogelijk? Dan geen feiten onderzoek. Maar eerst voorlopig plan. Afstemming met politie. VT medewerkers en medewerkers RvdK Jeugdbeschermers Hulpverleners. Conform richtlijnen eigen beroepscode Verslag (zo letterlijk mogelijk) 28

29 Samengevat Aanleiding gesprek Actie Vervolg 1 a heldere signalen politie (studio)verhoor Veiligheidsplanning hulp/behandeling 1 b niet-heldere signalen hulpverlening Gesprek veiligheid, hulp, behandeling etc 2 a heldere onthulling Veiligheidsplanning Hulp/behandeling 2 b vage onthulling Overleg politie taxatiegesprek bij heldere onthulling Bij heldere onthulling (studio)verhoor politie (studio)verhoor 3 a directe waarneming door derde 3 b waarneming op beeld Veiligheidsplanning Hulp/behandeling 4 risicovolle situatie Bij heldere onthulling (studio)verhoor 29

30 aanbevelingen voor gesprekken met kinderen Maak contact Stel je open, positief en sensitief op. Vertel wat de bedoeling van het gesprek is. Vraag naar de leefwereld van het kind Vraag naar iets dat het kind onlangs heeft mee gemaakt. Stel open vragen en stimuleer een free recall. 30

31 aanbevelingen voor gesprekken met kinderen Leg gespreksregels uit Als ik een fout maak, dan is het juist goed dat je mij verbetert. Je mag zeggen dat je iets niet weet of dat je iets niet durft of te moeilijk vindt om te zeggen. Gebruik ik moeilijke woorden, dan moet je dat gewoon tegen mij zeggen en zal ik het makkelijker zeggen. Als ik per ongeluk twee keer het zelfde vraag, dan is het niet omdat jouw antwoord niet goed is, maar dan heb ik het nog niet goed begrepen. Je mag hier alles vertellen: leuke dingen, niet leuke dingen, ik vind niks raar. Ik ga goed naar je luisteren en schrijf alles op. De brief (het verslag) gaat naar:. ouders, aanvrager onderzoek. Geef alleen complimenten als het kind je verbetert 31

32 aanbevelingen voor gesprekken met kinderen Vermijd suggestieve vragen ( Kun je vertellen wat heeft gedaan?, Heeft hij zijn piemel hier op school laten zien? ) Vermijd herhalen van vragen ( Was het hier Klara?, Klara ) Geef geen complimenten op inhoud ( Dat heb je heel goed verteld! ) Vermijd druk ( Je moet antwoorden of het is heel belangrijk ) 32

33 Tot slot Vermoeden van seksueel misbruik? Noteer exact wat je gehoord of gezien hebt Bij gehoord: Vertel het kind dat het de goede beslissing heeft genomen om te vertellen wat het verteld heeft, en dat kind daarover later met iemand anders verder over kan praten. > Vb. Dankjewel, het is een goede beslissing om me te vertellen wat je me net hebt verteld. Je hoeft er nu niet over te praten, het mag wel. Kies jij maar wat voor jou fijn is. Wil je er nog wat over zeggen? Het is belangrijk om over dit soort dingen ook te praten met speciale mensen die heel vaak met kinderen over dit soort dingen praten. Dat ga ik met papa en mama bespreken, en dan weer met jou, okay? Zoek contact met Veilig Thuis of de politie. 33