Inzake bovengenoemd onderwerp bericht de Stichting Autoriteit Financiële Markten ( AFM ) u als volgt.

Transcriptie

1 Aangetekend verzonden Met bericht van ontvangst Mr , advocaat Strikt vertrouwelijk QuaRendum Epe B.V. de directie p/a Sint Antonieweg CG EPE Datum 2 oktober 2009 Pagina 1 van 12 Kopie aan Steenbergen & Partners, de heer Mr , curator Telefoon @afm.nl Betreft Oplegging bestuurlijke boete aan QuaRendum Epe B.V. Geachte directie, Inzake bovengenoemd onderwerp bericht de Stichting Autoriteit Financiële Markten ( AFM ) u als volgt. 1. Inleiding De AFM heeft besloten om aan QuaRendum Epe B.V. ( QuaRendum ) een bestuurlijke boete op te leggen wegens overtreding van artikel 4:23 eerste lid, onderdelen a en b, van de Wet op het financieel toezicht ( Wft ). Dit besluit is als volgt opgebouwd. Paragraaf 2 bevat een weergave van de feiten die ten grondslag liggen aan het besluit. Beoordeling van de feiten vindt plaats in paragraaf 3, waarbij tevens de zienswijze van QuaRendum, voorzover relevant, wordt besproken. Paragraaf 4 bevat het besluit. De rechtsgangverwijzing is opgenomen in paragraaf 5. Het relevante wettelijke kader treft u aan in bijlage 1 bij dit besluit. Bijlage 2 bevat de openbare versie van het boetebesluit. 2. Feiten 2.1 Verloop van het proces Op 23 april 2008 heeft de AFM QuaRendum in het kader van het themaonderzoek Passendheid advies bij financiële positie verzocht om een hypotheekproductie-overzicht over de periode 1 januari 2008 tot 1 april Stichting Autoriteit Financiële Markten Kamer van Koophandel Amsterdam, nr Rekeningnummer ABN AMRO Bank N.V. te Amsterdam Stichting Beheer Derdengelden Advocaten Autoriteit Financiële Markten Kenmerk van deze brief: JZ Bezoekadres Vijzelgracht 50 Postbus GS Amsterdam Telefoon Fax

2 Pagina 2 van 12 Op 22 juli 2008 heeft de AFM bij QuaRendum een bedrijfsbezoek gebracht en een onderzoek ter plaatse uitgevoerd met als doel de passendheid van adviezen inzake hypothecair krediet bij de financiële positie van de consument te onderzoeken met het oog op het voorkomen van overkreditering. Aan de hand van de door QuaRendum verstrekte gegevens heeft de AFM alle adviezen waarvan de hoogte van het hypothecair krediet hoger was dan het maximum van de toetsnorm ( CHF-norm uit de Gedragscode Hypothecaire Financieringen, zoals hierna in toegelicht) geselecteerd. Dit betrof 15 van de 25 adviezen. Van deze 15 adviezen heeft de AFM de achterliggende klantdossiers opgevraagd. De AFM heeft uiteindelijk 14 dossiers betrokken in haar onderzoek naar passendheid van het advies bij de financiële positie van de consument. Op 12 augustus 2008 heeft de AFM een conceptrapportage met kenmerk naar QuaRendum gestuurd. Op 26 augustus 2008 heeft QuaRendum haar schriftelijke reactie op de bevindingen in de conceptrapportage gegeven. Bij brief van 23 februari 2009 heeft de AFM het definitieve onderzoeksrapport d.d. 27 januari 2009 aan QuaRendum toegezonden. In haar brief maakt de AFM kenbaar dat zij voornemens is om aan QuaRendum een bestuurlijke boete op te leggen. QuaRendum wordt in de brief de mogelijkheid geboden tot inzage van het dossier en in de gelegenheid gesteld om mondeling of schriftelijk haar zienswijze naar voren te brengen. Op 16 maart 2009 Heeft QuaRendum ten kantore van de AFM haar mondelinge zienswijze gegeven. Schriftelijke aantekeningen van de zienswijze zijn door QuaRendum aan de AFM overhandigd. In deze schriftelijke zienswijze schrijft QuaRendum QuaRendum heeft bij haar positie tot dusverre het belang van de klant en zijn subjectieve beleving en stellingname naar zij uit de opmerkingen van de AFM concludeert, in te hoge mate gerespecteerd. QuaRendum schrijft hierin eveneens Meer dan het oordeel van de AFM nu toestaat, heeft QuaRendum de positie en beoordeling van de kredietverstrekker laten meewegen. QuaRendum heeft dat niet gedaan van uit een vlucht voor de eigen verantwoordelijkheid, maar vanuit een naar nu blijkt te zeer hechten aan de relevantie van de handelingen van kredietverstrekker voor haar eigen standpunt c.q. verantwoordelijkheid. Tenslotte heeft QuaRendum nu zij de beoordeling van de AFM over onderhavige dossiers bestudeert, zich klaarblijkelijk vergist in de inhoudelijkheid van de objectieve beoordelingscriteria. In de behandeling van de dossiers komt naar voren dat QuaRendum uitgaat van werkelijke lasten in plaats van woonquote, verkeerde regimes van toetsrente gebruikt, niet uitgaat van de lasten behorende bij een 30 jarige annuïtaire lening, alsmede in het verlengde daarvan onvoldoende rekening houdt met wat de noodzaak voor de consument een buffer in te bouwen voor persoonlijk onvermijdbare uitgaven, onvoorziene omstandigheden en renteschommelingen gedurende de looptijd van het krediet. Op enkele plaatsen komt ook het ontbreken van schriftelijke bewijsstukken van mondeling aangegeven feitelijkheden naar voren. [ ] De motieven van deze verschillen lijken te vinden in de vermeende vrijheid van QuaRendum om zwaarder dan nu klaarblijkelijk toegestaan, zowel de positie van de cliënt/consument en zijn feitelijke situatie en verlangens, alsmede de positie en verantwoordelijkheid van de kredietverstrekker, te wegen. Dit is voor QuaRendum geen vlucht uit de eigen verantwoordelijkheid geweest, maar een klaarblijkelijk onjuiste inschatting op haar positie van het gewicht van de andere betrokkenen. [ ] Het is aan de AFM te beoordelen of QuaRendum in deze moeilijke tijden op deze motieven naast een op te leggen geldboete ook nog gestraft moet

3 Pagina 3 van 12 worden met een publicatie waarvan de negatieve gevolgen voor QuaRendum en haar werknemers duidelijk zijn. Dat ons verzoek is om zowel het een als het ander, achterwege te laten, zal u duidelijk zijn. Op 3 juni 2009 is QuaRendum door de rechtbank Zwolle failliet verklaard. 2.2 Feiten die aanleiding vormen voor het besluit In de onderstaande tabel, zoals overgenomen uit het onderzoeksrapport, zijn 11 klantdossiers weergegeven waarin een verstrekkingsniveau boven de toetsnorm is geadviseerd of de toetsnorm niet kon worden vastgesteld. Nr. in rapport Klantnaam Toetsnorm Verstrekte factor Boven de toetsnorm verstrekt in 4,8 6, ,- 36,6% 4, ,84 9,3% 4,8 5, ,60 23,9% Niet te Niet te bepalen bepalen Niet te bepalen 4,8 5, ,80 19,1% 4,7 5, ,- 9,1% 4,8 5,7 Tussen de 10,1% ,40 en ,40 4,9 5, ,30 15% Niet te Niet te bepalen bepalen Niet te bepalen 1 Overschrijding toetsnorm in % Niet te bepalen: inkomenspositie consumenten onduidelijk Niet aannemelijk gemaakt dat deze consument inkomen geniet: hier had geen hypothecair krediet geadviseerd mogen worden. 1 Nadat aannemelijk gemaakt bedrag aan beschikbare eigen middelen fictief in mindering is gebracht. Dit geldt ook voor het overschrijdingspercentage in de volgende kolom. 2 Nadat aannemelijk gemaakt bedrag aan beschikbare eigen middelen fictief in mindering is gebracht (hoogste bedrag) en het totaal aangevoerde bedrag aan eigen middelen fictief in mindering is gebracht (laagste bedrag). Dit geldt ook voor het overschrijdingspercentage in de volgende kolom.

4 Pagina 4 van , ,- 18,8% 3 4,8 5, ,40 16,4% In de klantdossiers is geen cijfermatige onderbouwing te vinden dat het verstrekkingsniveau verantwoord is. Uit het overzicht blijkt dat in 9 van de 14 onderzochte dossiers 4 is geadviseerd boven het maximum van de toetsnorm ( CHF-norm zoals hierna in toegelicht). In 2 dossiers 5 kon de toetsnorm niet worden berekend vanwege onvoldoende informatie in de betreffende klantdossiers. 3 Beoordeling AFM 3.1 Inwinnen informatie, voor zover redelijkerwijs relevant (artikel 4:23, lid 1, onderdeel a, Wft) Informatie omtrent inkomen In twee dossiers ( en ) hebben de betreffende consumenten aan QuaRendum aangegeven dat zij een bepaald inkomen genieten. Uit de beschikbare gegevens blijkt niet dat QuaRendum de consumenten heeft gevraagd om onderbouwing van die informatie, bijvoorbeeld in de vorm van een inkomensverklaring van de werkgever, bankafschriften of loonstrook. In het dossier bevinden zich geen documenten waaruit de hoogte van hun inkomen blijkt. Naar het oordeel van de AFM heeft QuaRendum daarmee artikel 4:23, lid 1, onderdeel a, Wft overtreden. Voor het te verstrekken advies is het relevant om te weten of de consument daadwerkelijk het genoemde inkomen geniet, zodat het advies mede op die informatie kan worden gebaseerd. Wanneer de consument stelt een bepaald jaarinkomen te hebben, kan niet worden volstaan met die mondelinge informatie en dient een onderbouwing te worden verstrekt bijvoorbeeld in de vorm van een inkomensverklaring van de werkgever. Door deze niet op te vragen heeft QuaRendum in strijd met artikel 4:23, lid 1 onderdeel a Wft gehandeld Informatie omtrent overwaarde oude eigen woning In één dossier ( ) wordt uitgegaan van ,- aan overwaarde oude eigen woning. Uit de beschikbare stukken blijkt echter niet dat QuaRendum de consument heeft gevraagd om onderbouwing van die informatie, bijvoorbeeld aan de hand van een taxatierapport. Uit het dossier blijkt ook niet of het bedrag aan overwaarde daadwerkelijk vrij beschikbaar komt bij verkoop van de oude woning. QuaRendum heeft hiermee niet aannemelijk gemaakt dat de consument kon beschikken over de gestelde overwaarde eigen woning. Naar het oordeel van de AFM heeft QuaRendum hiermee in strijd met artikel 4:23, lid 1 onderdeel a Wft gehandeld. 3 Nadat aannemelijk gemaakt bedrag aan beschikbare eigen middelen fictief in mindering is gebracht. Dit geldt ook voor het overschrijdingspercentage in de volgende kolom. 4 Te weten, dossiers no. 1 inzake , no. 2 inzake , no. 3 inzake , no. 5 inzake , no. 6 inzake , no. 7 inzake , no. 8 inzake ,no. 10 inzake en no. 11 inzake Te weten, dossiers no. 4 inzake en no. 9 inzake

5 Pagina 5 van Conclusie AFM QuaRendum heeft weliswaar informatie over de financiële positie van de consumenten ingewonnen, maar niet afdoende omdat de exacte financiële positie van de consumenten onduidelijk blijft. De ingewonnen informatie betreffende de financiële positie van de consumenten wordt in de dossiers ook niet onderbouwd met documenten. Op basis van de ingewonnen informatie had QuaRendum moeten oordelen dat haar inventarisatie onvoldoende was om het geadviseerde hypothecaire krediet te kunnen adviseren. 3.2 Er zorg voor dragen dat het advies, voor zover redelijkerwijs mogelijk, mede is gebaseerd op de in te winnen informatie (artikel 4:23, lid 1, onderdeel b, Wft) Advies onvoldoende gebaseerd op informatie die was ingewonnen Algemeen - CHF-norm en toelichting daarop Door de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) is op 24 augustus 2006 met het Contactorgaan Hypothecair Financiers (de koepelorganisatie van hypotheekverstrekkers) overeenstemming bereikt over een nieuwe Gedragscode Hypothecaire Financieringen. De nieuwe gedragscode is per 1 januari 2007 in werking getreden. De gedragscode ziet op het verstrekken van hypothecaire leningen aan consumenten in verband met een eigen woning. De gedragscode bevat onder meer een norm op basis waarvan de leencapaciteit van de consument kan worden vastgesteld (CHF-norm). De CHF-norm geeft een factor die afhankelijk is van het inkomen van de consument en de rente van het aan te vragen krediet 6. Het maximale krediet dat kan worden verstrekt kan worden bepaald door de factor te vermenigvuldigen met het jaarinkomen van de consument. In 2007 bedroeg de factor in de CHF-norm minimaal 3,1 (inkomen 16,500) en maximaal 5,7 (inkomen ). In 2008 was deze minimaal 3,3 (inkomen en maximaal 6,2 (inkomen ). QuaRendum heeft aan bovengenoemde consumenten een hypothecair krediet geadviseerd met een factor die varieert van 5,1 tot 6,6 (zie de vierde kolom van de tabel weergegeven onder 2.2). De derde kolom van de tabel bevat de factor (toetsnorm) die volgens de CHF-norm voor de betreffende consumenten gold. Geconstateerd kan worden dat in alle gevallen de factor van het geadviseerde krediet hoger is dan de op basis van de CHF-norm toepasselijke factor. Naast het bepalen van de maximale hoogte van het te adviseren krediet op basis van de toepasselijke CHF-norm, dient op basis van de CHF-norm ook te worden gekeken naar de lasten van het geadviseerde krediet, behorende bij een 30-jarige annuïtaire lening. Artikel 6, lid 4, van de Gedragscode Hypothecaire Financieringen stelt ten aanzien van de leencapaciteit het volgende: Bij de bepaling van de leencapaciteit wordt ongeacht de aflossingsvorm of de rentevastperiode van de hypothecaire financiering uitgegaan van tenminste de lasten behorende bij een 30-jarige annuïtaire lening. 6 Als de rentevaste periode korter is dan 10 jaar, wordt gerekend met een bepaalde vaste toetsrente.

6 Pagina 6 van 12 De toelichting bij de CHF-norm stelt op dit punt het volgende: Bij de bepaling van de leencapaciteit wordt altijd uitgegaan van tenminste de lasten die behoren bij een financiering die op basis van een 30-jarige annuïteit wordt afgelost, ook als uw daadwerkelijke lasten anders uitvallen, bijvoorbeeld omdat (een deel van) de financiering aflossingsvrij is. Met het aantal partijen dat de Gedragscode Hypothecaire Financieringen heeft onderschreven (147 partijen per februari 2009) kan worden gesteld dat de Gedragscode Hypothecaire Financieringen, met de daarin opgenomen leencapaciteit, de in de markt algemeen aanvaarde norm betreft. Opgemerkt dient te worden dat de Gedragscode Hypothecaire Financieringen met name door aanbieders van hypothecaire financieringen is onderschreven. De AFM meent echter dat ook adviseurs rekening dienen te houden met de norm als neergelegd in de gedragscode. Daarbij dient bedacht te worden dat de gedragscode voor aanbieders van krediet van belang is om te bepalen of zij mogelijk handelen in strijd met het verbod van overkreditering, als neergelegd in artikel 4:34 Wft. Zo dient op grond van artikel 4:34, lid 1, Wft een aanbieder van krediet op basis van de financiële positie van de consument te beoordelen of het aangaan van de kredietovereenkomst verantwoord is. Voor een adviseur geldt op grond van artikel 4:23 Wft dat hij zijn advies mede dient te baseren op de financiële positie, kennis, ervaring, doelstellingen, en risicobereidheid van de betreffende consument. Het ligt voor de hand dat een adviseur bij een gemiddelde risicobereidheid van de consument, niet een hypotheek adviseert die wat de hoogte betreft aan de top van de CHFnorm zit. Ook voor adviseurs is de Gedragscode Hypothecaire Financieringen met de daarin opgenomen CHFnorm, hoewel zij die mogelijk niet actief hebben onderschreven, derhalve van belang. De gedragscode voorziet naast de CHF-norm, in een mogelijkheid om van de in de norm gestelde leencapaciteit af te wijken: Een hypothecair financier mag in bijzondere gevallen bij het verstrekken van een hypothecaire financiering de hiervoor onder [ ] bedoelde normen overschrijden indien hij de consument tijdig in kennis heeft gesteld van die overschrijding en de consument jegens de hypothecair financier schriftelijk heeft verklaard dat de hypothecair financier hem heeft gewezen op de overschrijding van de normen en de daaraan verbonden risico s en dat hij die risico s begrijpt en accepteert. De hypothecair financier legt de overschrijding met de daaraan ten grondslag liggende motivering vast in het financieringsdossier van de consument. De afwijking is mogelijk in bijzondere gevallen. Het ligt voor de hand dat het motief om af te wijken van de leencapaciteit als bepaald op basis van de CHF-norm, cijfermatig wordt onderbouwd. Op die manier wordt zichtbaar tot welke afwijking van de leencapaciteit de bijzondere omstandigheid aanleiding geeft. In het door de AFM op 1 november 2007 uitgebrachte rapport Kwaliteit advies en transparantie bij hypotheken is dit als volgt verwoord: De AFM is van mening dat een onderbouwing van het afwijken van de norm belangrijk is. Niet alleen voor de financiële dienstverlener om te bepalen of een financiering verantwoord is, maar ook als middel om de consument te informeren. De consument moet op de hoogte zijn van de wijze waarop, en de motivering waarmee, de financiële dienstverlener tot het oordeel is gekomen dat de hoogte van het geadviseerde hypothecaire krediet verantwoord is.

7 Pagina 7 van 12 Een cijfermatige onderbouwing acht de AFM noodzakelijk voor een goed inzicht in verantwoorde woonlasten en kan afhankelijk van de specifieke situatie van de consument de volgende onderdelen bevatten: het cijfermatig weergeven van de huidige woonlasten; berekening van het netto besteedbaar inkomen (inkomsten minus vaste lasten); het cijfermatig weergeven van het toekomstperspectief; het cijfermatig weergeven van de bezittingen (zoals spaargeld, etc.). Algemene beschrijvingen als klant verwacht inkomensgroei of goede carrièreperspectieven vindt de AFM weinig concreet en geven geen adequaat beeld over de betaalbaarheid van de maandlast Advies onvoldoende gebaseerd op ingewonnen informatie (artikel 4:23, lid 1, onderdeel b, Wft) 8 In 8 dossiers is weliswaar voldoende informatie ingewonnen maar is het advies onvoldoende gebaseerd op de ingewonnen informatie. In al deze dossiers overschrijdt het geadviseerde krediet het maximale krediet dat kan worden verstrekt met inachtneming van de eisen van de CHF-norm. Geen van deze dossiers bevat een cijfermatige onderbouwing waarom de overschrijding van de toetsnorm verantwoord is. In de dossiers inzake (no. 1), (no. 5), (no. 6), (no. 8), (no. 10) en (no. 11) is QuaRendum bij het bepalen van de kredietruimte uitgegaan van de werkelijke woonlasten. Zoals hiervoor onder is weergegeven dient volgens CHF-norm de leencapaciteit te worden bepaald uitgaande van tenminste de lasten die behoren bij een financiering die op basis van een 30-jarige annuïteit wordt afgelost, ook als de daadwerkelijke lasten anders uitvallen, bijvoorbeeld omdat (een deel van) de financiering aflossingsvrij is. Door te rekenen met de werkelijke woonlasten heeft QuaRendum gerekend met een lagere woonlast dan volgens de CHF-norm toelaatbaar. In de dossiers (no. 7) en (no. 11) heeft QuaRendum bij de hoogte van het geadviseerde krediet rekening gehouden met eigen vermogen van de betreffende consumenten. 9 Naar het oordeel van de AFM mag bij het bepalen van de leencapaciteit door QuaRendum slechts rekening worden gehouden met eigen vermogen van consumenten indien consumenten aantonen te beschikken over het aangegeven eigen vermogen en indien dit eigen vermogen cijfermatig wordt onderbouwd. Een dergelijke onderbouwing ontbreekt in de betreffende dossiers, zodat QuaRendum met verwachtingen ten aanzien van inkomensstijging bij het berekenen van de kredietruimte van de consumenten geen rekening had mogen houden. In het dossier (no. 5) heeft QuaRendum bij de hoogte van het geadviseerde krediet rekening gehouden met eigen vermogen van Uit de beschikbare documenten leidt de AFM echter af dat het 7 AFM-rapport Kwaliteit advies en transparantie bij hypotheken, 1 november 2007, p Te weten, dossiers no. 1 inzake , no. 2 inzake , no. 5 inzake , no. 6 inzake , no. 7 inzake , no. 8 inzake , no. 10 inzake en no. 11 inzake De weergave in deze paragraaf van de visie van QuaRendum is neergelegd in de reactie van QuaRendum op het conceptrapport van de AFM en kort weergegeven in het definitieve onderzoeksrapport d.d. 27 januari 2009.

8 Pagina 8 van 12 betreffende eigen vermogen diende te worden aangewend teneinde de nota van afrekening van de notaris te voldoen, zodat dit daarna niet meer beschikbaar was en derhalve niet bij de bepaling van de omvang van de leencapaciteit door QuaRendum mocht worden meegenomen. In de dossiers (no. 1), (no. 2) en (no. 6) heeft QuaRendum bij haar advies rekening gehouden met een verwachte inkomensstijging. Naar het oordeel van de AFM mag bij het bepalen van de leencapaciteit slechts rekening worden gehouden met een verwachte inkomensstijging indien sprake is van onderbouwde concrete vooruitzichten op verhoging van het salaris. Een dergelijke onderbouwing ontbreekt in de betreffende dossiers, zodat QuaRendum met verwachtingen ten aanzien van inkomensstijging bij het berekenen van de kredietruimte van de consumenten geen rekening had mogen houden. In het dossier (no. 8) rechtvaardigt QuaRendum de overschrijding van de CHF-norm door te stellen dat het geadviseerde krediet aansloot bij de doelstellingen van de consument. De AFM wijst erop dat de wensen van de consument nooit een adequate motivering voor overschrijding van de toetsnorm kunnen vormen. Zoals de AFM in haar rapport Kwaliteit advies en transparantie bij hypotheken heeft aangegeven dient een afwijking van de CHF-norm cijfermatig te zijn onderbouwd. Met de enkele motivering dat het de wens is van de consument onderbouwt een adviseur naar het oordeel van de AFM niet dat sprake is van een te rechtvaardigen overschrijding van de CHF-norm. Zoals hiervoor in aangegeven kan een overschrijding van de toetsnorm in bijzondere gevallen gerechtvaardigd zijn. Naar het oordeel van de AFM dient in dat geval cijfermatig te worden onderbouwd waarom de overschrijding gerechtvaardigd is. Naar het oordeel van de AFM is hiervan in geen van de 8 in deze paragraaf genoemde dossiers sprake Conclusie AFM met betrekking tot dossiers QuaRendum De AFM concludeert dat QuaRendum in haar adviezen omtrent de hoogte van een aan te vragen krediet in de acht bovenstaande dossiers 10 een hoogte heeft geadviseerd die de CHF-norm als neergelegd in de Gedragscode Hypothecaire Financieringen (aanzienlijk) overschrijdt, zonder dat uit het adviesdossier bijzondere omstandigheden kunnen worden opgemaakt die de betreffende overschrijding verklaren. Naar het oordeel van de AFM heeft QuaRendum in de betreffende gevallen haar advies omtrent de hoogte van de aan te vragen hypotheek niet mede gebaseerd op de ingewonnen informatie omtrent het inkomen van de betreffende consumenten. Om deze reden concludeert de AFM dat in genoemde dossiers de hoogte van het geadviseerde hypothecaire krediet niet passend is bij de financiële positie van de betreffende consumenten. QuaRendum heeft als gevolg hiervan artikel 4:23, lid 1, onderdeel b, Wft overtreden. 10 Dossiers inzake

9 Pagina 9 van 12 4 Besluit Op grond van het vorenstaande heeft de AFM besloten om uit hoofde van artikel 1:80 Wft juncto het Besluit boetes Wft aan QuaRendum Epe B.V. een boete op te leggen wegens overtreding van artikel 4:23 eerste lid, onderdelen a en b, Wft. Ingevolge artikel 1:81, lid 1, Wft jo. de artikelen 2 en 3 van het Besluit boetes Wft, geldt voor de betreffende overtreding als boetebedrag 6.000,- (tariefnummer 3). Op grond van artikel 6, lid 1, Besluit boetes Wft is de hoogte van een boete die wordt opgelegd aan een persoon die behoort tot een van de in dat artikellid genoemde categorieën mede afhankelijk van diens draagkracht. QuaRendum is aan te merken als financiële onderneming als genoemd in artikel 6 lid 1, onder a, Wft. Artikel 6, lid 2, Besluit boetes Wft bepaalt dat de draagkracht in de hoogte van de boete tot uiting komt door het boetebedrag, zoals bepaald op grond van artikel 3 Besluit boetes Wft, te vermenigvuldigen met de op grond van artikel 7 Besluit boetes Wft toepasselijke draagkrachtfactor (factor 1-5). Blijkens artikel 7 Besluit boetes Wft wordt de draagkracht van financiële dienstverleners (niet zijnde financiële ondernemingen als bedoeld onder 1º tot en met 4º van het betreffende artikelonderdeel van artikel 7), bepaald op basis van het aantal werknemers, gemeten naar voltijdsequivalent, dat zich rechtstreeks bezighoudt met financiële dienstverlening. Werknemers die zich rechtstreeks met financiële dienstverlening bezighouden betreffen de personen die contact met de klant hebben. Bij QuaRendum hielden zich, gemeten naar voltijdsequivalent, werknemers rechtstreeks bezig met financiële dienstverlening. Op grond van artikel 7, aanhef en onder a, onder 5º Besluit boetes Wft is in dat geval de draagkrachtfactor 1. De boete voor overtreding van artikel 4:23 eerste lid Wft bedraagt op grond van het bovenstaande 6.000,-. QuaRendum heeft op 16 maart 2009 in haar zienswijze aangegeven ten aanzien van het voornemen tot boeteoplegging dat haar financiële situatie slecht was. QuaRendum is op 3 juni 2009 failliet verklaard. Nu de vennootschap reeds failliet is op het moment van boeteoplegging kan de hoogte van de op te leggen boete niet meer van invloed zijn op de vraag of de financiële positie van de vennootschap als gevolg van de oplegging van de boete zodanig zal komen te verslechteren dat de vennootschap in haar voortbestaan wordt bedreigd. De AFM ziet dan ook geen reden tot matiging van de op te leggen boete vanwege de financiële positie van de vennootschap. Het bedrag van de boete van 6.000,- dient, onder vermelding van boete inzake QuaRendum Epe B.V., dossier , factuurnummer te worden betaald aan de AFM door overschrijving op bankrekeningnummer bij te Op grond van artikel 1:85, eerste lid, Wft dient de boete te worden betaald binnen zes weken na de inwerkingtreding van deze beschikking. Artikel 1:85, tweede lid, Wft kent opschortende werking toe aan een daartegen ingesteld (bezwaar en) beroep. 4.1 Beslissing tot publicatie van de boete Artikel 1:98 Wft verplicht de AFM om een besluit tot het opleggen van een boete openbaar te maken nadat dit besluit rechtens onaantastbaar is geworden. Daarenboven verplicht artikel 1:97 lid 1, onder c, Wft om dit besluit tot oplegging van een boete openbaar te maken nadat dit aan QuaRendum is toegezonden.

10 Pagina 10 van 12 Op grond van het bepaalde in artikel 1:97, tweede lid, Wft geschiedt openbaarmaking van het besluit niet eerder dan nadat vijf werkdagen zijn verstreken na de dag waarop het besluit aan de betrokken persoon is bekend gemaakt. Met de verplichting tot openbaarmaking van bestuurlijke boetes door de AFM beoogt de wetgever de deelnemers op de financiële markten te waarschuwen in het belang van de ordelijke en transparante financiële markt processen, zuivere verhoudingen tussen marktpartijen en de zorgvuldige behandeling van cliënten (vergelijk Parlementaire Geschiedenis 29708, nr. 19, p , p ; nr. 20, p. 30; en nr. 39, p. 8-10). Dit is in lijn met de doelen die de inmiddels vervallen sectorale toezichtwetten beoogden te dienen. De AFM kan slechts van openbaarmaking afzien indien op grond van artikel 1:98, respectievelijk 1:97, vierde lid, Wft, openbaarmaking van het besluit in strijd is of zou kunnen komen met het doel van het door de AFM uit te oefenen toezicht op de naleving van deze wet. Van dat laatste is naar het oordeel van de AFM in casu geen sprake. De openbaarmaking van de boete zal plaatsvinden door publicatie van het onderhavige besluit op de website van de AFM en door middel van een persbericht en/of advertentie, alsmede door opname van een bericht over op opgelegde boete in de periodieke AFM-nieuwsbrief. Bijlage 2 bij dit besluit bevat de volledige tekst van het besluit dat op de website van de AFM openbaar zal worden gemaakt, geschoond van vertrouwelijke informatie. Mocht QuaRendum van mening zijn dat er desondanks vertrouwelijke tekst in staat die geschoond zou moeten worden, dan verneemt de AFM dat graag binnen 3 dagen na bekendmaking van dit besluit. De basis van de tekst die in het te publiceren persbericht en/of de advertentie zal worden opgenomen, is de volgende: AFM legt bestuurlijke boete op aan QuaRendum Epe B.V. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft op 2 oktober 2009 een bestuurlijke boete van 6.000,- opgelegd aan het in staat van faillissement verkerende QuaRendum Epe B.V. ( Quarendum ). De AFM heeft 14 adviezen van QuaRendum onderzocht. Deze boete is opgelegd omdat in 11 dossiers de door QuaRendum geadviseerde hoogte van het hypothecaire krediet niet passend was bij de financiële positie van de consument. Voor het toetsen van de hoogte van een hypotheek hanteert de AFM in beginsel de norm uit de Gedragscode Hypothecaire Financieringen die is opgesteld door het Contactorgaan Hypothecair Financiers (CHF-norm). De CHF-norm gebruikt onder meer het inkomen van de consument voor het bepalen van de maximale hypotheek. Het advies van QuaRendum over de hoogte van de hypotheek was onvoldoende gebaseerd op het inkomen van de betreffende consumenten.

11 Pagina 11 van 12 QuaRendum heeft bij 3 verschillende consumenten voorafgaand aan het advies onvoldoende informatie ingewonnen over de financiële positie van de consument waardoor het advies van QuaRendum niet (afdoende) was gebaseerd op alle relevante informatie die over de financiële positie ingewonnen had moeten worden. Hiermee heeft QuaRendum artikel 4:23 lid 1 onder a en b van de Wet op het financieel toezicht overtreden. Bij 8 verschillende consumenten overschrijdt het door QuaRendum geadviseerde krediet de CHF-norm. QuaRendum heeft echter niet voldoende cijfermatig aangetoond waarom de hoogte van het geadviseerde krediet toch verantwoord is. In geen van de 8 dossiers is het advies van QuaRendum voldoende gebaseerd op de ingewonnen informatie over de financiële positie van de betreffende consumenten. Hiermee heeft QuaRendum artikel 4:23, eerste lid, van de Wet op het financieel toezicht overtreden. Deze wet verplicht financiële ondernemingen die adviseren om aan consumenten passende adviezen te geven. Daartoe moeten zij informatie over de cliënt inwinnen en hiermee rekening houden bij het advies. Het besluit van de AFM kan door belanghebbende(n) ter toetsing aan de rechter worden voorgelegd. Het volledige besluit is te vinden op < Bij vragen of klachten kunt u contact opnemen met het Meldpunt Financiële Markten van de AFM: (0,05 euro per minuut). De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten. Wij zijn de onafhankelijke gedragstoezichthouder op de markten van sparen, lenen, beleggen en verzekeren. De AFM bevordert zorgvuldige financiële dienstverlening aan consumenten en ziet toe op een eerlijke en efficiënte werking van kapitaalmarkten. Ons streven is het vertrouwen van consumenten en bedrijven in de financiële markten te versterken, ook internationaal. Op deze manier draagt de AFM bij aan de welvaart en de economische reputatie van Nederland. Let op: De AFM kan, al naargelang de omstandigheden op het moment van publicatie, bovengenoemde publicatietekst wijzigen of aanvullen. Indien QuaRendum een verzoek om een voorlopige voorziening als bedoeld in artikel 8:81 van de Algemene wet bestuursrecht heeft gedaan, verzoekt de AFM dit aan haar per door te geven. Bij gebreke daarvan zal de AFM de boete openbaarmaken op de wijze als bovengenoemd. Tevens vraagt de AFM QuaRendum het verzoek om de voorlopige voorziening per fax aan de AFM toe te zenden (faxnummer ).

12 Pagina 12 van Rechtsgangverwijzing Iedere belanghebbende kan tegen deze beschikking bezwaar aantekenen door binnen zes weken na bekendmaking daarvan een bezwaarschrift in te dienen bij de AFM, t.a.v. Juridische Zaken, Postbus 11723, 1001 GS Amsterdam. Hoogachtend, Autoriteit Financiële Markten [was getekend] [was getekend] Bijlagen: bijlage 1 wettelijk kader bijlage 2 openbare versie besluit