Référence bibliographique. "Grammaticalisering in een notendop" Van Goethem, Kristel. Document type : Article de périodique (Journal article)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Référence bibliographique. "Grammaticalisering in een notendop" Van Goethem, Kristel. Document type : Article de périodique (Journal article)"

Transcriptie

1 "Grammaticalisering in een notendop" Van Goethem, Kristel Document type : Article de périodique (Journal article) Référence bibliographique Van Goethem, Kristel. Grammaticalisering in een notendop. In: Neerlandia, Vol. 116, p (2012) Available at: [Downloaded 2017/03/06 at 00:34:26 ]

2 Grammaticalisering in een notendop Kristel Van Goethem Wat is grammaticalisering? (1) Anna: Heet jij soms Peter? Peter: Hoezo soms? Het misverstand dat door het bovenstaande dialoogje wordt geïllustreerd is te wijten aan een taalveranderingsproces dat we grammaticalisering noemen: het oorspronkelijke woord soms, met de zelfstandige betekenis af en toe, heeft zich ontwikkeld tot een puur grammaticaal beleefdheidselement. Hoewel het bestaan van dergelijke taalveranderingsprocessen waarbij zelfstandige woorden een grammaticale functie ontwikkelen al erkend werd door een aantal taaltypologen van de 19de eeuw, werd de term grammaticalisering pas voor het eerst gebruikt door Antoine Meillet in In zijn onderzoek naar L'évolution des formes grammaticales definieerde Meillet "grammaticalisation" als "le passage d'un mot autonome au rôle d'élément grammatical" (Meillet 1912: 133). Samen met analogie beschouwde hij grammaticalisering als de belangrijkste factor van taalverandering. In de loop der jaren werd deze definitie meermaals hernomen, aangepast en aangevuld. Kuryłowicz (1965), die de term in het Engels introduceerde, breidde als eerste het bereik van het concept uit: grammaticalisering had voortaan niet meer alleen betrekking op taalverschuivingen van het lexicale naar het grammaticale domein (bv. een substantief wordt een voorzetsel), maar ook op evoluties binnen het grammaticale veld (bv. een voorzetsel wordt een prefix). Sinds de jaren 1980 nam de belangstelling voor grammaticalisering in de diachrone taalkunde een hoge vlucht en groeide grammaticalisering uit tot een volwaardig theoretisch model. Een belangrijke mijlpaal in deze evolutie is het invloedrijke werk van Christian Lehmann, Thoughts on Grammaticalization (1995 [1982]). Sindsdien is het aantal publicaties en wetenschappelijke bijeenkomsten over grammaticalisering explosief toegenomen Sinds de jaren 1990, met de opkomst van de discourse-studies, is de focus van het grammaticaliseringsonderzoek verschoven van de morfologie en de syntaxis naar de semantiek en de pragmatiek. Er wordt sedertdien meer belang gehecht aan de ontwikkeling van nieuwe betekenissen die de betrokkenheid van de spreker ('subjectificatie' (subjectification)) en zijn relatie tot zijn gesprekspartners ('intersubjectificatie' (intersubjectification)) uitdrukken. Een belangrijke voortrekkersrol is daarin gespeeld door Elizabeth Closs Traugott. Zij ligt tevens aan de basis van recenter werk waarin grammaticalisering van hele constructies (in plaats van geïsoleerde taalelementen) centraal staat. Een uitgebreid overzicht van het actuele theoretische en empirische onderzoek over grammaticalisering, met bijdragen van de meest prominente onderzoekers in het vakgebied, is te vinden in het recent verschenen Oxford Handbook of Grammaticalization (Narrog & Heine 2011).

3 Parameters en 'clines' Lehmann's Thoughts on Grammaticalization (1995) oogstte veel bijval omdat het voor het eerst een overzichtelijke methode verschafte waarmee de grammaticaliteit van taalelementen op synchroon en diachroon vlak gemeten kon worden. De onderzoeker kreeg met dit werk een complete set van parameters aangeboden waarmee hij nauwgezet aan de slag kon om na te gaan in hoeverre zijn onderzoeksobject als gegrammaticaliseerd beschouwd kon worden. Algemeen wordt aangenomen dat grammaticalisering gepaard gaat met een verlies van autonomie of substantie op het semantische, morfologische, syntactische en / of fonetische vlak. Betekenisverlies of semantische verbleking (in het Engels: desemanticization of semantic bleaching) betekent dat gegrammaticaliseerde elementen of constructies meestal hun oorspronkelijke lexicale betekenis inruilen tegen een meer abstracte, grammaticale inhoud. De Franse ontkenning ne pas is hiervan een vaak geciteerd voorbeeld. Oorspronkelijk werd het substantief pas met zijn volle betekenis 'pas, stap' aan een zin met een bewegingswerkwoord toegevoegd om de ontkenning met ne te versterken (bv. Il n'avance pas 'Hij gaat geen stap vooruit'). Geleidelijk aan verbleekte de betekenis van pas in dergelijke constructies en werd pas geheranalyseerd als een essentieel onderdeel van de Franse ontkenning, wat dan hand in hand ging met een contextuitbreiding naar nietbewegingswerkwoorden (bv. Il ne le sait pas 'Hij weet het niet'). Morfologisch gezien houdt grammaticalisering vaak in dat autonome woorden gebonden gebruikswijzen ontwikkelen (coalescence of bonding). Bij voorbeeld, in het volkslatijn werd de toekomstige tijd uitgedrukt door de infinitief van het werkwoord te combineren met de vervoegde vorm van het hulpwerkwoord habere 'hebben' (bv. cantare habeo 'lett. ik heb (te) zingen'). Uit dit hulpwerkwoord ontwikkelden zich de uitgangen van de moderne Franse toekomstige tijd (bv. je chanterai 'ik zal zingen'). Een Nederlands voorbeeld is nogal dat in zijn verbinding iets anders betekent dan nog en al : Ik heb dit nog al gehoord vs. Ik heb nogal gelachen. Een vaak voorkomend syntactisch effect van grammaticalisering is decategorisering (decategorialization). Dit betekent dat inhoudswoorden (substantieven, adjectieven, (lexicale) werkwoorden, enz.) van categorie veranderen en zich tot grammaticale woorden of morfemen ontwikkelen (voorzetsels, hulpwerkwoorden, grammaticale affixen, enz.). Wat het Nederlands betreft, kan hier het prepositionele gebruik van het substantief richting vermeld worden (bv. We rijden nu richting Parijs, wanneer bedoeld wordt naar Parijs). Ten slotte kan er nog op gewezen worden dat ook de vorm van gegrammaticaliseerde elementen gereduceerd kan worden door 'fonologische erosie' (phonological attrition). Denk maar aan de Engelse gegrammaticaliseerde constructie (to be) going to die in de spreektaal vaak herleid wordt tot (to be) gonna (bv. It is going to rain / It's gonna rain 'Het gaat regenen'). Grammaticalisering is een universeel taalveranderingsproces: gelijksoortige evoluties, in gang gezet door mechanismen zoals metafoor, metonymie, analogie en heranalyse, doen zich al dan niet tegelijkertijd in verwante en niet-verwante talen voor. Het is bovendien een gradueel proces met verschillende stadia. Typische en vaak voorkomende grammaticaliseringsketens worden clines genoemd. Een voorbeeld hiervan is de cline waarbij een substantief dat een lichaamsdeel benoemt, zich ontwikkelt tot een spatiaal en/of temporeel voorzetsel of bijwoord, zoals het Engelse back (zie Figuur 1), het Nederlandse terug (< rug: letterlijk in de richting van de rug) en het Duitse zurück (< Rücken).

4 Figuur 1: Grammaticalisering van back [ 2?function=fnArticle&showArticle=193, geraadpleegd op 30 juli 2012] Unidirectionaliteit en degrammaticalisering Verschillende auteurs verdedigen de stelling dat grammaticalisering een unidirectioneel of onomkeerbaar proces is: dit betekent dat 'degrammaticalisering' of de evolutie van grammaticale elementen tot (meer) lexicale elementen niet zou bestaan. De unidirectionaliteitshypothese is belangrijk bij onderzoek waarin (toekomstige) grammaticaliseringsprocessen voorspeld worden of waarin de grammaticaliseringsgraad van synchrone taalelementen of constructies bepaald wordt. Toch zijn er in de loop der jaren een aantal onmiskenbare tegenvoorbeelden opgedoken die de eenrichtingshypothese ontkrachten, al wegen die niet op tegen de overgrote meerderheid van grammaticaliseringsvoorbeelden. Een interessant en vrij uniek voorbeeld van een element dat zowel grammaticalisering als degrammaticalisering ondergaan heeft, is het Nederlandse tig (Norde 2009). Oorspronkelijk gebruikt als autonoom telwoord met de betekenis "tien" en later "tiental", grammaticaliseerde het tot het verbleekte suffix dat in het Nederlands aan het einde van de tientallen wordt toegevoegd: twintig, dertig, veertig, enz. Heel opmerkelijk is dat dit suffix, voornamelijk in Nederland, tegenwoordig opnieuw als zelfstandig woord opduikt: het wordt dan gebruikt als onbepaald telwoord of intensiverend bijwoord, zoals blijkt uit het volgende forumfragment: (2) A. en... we hebben grieks gegeten, heeeerlijk!! [we 'vieren' vandaag dat we elkaar ontmoet hebben tig jaar geleden ] B. Lekkerrrr en leukkkk gefeliciteerd maar hoeveel tig is het geleden?... A. heeeel lang, bijna veertig! B. Jeeeeeeee dat is tig lang... [ [ voorbeeld geciteerd door Norde (2012)]

5 Grammaticalisering in het Nederlands: enkele onderzoeksdomeinen Hoewel grammaticalisering in Vlaanderen en Nederland een heel populair onderzoeksveld is, wordt er - jammer genoeg - niet zo vaak aandacht besteed aan grammaticalisering van Nederlandse taalelementen en constructies. Interessant onderzoek is wel al verricht binnen het domein van de Nederlandse modale partikels, korte woordjes zoals soms, dan, toch, maar, eens en even die opvallend frequent zijn in het Nederlands. Meestal bestaat naast de gegrammaticaliseerde variant, met een pragmatische functie (beleefdheid, twijfel, aanmoediging, ), nog steeds de oorspronkelijke lexicale variant, zoals blijkt uit de voorbeelden onder (3) (Beheydt 2004). Dit is een typisch verschijnsel binnen grammaticalisering, dat door Hopper (1991) als layering werd bestempeld. (3) Lexicale betekenis Modale betekenis Ik kom zeker voor acht uur aan. ( zonder fout ) Je hebt maar vijf minuten. ( slechts ) Je moet soms lang wachten. ( af en toe ) Jij bent zeker Lieveke? Kom maar binnen. Heet jij soms Peter? In tegenstelling tot hun adverbiale varianten voegen modale partikels geen feitelijke (bv. temporele, aspectuele) informatie toe aan de zinsinhoud (en kunnen ze dus meestal weggelaten worden), maar hebben ze wel een belangrijke communicatieve (bv. nuancerende of verzachtende) functie. Hun verbleekte betekenis komt sterk tot uiting wanneer ze onderling gecombineerd worden tot clusters met vaak een onvoorspelbare betekenis: (4) a. Kom nou toch eens even hier! b. Hoe heet jouw broer nu ook al weer? c. Ik belde gewoon maar eventjes om te vragen of je vanavond vrij bent. Daarnaast wordt er bijvoorbeeld ook (vaak contrastief) onderzoek verricht naar de (de)grammaticalisering van de Nederlandse aspectuele en modale hulpwerkwoorden (cf. Lemmens 2005, Nuyts (te verschijnen)) (5), en de (de)grammaticalisering van Nederlandse (intensiverende) prefixen en suffixen met een lexicale oorsprong (cf. Amiot & Van Goethem (2012), Van Goethem (2011), Van Goethem & Hiligsmann (te verschijnen)) (6). (5) a. Ze zit in de zetel (hoofdwerkwoord met letterlijke betekenis) vs. Ze zit al de hele dag te zeuren. (hulpwerkwoord met aspectuele betekenis) b. Hij kan nog niet fietsen (hulpwerkwoord, 'in staat zijn, bekwaam zijn') vs. Het zou kunnen dat hij nog thuis is. (hoofdwerkwoord, 'mogelijk zijn') (6) a. Het was reuzeleuk gisteren! We hebben ons reuze geamuseerd. (reuze als intensiverend prefix en bijwoord)

6 Referenties b. Zonnepanelen zijn milieuvriendelijk.(grammaticalisering van het adjectief vriendelijk tot semi-suffix) c. Toerisme is een economische sleutelsector. / Le tourisme est un secteur économique clé. (grammaticalisering van het substantief sleutel; adjectivaal gebruik van zijn Franse tegenhanger clé) Amiot, D. & Van Goethem, K. (2012). A constructional account of French -clé 'key' and Dutch sleutel- 'key' as in mot-clé / sleutelwoord 'key word'. In : Booij, G. (Ed.), Morphology. Special Issue on Construction Morphology. New York / Heidelberg : Springer. 18 p. Beheydt, L. (2004). Modale partikels en grammaticalisering. In: Bouillon, H. (Ed.), Langues à niveaux multiples. Hommage au professeur Jacques Lerot à l'occacion de son éméritat, pp Louvain-la- Neuve: Peeters. Hopper, P.J. (1991). On Some Principles of Grammaticization. In: E. C. Traugott & B. Heine (Eds), Approaches to Grammaticalization. Volume I: Focus on Theoretical and Methodological Issues, pp Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins. Kuryłowicz, J. (1965). The Evolution of Grammatical Categories. Diogenes Lehmann, Chr. (1995 [1982]). Thoughts on Grammaticalization. München: Lincom Europa. Lemmens, M. (2005). Aspectual posture verb constructions in Dutch. Journal of Germanic Linguistics 17: Meillet, A. (1912). L'évolution des formes grammaticales. In: A. Meillet (Ed.), Linguistique historique et linguistique générale, pp Paris: Champion. Narrog, H. & B. Heine (Eds). The Oxford Handbook of grammaticalization. Oxford: Oxford University Press. Norde, M. (2009). Degrammaticalization. Oxford: Oxford University Press. Norde, M. (2012). Scope-expansie en emancipatie van afleidingsuitgangen: degrammaticalisatie of lexicalisatie?. Lezing gehouden op de Workshop over grammaticalisatie en degrammaticalisatie in het Nederlands (NederGram), mei 2012, Université catholique de Louvain. Nuyts, J. (te verschijnen). De-auxiliarization without de-modalization in the Dutch core modals: A case of collective degrammaticalization? Language Sciences. doi /j.langsci Van Goethem, K. (2011). From adjective to affix in Dutch and French. The influence of word order patterns on grammaticalization. Studies in Language 35 : Van Goethem, K. & Hiligsmann, Ph. (te verschijnen). Een vergelijkende analyse van reuze en géant: grammaticalisatie, degrammaticalisatie en lexicalisatie. n/f p.

De rol van scheidbaarheid bij de indeling tussen samengestelde en afgeleide werkwoorden in het Nederlands

De rol van scheidbaarheid bij de indeling tussen samengestelde en afgeleide werkwoorden in het Nederlands De rol van scheidbaarheid bij de indeling tussen samengestelde en afgeleide werkwoorden in het Nederlands Kristel Van Goethem Postdoctoraal Onderzoeker van het FWO-Vlaanderen K.U. Leuven In vele Nederlandse

Nadere informatie

53. Anders ga je met pensioen!

53. Anders ga je met pensioen! 53. Anders ga je met pensioen! Alex Reuneker, Universiteit Leiden 1 Het bijwoord anders kent volgens Smessaert en Van Belle (2010) drie typen gebruik, als in (1)-(3). (1) Ze zullen zich morgen anders gedragen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29991 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Sun, Hongyuan Title: Temporal construals of bare predicates in Mandarin Chinese

Nadere informatie

Person Markers in Spoken Spontaneous Israeli Hebrew. A Systematic Description and Analysis S. Cohen

Person Markers in Spoken Spontaneous Israeli Hebrew. A Systematic Description and Analysis S. Cohen Person Markers in Spoken Spontaneous Israeli Hebrew. A Systematic Description and Analysis S. Cohen Persoonsmarkeerders in het Spontaan Gesproken Israelisch Hebreeuws (Samenvatting) Het corpus-gebaseerde

Nadere informatie

The grammaticalisation of the gaan + infinitive future in spoken Dutch and Flemish. Carol Fehringer

The grammaticalisation of the gaan + infinitive future in spoken Dutch and Flemish. Carol Fehringer The grammaticalisation of the + infinitive future in spoken Dutch and Flemish. Carol Fehringer Go as a future tense expression (FTE) Only lexical/ FTE restricted FTE unrestricted not FTE German Dutch English

Nadere informatie

This item is the archived peer-reviewed author-version of:

This item is the archived peer-reviewed author-version of: This item is the archived peer-reviewed author-version of: Corpuslinguïstiek: grammaticalisatie : inleiding tot het studiegebied en een case study Reference: Mortelmans Tanja, Petré Peter.- Corpuslinguïstiek:

Nadere informatie

De diachronie van kunnen

De diachronie van kunnen ANTWERP PAPERS IN LINGUISTICS 109 De diachronie van kunnen Gert Van Ostaeyen en Jan Nuyts Centrum voor Grammatica, Cognitie en Typologie Universiteit Antwerpen 2004 1 ISSN 0776-3859 Copyright 2004 Gert

Nadere informatie

(1) PIE tien > PGm tiental > PGm x10 > Nl veel > Nl zeer zelfstandig > zelfstandig > gebonden > zelfstandig > zelfstandig

(1) PIE tien > PGm tiental > PGm x10 > Nl veel > Nl zeer zelfstandig > zelfstandig > gebonden > zelfstandig > zelfstandig Van suffix tot telwoord tot bijwoord: degrammaticalisering en (re)grammaticalisering van tig Muriel Norde 1. Inleiding 1 Het morfeem (-)tig heeft zowel in semantisch als in morfosyntactisch opzicht verschillende

Nadere informatie

DE AAN HET INFINITIEF-CONSTRUCTIE IN HET NEDERLANDS

DE AAN HET INFINITIEF-CONSTRUCTIE IN HET NEDERLANDS GEERT BOOIJ DE AAN HET INFINITIEF-CONSTRUCTIE IN HET NEDERLANDS 1. Inleiding Veel talen van Europa gebruiken syntactische constructies om progressief aspect uit te drukken (Bertinetto e.a. 2000). Globaal

Nadere informatie

Citeren en verwijzen in taalkundige opstellen 1. Het Harvardsysteem

Citeren en verwijzen in taalkundige opstellen 1. Het Harvardsysteem Citeren en verwijzen in taalkundige opstellen: Het Harvardsysteem 1 Inleiding H et Harvardsysteem, ook wel de Auteur-Datum Methode genoemd, is binnen de taalwetenschap het meest gebruikte systeem om naar

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands De vraag die in dit proefschrift centraal staat, betreft de aard van aspectuele verschillen in het Russisch. Het belangrijkste doel is het aanwijzen van een eigenschap of

Nadere informatie

Variatie en verankering bij progressiefconstructies

Variatie en verankering bij progressiefconstructies Variatie en verankering bij progressiefconstructies in het Nederlands Maarten Lemmens * In zijn boek Construction Morphology presenteert Geert Booij een morfologisch model waarbinnen de notie 'constructie'

Nadere informatie

Inleiding: Combinaties

Inleiding: Combinaties Zinnen 1 Inleiding: Combinaties Combinaties op verschillende niveaus: Lettergrepen als combinaties van fonemen. Woorden als combinaties van morfemen. Zinnen als combinaties van woorden en woordgroepen.

Nadere informatie

A Grammar of Tadaksahak, a Northern Songhay Language of Mali. geeft een beschrijving van de taal Tadaksahak, die gesproken wordt

A Grammar of Tadaksahak, a Northern Songhay Language of Mali. geeft een beschrijving van de taal Tadaksahak, die gesproken wordt Summary 352 12. Samenvatting A Grammar of Tadaksahak, a Northern Songhay Language of Mali geeft een beschrijving van de taal Tadaksahak, die gesproken wordt door de Idaksahak, een groep van ongeveer 30.000

Nadere informatie

Een onderzoek naar het polyseme voorzetsel. rond in een corpus

Een onderzoek naar het polyseme voorzetsel. rond in een corpus Een onderzoek naar het polyseme voorzetsel rond in een corpus Bachelorscriptie Hille van Gelder 0605409 21 augustus 2009 Lotte Hogeweg Helen de Hoop Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 1 2.1 GRAMMATICALISATIE...

Nadere informatie

Perrez, Julien. Document type : Thèse (Dissertation)

Perrez, Julien. Document type : Thèse (Dissertation) "Connectieven, tekstbegrip en vreemdetaalverwerving : een studie van de impact van causale en contrastieve connectieven op het begrijpen van teksten in het Nederlands als een vreemde taal / Connectives,

Nadere informatie

IVN. Reuze bedankt, het was echt top! Een vergelijkend onderzoek naar loskoppeling van samenstellingscomponenten. 1. Inleiding. Kristel van Goethem

IVN. Reuze bedankt, het was echt top! Een vergelijkend onderzoek naar loskoppeling van samenstellingscomponenten. 1. Inleiding. Kristel van Goethem www.internationaleneerlandistiek.nl Published by: Amsterdam University Press IVN Reuze bedankt, het was echt top! Een vergelijkend onderzoek naar loskoppeling van samenstellingscomponenten Kristel van

Nadere informatie

The expression of modifiers and arguments in the noun phrase and beyond van Rijn, M.A.

The expression of modifiers and arguments in the noun phrase and beyond van Rijn, M.A. UvA-DARE (Digital Academic Repository) The expression of modifiers and arguments in the noun phrase and beyond van Rijn, M.A. Link to publication Citation for published version (APA): van Rijn, M. A. (2017).

Nadere informatie

Référence bibliographique. "Prosodie en vreemdetaalverwerving : accentdistributie in het Frans en in het Nederlands als vreemde taal" Rasier, Laurent

Référence bibliographique. Prosodie en vreemdetaalverwerving : accentdistributie in het Frans en in het Nederlands als vreemde taal Rasier, Laurent "Prosodie en vreemdetaalverwerving : accentdistributie in het Frans en in het Nederlands als vreemde taal" Rasier, Laurent Abstract In recent years quite a lot of attention has been paid to the suprasegmental

Nadere informatie

GASTLEZING: DISTRIBUTIONELE VECTOREN IN ALTERNANTIEONDERZOEK. Dirk Pijpops, Nederlandse Taalkunde: Hedendaagse stromingen, UCL, Louvain-La-Neuve

GASTLEZING: DISTRIBUTIONELE VECTOREN IN ALTERNANTIEONDERZOEK. Dirk Pijpops, Nederlandse Taalkunde: Hedendaagse stromingen, UCL, Louvain-La-Neuve GASTLEZING: DISTRIBUTIONELE VECTOREN IN ALTERNANTIEONDERZOEK Dirk Pijpops, Nederlandse Taalkunde: Hedendaagse stromingen, UCL, Louvain-La-Neuve Rationele paradigma Empirische paradigma Simulatieparadigma

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/142368

Nadere informatie

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 7

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 7 LTX016B05 Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis College 7 2/121 Vandaag: vierde college Regeer- en Bindtheorie (4/6) 3/121 Vorige colleges:! structuur van alle woordgroepen (X -theorie) XP YP X X ZP specifier

Nadere informatie

Wat het Nederlands ons nog meer kan leren over de Jespersencyclus

Wat het Nederlands ons nog meer kan leren over de Jespersencyclus Wat het Nederlands ons nog meer kan leren over de Jespersencyclus Hedde Zeijlstra* Abstract In zijn bijdrage Wat het Nederlands ons kan leren over de Jespersencyclus (dit nummer) stelt Johan van der Auwera

Nadere informatie

GRAMMAIRE DE BASE FRANS VOOR DE LAGERE SCHOOL

GRAMMAIRE DE BASE FRANS VOOR DE LAGERE SCHOOL GRAMMAIRE DE BASE FRANS VOOR DE LAGERE SCHOOL Leen Van Craesbeek Acco Leuven / Den Haag INHOUD Voorwoord 7 PREMIÈRE PARTIE 9 01/ L article Het lidwoord 11 a L article indéfini het onbepaald lidwoord 12

Nadere informatie

De rol van demografie in taalverandering. Freek Van de Velde KU Leuven

De rol van demografie in taalverandering. Freek Van de Velde KU Leuven De rol van demografie in taalverandering Freek Van de Velde KU Leuven Het verlies van morfologie Afgezien van enkele nieuwe synthetische vormen (Van Haeringen 1950), hebben de Germaanse talen (de Romaanse

Nadere informatie

HET MORFOLOGISCHE LANDSCHAP:

HET MORFOLOGISCHE LANDSCHAP: HET MORFOLOGISCHE LANDSCHAP: HET POLEN VAN DE NEDERLANDSE DIALECTOLOGIE? MARC VAN OOSTENDORP & LEONIE CORNIPS HET MORFOLOGISCHE LANDSCHAP: HET POLEN VAN DE NEDERLANDSE DIALECTOLOGIE? Inleiding Volgens

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32972 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bondéelle, Olivier Title: Polysémie et structuration du lexique : le cas du wolof

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands Congruentie is het verschijnsel in natuurlijke taal dat de vorm van het ene woord afhangt van de kenmerken van een ander woord. Zo hangt in het Nederlands de vorm van het

Nadere informatie

Transfer en toegang tot Universele Grammatica in tweedetaalverwerving door volwassenen

Transfer en toegang tot Universele Grammatica in tweedetaalverwerving door volwassenen Samenvatting Transfer en toegang tot Universele Grammatica in tweedetaalverwerving door volwassenen Negen casestudies naar de verwerving van het Engels, Duits en Zweeds door volwassen moedertaalsprekers

Nadere informatie

8. Logogrammen. Soemer. Uitbreiding

8. Logogrammen. Soemer. Uitbreiding 8. Logogrammen Soemer Ongeveer 5 duizend jaar geleden woonde in Zuid-Oost Irak een volk dat de Soemeriërs werd genoemd. Zelf noemden ze hun land ki-en-gir, het land van de beschaafde heersers. De Soemeriërs

Nadere informatie

Variatie en verankering bij progressiefconstructies in het Nederlands

Variatie en verankering bij progressiefconstructies in het Nederlands Variatie en verankering bij progressiefconstructies in het Nederlands Maarten Lemmens To cite this version: Maarten Lemmens. Variatie en verankering bij progressiefconstructies in het Nederlands. Nederlandse

Nadere informatie

(2) Rebecca ontving haar moeder / *ving haar moeder ont-

(2) Rebecca ontving haar moeder / *ving haar moeder ont- Samenkoppelingen en grammaticalisatie Geert Booij. Inleiding Samenkoppelingen of scheidbaar samengestelde werkwoorden zijn combinaties van een werkwoord met een adpositie, adjectief, nomen, adverbium,

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20916 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20916 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20916 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bobuafor, Mercy Title: A grammar of Tafi Issue Date: 2013-05-30 Samenvatting Dit

Nadere informatie

Etniciteit als beïnvloedende factor op het gebruik van boosters

Etniciteit als beïnvloedende factor op het gebruik van boosters Faculteit Letteren & Wijsbegeerte Lara Droessaert Etniciteit als beïnvloedende factor op het gebruik van boosters Vergelijkend onderzoek van een Marokkaans- en een algemeen Nederlands chatcorpus Masterproef

Nadere informatie

Vieslekker. Over superwoorden en grammaticalisering in taal.

Vieslekker. Over superwoorden en grammaticalisering in taal. Vieslekker Over superwoorden en grammaticalisering in taal. Met opmerkingen [PS1]: Ik heb gekozen voor de titel vieslekker omdat mijn leerlingen de term bangelijk niet gebruiken.vies gebruiken ze wel en

Nadere informatie

Een hele eenvoudige benadering van de oplossing van dit probleem die men wel voorgesteld heeft, is de volgende regel:

Een hele eenvoudige benadering van de oplossing van dit probleem die men wel voorgesteld heeft, is de volgende regel: Accent op voorzetsels en partikels Het tweede probleem dat ik wil gebruiken ter illustratie is een probleem dat meer van belang is voor de spraaktechnologie. Een van de technologieën die spraaktechnologen

Nadere informatie

Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek

Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek 2011-2012, blok 2 Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek werkcollege 10: functies van prosodie prosodie C est le ton qui fait la musique. It s not what you say, it s how you say it. prosodie resulteert

Nadere informatie

faculteit der letteren scandinavische talen en culturen Datum 15.09.2009 1 Fascinerende fouten Muriel Norde

faculteit der letteren scandinavische talen en culturen Datum 15.09.2009 1 Fascinerende fouten Muriel Norde Datum 15.09.2009 1 Fascinerende fouten Muriel Norde Datum 15.09.2009 2 Taalverloedering Vroeger sprak vrijwel iedereen correct. Maar met het verstrijken van de tijd is het er niet beter op geworden. Datum

Nadere informatie

Overzicht toetsen en oefeningen Grammatica I. Grammatica I

Overzicht toetsen en oefeningen Grammatica I. Grammatica I Overzicht toetsen en oefeningen Grammatica I Grammatica I Rubriek Oefening Type Opgaven Uitleg Alle onderwerpen Totaaltoets Grammatica I (*) 42 1 Klanken/letters Deeltoets 1 (*) Naamwoorden Deeltoets 2

Nadere informatie

Wat zitten zit te doen

Wat zitten zit te doen Wat zitten zit te doen Een studie naar het grammaticalisatieproces van posture verbs in het Nederlands Wessel Stoop S0808709 Bachelorwerkstuk Begeleiders: -Kees de Schepper -Lotte Hogeweg 1. Inleiding

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2016 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Taalwetenschap Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13 van de

Nadere informatie

Semantic Versus Lexical Gender M. Kraaikamp

Semantic Versus Lexical Gender M. Kraaikamp Semantic Versus Lexical Gender M. Kraaikamp Samenvatting Semantisch versus lexicaal geslacht: synchrone en diachrone variatie in Germaanse geslachtscongruentie De meeste Germaanse talen, waaronder het

Nadere informatie

4 - Bijzondere paradigmes

4 - Bijzondere paradigmes Bijzondere paradigmes 23 4 - Bijzondere paradigmes. - De adjectieven en 60... - [stam: - (zie nr. ) en -/ - (zie nr. )] Enkelvoud Meervoud! " # $ % & # $ $ ' ( ) * + +, ) * + - * + + '. / 0 2 3 / 0 4 /

Nadere informatie

De morfoloog: spin in het web van de taalbeschouwing

De morfoloog: spin in het web van de taalbeschouwing Ronde 5 Hans Smessaert KU Leuven Contact: Hans.Smessaert@arts.kuleuven.be De morfoloog: spin in het web van de taalbeschouwing Het eerste luik van deze presentatie biedt een overzicht van de krachtlijnen

Nadere informatie

2 Правописание Spelling 11 Hoofdletters en kleine letters 11 Klinkers na de sisklanken ж, ч, ш, щ / г, к, х / ц 12 Interpunctie 12

2 Правописание Spelling 11 Hoofdletters en kleine letters 11 Klinkers na de sisklanken ж, ч, ш, щ / г, к, х / ц 12 Interpunctie 12 Inhoudsopgave 1 Русский алфавит Het Russische alfabet 10 2 Правописание Spelling 11 Hoofdletters en kleine letters 11 Klinkers na de sisklanken ж, ч, ш, щ / г, к, х / ц 12 Interpunctie 12 3 Фонетика Fonetiek

Nadere informatie

Hoe zijn samenstellingen samengesteld?

Hoe zijn samenstellingen samengesteld? Bacheloreindwerkstuk taalkunde Hoe zijn samenstellingen samengesteld? De diagnostische criteria om een Nederlandse samenstelling te definiëren Marleen Severijnen 22 december 2011 Begeleiders: prof. dr.

Nadere informatie

Inleveropdracht 1: Morfologie & Syntaxis

Inleveropdracht 1: Morfologie & Syntaxis Inleveropdracht 1: Morfologie & Syntaxis Inleiding Taalkunde 2013 Lever de uitwerking van deze opgaves op papier in tijdens college of in het cursuspostvak op Trans 10, kamer 0.16b (dat is de kamer direct

Nadere informatie

Aantekening Frans les pronoms personnels

Aantekening Frans les pronoms personnels Aantekening Frans pronoms personnels Aantekening door een scholier 648 woorden 16 februari 2016 0 keer beoordeeld Vak Frans Pronoms personnels Plaats in de zin: Voor alle persoonlijke voornaamwoorden die

Nadere informatie

Indien hier B toegekend wordt, neemt de beoordelaar contact op met de examemnverantwoordelijke in verband met de verdere beoordeling.

Indien hier B toegekend wordt, neemt de beoordelaar contact op met de examemnverantwoordelijke in verband met de verdere beoordeling. Beoordelingsmodel Napoleon Voorbeeld tekst Napoleon Bonaparte was een Frans militair en politiek leider op het einde van de 8 e en het begin van de 9 e eeuw. Hij voerde oorlog in bijna heel Europa en breidde

Nadere informatie

Implicaties voor maatbegrip

Implicaties voor maatbegrip Bijvoeglijke naamwoorden in Nederlandse kindertaal: Implicaties voor maatbegrip Elena Tribushinina 30e Panama-conferentie, 20 januari 2012 atuitdrukkingen Absolute termen: - dertig centimeter, drie meter

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23938 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23938 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23938 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bruil, Martine Title: Clause-typing and evidentiality in Ecuadorian Siona Issue

Nadere informatie

WEEK MAANDAG WOENSDAG DINSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZONDAG ZATERDAG. Vul het juiste voorzetsel in. Nico fietst elke dag (aan, naar, op) de cursus.

WEEK MAANDAG WOENSDAG DINSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZONDAG ZATERDAG. Vul het juiste voorzetsel in. Nico fietst elke dag (aan, naar, op) de cursus. Vul het juiste voorzetsel in. Nico fietst elke dag (aan, naar, op) de cursus. 1 Voeg een woord aan de zin toe zodat hij correct wordt. Micky werkt graag in tuin. Verbeter de fout in de zin. Floortje leeft

Nadere informatie

De opkomst van de Nederlandse grammatica. Martin Konvička

De opkomst van de Nederlandse grammatica. Martin Konvička De opkomst van de Nederlandse grammatica Martin Konvička D N O N M K Recensenten: prof. dr. Matthias Hüning dr. Agata Kowalska-Szubert KATALOGIZACE V KNIZE NÁRODNÍ KNIHOVNA ČR Konvička, Martin De opkomst

Nadere informatie

Ontleden. a) het onderwerp b) het gezegde c) de voorwerpen (lijdend en meewerkend voorwerp, voorzetselvoorwerp) d) de bepalingen

Ontleden. a) het onderwerp b) het gezegde c) de voorwerpen (lijdend en meewerkend voorwerp, voorzetselvoorwerp) d) de bepalingen Ontleden 1. Ontleden is een vorm van syntactische analyse die traditioneel op lagere en middelbare scholen onderwezen wordt (werd). Deze traditionele zinsontleding gaat terug op de Nederlandse spraakkunst

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29022 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Lin, Chin-hui Title: Utterance-final particles in Taiwan Mandarin: contact, context

Nadere informatie

Over de Nederlandse spreektaal

Over de Nederlandse spreektaal TON VAN DER WOUDEN (DUITSLAND, MÜNSTER) Over de Nederlandse spreektaal Summary The paper discusses some phenomena of spoken Dutch from a Construction grammar point of view. Inleiding Schrijftaal is iets

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/61779

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/142381

Nadere informatie

Bachelor of Arts in de taal- en letterkunde (verkorte programma voor professionele bachelors in onderwijs: secundair onderwijs)

Bachelor of Arts in de taal- en letterkunde (verkorte programma voor professionele bachelors in onderwijs: secundair onderwijs) Bachelor of Arts in de taal- en letterkunde (verkorte programma voor professionele bachelors in onderwijs: secundair onderwijs) (85 Studiepunten) Studenten die beide talen van de bachelor of Arts in de

Nadere informatie

Nederlands leren: makkelijk of moeilijk? Folkert Kuiken,

Nederlands leren: makkelijk of moeilijk? Folkert Kuiken, Nederlands leren: makkelijk of moeilijk? Folkert Kuiken, f.kuiken@uva.nl Landelijke Studiedag LOWAN-VO, Ede, 8 april 2019 George Orwell Animal farm 2 Alle talen zijn gelijkwaardig Zijn alle talen even

Nadere informatie

- Communicatie- en informatiewetenschappen

- Communicatie- en informatiewetenschappen Bijlage bij OER domein Taal en Communicatie Overzicht majoren en onderwijsonderdelen Opleidingen (met de bijbehorende e major(en)) die binnen Taal en Communicatie vallen: - Communicatie- en informatiewetenschappen

Nadere informatie

Tijd en aspect in L2

Tijd en aspect in L2 Marieke Schouwstra UiL OTS 7 juni 2009 Overview L2 Acquisition Temporaliteit in L2 Data: Prebasic Data: BV Conclusie L2 Acquisition Tweede taal-acquisitie: termen Tweede taal-acquisitie = SLA (Second Language

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 2004 Nr. 133

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 2004 Nr. 133 27 (1990) Nr. 3 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2004 Nr. 133 A. TITEL Overeenkomst tot oprichting van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling, met bijlagen; Parijs,

Nadere informatie

Hoe oefen je grammatica? Liesbeth Schenk Sonja van Boxtel TUDelft, ITAV Nederlands voor buitenlanders

Hoe oefen je grammatica? Liesbeth Schenk Sonja van Boxtel TUDelft, ITAV Nederlands voor buitenlanders Hoe oefen je grammatica? Liesbeth Schenk Sonja van Boxtel TUDelft, ITAV Nederlands voor buitenlanders 1 Programma Aanleiding + Twee typen leerders Theorie: Expliciet vs. impliciet Focus on Form: hoe? Processing

Nadere informatie

PTO Niveau Leerjaar Toetsen/ Herk Periode Omschrijving stof Week Datum Duur (in min.) lokaal vakdocent aanwezig ans- Weging toetsvorm baar Engels

PTO Niveau Leerjaar Toetsen/ Herk Periode Omschrijving stof Week Datum Duur (in min.) lokaal vakdocent aanwezig ans- Weging toetsvorm baar Engels Nederlands 1 Hoofdstuk 1: lezen, spreken/kijken/luisteren, schrijven, woordenschat, grammatica, spelling, formuleren Hoofdstuk 2: lezen, spreken/kijken/luisteren, schrijven, woordenschat lo 44 30/10 t/m

Nadere informatie

Latijnse epistemische partikels. Nempe, quippe, scilicet, videlicet en nimirum.

Latijnse epistemische partikels. Nempe, quippe, scilicet, videlicet en nimirum. Samenvatting Latijnse epistemische partikels. Nempe, quippe, scilicet, videlicet en nimirum. Dit onderzoek richt zich op enkele Latijnse partikels die het standpunt van de spreker ten opzichte van de tekst

Nadere informatie

Boys buying two sausages each: On the syntax and semantics of distance-distributivity Zimmermann, M.

Boys buying two sausages each: On the syntax and semantics of distance-distributivity Zimmermann, M. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Boys buying two sausages each: On the syntax and semantics of distance-distributivity Zimmermann, M. Link to publication Citation for published version (APA): Zimmermann,

Nadere informatie

KUNNEN DIACHROON. Taal & Tongval 59 (2007), p. 118-148 JAN NUYTS. 0. Inleiding (1) 1. Definities en vroeger onderzoek

KUNNEN DIACHROON. Taal & Tongval 59 (2007), p. 118-148 JAN NUYTS. 0. Inleiding (1) 1. Definities en vroeger onderzoek JAN NUYTS KUNNEN DIACHROON 0. Inleiding (1) In weerwil van de ruime internationale belangstelling voor de diachronie van de modale hulpwerkwoorden is hun evolutie in het Nederlands nog steeds relatief

Nadere informatie

Woordsoorten. Nederlands. Aanwijzend voornaamwoord. Onderschikkend voegwoord. Persoonlijk voornaamwoord. Betrekkelijk voornaamwoord

Woordsoorten. Nederlands. Aanwijzend voornaamwoord. Onderschikkend voegwoord. Persoonlijk voornaamwoord. Betrekkelijk voornaamwoord Woordsoorten Nederlands Aanwijzend voornaamwoord Betrekkelijk voornaamwoord Bezittelijk voornaamwoord Bijvoeglijk gebruikt werkwoord Bijvoeglijk naamwoord Bijwoord Bijzin Hoofdzin Hulpwerkwoord Koppelwerkwoord

Nadere informatie

Discourse. 4. Discourse. Opdracht 4.1

Discourse. 4. Discourse. Opdracht 4.1 4. Discourse Opdracht 4.1 Vraag: In voorbeeld (25) in dit hoofdstuk wordt een tekstfragment gepresenteerd waarin de samenhang ontbreekt. Teksten zonder samenhang zijn kenmerkend voor mensen met schizofrenie.

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands Constructies, beperkingen en voorstellingswijze: Adposities in het Nederlands De term adpositie wordt gebruikt voor partikels, preposities (voorzetsels) en postposities (achterzetsels).

Nadere informatie

Intrinsieke prosodie van klinkers. Constantijn Kaland Marie Postma

Intrinsieke prosodie van klinkers. Constantijn Kaland Marie Postma Intrinsieke prosodie van klinkers Constantijn Kaland Marie Postma Inhoud Introductie Leestaak Klinkerkeuze Data-collectie Conclusie en vervolgonderzoek Introductie Arbitraire relatie vorm ~ betekenis (De

Nadere informatie

Het Adjectief. Wanneer krijgt het adjectief een [-e]?

Het Adjectief. Wanneer krijgt het adjectief een [-e]? Het Adjectief Groen, groot, dik, donker, zijn allemaal adjectieven. We kunnen ze op verschillende manieren in een zin gebruiken. Als we het adjectief direct voor een substantief zetten, komt er soms een

Nadere informatie

Taalbeschouwelijke termen bao so 2010

Taalbeschouwelijke termen bao so 2010 1 Bijlage: Vergelijking taalbeschouwelijke termen leerplannen basisonderwijs en secundair onderwijs In deze lijst vindt u in de linkerkolom een overzicht van de taalbeschouwelijke termen uit het leerplan

Nadere informatie

Overview. Tijd en aspect in L2. Visies op L2 acquisitie. Tweede taal-acquisitie: termen. L2 Acquisition. Temporaliteit in L2. Marieke Schouwstra

Overview. Tijd en aspect in L2. Visies op L2 acquisitie. Tweede taal-acquisitie: termen. L2 Acquisition. Temporaliteit in L2. Marieke Schouwstra Overview Marieke Schouwstra UiL OTS 16 juni 2008 Conclusie Tweede taal-acquisitie: termen Visies op L2 acquisitie Tweede taal-acquisitie = SLA (Second Language Acquisition) = L2A (L2 acquisition) SL -

Nadere informatie

Transparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens

Transparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens Transparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens Transparency in language. A typological study Sterre Leufkens Een taal kun je zien als een verzameling vormen (woorden, zinnen, klanken, regels),

Nadere informatie

A matter of time: tense, mood and aspect in spontaneous Spoken Israeli Hebrew

A matter of time: tense, mood and aspect in spontaneous Spoken Israeli Hebrew UvA-DARE (Digital Academic Repository) A matter of time: tense, mood and aspect in spontaneous Spoken Israeli Hebrew Dekel, N. Link to publication Citation for published version (APA): Dekel, N. (2010).

Nadere informatie

SAMENVATTING Het doel van dit proefschrift is drieledig. Ten eerste wordt inzicht verschaft in het gebruik van directe-rede-constructies (bijvoorbeeld Marie zei: Kom, we gaan! ) door sprekers met afasie.

Nadere informatie

Frequenter of meer frequent. Een corpusonderzoek naar de invloed van het Engels op de trappen van vergelijking in het Nederlands

Frequenter of meer frequent. Een corpusonderzoek naar de invloed van het Engels op de trappen van vergelijking in het Nederlands Frequenter of meer frequent Een corpusonderzoek naar de invloed van het Engels op de trappen van vergelijking in het Nederlands Femme Kiers Studentnummer: 3354210 Begeleider: Elma Nap-Kolhoff Masterthesis

Nadere informatie

Wat heeft het schoolvak Nederlands te winnen bij taalkunde? Hans Hulshof Maaike Rietmeijer Arie Verhagen

Wat heeft het schoolvak Nederlands te winnen bij taalkunde? Hans Hulshof Maaike Rietmeijer Arie Verhagen Wat heeft het schoolvak Nederlands te winnen bij taalkunde? Hans Hulshof Maaike Rietmeijer Arie Verhagen Taalkunde? Taalculturele vorming? 2003: Taalkunde ter keuze in het eindexamen SLO: Naar onze mening

Nadere informatie

Grammatica op school

Grammatica op school Grammatica op school Jan-Wouter Zwart Minisymposium Wat moeten wij met de grammatica? Nijmegen, 8 mei 2009 2/25 Wat moeten wij met de grammatica? Uitgangspunt: niets 3/25 Waarom wèl?! Omdat het leuk is.!

Nadere informatie

Internationale Neerlandistiek. Jaargang 2013

Internationale Neerlandistiek. Jaargang 2013 bron. Amsterdam University Press, Amsterdam 2013 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_nee005201301_01/colofon.php 2016 dbnl 5 [Internationale Neerlandistiek - jaargang 51, nummer 1] Van

Nadere informatie

OBSERVATORIUM VAN PRIJZEN OBSERVATOIRE DES PRIX GOENE STROOM MARKT MARCHÉ DE L ÉLECTRICITÉ VERTE. RÉGION DE BRUXELLES- CAPITALE 1 Mars 2012

OBSERVATORIUM VAN PRIJZEN OBSERVATOIRE DES PRIX GOENE STROOM MARKT MARCHÉ DE L ÉLECTRICITÉ VERTE. RÉGION DE BRUXELLES- CAPITALE 1 Mars 2012 OBSERVATOIRE DES PRIX OBSERVATORIUM VAN PRIJZEN MARCHÉ DE L ÉLECTRICITÉ VERTE GOENE STROOM MARKT RÉGION DE BRUXELLES- CAPITALE 1 Mars 212 BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST 1 Maart 212 1 1. Prix moyen simple

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40632 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Meelen, M. Title: Why Jesus and Job spoke bad Welsh : the origin and distribution

Nadere informatie

1. Probleemstelling formuleren en sleutelwoorden bepalen.

1. Probleemstelling formuleren en sleutelwoorden bepalen. 1. Probleemstelling formuleren en sleutelwoorden bepalen. Vooraleer je aan een literatuuronderzoek begint, is het belangrijk om voldoende informatie over je onderwerp te verzamelen via vakwoordenboeken,

Nadere informatie

Paper: De verschillende opvattingen over postmodernisme van Charles Jencks en Jean-François Lyotard

Paper: De verschillende opvattingen over postmodernisme van Charles Jencks en Jean-François Lyotard Paper: De verschillende opvattingen over postmodernisme van Charles Jencks en Jean-François Lyotard Camille Janssen 2 BIRA 2015/2016 Architectuurtheorie, deel 2 Hilde Heynen Moderne architectuur is dood.

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Men neemt algemeen aan dat er in de orde van vijf- tot zesduizend talen zijn. Afgezien van het Engels, Frans of het Spaans, bestaat er voor veel talenparen X, Y niet een woordenboek

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands Cultureel-evolutionaire modellen van patronen in taalverandering Dit proefschrift is het resultaat van een project uit het NWO-programma Evolutie en gedrag, een programma

Nadere informatie

ZIJN & HEBBEN ALS HULPWERKWOORDEN VAN TIJD

ZIJN & HEBBEN ALS HULPWERKWOORDEN VAN TIJD ZIJN & HEBBEN ALS HULPWERKWOORDEN VAN TIJD 1 Inleiding Zinnen (1a => 4a) hieronder staan in een voltooide tijd (i c: perfectum / VTT plusquamperfectum / VVT) of Vergelijk eens even welke hulpwerkwoorden

Nadere informatie

1e Deeltentamen Inleiding Taalkunde

1e Deeltentamen Inleiding Taalkunde 1e Deeltentamen Inleiding Taalkunde 28/05/2009 13.15-16.15 Dit tentamen heeft 5 vragen. Je hebt drie uur de tijd om deze te beantwoorden. Vergeet niet je naam en studentnummer steeds duidelijk te vermelden.

Nadere informatie

Een web van woorden. Rede uitgesproken door. Prof dr. Geert E. Booij

Een web van woorden. Rede uitgesproken door. Prof dr. Geert E. Booij Een web van woorden Rede uitgesproken door Prof dr. Geert E. Booij bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar op het gebied van de morfologie en het lexicon aan de Universiteit Leiden op 9 september

Nadere informatie

Welke modale partikels komen voor in het Nederlands van nietmoedertaalsprekers

Welke modale partikels komen voor in het Nederlands van nietmoedertaalsprekers Modale partikels in het Nederlands als tweede taal: Aanwijzingen voor een vaste verwervingsvolgorde 1 Erna van Balen, Johanneke Caspers en Ton van der Wouden On the basis of earlier research, it is likely

Nadere informatie

Hoe te leren voor de UNIT toetsen

Hoe te leren voor de UNIT toetsen Hoe te leren voor de UNIT toetsen Hoe moet je nu beginnen met leren? We merken dat vooral leerlingen die net op school zitten moeite hebben met hoe ze nu een toets over New Inspiration (de units) moeten

Nadere informatie

Nieuwe woorden correct kunnen schrijven, kunnen vertalen van N-F en van F-N en kunnen gebruiken in mondelinge en schriftelijke zinnen.

Nieuwe woorden correct kunnen schrijven, kunnen vertalen van N-F en van F-N en kunnen gebruiken in mondelinge en schriftelijke zinnen. Vaktips Frans 1. D O E L S T E L L I N G E N De Franse taal leren verstaan, lezen, spreken en schrijven. Om dit te bereiken, moet je: Nieuwe woorden correct kunnen schrijven, kunnen vertalen van N-F en

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 011 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Franse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2012 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Franse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13

Nadere informatie

Een belangrijk begrip bij mijn analyse van de ge-afleidingen is productiviteit. Productiviteit, aan de hand waarvan ik wil laten zien dat het prefix

Een belangrijk begrip bij mijn analyse van de ge-afleidingen is productiviteit. Productiviteit, aan de hand waarvan ik wil laten zien dat het prefix 1 SAMENVATTING Dit proefschrift biedt een analyse van de geschiedenis van het prefix ge- in het Nederlands waarbij een tweeledig doel wordt gesteld. Enerzijds wordt ernaar gestreefd om door de bestaande

Nadere informatie

Taalverandering. 19. Taalverandering. Opdracht 19.1

Taalverandering. 19. Taalverandering. Opdracht 19.1 19. Taalverandering Opdracht 19.1 Vraag: Noem twee voorbeelden van varianten in het Nederlands (of in een andere taal) die steeds meer gebruikt lijken te gaan worden. Geef een lexicale en een andere variant.

Nadere informatie

Boekbesprekingen. Nederlandse Taalkunde, jaargang 17, 2012-1

Boekbesprekingen. Nederlandse Taalkunde, jaargang 17, 2012-1 Jan-Wouter Zwart. The Syntax of Dutch. Cambridge: Cambridge University Press, 2011, viii + 402 blz. ISBN 978 0 521 87128 0 (HB). GBP 65,00. The Syntax of Dutch van Jan-Wouter Zwart is verschenen als elfde

Nadere informatie

De invloed van linguïstische primes op de keuze voor een temporeel interpretatiemodel. Door: Lisa Wijsbek,

De invloed van linguïstische primes op de keuze voor een temporeel interpretatiemodel. Door: Lisa Wijsbek, De invloed van linguïstische primes op de keuze voor een temporeel interpretatiemodel Door: Lisa Wijsbek, 0431737 Begeleider: dr. Joost Zwarts Tweede lezer: Marieke Schouwstra Eindwerkstuk BA Taalwetenschap

Nadere informatie