LYMFOEDEEM Inleiding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "LYMFOEDEEM Inleiding"

Transcriptie

1 lymfoedeem

2 LYMFOEDEEM Inleiding Deze informatie is bestemd voor patiënten die een borstoperatie hebben ondergaan waarbij eveneens de lymfeklieren uit de oksel zijn verwijderd. Het kan ook zijn, dat u nog geopereerd moet worden, maar dat al duidelijk is dat de lymfeklieren verwijderd zullen worden. Met behulp van deze folder willen wij u informeren over de werking van het lymfestelsel, over wat lymfoedeem is en hoe u lymfoedeem zoveel mogelijk kunt voorkomen. Hebt u vragen of zijn er onduidelijkheden, dan kunt u deze altijd bespreken met de mammacareverpleegkundige of met uw behandelend arts. 2

3 De functie van het lymfestelsel Het lymfestelsel zorgt voor de verwijdering van allerlei afvalstoffen uit het lichaam. Het bestaat uit lymfeklieren en lymfebanen. De klieren zijn een soort zuiveringstations waar bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers onschadelijk worden gemaakt. Ook worden daar afvalstoffen uit de lymfe gefilterd. De klieren staan in onderling contact met de lymfebanen die voor het vervoer van de lymfe zorgen. Via steeds grotere lymfebanen komt het weefselvocht, de lymfe, uiteindelijk in het bloed terecht. De lymfeklieren bevinden zich op verschillende plaatsen in het lichaam, zoals bijvoorbeeld in de hals, de oksel en de liezen. Hoe ontstaat lymfoedeem De lymfe uit de armen wordt afgevoerd via de lymfeklieren in de oksel. Als de lymfeklieren zijn verwijderd of beschadigd, kan dit de afvoer van het weefselvocht bemoeilijken. Er kan ophoping ontstaan. Deze ophoping wordt lymfoedeem genoemd. Lymfoedeem kan dus ontstaan als gevolg van de behandeling van borstkanker, waarbij ook de lymfeklieren uit de oksel zijn verwijderd of wanneer de lymfeklieren zijn beschadigd door bestraling. De lymfe kan dan minder makkelijk worden afgevoerd. Omdat lymfe zeer eiwitrijk is, blijft er bij verminderde afvoer meer eiwit in het weefsel achter. De toegenomen hoeveelheid eiwit is een goede voedingsbodem voor bacteriën en vergroot de kans op ontsteking. Lymfoedeem kan echter ook ontstaan door uitzaaiingen in de lymfeklieren. Het is daarom altijd belangrijk om na te gaan wat de oorzaak is van het ontstaan van lymfoedeem. Niet iedereen van wie de okselklieren zijn verwijderd krijgt lymfoedeem. De afvoer van lymfe zal voor een deel worden overgenomen door andere lymfebanen en door de bloedbaan. Wel is het belangrijk dat u een aantal voorzorgsmaatregelen in acht neemt om de kans op het ontstaan van lymfoedeem zoveel mogelijk te beperken en dat u beginnend lymfoedeem kunt herkennen. Hoe eerder, in geval van lymfoedeem, met behandeling wordt begonnen, hoe meer effect hiervan kan en mag worden verwacht. 3

4 Risicofactoren en voorzorgsmaatregelen Er zijn een aantal factoren die de kans op lymfoedeem kunnen vergroten. Met een aantal voorzorgsmaatregelen kunt u lymfoedeem zoveel mogelijk proberen te voorkomen. Infectie Omdat de afweer in uw arm aan de geopereerde zijde verminderd is, loopt u een grotere kans op het ontstaan van een ontsteking in die arm. Probeert u, om de kans op infectie zo klein mogelijk te houden, zoveel mogelijk het ontstaan van wondjes aan die arm te voorkomen. draag bij het werken in de tuin, bij het werken met bijtende stoffen en bij het schoonmaken van bijvoorbeeld rozen handschoenen om u te beschermen. Gebruik bij het ontharen van uw oksel een ontharingscrème of een elektrisch scheerapparaat in plaats van een scheermesje. Probeer beten en krassen van uw huisdier te voorkomen door deze met uw andere hand te aaien. Gebruik een afweermiddel voor insecten. Houd uw huid soepel met een bodylotion; dit om kloofjes te voorkomen. In geval van bloedafname of het inbrengen van een infuus verdient het de voorkeur om dit in de andere arm te laten plaatsvinden. Mocht dit niet mogelijk zijn dan is desinfecteren over het algemeen afdoende om infectie te voorkomen. Mocht er toch een wondje ontstaan, dan spoelt u eerst het vuil er uit onder de lauwwarme kraan en vervolgens desinfecteert u het wondje met bijv. sterilon, chloorhexidine 0,5% of jodiumtictuur 1%. Het is dan ook raadzaam om een van de bovengenoemde producten in huis te hebben. Als het wondje rood ziet en opzwelt, of als u hieraan twijfelt, neemt u contact op met uw huisarts. (bij bestaand lymfoedeem nog dezelfde dag contact opnemen met uw huisarts). U zult eerder met antibiotica worden behandeld dan iemand waarbij geen operatie aan de lymfeklieren is uitgevoerd. 4

5 Overbelasting Het is goed om in beweging te blijven; lichte werkzaamheden en sport bevorderen de afvoer van lymfe. De spierbewegingen in de arm bevorderen de afvoer van lymfe. Indien u echter merkt, dat een bepaalde inspanning een zwelling van uw arm of hand veroorzaakt, dient u de belasting van de arm of hand te verminderen. Zwaar werk (tillen, sjouwen), langdurige inspanningen en steeds herhaalde bewegingen waarbij rek op de arm plaatsvindt, kunt u beter proberen te vermijden. HET IS BELANGRIJK OM UW ACTIVITEITEN OP TE BOUWEN EN UW GRENZEN HIERIN TE LEREN KENNEN. Hebt u uw arm te veel belast, leg uw arm dan op een kussen om de lymfe wat makkelijker te kunnen laten afvoeren. Probeer het werken met de computer over de dag te verdelen; probeer pauzes in te bouwen en maak voor zover mogelijk bij voorkeur gebruik van de functietoetsen in plaats van de muis. Verdeel uw boodschappen in twee tassen in plaats van in één tas of maak eventueel gebruik van een boodschappenkarretje. Probeer uw huishoudelijke taken zoals ramen zemen en stofzuigen over de week te verdelen in plaats van alle ramen op één dag te zemen. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor strijken; het is beter om twee keer een half uur te strijken in plaats van één uur achter elkaar. Probeer het sjouwen van zware spullen, zoals het verplaatsen van meubels zoveel mogelijk aan anderen over te laten. Als u een sport beoefent, waarbij u uw arm intensief gebruikt zoals tennis of golf, adviseren wij u dit weer geleidelijk op te bouwen en uw grenzen hierin te leren kennen. Dit geldt ook voor hobby s zoals breien en haken. 5

6 Stuwing Door het knellen van strakke kleding, maar ook ten gevolge van sieraden (ring of horloge) kan de afvoer van lymfe bemoeilijkt worden. Op die manier ontstaat stuwing. Vermijd strakke kleding of sieraden; Het meten van bloeddruk bij voorkeur aan uw andere arm; Zorg voor een goed passende steunende beha. U kunt hierover advies vragen aan uw mammacareverpleegkundige. Extreme warmte Door warmte stroomt er veel bloed naar het weefsel. Als de afvoer niet goed is, kan de opeenhoping van lymfe toenemen. Bijvoorbeeld door de sauna of de zonnebank, maar ook door hete baden of heet sop, kan lymfoedeem verergeren. Dit wil niet zeggen dat u de zonnebank of sauna niet meer mag bezoeken. Probeer dit echter op te bouwen en ook hierin uw grenzen te leren kennen. Herkennen Lymfoedeem geeft meestal als eerste de klacht dat uw arm wat dikker is dan u gewend bent. U merkt dat bijvoorbeeld aan het knellen van uw ring of horloge en u voelt dat uw kleding daar wat strakker zit. Het kan gepaard gaan met het gevoel van het zwaarder worden van uw arm. Een gevoel van moeheid. Soms ontstaat er pijn in de vorm van een tintelend gevoel. 6

7 Controle De arts maar ook de mammacareverpleegkundige zullen u regelmatig vragen of u klachten heeft met betrekking tot de armfunctie, als u op de polikliniek voor controle komt. Tevens zal tijdens deze controles de omvang van de beide armen worden bekeken. Ervaart u klachten of heeft u twijfels hierover dan is het goed om dit bespreekbaar te maken. U hoeft hier niet mee te wachten tot een bezoek aan de polikliniek. U kunt dan contact opnemen met de mammacareverpleegkundige tijdens het spreekuur. Nogmaals: hoe eerder in geval van lymfoedeem met een behandeling wordt begonnen, hoe meer effect hiervan kan worden verwacht. In geval van lymfoedeem kan eventueel een behandeling door een fysiotherapeut of een huidtherapeut worden ingezet. Deze behandeling kan bestaan uit massage, al dan niet met behulp van speciale apparatuur, uit het aanmeten van een kous of het inzwachtelen van de arm. Een combinatie van verschillende behandelingen is ook mogelijk. De therapeuten die deze behandelingen uitvoeren zijn therapeuten die een speciale opleiding hebben gevolgd om lymfoedeem te kunnen behandelen. Mocht u voor behandeling in aanmerking komen dan adviseren wij om bij uw verzekering na te gaan in hoeverre deze behandeling wordt vergoed. Stichting werkgroep lymfoedeem Mocht u meer willen weten over lymfoedeem, dan kunt u ook terecht bij Stichting Werkgroep Lymfoedeem Iepenlaan 5, 8441 BT Heerenveen Tel Website Bereikbaarheid Mammapolikliniek Iedere dinsdag, woensdag en vrijdag tussen 9 en 11 uur Tel

8

Chirurgie / Nurse practitioners/ Fysiotherapie. Lymfoedeem. Afdeling: Onderwerp:

Chirurgie / Nurse practitioners/ Fysiotherapie. Lymfoedeem. Afdeling: Onderwerp: Afdeling: Onderwerp: Chirurgie / Nurse practitioners/ Fysiotherapie 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 De functie van het lymfestelsel 3 Hoe ontstaat lymfoedeem 4 Hoe kan het risico op het ontstaan van lymfoedeem

Nadere informatie

Oefeningen en leefregels na het okselkliertoilet

Oefeningen en leefregels na het okselkliertoilet Oefeningen en leefregels na het okselkliertoilet Oefeningen Na de operatie kan uw schouder aan de geopereerde kant minder beweeglijk zijn. Door armoefeningen te doen, kunt u het herstel van de beweeglijkheid

Nadere informatie

Oefeningen en leefregels na het okselkliertoilet

Oefeningen en leefregels na het okselkliertoilet Oefeningen en leefregels na het okselkliertoilet Albert Schweitzer ziekenhuis april 2015 pavo 0342 Oefeningen Na de operatie kan uw schouder aan de geopereerde kant minder beweeglijk zijn. Door armoefeningen

Nadere informatie

Lymfoedeem van de arm

Lymfoedeem van de arm Lymfoedeem van de arm In deze folder wordt u kort uitgelegd wat lymfoedeem is, hoe het kan ontstaan en wat u er zelf aan kunt doen om de kans op lymfoedeem zo klein mogelijk te maken. Bij het verwijderen

Nadere informatie

Wat is het lymfestelsel en welke functie heeft het?

Wat is het lymfestelsel en welke functie heeft het? Bij u zijn de lymfeklieren uit de oksel verwijderd. Na het verwijderen van de lymfeklieren uit de oksel kan het lymfevocht minder goed worden afgevoerd. Wanneer het vocht zich ophoopt in de arm, dan is

Nadere informatie

Lymfoedeem van de arm

Lymfoedeem van de arm Lymfoedeem van de arm In deze folder wordt kort uitgelegd wat lymfoedeem is, hoe het kan ontstaan en wat u er zelf aan kunt doen om de kans op lymfoedeem zo klein mogelijk te maken. Wat is lymfe Lymfe

Nadere informatie

Maatschap Chirurgie / Afdeling Fysiotherapie. Nazorg bij verwijdering van de lymfeklieren uit de oksel en/of bestraling van de oksel

Maatschap Chirurgie / Afdeling Fysiotherapie. Nazorg bij verwijdering van de lymfeklieren uit de oksel en/of bestraling van de oksel Maatschap Chirurgie / Afdeling Fysiotherapie Nazorg bij verwijdering van de lymfeklieren uit de oksel en/of bestraling Algemeen Deze informatie is bestemd voor patiënten die een operatie hebben ondergaan

Nadere informatie

Afdeling Heelkunde, locatie AZU. Voorzorgsmaatregelen voor lymfoedeem

Afdeling Heelkunde, locatie AZU. Voorzorgsmaatregelen voor lymfoedeem Afdeling Heelkunde, locatie AZU Voorzorgsmaatregelen voor lymfoedeem Na verwijdering of bestraling van lymfeklieren is er altijd een kans op lymfoedeem. Er zijn een aantal factoren die de kans op lymfoedeem

Nadere informatie

Wat is het lymfestelsel en welke functie heeft het?

Wat is het lymfestelsel en welke functie heeft het? Voorkomen van lymfoedeem Bij u zijn de lymfeklieren uit de oksel verwijderd. Of u wordt bestraald op de oksel. Na het verwijderen van de lymfeklieren uit de oksel of bestraling kan het lymfevocht minder

Nadere informatie

FYSIOTHERAPIE. Lymfoedeem voorkomen ADVIES

FYSIOTHERAPIE. Lymfoedeem voorkomen ADVIES FYSIOTHERAPIE Lymfoedeem voorkomen ADVIES Lymfoedeem voorkomen Enkele dagen geleden hebt u een operatie ondergaan waarbij ook de lymfeklieren in uw oksel zijn verwijderd. Een zeer klein percentage van

Nadere informatie

Oefeningen en leefregels na het okselkliertoilet

Oefeningen en leefregels na het okselkliertoilet Oefeningen en leefregels na het okselkliertoilet Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Oefeningen Na de operatie kan uw schouder aan de geopereerde kant minder beweeglijk zijn.

Nadere informatie

Hoe kunt u lymfoedeem voorkomen?

Hoe kunt u lymfoedeem voorkomen? Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Hoe kunt u lymfoedeem voorkomen? z Hoe kunt u lymfoedeem voorkomen? 1 Als u geopereerd bent vanwege borstkanker én de okselklieren

Nadere informatie

Lymfoedeem na okselklierdissectie

Lymfoedeem na okselklierdissectie Lymfoedeem na okselklierdissectie Uw lymfeklieren zijn operatief verwijderd of bestraald. Het lymfestelsel kan hierdoor uit balans raken waardoor de lymfeklieren hun werk niet goed meer kunnen doen. Ze

Nadere informatie

Lymfoedeem na een borstoperatie

Lymfoedeem na een borstoperatie Lymfoedeem na een borstoperatie Dit hoofdstuk krijgt u als bij uw borstoperatie ook de lymfklieren in de oksel zijn verwijderd. Een klein percentage van de patiënten krijgt, als de lymfeklieren in de oksel

Nadere informatie

Lymfoedeem aan de arm. Mammapoli Route 10

Lymfoedeem aan de arm. Mammapoli Route 10 00 Lymfoedeem aan de arm Mammapoli Route 10 Het lymfestelsel Het lymfestelsel betstaat uit lymfevaten, lymfeklieren en lymfeklierweefsel dat zich in verschillende organen bevindt. Het lymfestelsel speelt

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Okselklierdissectie (OKD) Informatie over verwijdering van lymfeklieren in de oksel

Patiënteninformatie. Okselklierdissectie (OKD) Informatie over verwijdering van lymfeklieren in de oksel Patiënteninformatie Okselklierdissectie (OKD) Informatie over verwijdering van lymfeklieren in de oksel Okselklierdissectie (OKD) Informatie over verwijdering van lymfeklieren in de oksel Naast het systeem

Nadere informatie

VERWIJDEREN VAN LYMFEKLIEREN IN DE OKSEL

VERWIJDEREN VAN LYMFEKLIEREN IN DE OKSEL VERWIJDEREN VAN LYMFEKLIEREN IN DE OKSEL Inleiding De borstkanker heeft zich bij u verspreid naar de lymfeklieren in de oksel. Vanuit deze klieren kan borstkanker zich verder in het lichaam uitzaaien.

Nadere informatie

Lymfoedeem Radboud universitair medisch centrum

Lymfoedeem Radboud universitair medisch centrum Lymfoedeem Uw arts heeft lymfoedeem bij u geconstateerd. In deze folder zal worden uitgelegd wat lymfoedeem is, hoe het kan worden behandeld en wat u zelf kunt doen om er voor te zorgen dat u zo min mogelijk

Nadere informatie

Bewegen en/of oedeemvorming na een borstoperatie.

Bewegen en/of oedeemvorming na een borstoperatie. 5.10.2019 Bewegen en/of oedeemvorming na een borstoperatie. Naam patiënt: Geboorte datum: Informatie die voor u van belang is (omcirkeld): 1. Bewegen na SN en/of lumpectomie/ablatio 2. Bewegen na okselklierdissectie

Nadere informatie

Fysiotherapie bij de behandeling van borstkanker. Afdeling Fysiotherapie

Fysiotherapie bij de behandeling van borstkanker. Afdeling Fysiotherapie 00 Fysiotherapie bij de behandeling van borstkanker Afdeling Fysiotherapie U wordt behandeld voor borstkanker. Als gevolg van de behandeling(en) is er mogelijk een risico op het krijgen van lymfeoedeem

Nadere informatie

Verwijderen van lymfeklieren in de oksel

Verwijderen van lymfeklieren in de oksel Verwijderen van lymfeklieren in de oksel De borstkanker heeft zich bij u verspreid naar de lymfeklieren in de oksel. Vanuit deze klieren kan borstkanker zich verder in het lichaam uitzaaien. Daarom is

Nadere informatie

Hoe krijgt u lymfoedeem? Welke vormen van lymfoedeem zijn er?

Hoe krijgt u lymfoedeem? Welke vormen van lymfoedeem zijn er? Lymfoedeem Wat is lymfoedeem? Lymfoedeem is een ophoping van lymfevocht. Dit kan ontstaan in bijvoorbeeld een arm of been. De arm of het been kan daardoor dik worden. Lymfevocht stroomt door de lymfevaten.

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Okselklierdissectie (OKD) Informatie over het verwijderen van lymfeklieren in de oksel terTER_

Patiënteninformatie. Okselklierdissectie (OKD) Informatie over het verwijderen van lymfeklieren in de oksel terTER_ Patiënteninformatie Okselklierdissectie (OKD) Informatie over het verwijderen van lymfeklieren in de oksel 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 De operatie 5 Duur van de operatie 5 Duur

Nadere informatie

Borstzorg. richtlijnen en oefeningen. Paramedische Ziekenhuiszorg

Borstzorg. richtlijnen en oefeningen. Paramedische Ziekenhuiszorg Paramedische Ziekenhuiszorg Borstzorg richtlijnen en oefeningen Inleiding U heeft een van de volgende operaties ondergaan: De borst is verwijderd (ablatie) De lymfeklieren in de oksel zijn verwijderd (okselklierdissectie)

Nadere informatie

Oedeemtherapie. Manuele lymfedrainage methode Vodder. Afdeling Fysiotherapie

Oedeemtherapie. Manuele lymfedrainage methode Vodder. Afdeling Fysiotherapie 00 Oedeemtherapie Manuele lymfedrainage methode Vodder Afdeling Fysiotherapie 1 Het lymfestelsel Het lymfestelsel bestaat uit lymfevaten, lymfeklieren en lymfeklierweefsel dat zich in verschillende organen

Nadere informatie

Oncologie. Het voorkomen van lymfoedeem

Oncologie. Het voorkomen van lymfoedeem Oncologie Het voorkomen van lymfoedeem 1 2 Het voorkomen van lymfoedeem Na het operatief verwijderen van de lymfklieren uit de oksel (het okselkliertoilet), bestaat een risico dat zich vocht ophoopt in

Nadere informatie

Fysiotherapie na een okselklierdissectie. Afdeling Fysiotherapie

Fysiotherapie na een okselklierdissectie. Afdeling Fysiotherapie 00 Fysiotherapie na een okselklierdissectie Afdeling Fysiotherapie U bent onder behandeling voor een okselklierdissectie. In deze folder staat informatie die voor u belangrijk is na de okselklieroperatie.

Nadere informatie

Okselklieroperatie.

Okselklieroperatie. Okselklieroperatie Inleiding De kanker is bij u uitgezaaid naar de lymfeklieren. Er is met u overlegd dat de lymfeklieren uit de oksel worden verwijderd. Deze operatie noemt men okselklieroperatie. Een

Nadere informatie

Een okselklieroperatie

Een okselklieroperatie Binnen enkele weken wordt u geopereerd. Bij u worden dan de lymfeklieren uit de oksel weggehaald. Deze operatie wordt ook wel okselkliertoilet of okselklierdissectie genoemd. Met deze brochure willen we

Nadere informatie

Het voorkomen van lymfoedeem

Het voorkomen van lymfoedeem Oncologie Het voorkomen van lymfoedeem Boermarkeweg 60 7824 AA Emmen Postbus 30002 7800 RA Emmen Tel. 0591 69 19 11 MA 868 06-08 -1.00 H 12 1 Wat te doen als u toch klachten krijgt? Alle leefregels ten

Nadere informatie

Bewegen na een borstoperatie

Bewegen na een borstoperatie Bewegen na een borstoperatie Informatie voor patiënten MB0004-1500 oktober 2014 Bronovo www.bronovo.nl Bronovolaan 5 2597 AX Den Haag Postbus 96900 2509 JH Den Haag 070 312 41 41 Medisch Centrum Haaglanden

Nadere informatie

Revalidatie na borstoperatie

Revalidatie na borstoperatie Revalidatie na borstoperatie Secretariaat oncorevalidatie 057 35 73 80 Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper T: 057 35 35 35 info@yperman.net www.yperman.net 58.033N-160715 Diensthoofd Fysische

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Okselklieruitruiming en lymfoedeem

Patiënteninformatie. Okselklieruitruiming en lymfoedeem Patiënteninformatie Okselklieruitruiming en lymfoedeem Inhoud Inleiding... 3 Informatie over het ziektebeeld... 3 Wat zijn de gevolgen van okselklieruitruiming?... 4 Onmiddellijke gevolgen... 4 Lymfoedeem:

Nadere informatie

Bewegen na een borstoperatie

Bewegen na een borstoperatie Bewegen na een borstoperatie Belangrijkste punten van deze folder: Deze folder geeft informatie over bewegen na een borstoperatie en het voorkomen van een dikke arm (lymfoedeem). Neem bij klachten contact

Nadere informatie

Okselklieroperatie Bestelnummer: Versie: februari 2018

Okselklieroperatie Bestelnummer: Versie: februari 2018 Okselklieroperatie Bestelnummer: 3739 Versie: februari 2018 www.borstkanker-zorg.nl Inleiding De borstkanker is bij u uitgezaaid naar de lymfeklieren. Er is met u overlegd dat de lymfeklieren uit de oksel

Nadere informatie

Onderwerp Behandelmogelijkheden voor lymfoedeem na borstkanker

Onderwerp Behandelmogelijkheden voor lymfoedeem na borstkanker Onderwerp Behandelmogelijkheden voor lymfoedeem na borstkanker voorstellen Inge Jansen Oedeemfysiotherapeute Opleiding Master oncologiefysiotherapie Praktijk voor Fysiotherapie in Terborg 18-11- 14 Inhoud

Nadere informatie

Informatiebrochure Lymfoedeem voor patiënten

Informatiebrochure Lymfoedeem voor patiënten Informatiebrochure Lymfoedeem voor patiënten Inhoud Lymfoedeem... 3 1 Omschrijving... 3 2 Preventieve maatregelen tijdens lymfoedeem... 4 2.1 Probeer infecties aan hand en arm te voorkomen... 4 2.2 Advies...

Nadere informatie

Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker

Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker Uw chirurg heeft met u besproken dat binnenkort bij u een okselklierverwijdering plaatsvindt (ook wel okselklierdissectie of okselkliertoilet genoemd).

Nadere informatie

Een okselklieroperatie

Een okselklieroperatie Binnen enkele weken wordt u geopereerd. Bij u worden dan de lymfeklieren uit de oksel weggehaald. Deze operatie wordt ook wel okselkliertoilet of okselklierdissectie genoemd. Met deze brochure willen we

Nadere informatie

Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker

Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker Uw chirurg heeft met u besproken dat binnenkort bij u een okselklierverwijdering plaatsvindt (ook wel okselklierdissectie of okselkliertoilet genoemd).

Nadere informatie

Leefregels en oefeningen voor thuis. Leefregels na okselklierbehandeling om lymfoedeem te voorkomen

Leefregels en oefeningen voor thuis. Leefregels na okselklierbehandeling om lymfoedeem te voorkomen Leefregels na okselklierbehandeling om lymfoedeem te voorkomen Leefregels en oefeningen voor thuis Leefregels na okselklierbehandeling om lymfoedeem te voorkomen 1 Inleiding 3 2 Lymfoedeem 3 3 Leefregels

Nadere informatie

Bewegen na een borstoperatie

Bewegen na een borstoperatie Bewegen na een borstoperatie HMC (Haaglanden Medisch Centrum) en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) werken intensief samen binnen het Universitair Kankercentrum Leiden - Den Haag (UKC). De belangrijkste

Nadere informatie

Inleiding De kanker is bij u uitgezaaid naar de lymfeklieren. Er is met u overlegd dat de lymfeklieren uit de oksel worden verwijderd. Deze operatie n

Inleiding De kanker is bij u uitgezaaid naar de lymfeklieren. Er is met u overlegd dat de lymfeklieren uit de oksel worden verwijderd. Deze operatie n Okselklieroperatie Inleiding De kanker is bij u uitgezaaid naar de lymfeklieren. Er is met u overlegd dat de lymfeklieren uit de oksel worden verwijderd. Deze operatie noemt men okselklieroperatie. Een

Nadere informatie

Informatie en. adviezen. hernia-operatie. okselchirurgie. ZorgSaam

Informatie en. adviezen. hernia-operatie. okselchirurgie. ZorgSaam Informatie en adviezen oefeningen na een na okselchirurgie hernia-operatie ZorgSaam 1 2 U heeft een operatie ondergaan i.v.m. borstkanker, waarbij lymfklieren in de oksel zijn verwijderd. Als gevolg van

Nadere informatie

Leefregels na okselklierbehandeling

Leefregels na okselklierbehandeling Leefregels na okselklierbehandeling Dit informatieblad is bedoeld om u te informeren en instrueren over de leefregels na een okselklierbehandeling. Het verwijderen van lymfeklieren in de oksel kan allerlei

Nadere informatie

Lymfoedeem van het been

Lymfoedeem van het been Afdeling: Onderwerp: Chirurgie Wat is lymfoedeem en hoe ontstaat het? Naast bloedvaten kent het lichaam ook lymfevaten. Door de lymfevaten wordt eiwitrijk weefselvocht (lymfe) teruggevoerd naar het bloedvaatstelsel.

Nadere informatie

Verwijderen van de lymfeklieren uit de oksel

Verwijderen van de lymfeklieren uit de oksel Verwijderen van de lymfeklieren uit de oksel Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U ondergaat binnenkort een operatie. Tijdens deze operatie worden de lymfeklieren

Nadere informatie

FYSIOTHERAPEUTISCH OEFENSCHEMA NA EEN OPERATIE VAN DE BORST MET OKSELKLIERDISSECTIE

FYSIOTHERAPEUTISCH OEFENSCHEMA NA EEN OPERATIE VAN DE BORST MET OKSELKLIERDISSECTIE FYSIOTHERAPEUTISCH OEFENSCHEMA NA EEN OPERATIE VAN DE BORST MET OKSELKLIERDISSECTIE 602 Inleiding Het belangrijkste doel van oefenen na een borstoperatie is om te zorgen dat het schoudergewricht, armen

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel OKSELKLIERTOILET

Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel OKSELKLIERTOILET Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel OKSELKLIERTOILET INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Wanneer wordt een okselkliertoilet uitgevoerd?... 4 Wat houdt een okselkliertoilet in?... 4 Fysiotherapie...

Nadere informatie

Operatief verwijderen van alle okselklieren

Operatief verwijderen van alle okselklieren Operatief verwijderen van alle okselklieren Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC-Havenziekenhuis U wordt behandeld in het Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC - Havenziekenhuis. In deze folder

Nadere informatie

Fysiotherapie na een okselkliertoilet

Fysiotherapie na een okselkliertoilet Kanker Instituut In deze folder vindt u informatie over preventie van lymfoedeem en oefentherapie met een aantal oefeningen. Preventie van lymfoedeem U heeft een operatie ondergaan waarbij klieren in de

Nadere informatie

H Okselklierdissectie

H Okselklierdissectie H.323039.0416 Okselklierdissectie Inleiding Het lymfestelsel in ons lichaam bestaat uit lymfevaten en lymfeklieren. De lymfeklieren werken als een zuiveringsstation: ze maken bacteriën, virussen en andere

Nadere informatie

H Okselklierdissectie

H Okselklierdissectie H.323039.0218 Okselklierdissectie Inleiding Het lymfestelsel in ons lichaam bestaat uit lymfevaten en lymfeklieren. De lymfeklieren werken als een zuiveringsstation: ze maken bacteriën, virussen en andere

Nadere informatie

Leefregels na een okselklierdissectie

Leefregels na een okselklierdissectie Leefregels na een okselklierdissectie 1 U hebt een okselklierdissectie ondergaan. In deze folder vindt u adviezen voor de eerste periode thuis. Wondverzorging De smalle hechtpleisters/steristrips die dwars

Nadere informatie

Bewegen en/of oedeemvorming na een borstoperatie.

Bewegen en/of oedeemvorming na een borstoperatie. Bewegen en/of oedeemvorming na een borstoperatie. Naam patiënt: Geboorte datum: Informatie die voor u van belang is: 1. Bewegen na SN (en/of lumpectomie/ablatio) 2. Bewegen na okselklierdissectie 3. Reconstructie

Nadere informatie

Preventie en behandeling van lymfoedeem van de arm. Informatiebrochure

Preventie en behandeling van lymfoedeem van de arm. Informatiebrochure Preventie en behandeling van lymfoedeem van de arm Informatiebrochure 2 Inleiding u werd in het ziekenhuis opgenomen voor een borstoperatie. Na een operatie voor borstkanker worden soms ook lymfeklieren

Nadere informatie

Okselklierdissectie. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven

Okselklierdissectie. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Okselklierdissectie Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven U heeft met uw specialist besproken dat u binnenkort een operatie ondergaat in verband met borstkanker. Hierbij worden de lymfeklieren

Nadere informatie

Zowel bij een borstsparende als een borstverwijderende operatie zal de chirurg de lymfeklieren uit de oksel verwijderen als:

Zowel bij een borstsparende als een borstverwijderende operatie zal de chirurg de lymfeklieren uit de oksel verwijderen als: Algemeen Bij een okselklierdissectie worden alle lymfeklieren uit de oksel verwijderd. Lymfeklieren zijn te vergelijken met zuiveringsstations, die gezamenlijk het lymfestelsel vormen. Het lymfestelsel

Nadere informatie

Bewegen en/ of oedeemvorming na een liesklieroperatie.

Bewegen en/ of oedeemvorming na een liesklieroperatie. Bewegen en/ of oedeemvorming na een liesklieroperatie. 1. Bewegen na een liesklieroperatie Bewegen na een liesklieroperatie Door uw been zo vaak mogelijk hoog of rechtuit te leggen en dit af te wisselen

Nadere informatie

PATIËNTENINFO LYMFEOEDEEM AAN DE ARM

PATIËNTENINFO LYMFEOEDEEM AAN DE ARM PATIËNTENINFO LYMFEOEDEEM AAN DE ARM REVALIDATIE INHOUD 1 Inleiding... 4 2 Wat is lymfeoedeem en hoe ontstaat het?... 4 3 Raadgevingen... 6 4 Oefenen van schouder en arm... 7 5 Lymfedrainage van de arm...

Nadere informatie

Okselklierdissectie. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven

Okselklierdissectie. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Okselklierdissectie Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Vooraf U heeft met uw specialist besproken dat u binnenkort een operatie ondergaat in verband met borstkanker. Hierbij worden de

Nadere informatie

verwijderen van de oksellymfeklier

verwijderen van de oksellymfeklier patiënteninformatie verwijderen van de oksellymfeklier U wordt opgenomen voor een oksellymfeklierverwijdering. Dit heet ook wel okselklierdissectie. Hoe verloopt deze operatie? Wat kunt u verwachten na

Nadere informatie

Oksel- of lieskliertoilet bij een melanoom

Oksel- of lieskliertoilet bij een melanoom Oksel- of lieskliertoilet bij een melanoom Verwijderen van lymfeklieren mca.nl Inhoudsopgave Wat is een oksel- of lieskliertoilet? 3 Voorbereiding op de ingreep 3 De ingreep 4 Mogelijke klachten na de

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Het voorkomen van lymfoedeem

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Het voorkomen van lymfoedeem Het voorkomen van lymfoedeem HET VOORKOMEN VAN LYMFOEDEEM INLEIDING Onlangs bent u aan borstkanker geopereerd. Het feit dat de lymfklieren zijn verwijderd, brengt het risico met zich mee dat zich vocht

Nadere informatie

Lymfoedeem. Wat is lymfoedeem. Voorstadium van Lymfoedeem. Primair lymfoedeem

Lymfoedeem. Wat is lymfoedeem. Voorstadium van Lymfoedeem. Primair lymfoedeem Lymfoedeem Wat is lymfoedeem Lymfoedeem is een zwelling van een lichaamsdeel, meestal een arm of been, veroorzaakt door de abnormale ophoping van lymfevocht. Het kan zich ook voordoen in het gezicht, de

Nadere informatie

Lymfoedeem Wat is lymfoedeem? Hoe ontstaat lymfoedeem? Primair lymfoedeem Secundair lymfoedeem

Lymfoedeem Wat is lymfoedeem? Hoe ontstaat lymfoedeem? Primair lymfoedeem Secundair lymfoedeem Lymfoedeem Wat is lymfoedeem? Lymfoedeem is een abnormale ophoping van lymfevocht in een lichaamsdeel. Het ontstaat als de lymfevaten niet in staat zijn dit vocht af te voeren. De oorzaak hiervan is een

Nadere informatie

Amputatie van de borst

Amputatie van de borst Amputatie van de borst Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC- Havenziekenhuis U wordt behandeld in het Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC - Havenziekenhuis. In deze folder leest u wat u kunt verwachten

Nadere informatie

Wat is lymfoedeem? 2 Wat zijn de verschijnselen? 2 Hoe ontstaat lymfoedeem? 2 Hoe wordt de diagnose gesteld? 3 Individueel behandelprogramma 4 5

Wat is lymfoedeem? 2 Wat zijn de verschijnselen? 2 Hoe ontstaat lymfoedeem? 2 Hoe wordt de diagnose gesteld? 3 Individueel behandelprogramma 4 5 Wat is lymfoedeem? is een abnormale ophoping van lymfevocht in een lichaamsdeel. Het ontstaat als de lymfevaten niet in staat zijn dit vocht af te voeren door een beschadiging of afwezigheid van lymfevaten,

Nadere informatie

H.323039.1014. Okselklierdissectie

H.323039.1014. Okselklierdissectie H.323039.1014 Okselklierdissectie Inleiding Het lymfestelsel in ons lichaam bestaat uit lymfevaten en lymfeklieren. De lymfeklieren werken als een zuiveringsstation: ze maken bacteriën, virussen en andere

Nadere informatie

Informatie over de okselklierdissectie. (Het verwijderen van de lymfeklieren uit de oksel)

Informatie over de okselklierdissectie. (Het verwijderen van de lymfeklieren uit de oksel) Informatie over de okselklierdissectie (Het verwijderen van de lymfeklieren uit de oksel) 2 De operatie aan de oksel De chirurg of verpleegkundig specialist heeft met u besproken dat u in aanmerking komt

Nadere informatie

Lymfoedeem. Lymfoedeem

Lymfoedeem. Lymfoedeem 1 is een ophoping van lymfevocht. Men spreekt ook vaak van een dikke arm. Als u een okselklieruitruiming onderging of als uw lymfeklieren werden bestraald, dan moet u rekening houden met een aantal aandachtspunten.

Nadere informatie

Preventie van lymfoedeem van de onderste ledematen

Preventie van lymfoedeem van de onderste ledematen Preventie van lymfoedeem van de onderste ledematen informatie voor patiënten INLEIDING 3 LYMFESTELSEL EN LYMFOEDEEM 4 RICHTLIJNEN TER PREVENTIE VAN LYMFOEDEEM 6 BEHANDELING VAN LYMFOEDEEM 9 SIGNALEN BEGINNEND

Nadere informatie

De behandeling van lymfoedeem

De behandeling van lymfoedeem Dermatologie Patiënteninformatie De behandeling van lymfoedeem U ontvangt deze informatie, omdat bij u lymfoedeem is geconstateerd. Dit is een abnormale ophoping van lymfevocht. In deze informatie leest

Nadere informatie

Okselklierdissectie en lymfoedeem

Okselklierdissectie en lymfoedeem Okselklierdissectie en lymfoedeem Inleiding Uw behandelend arts heeft u verteld dat u bij een operatie aan uw borst vanwege een tumor misschien een zogenaamd okselklierdissectie krijgt. Borstkanker kan

Nadere informatie

Verwijderen van de okselklier en lymfoedeem

Verwijderen van de okselklier en lymfoedeem Verwijderen van de okselklier en lymfoedeem Inleiding Uw behandelend arts heeft u verteld dat u bij een operatie aan uw borst vanwege een tumor misschien een zogenaamd okselklierdissectie krijgt. Borstkanker

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Lymfoedeem

PATIËNTEN INFORMATIE. Lymfoedeem PATIËNTEN INFORMATIE Lymfoedeem Deze folder bevat informatie over lymfoedeem; wat is het, hoe kan het ontstaan en wat kunt u er zelf aan doen om de kans op lymfoedeem zo klein mogelijk te maken. Daarnaast

Nadere informatie

Verwijderen van de lymfeklieren in de oksel (okselklierdissectie)

Verwijderen van de lymfeklieren in de oksel (okselklierdissectie) Verwijderen van de lymfeklieren in de oksel (okselklierdissectie) 1. Wat is het lymfestelsel? 2. Wat gebeurt er bij een okselklierdissectie? 3. Welke verdoving? 4. Hoe bereidt u zich voor op de operatie?

Nadere informatie

Leefregels na een borst besparende operatie en een okselklierdissectie

Leefregels na een borst besparende operatie en een okselklierdissectie Leefregels na een borst besparende operatie en een okselklierdissectie U hebt een borstbesparende en een okselklierdissectie ondergaan. In deze folder vindt u adviezen voor de eerste periode thuis. Wondverzorging

Nadere informatie

Leefregels na een borstamputatie

Leefregels na een borstamputatie Leefregels na een borstamputatie U hebt een borstamputatie en een okselklierdissectie ondergaan. In deze folder vindt u adviezen voor de eerste periode thuis. Wondverzorging De smalle hechtpleisters/steristrips

Nadere informatie

Okselkliertoilet (okselklierdissectie)

Okselkliertoilet (okselklierdissectie) Chirurgie Patiënten informatie dossier Mammacare Okselkliertoilet (okselklierdissectie) Binnenkort wordt u in het ziekenhuis opgenomen voor een okselkliertoilet. Bij deze operatie verwijdert de chirurg

Nadere informatie

Leefregels na een borstamputatie

Leefregels na een borstamputatie Leefregels na een borstamputatie 1 U hebt een borstamputatie ondergaan. In deze folder vindt u adviezen voor de eerste periode thuis. Wondverzorging De smalle hechtpleisters/steristrips die dwars over

Nadere informatie

Behandeling van lymfoedeem

Behandeling van lymfoedeem Dermatologie Behandeling van lymfoedeem Algemene informatie Inleiding U heeft van uw arts vernomen dat u last heeft van lymfoedeem. U heeft al uitleg gehad wat dit is en wat een eventuele behandeling is.

Nadere informatie

Leefregels na mamma operatie

Leefregels na mamma operatie Leefregels na mamma operatie Chirurgie 4A/4B Beter voor elkaar Leefregels na een borst (mamma) operatie Inleiding In deze folder vindt u algemene informatie over een borstoperatie in ons ziekenhuis. Wij

Nadere informatie

Borstverwijdering bij borstkanker (ablatio mamma)

Borstverwijdering bij borstkanker (ablatio mamma) Borstverwijdering bij borstkanker (ablatio mamma) Uw chirurg heeft met u besproken, dat u in aanmerking komt voor een gehele verwijdering van de borst. In deze folder leest u hier meer over. Wanneer wordt

Nadere informatie

Arm en schouderoefeningen bij verwijderen van okselklieren

Arm en schouderoefeningen bij verwijderen van okselklieren Arm en schouderoefeningen bij verwijderen van okselklieren Als uit het onderzoek van de schildwachtklier is gebleken dat deze uitzaaiingen heeft, dan is verwijdering van (een deel) van de okselklieren

Nadere informatie

Bijlage 2: Borstkanker: adviezen over bewegen en voorkomen/beperken van lymfoedeem

Bijlage 2: Borstkanker: adviezen over bewegen en voorkomen/beperken van lymfoedeem Bijlage 2: Borstkanker: adviezen over bewegen en voorkomen/beperken van lymfoedeem Kortgeleden is bij u een borstoperatie en/of een operatie van de lymfeklieren in de oksel uitgevoerd. Met onderstaande

Nadere informatie

Okselklierdissectie. Mammapoli

Okselklierdissectie. Mammapoli 00 Okselklierdissectie Mammapoli U wordt binnenkort opgenomen voor een okselklierdissectie, al dan niet in combinatie met een operatie aan de borst. De opname vindt plaats op afdeling Heelkunde, (4e etage).

Nadere informatie

Okselklierdissectie en lymfoedeem

Okselklierdissectie en lymfoedeem Okselklierdissectie en lymfoedeem Inleiding Uw behandelend arts heeft u verteld dat u bij een operatie aan uw borst vanwege een tumor misschien een zogenaamd okselklierdissectie krijgt. Borstkanker kan

Nadere informatie

Bewegen en/of oedeemvorming na een borstoperatie.

Bewegen en/of oedeemvorming na een borstoperatie. Bewegen en/of oedeemvorming na een borstoperatie. Naam patiënt: Geboorte datum: Informatie die voor u van belang is: 1. Bewegen na SN 2. Bewegen na okselklierdissectie 3. Reconstructie 4. Algemene informatie

Nadere informatie

Leefregels na mamma operatie

Leefregels na mamma operatie Leefregels na mamma operatie Chirurgie 4A/4B Beter voor elkaar 2 Leefregels na een borst (mamma) operatie Inleiding In deze folder vindt u informatie over leefregels na de operatie. De verpleegkundige

Nadere informatie

Verwijderen van lymfelieren in het bekken bij prostaat- kanker

Verwijderen van lymfelieren in het bekken bij prostaat- kanker Verwijderen van lymfelieren in het bekken bij prostaat- kanker In overleg met de uroloog heeft u besloten operatief de lymfeklieren in het bekken te laten verwijderen. In medische termen wordt dit ook

Nadere informatie

Schildwachtklieronderzoek en -verwijdering bij borstkanker

Schildwachtklieronderzoek en -verwijdering bij borstkanker Schildwachtklieronderzoek en -verwijdering bij borstkanker Uw chirurg heeft met u besproken, dat binnenkort bij u een schildwachtklieronderzoek en -verwijdering plaatsvindt. In deze folder leest u hier

Nadere informatie

Adviezen na een borstoperatie

Adviezen na een borstoperatie Adviezen na een borstoperatie Informatie voor patiënten MB0007-1500 oktober 2014 Bronovo www.bronovo.nl Bronovolaan 5 2597 AX Den Haag Postbus 96900 2509 JH Den Haag 070 312 41 41 Medisch Centrum Haaglanden

Nadere informatie

Het okselkliertoilet

Het okselkliertoilet Afdeling: Onderwerp: Chirurgie 1 Inleiding Borstkanker verspreidt zich doorgaans het eerst naar de lymfeklieren in de oksel (okselklieren). Vanuit deze klieren kan borstkanker zich verder in het lichaam

Nadere informatie

Aanvullende behandeling en controle bij borstkanker

Aanvullende behandeling en controle bij borstkanker Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Aanvullende behandeling en controle bij borstkanker z Chirurg en verpleegkundig specialist 1 Medische ontrole Na een borstsparende

Nadere informatie

De schildwachtklierprocedure

De schildwachtklierprocedure Afdeling: Onderwerp: Chirurgie De schildwachtklierprocedure 1 De schildwachtklierprocedure Inleiding In uw borst is een kwaadaardige tumor ontdekt. Om die reden wordt u binnenkort geopereerd. Bij een operatie

Nadere informatie

Informatie voor thuis Na een opname op afdeling D2, locatie Dordwijk

Informatie voor thuis Na een opname op afdeling D2, locatie Dordwijk Informatie voor thuis Na een opname op afdeling D2, locatie Dordwijk Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent opgenomen geweest op afdeling D2. De specialist

Nadere informatie

Oefeningen voor de schouder na een okselkliertoilet

Oefeningen voor de schouder na een okselkliertoilet Oefeningen voor de schouder na een okselkliertoilet 1 Tijdens de operatie zijn bij u de lymfeklieren uit de oksel verwijderd. Door de operatie kan de beweeglijkheid van de schouder minder zijn, daarom

Nadere informatie

AZ Monica, campus Antwerpen Harmoniestraat 68 2018 Antwerpen T 03 240 20 20 F 03 240 20 40

AZ Monica, campus Antwerpen Harmoniestraat 68 2018 Antwerpen T 03 240 20 20 F 03 240 20 40 AZ Monica, campus Antwerpen Harmoniestraat 68 2018 Antwerpen T 03 240 20 20 F 03 240 20 40 AZ Monica, campus Deurne Florent Pauwelslei 1 2100 Deurne T 03 320 50 00 F 03 320 56 00 Borstchirurgie: Lymfoedeem

Nadere informatie