Reactievergelijkingen

Transcriptie

1 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Emiel D 23 maart 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Aan het einde van dit hoofdstuk kun je:... kloppend maken Coëfficienten die geen gehele getallen zijn opstellen Toets Maak de bovenste toets Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Aan het einde van dit hoofdstuk kun je:... kloppend maken; kloppend maken waarvan de coëfficienten geen gehele getallen zijn; opstellen. Veel lees- en kijkplezier!! Pagina 2

4 kloppend maken Als je twee of meer stoffen bij elkaar gooit dan gebeurt er soms iets. Niet altijd, maar soms. Sommige stoffen "reageren op elkaar". Soms een klein beetje, soms heel heftig (net zoals sommige mensen trouwens). Wat er dan gebeurt is, dat de atomen waar de stoffen uit bestaan zich anders met elkaar gaan verbinden, zodat er nieuwe stoffen ontstaan. Het is erg belangrijk dat er daarbij van elke soort geen atomen verdwijnen of bijkomen. Die dingen zijn namelijk haast niet kapot te krijgen. Voorbeeld; C 6 H O 2 =... CO H 2 O Je kijkt welke cijfers vast staan. Er is maar 1 C 6 H 12 dus je moet 6 koolstofatomen lozen. Dit kan in dit geval alleen maar door 6 CO 2 moleculen te maken. (6x C = C 6 /6C) C 6 H O 2 = 6 CO H 2 O is het nu. Dan ga je kijken, hoeveel waterstofatomen je standaard hebt. Je kan aflezen dat je er 12 nodig hebt. In H 2 O zitten 2 waterstofatomen, dus 12:2 = 6 H 2 O atomen. C 6 H O 2 = 6 CO H 2 O Als laatste ga je de zuurstofatomen kloppend maken. Dit doe je door het totaal te tellen. (6xO 2 van de atoom CO 2 + 6x 0 van H 2 O) Je komt uit op 18 atomen totaal. Vervolgens deel je 18 door 2, en kom je uit op 9. C 6 H O 2 = 6 CO H 2 O is nu het eindresultaat. Als je op een getal uitkomt tijdens het delen, dat een decimaal bevat, bijv 1,5, doe je alle aantal atomen x2, zodat je 3 hebt. Film Klik op onderstaande link voor een film over reactievergelijkingen: maken kn.nu/ww.8961ce5 (youtube.com) Oefenen Het kloppend maken van reactievergelijkingen. Klik op de onderstaande link om te oefenen: Nog niet duidelijk? Als het nog niet duidelijk is hoe je een reactievergelijking kloppend maakt kun je ook de link hieronder bekijken: Pagina 3

5 Coëfficienten die geen gehele getallen zijn Soms kun je een reactie kloppend maken door een coëfficiënt in te vullen, die geen geheel getal is. Een voorbeeld is deze reactievergelijking: C 2 H 6 (g) +...O 2 (g)? 2 CO 2 (g) + 3 H 2 O(??") die je kloppend kunt maken door voor de O 2 het getal 3½ te zetten. Met 3½ moleculen O 2 heb je immers 7 O-atomen voor de pijl en je hebt er ook 7 achter de pijl. De afspraak was, dat de coëfficiënten gehele getallen moesten zijn. Dat kun je simpel oplossen door de hele handel (dus alle coëfficiënten) met 2 te vermenigvuldigen: C 2 H 6 (g) + 3½ O 2 (g)? 2 CO 2 (g) + 3 H 2 O(??") wordt (alles 2): 2 C 2 H 6 (g) + 7 O 2 (g)? 4 CO 2 (g) + 6 H 2 O(??") Voer zelf de na controle uit: zijn alle H s, alle C s en alle O s kloppend? Omdat je één niet-geheel getal op deze manier simpel kunt wegwerken, geven we nog één tip: als er een atoomsoort staat, die in zijn eentje staat, maak die dan als laatste kloppend. In het bovenstaande geval kun je dus het beste de O s (staat alleen in de stof O 2 ) als laatste kloppend maken en dan uiteindelijk alles naar gehele getallen omwerken. In dit voorbeeld zie je de verbranding van ethaan: 2 C 2 H 6 (g) + 7 O 2 (g) -> 4 CO 2 (g) + 6 H 2 O (l) Het bijzondere aan deze reactievergelijking is dat er voor ieder molecuul een getal staat. Dit getal noemen we de coëfficiënt. Met een getal voor een molecuul geef je aan dat er meer dan 1 molecuul mee doet in de reactie. Een reactie moet kloppend zijn. Dit betekent dat er voor en na de reactie precies evenveel atomen aanwezig zijn. Dit kun je bereiken door voor de moleculen een coëfficiënt te zetten. Een coëfficiënt is altijd een heel getal! Eindig je op bijvoorbeeld 1,5 doe dan alle coëfficiënten X2. In dit voorbeeld zie je de verbranding van waterstof: H 2 (g) + O 2 (g) -> H 2 O (l) De reactie klopt niet. Er zijn voor de reactie 2 H (waterstof) en 2 O (zuurstof) atomen aanwezig. Na de reactie zijn er 2 H atomen en 1 O atoom aanwezig. Er is dus 1 O verdwenen. Dit is onmogelijk. Daarom moeten we coëfficiënten toevoegen. Eerst doen we dat bij water: H 2 (g) + O 2 (g) -> 2 H 2 O (l) Bij een nieuwe telling blijkt dat we nu voor de reactie nog steeds 2 H en 2 O atomen hebben. Na de reactie hebben we 4 H en 2 O atomen. Daarom moeten we voor de reactie nog een coëfficiënt voor de H2 zetten. 2 H 2 (g) + O 2 (g) -> 2 H 2 O (l) De reactie is nu kloppend. Voor: 4 H en 2 O en Na: 4 H en 2 O. Prezi Bekijk de onderstaande Prezi: Pagina 4

6 opstellen Als je een "reactieschema in formules" wilt omzetten in een "reactievergelijking", dan mag je beslist niet meer knoeien aan de formules van de stoffen. De index van een formule, het getalletje rechts onder een symbool, mag dus nooit gewijzigd worden! Door de formule van een stof vaker te gebruiken, neemt het aantal keren dat een element voorkomt in de vergelijking vanzelf toe. De coëfficiënt het getal vóór een formule, mag dus wel aangepast worden! Je moet hierbij wel goed het verschil weten tussen de coëfficiënt en de index van een formule De coëfficiënt is het getal dat vóór de formule staat. Het geeft aan hoe vaak het molekuul van die stof wordt gebruikt in de reactievergelijking. Als er voor een formule geen getal staat vermeld, dan lezen we daar een 1 voor. Voorbeeld: 2 C 3 H 8 O betekent dat je te maken hebt met 2 molekulen C 3 H 8 O Hoe stel je een reactievergelijking uit een verhaaltje op? 1. Stel een reactieschema in woorden op. Lees daarbij de opgave goed! 2. Schrijf onder de stofnamen de juiste molecuulformules, inclusief de toestandsaanduidingen (s), (??"), (g) of (aq). 3. Maak de vergelijking kloppend. Voorbeeld 1: Bij de reactie tussen chroom en chloor ontstaat chroomchloride (CrCl 3 (s)). Geef de reactievergelijking. - chroom is een element (niet-ontleedbare stof) en het is een metaal. De formule van de stof chroom is dus Cr(s). - chloor is ook een niet-ontleedbare stof en het is een gas. Bovendien is chloor een uitzondering, omdat er een tweetje bijmoet 2. De formule van de stof chloor is dus Cl 2 (g). - chroomchloride is gegeven: CrCl 3 (s) Stap 1: chroom (vast) + chloor (gas)? chroomchloride (vast) Stap 2: Cr(s) + Cl 2 (g)? CrCl 3 (s) Stap 3: 2 Cr(s) + 3 Cl 2 (g)? 2CrCl 3 (s) Na verloop van tijd zul je stap 1 waarschijnlijk overslaan en dat mag ook, maar bij twijfel mag je die stap natuurlijk altijd opschrijven. Hetzelfde geldt voor stap 2. Denk er altijd aan, dat een reactievergelijking kloppend moet worden gemaakt! Stop dus niet na stap 2! Film Bekijk het onderstaande filmpje: Oefenen Klik op de onderstaande link om te oefenen met het opstellen van reactievergelijkingen: Pagina 5

7 Toets Maak de bovenste toets Toetsvragen bij Hoofdstuk: kn.nu/en0mf Reactievergelijking kloppend maken Maak de volgende onvolledige reactievergelijking kloppend: Als het 0 is vul dan 0 in!... CO H2O -->... C6H12O O2 CO2 + H2O --> C6H12O6 + O2 Reactievergelijking kloppend maken Maak de volgende onvolledige reactievergelijking kloppend: Als het 0 is vul dan 0 in!... NH NO2 -->... N H20 NH3 + NO2 --> N2 + H2 Reactievergelijking kloppend maken Maak de volgende onvolledige reactievergelijking kloppend: Als het 0 is vul dan 0 in!... C12H22O KClO3 -->... KCl +... CO H2O C12H22O11 + KClO3 --> KCl + CO2 + H2O Test Test Pagina 6

8 Reactievergelijking kloppend maken Maak de volgende onvolledige reactievergelijking kloppend: Als het 0 is vul dan 0 in!... K2Cr2O HBr -->... KBr +... CrBr +... H2O +... Br2 K2Cr2O7 + HBr --> KBr + CrBr + H2O + Br2 Reactievergelijking kloppend maken Maak de volgende onvolledige reactievergelijking kloppend: Als het 0 is vul dan 0 in!... C3H8O +... O2 -->... CO H2O C3H8O + O2 --> CO2 + H2O Reactievergelijking opstellen Geef de vergelijking voor de onderstaande reactie: Voor de lancering van de spaceshuttle werd een mengsel van aluminium (Al) en ammoniumperchloraat (NH4ClO4) als vaste brandstof gebruikt. Bij de lancering wordt het mengsel omgezet in aluminiumchloride (AlCl3), stikstof (N2), aluminiumoxide (Al2O3) en waterdamp (H2O) > > Reactievergelijking kloppend maken Voor de productie van synthesegas, een mengsel van koolstofmonooxide en waterstofgas, laat men methaan reageren met waterdamp. Sleep hieronder de stoffen naar de goede kant. 1. Beginstoffen 2. Beginstoffen 3. Eindstoffen 4. Eindstoffen a. b. c. d. Koolstofmonooxide Water Waterstofgas Methaan Pagina 7

9 kn.nu/82zd1 Toetsvragen bij Hoofdstuk 1 kn.nu/3rsgx Pagina 8

10 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Emiel D Laatst gewijzigd 23 maart 2016 om 14:09 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Bronnen Bron maken Type Link Pagina 9