Quickscan Wcpv. 6 oktober 2006

Transcriptie

1 Quickscan Wcpv 6 oktober 2006

2 Samenvatting De VNG heeft opdracht gegeven te onderzoeken of er voor de uitvoering van de wettelijke taken in het kader van de collectieve preventie voldoende middelen in het Gemeentefonds zitten. Dit onderzoek is uitgevoerd om in het kader van de door de Tweede Kamer gevraagde evaluatie van de Wet collectieve preventie volksgezondheid (Wcpv) te kunnen aangeven hoe de uitvoering van de Wcpv-taken qua financiën verloopt. Wij zijn nagegaan welke middelen in het verleden aan het Gemeentefonds zijn toegevoegd voor de uitvoering van de Wcpv. De oorspronkelijke toevoegingen zijn op basis van het accres van het Gemeentefonds herrekend naar prijspeil Deze keuze voor prijspeil 2004 is gemaakt, omdat wij voor dit jaar ook over de gegevens van benchmark van de GGD beschikken. Deze maken inzichtelijk hoeveel de gemeenten uitgeven aan de Wcpv. Uitgaande van de huidige uitgaven (2004) zijn de middelen die in het gemeentefonds zijn gestort niet toereikend voor de uitvoering van de Wcpv. Het verschil bedraagt 86,4 miljoen euro. In totaal is er 343,5 miljoen beschikbaar in het Gemeentefonds voor Wcpv-taken, terwijl er door gemeenten ten minste 429,9 miljoen moet worden besteed. Het verschil ad 86,4 miljoen is een zeer conservatieve schatting. We hebben namelijk een aantal zaken buiten beschouwing gelaten. In de berekening zijn de uitgaven van gemeenten aan Wcpv-gerelateerde taken (circa 15 miljoen) niet meegenomen. Daarnaast is al bekend dat de formatie voor Infectieziektebestrijding en medische milieukunde niet voldoet aan de norm en dat het invoeren van kwaliteitssystemen kosten meebrengen. In totaal gaat het om een extra bedrag van 6 miljoen aan salariskosten (exclusief overhead). Dit is niet verwerkt. Ook de gemeentelijke kosten voor de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) zijn niet meegenomen. Deze taak gaat over naar de WMO. Voor deze taak is overigens nooit geld in het Gemeentefonds gestort. Voor Jeugdgezondheidszorg loopt een evaluatie waaruit duidelijk zal worden of de huidige middelen voor de JGZ volstaan. In dit rapport hebben wij de kosten voor de JGZ 0-4 neutraal meegenomen. Dat houdt in dat we de kosten gelijk hebben gesteld aan de beschikbare middelen (Gemeentefonds en RSU). Het evaluatierapport wordt in oktober verwacht. Voor deeltaken binnen JGZ, zoals logopedische screening, gezondheidsbevordering en epidemiologie zijn geen uitvoeringsnorm opgesteld. Ook jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 1

3 hebben wij geen rekening gehouden met JGZ-uitgaven aan anderen dan de GGD of thuiszorg. De structurele kosten van het Elektronische Kind dossier zijn buiten deze quickscan gelaten, omdat deze worden meegenomen in het onderzoek naar de meerkosten voor gemeenten voor het Jeugdbeleid. Eventuele meerkosten voor de opleiding van sociaal geneeskundigen zijn ten tijde van het opstellen van deze quickscan nog niet bekend. Op termijn wordt een aantal gemeenten geconfronteerd met kosten voor de academische werkplaatsen. Dit gaat spelen vanaf Tot slot maken gemeenten kosten voor de Wcpv die niet via de GGD of de thuiszorg (JGZ) lopen. Ook deze kosten zijn bij de berekeningen niet in beeld gebracht jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 2

4 1 Inleiding Per 1 januari 1989 is de Wet collectieve preventie volksgezondheid (Wcpv) ingevoerd. In deze wet zijn de taken beschreven van de gemeenten op het terrein van de collectieve preventie en de afstemming met de curatieve zorg. In de wet is geregeld dat de gemeenten zorgdragen voor het instellen en in stand houden van een gezondheidsdienst. Deze gezondheidsdienst of GGD voert in opdracht van gemeenten de taken van de Wcpv uit, te weten: - medische milieukunde - infectieziektebestrijding - technische hygiënezorg - jeugdgezondheidszorg - epidemiologie - advisering van gemeenten terzake facetbeleid - afstemming cure, care en preventie - de openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ): deze wordt per 1 januari 2007 naar de WMO overgeheveld. Na de invoering is de Wcpv enkele malen gewijzigd, voor het laatst per 1 januari Vanaf dat moment hebben de gemeenten (ook) de regie over de 0- tot 4-jarigen gezondheidszorg, naast de regie die ze al hadden voor 4 tot 19- jarigen. De JGZ 0-4 werd tot 2003 uitgevoerd door de thuiszorg (één regio uitgezonderd, daar voerde de GGD de 0- tot 4-jarigenzorg uit) en gefinancierd via de AWBZ. Per deze datum is de wet aangevuld met een Algemene maatregel van bestuur, het Besluit JGZ, waarin het basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg 0 tot 19 jaar wettelijk is verankerd. Per 1 januari 2003 vallen de Wcpv-taken onder de Kwaliteitswet zorginstellingen en is voor elke taak de noodzakelijke kwaliteit in kaart gebracht via versterkingstrajecten en via het opstellen van HKZcertificeringschema s. De gemeenten hebben via het Gemeentefonds en specifieke uitkeringen geld ontvangen voor de uitvoering van de Wcpv. De VNG heeft onderzocht welke middelen in het Gemeentefonds zijn gestort om de Wcpv uit te voeren. Van Naem & Partners heeft de huidige kosten van de uitvoering van de Wcpv in beeld gebracht. De huidige kosten zijn verhoogd met noodzakelijke investeringen voor een kwalitatief voldoende uitvoering van de taken, zoals uit versterkingstrajecten en normschema s naar voren is gekomen. De (gecorrigeerde) kosten worden vergeleken met de beschikbare middelen in het Gemeentefonds. In eerste instantie is in beeld gebracht hoeveel geld - op basis van stortingen in het verleden - in het Gemeentefonds zit voor de uitvoering van de Wcpv jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 3

5 Vervolgens is op basis van de benchmark van GGD Nederland in beeld gebracht wat gemeenten betalen aan de GGD voor de uitvoering van de Wcpv. De kosten van de uitvoering van de Wcpv zijn verhoogd met een raming van de kosten van de beleidscapaciteit van gemeenten die betrekking heeft op de uitvoering van de Wcpv. De kwaliteit van de dienstverlening verschilt per GGD. Daarom is op basis van de bevindingen van de Inspectie Gezondheidszorg (IGZ) gekeken of er conclusies te trekken zijn over de kwaliteit van de dienstverlening en het beschikbare budget van een GGD. Tot slot hebben we gekeken of er wettelijke eisen zijn of vastgestelde normen welke nog niet worden gehanteerd door de GGD en. Deze achterstallige dienstverlening is financieel vertaald. De vergelijking van de bedragen in het Gemeentefonds versus de kosten van de uitvoering zijn gemaakt op basis van de begroting De meest recent beschikbare gegevens van de benchmark van GGD zijn die van het jaar Het verschil tussen inkomsten van gemeenten (Gemeentefonds) en kosten wordt geïndexeerd naar het prijspeil van Afbakening van het onderzoek Taken Wcpv Uitgangspunt van dit onderzoek is de Wcpv. Wij gaan na hoeveel geld de gemeenten via de GGD besteden aan de uitvoering van de Wcpv. Ook nemen wij mee hoeveel de gemeenten via de thuiszorg uitgeven. Maar de middelen die de gemeenten via andere instellingen aanwenden voor preventie (bijvoorbeeld welzijninstellingen) konden wij in dit kader niet in beeld brengen. Overige taken GGD en leveren over het algemeen een breder takenpakket dan de Wcpv. Daarom moeten wij de totale kosten van de GGD splitsen in Wcpv-taken en overige taken. Gemeenten financieren de uitvoering van de Wcpv. Als GGD en ook andere inkomsten ontvangen, zijn deze inkomsten in dit onderzoek in mindering gebracht op de totale kosten. De gemeentelijke bijdrage voor de Wcpv is hier dus een nettobijdrage. Niet meegenomen taken De onderstaande taken zijn in dit onderzoek buiten beschouwing gelaten. Deze producten van de GGD vallen niet onder Wcpv: - Sociaal-medische advisering en medische advisering Wvg - Inspectie Kinderopvang (andere financiering) jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 4

6 - Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (bijdrage van de GGD in deze taak wordt anders gefinancierd) 1 - Forensische zorg - Ambulancedienst - Meldkamer/Centrale Post Ambulance - TBC-bestrijding penitentiaire inrichtingen - TBC-bestrijding asielzoekers - OGGZ (gaat naar de Wmo) 2 (huidige besteding circa 20 mln.) - Verslavingszorg - Reizigersadvisering. Rijksvaccinatieprogramma (RVP) De uitvoering van het Rijksvaccinatieprogramma is onderdeel van het basistakenpakket JGZ De vaccins worden door de entadministraties verstrekt en hiervoor maken de thuiszorginstellingen en GGD en (en dus de gemeenten) geen kosten. Daarnaast ontvangen de instellingen een vergoeding per vaccin om de organisatiekosten te dekken. Een deel van de GGD en kan het RVP kostendekkend uitvoeren (dus met de ontvangen vergoeding). De overige GGD en maken hogere kosten, die dan door de gemeenten worden vergoed. In onze berekeningen zijn deze kosten meegenomen. JGZ 0-19 jaar Per 1 januari 2003 zijn er ten behoeve van de 0 tot 19-jarigen JGZ twee geldstromen naar de gemeenten gekomen: - De voormalige Tijdelijke regeling vroegsignalering (TRV) is overgeheveld naar het Gemeentefonds. Deze middelen worden bijna volledig besteed aan het maatwerk De Regeling Specifieke Uitkering (RSU) JGZ is voor de uitvoering van het uniforme deel van het basistakenpakket JGZ 0 tot 19 jaar toegevoegd aan het Gemeentefonds als aanvulling op het bedrag dat al het Gemeentefonds aanwezig was. 1 De veiligheidsregio s zijn nog volop in ontwikkeling. In het kader hiervan zijn op korte termijn rapporten te verwachten, waarin een duidelijke afbakening komt tussen rampenbestrijding en infectieziektebestrijding en de financiering van deze taken. In afwachting van deze ontwikkelingen is de GHOR buiten dit onderzoek gelaten. 2 Er werd in 2004 circa 20 miljoen besteed van de OGGZ. Hiervoor is nooit geld in het Gemeentefonds gestort jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 5

7 Door bijna alle gemeenten worden de RSU en de voormalige TRV-gelden betaald aan de thuiszorg voor het uitvoeren van hun aandeel in de uitvoering van het basistakenpakket JGZ. Uitzondering hierop zijn de regio s waar de GGD (ook) de 0- tot 4-jarigenzorg uitvoert. Dat is nu in vier regio s en een gedeelte van een regio het geval. In een aantal gevallen loopt de financiering van de 0- tot 4-jarigenzorg via de GGD. De GGD krijgt van de gemeenten opdracht om de 0 tot 19-jarigenzorg uit te voeren en moet voor het 0- tot 4-jarigendeel de thuiszorg in te schakelen. De GGD ontvangt dan de RSU en de maatwerkgelden en betaalt deze door aan de betreffende thuiszorgorganisaties. Op het moment dat deze quickscan is opgesteld, wordt de evaluatie van de integrale JGZ uitgevoerd. De resultaten hiervan worden medio oktober 2006 verwacht. Eventuele financiële gevolgen voor de gemeenten komen uit dat onderzoek naar voren. Wij laten die hier derhalve buiten beschouwing. Stimuleringsfonds GGD en hebben ook middelen uit een stimuleringsfonds OGZ ontvangen voor het uitvoeren van landelijke projecten. Dit fonds bestaat niet meer. De projecten hebben wel effect gehad op de taakuitvoering van de GGD en. De structurele kosten als gevolg van de tijdelijke stimuleringsgelden zijn in de huidige kosten verwerkt. Taakverzwaring gemeenten De verplichting tot 0pstelling van de gemeentelijke nota volksgezondheid is volgens VWS geen taakverzwaring. De gemeenten voeren deze activiteit met eigen middelen uit. Ook bij de toekenning van de regierol over JGZ 0 tot 19 jaar zijn geen extra middelen voor de gemeenten beschikbaar gesteld voor uitbreiding van beleidscapaciteit. In drie regio s wordt een deel van de RSU aangewend voor gemeentelijke kosten. Dit is niet conform de geest van de regeling en het convenant JGZ van VNG (mede namens de GGD), LVT (nu Aktiz) en het ministerie van VWS. Versterkingsprojecten RIVM Het ministerie van VWS heeft geld beschikbaar gesteld voor het versterken van de infrastructuur van infectieziektebestrijding. Een gedeelte van deze extra middelen, die worden ingezet via het RIVM, komt ten goede aan (bovenregionale samenwerkingsverbanden van) de GGD. Deze extra middelen hebben geen directe invloed op de inhoud van het takenpakket van de GGD (gemeenten), maar zijn gericht op het verbeteren van de kwaliteit. Deze middelen zijn in dit onderzoek niet meegenomen. Deze zijn voor de gemeenten budgettair neutraal jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 6

8 3 Toevoegingen aan Gemeentefonds voor uitvoering van Wcpv 3.1 Historische stortingen Voor 1982 was er in Nederland geen sprake van een landelijkdekkend netwerk van basisgezondheidsdiensten. Sommige gemeenten beschikten wel over zo n dienst. Dit vanuit hun autonoom gevoelde verantwoordelijkheid. De bijbehorende kosten waren geheel voor eigen rekening. Het Rijk had begin jaren tachtig de wens om tot een landelijkdekkend netwerk te komen. Hiertoe heeft het Rijk in 1982 ter stimulering 80 miljoen gulden aan middelen geheralloceerd. Pas met invoering van de Wcpv in 1989 is de plicht opgenomen om een dergelijke gezondheidsdienst in stand te houden. In 1989 is de Wcpv ingevoerd. Hiertoe is een bedrag van 80,2 miljoen gulden en een bedrag van 2,5 miljoen gulden vrijgemaakt. Op deze bedragen is bij de overheveling naar het Gemeentefonds een korting in mindering gebracht. Een en ander conform het Brinkman-akkoord. De bedragen voor Wcpv-taken exclusief korting zijn: - 25,7 miljoen gulden voor de jeugdgezondheidszorg 4 tot 19 jaar - 2,9 miljoen gulden voor jeugdtandzorg - 2,7 miljoen gulden voor de niet-curatieve geslachtziektebestrijding; - 2,5 miljoen gulden voor gemeentelijk vestigingsbeleid huisartsen (vooruitlopend op het expireren van het vestigingsbeleid huisartsen overgeheveld. Doel: Deze middelen kunnen worden aangewend voor collectieve preventie (algemeen)). - Voor het tot stand brengen van basisgezondheidsdiensten door gemeenten is 45,2 miljoen gulden aan het Gemeentefonds toegevoegd. Deze middelen waren bedoeld voor huisvesting en apparaatskosten; voor de instelling en instandhouding van basisgezondheidsdiensten. In de jaren na inwerkingtreding van de Wcpv zijn weer nieuwe taken opgedragen aan de basisgezondheidsdiensten van gemeenten. Hiervoor zijn verschillende bedragen aan het Gemeentefonds toegevoegd. - In 1989 en 1990 is voor de stimulering van regionale samenwerkingsverbanden GVO 1,3 respectievelijk 0,8 miljoen gulden toegevoegd. (Uiteindelijk is de storting in het GF - volgens circulaire Gemeentefonds 19 september 1989, pagina 10-2,1 miljoen (waarvan in ,3 miljoen en in ,8 miljoen). - In 1990 is voor de tuberculosebestrijding 21,3 miljoen gulden toegevoegd. Daarbij is de apparatuur van de toenmalige tuberculose bestrijdingsdiensten om niet overgedragen jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 7

9 - In 1992 is 6,2 miljoen gulden voor epidemiologie, inclusief aids- en collectieve preventie. Dit wijkt af van de beleidsbrief, maar in de circulaire Gemeentefonds staat uiteindelijk een bedrag voor deze drie onderdelen (23 juli 1992, pagina 16). Dit is inclusief de korting van 10% in het kader van de decentralisatie-impuls. In 1993 is aanvullend nog eens 5,9 miljoen gulden voor epidemiologie toegevoegd. Bij deze overheveling geldt hetzelfde als in 1992.(Circulaire Gemeentefonds 14 september 1992, pagina 13). - In 1996 is vervolgens nog 1,7 miljoen gulden voor medische milieukunde naar het Gemeentefonds overgeheveld. - In 2003 heeft er een wetswijziging van de Wcpv plaatsgevonden. De jeugdgezondheidszorg van 0- tot 4-jarigen is onder de Wcpv gebracht. Voor de uitvoering van het maatwerkdeel van de jeugdgezondheidszorg 0 tot 4 jaar is aan het Gemeentefonds toegevoegd. Dit zijn de voormalige middelen Tijdelijke Regeling Vroegsignalering (TRV). In het convenant tussen het ministerie van VWS, LVT (nu Actiz) en de VNG is vastgelegd de toenmalige inzet voor een redelijke periode te continueren voor maatwerk. Voor de bekostiging van het uniforme deel van de jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar ontvangt de gemeente tevens een specifieke uitkering jeugdgezondheidszorg. Deze loopt niet via het Gemeentefonds. Voor de volledigheid wordt opgemerkt dat in via het Gemeentefonds beschikbaar is gesteld voor de vaccinatie meningokokken c. Het geld is met ingang van 2003 weer uit het Gemeentefonds gehaald. Tabel 1 geeft in kolom 3 een overzicht van de toevoegingen aan het Gemeentefonds in euro s. 3.2 Indexering historische stortingen Om te bepalen tot welk bedrag de stortingen in het Gemeentefonds voor Wcpv-taken heden ten dage zijn aangegroeid, kunnen verschillende methoden worden gehanteerd. Een gangbare methode is de accresmethode. Het destijds gestorte bedrag wordt vermenigvuldigd met de procentuele toename van het Gemeentefonds als gevolg van de accressen in de navolgende jaren. Het Gemeentefonds kent namelijk een groeivoet voor compensatie voor inflatie en het opvangen van intensiveringen als gevolg van bijvoorbeeld bevolkingsgroei. Voor de groei van het Gemeentefonds geldt de zogenaamde normeringsmethodiek, een afspraak tussen Rijk en gemeenten over de koppeling van de omvang van het Gemeentefonds en de rijksuitgaven in enge zin. De afspraak regelt dat de omvang van het Gemeentefonds meebeweegt met de netto gecorrigeerde rijksuitgaven in enge zin. De groei van het Gemeentefonds die hieruit resulteert, wordt ook wel het accres genoemd. Bijlage 1 geeft de accrespercentages van 1989 t/m 2004 weer jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 8

10 3.3 Btw-compensatiefonds In 2003 is het btw-compensatiefonds ingesteld. Dit fonds is gevormd door gelden uit het Gemeentefonds te lichten. Gemeenten kunnen de btw die zij betalen voor ingekochte diensten verhalen op dit fonds. Anders dan private bedrijven kunnen gemeenten betaalde btw niet verrekenen met ontvangen btw. Dit vertroebelde tot 2003 de beslissing van gemeenten om taken zelf uit te voeren dan wel uit te besteden. Bij zelf uitvoeren werden de kosten immers niet belast met btw, terwijl bij uitbesteden wel btw door de leverancier in rekening werd gebracht. En deze betaalde btw kan de gemeente niet verrekenen waardoor leveranciers al snel duurder werden dan uitvoering in eigen beheer. Om toch de fictie van aftrekbare kosten te creëren en zo praktisch gezien een gelijk speelveld met het bedrijfsleven te creëren is het btw-compensatiefonds ingesteld. Van de uitgaven gefinancierd uit de algemene uitkering uit het gemeentefonds is een schatting gemaakt van het aandeel van de bovengenoemde niet declareerbare btw. Dit bedrag is gestort in een btwcompensatiefonds. Gemeenten declareren niet aftrekbare btw bij het compensatiefonds. Voor de berekening van het aandeel Wcpv-gelden in het Gemeentefonds hoeven we niet te corrigeren voor de uitname van het btwcompensatiefonds. Dit geld is in een ander fonds beschikbaar gekomen voor de uitvoering van Wcpv-taken. Ze moeten door de gemeente apart worden gedeclareerd. 3.4 Huidige bedragen Gemeentefonds Indien de stortingen voor de Wcpv in het Gemeentefonds worden vermenigvuldigd met de accressen dan blijkt dat er in ,5 miljoen in het Gemeentefonds (en btw-compensatiefonds) zit voor de uitvoering van de Wcpv-taken. In tabel 1 worden in de laatste de kolom de bedragen 2004 per storting weergegeven. Daarnaast is in 2004 voor de Wcpv via de specifieke uitkering RSU nog 182 miljoen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van het uniform deel jeugdgezondheidszorg 0 tot 19 jaar. Dit brengt de totale gelden in 2004 die beschikbaar zijn voor Wcpv-taken op 345,3 miljoen. Naast de bovengenoemde middelen ontvangen de zogenaamde G-31 gemeenten in het kader van het Groot Steden Beleid (GSB) gezamenlijk 5 miljoen om het probleem overgewicht aan te pakken. Dit geld is niet structureel. Het wordt gedurende vijf jaar betaald aan de gemeenten. Deze middelen zijn vanwege hun tijdelijke karakter niet meegenomen in de onderstaande vergelijking jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 9

11 Jaar Titel Guldens Euro s Incl. accres 1982 herallocatie middelen en stimulering basisgezondheidsdiensten (accres vanaf 1987) Vestigingsbeleid huisartsen Stimulering basisgezondheidsdiensten Jeugdgezondheidszorg Korting overheveling Wcpv-taken -/ / / Jeugdtandzorg Niet-curatieve geslachtsziektebestrijding Exclusief aidsbestrijding 1989 Regionale Samenwerkingsverbanden GVO 1990 Regionale Samenwerkingsverbanden GVO Tuberculosebestrijding Epidemiologie, aidsbestrijding, innovatie collectieve preventie 1993 Epidemiologie, aidsbestrijding, innovatie collectieve preventie Medische milieukunde Vaccinatie meningokokken c Vaccinatie meningokokken c uitname Jeugdgezondheidszorg Totaal Wcpv accresmethode Tabel 1. Toevoegingen aan Gemeentefonds voor Wcpv-taken 4 Huidige kosten van de uitvoering van de Wcpv 4.1 Kosten uitvoering Wcpv door GGD en, exclusief JGZ 0-4 Uit de benchmarkgegevens van GGD Nederland blijkt dat de totale gemeentelijke bijdrage aan de GGD 342,0 miljoen bedraagt. Dit bedrag wordt betaald voor zowel Wcpv als niet-wcpv, dus inclusief plus- en marktaken. Het bedrag is exclusief de JGZ 0-4 ( voormalige TRV en RSU) jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 10

12 In 2004 waren er 39 GGD en. Hiervan hebben er 35 meegedaan aan de benchmark. 14 (zie bijlage 3) hebben hun gemeentelijke bijdrage volledig uitgesplitst naar de taakvelden 3. De overige GGD en hebben de bijdragen van de gemeenten in de benchmark niet volledig over producten (kunnen) verdelen. Alleen op basis van de eerstgenoemde groep GGD en is het mogelijk om een betrouwbare splitsing Wcpv en niet-wcpv te maken en de kosten te verdelen naar de verschillende Wcpv-taakvelden. De gemiddelde kosten van deze GGD en zijn op basis van de inwoneraantallen geëxtrapoleerd naar het landelijke totaal van de kosten voor uitvoering van de Wcpv. Deze GGD en vormen 36% van het totale aantal GGD en en vertegenwoordigen 5,7 miljoen inwoners (is ook 36%). De groep van GGD en is samengesteld uit verschillende soorten GGD en (regionaal, verstedelijkt). Alleen de stadsdiensten ontbreken bij de geselecteerde GGD en. Over het algemeen is bij stadsdiensten de bijdrage van de gemeente hoger, omdat de GGD als stedelijke dienst ook andere gelden krijgt> Ook zitten er, al dan niet zichtbaar, ook regionale taken verstopt in de cijfers van de GGD. De splitsing van de kosten is bij deze diensten niet goed te maken. Wij achten de steekproef zoals hierboven is omschreven voldoende representatief om de doorrekening naar de landelijke kosten te maken. In het onderstaande overzicht zijn de kosten per taakveld opgenomen. Taakveld kosten Beleidsadvisering Bevolkingsonderzoeken Gezondheidsbevordering Infectieziektebestrijding/soa/hiv/TBC Jeugdgezondheidszorg 4-19 jarigen Medische milieukunde Monitoring en epidemiologisch onderzoek Technische hygiënezorg Publieksinformatie Totaal kosten Wcpv Tabel 2. Kosten Wcpv per taakve ld De uitvoering van de Wcpv kost (2004) 221,3 miljoen. 3 Bij een aantal GGD en betalen de gemeenten een bijdrage voor bestuurskosten. Dit deel van de bijdrage van de gemeenten wordt dan niet doorverdeeld naar producten. Hierdoor sluit bij een aantal GGD en de bijdrage van de gemeenten niet aan bij de som van de bijdragen per taakveld. 4 Het macrobedrag is berekend exclusief de grote steden. Het bedrag is exclusief OGGZ (zie hoofdstuk 2) jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 11

13 Wij constateren dat gemeenten naast de vaste bijdrage voor de Wcpv ook nog andere bijdragen betalen om Wcpv-taken uit te laten voeren. Op basis van een steekproef bij de GGD en is dat jaarlijks circa 15,1 miljoen euro. Deze middelen worden ingezet voor: - Hepatitis B vaccinaties risicogroepen (2%) - Overige Hygiëne-inspecties (geen kinderopvang) (3%) - Overige producten gezondheidsbevordering (29%) - Overige, in de benchmark niet nader gedefinieerde producten (66%). Deze bovenstaande producten, die niet door alle gemeenten worden uitgevoerd hebben wij in de bovenstaande berekening van de kosten van de Wcpv buiten beschouwing gelaten. 4.2 Btw-compensatiefonds Gemeenten kunnen de betaalde btw verrekenen met het btw-compensatiefonds (BCF). Voor samenwerkingverbanden gaat dit niet op. GGD en zijn samenwerkingsverbanden (met uitzondering van de 4 stadsdiensten en 3 stedelijke GGD en die diensten verlenen aan een gemeenschappelijke regeling met buurgemeenten). Dit betekent dat de GGD en betaalde btw niet kunnen terugvorderen bij het BCF. GGD en berekenen hun totale kosten, inclusief btw, door aan de gemeenten. Een deel van de betaalde btw kan door de gemeenten worden teruggevorderd via het compensatiefonds. Tussen GGD en en de belastingdienst zijn afspraken gemaakt over welke producten van de GGD wel en niet compensabel zijn. De GGD en maken hun gemeenten duidelijk welk deel van hun bijdrage aan de GGD verhaald kan worden op het BCF. De btw die gemeenten via het compensatiefonds terugvorderen, is afhankelijk van het totale pakket aan dienstverlening van de GGD. Naast compensabele diensten verrichtte de GGD ook vrijgestelde en belaste prestaties. De gemeenten kunnen deels de btw van overhead van de GGD terugvorderen, voor zover deze betrekking heeft op compensabele taken. Uit een kleine steekproef blijkt dat het gemiddelde percentage dat wordt teruggevorderd circa 2% van gemeentelijke bijdrage is. De opgave van de kosten die de GGD en hebben gedaan in de benchmark 2004 zijn bruto. Dit wil zeggen dat dit de bedragen zijn inclusief de compensabele btw jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 12

14 Stadsdiensten verrekenen de btw zelf met het compensatiefonds. De kosten van deze GGD en in de benchmark zijn daarom netto, dus exclusief de compensabele btw. Deze GGD en zijn niet meegenomen in de basis voor de extrapolatie. Er hoeft dus geen correctie plaats te vinden. De berekende kosten voor de uitvoering van de Wcpv ad 221,3 miljoen kunnen worden vergeleken met de (bruto) bedragen die in het Gemeentefonds zitten (zie hoofdstuk 3.4) 4.3 Kosten JGZ 0-4 jarigen In 2004 bedroeg de RSU-uitkering aan de gemeenten, inclusief OVA (dit is de indexering) 182 miljoen. In het Gemeentefonds zit een bedrag van 16,3 miljoen voor het uitvoeren van maatwerk (voormalige TRV-middelen). Behoudens een enkele uitzondering, worden RSU en de voormalige TRV ingezet voor de uitvoering van de JGZ 0-4. Er zijn verschillende manieren waarop de gemeenten de JGZ 0 tot4 jaar (doen) uitvoeren: - Er is één JGZ organisatie voor 0tot 19 jaar - De GGD is hoofdaannemer voor de 0 tot 19-jarigenzorg en koopt de 0- tot 4-jarigenzorg in bij de thuiszorg. De gemeenten betalen de RSU en vaak ook het maatwerkgeld aan de GGD. De GGD betaalt de thuiszorg - De gemeenten maken individuele afspraken met thuiszorgorganisaties over de 0- tot 4-jarigenzorg. Er wordt gewerkt met een subsidiebeschikking. - De centrumgemeente maakt namens alle gemeenten in de regio afspraken met de thuiszorg. Er zijn op dit moment nog geen gegevens beschikbaar uit de landelijke evaluatie integrale JGZ. Dit onderzoek wordt op dit moment (september 2006) uitgevoerd en de rapportage wordt medio oktober opgeleverd. In de evaluatie wordt onderzocht of de RSU voldoende hoog is om het uniforme deel van het basistakenpakket uit te voeren. Tot de uitkomsten van de landelijke evaluatie bekend zijn, gaan wij ervan uit dat de RSU voldoende is om het uniforme deel van het basistakenpakket uit te voeren. Op het maatwerk komen we in hoofdstuk 6 terug. De kosten van de uitvoering van de JGZ 0-4 (uniform en maatwerk) bedragen 198,4 miljoen jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 13

15 4.4 Gemeentelijke beleidscapaciteit In 2002 zijn de kosten van de gemeentelijke inzet van het lokaal volksgezondheidbeleid berekend. De (genormeerde) werkgeverslasten van de benodigde fte van de gemeenten bedroegen 9,9 miljoen (exclusief huisvesting etc). Geïndexeerd naar het prijspeil van 2004 bedragen de kosten 10,3 miljoen. Ten behoeve van deze quickscan is bij 21 gemeenten gevraagd naar de huidige inzet beleidscapaciteit Volksgezondheid in formatieplaatsen/uren. De 21 gemeenten zijn verdeeld over vijf grote klassen (tot inwoners, tot inwoners, tot inwoners, tot inwoners en groter dan inwoners). We hebben ook gevraagd of deze capaciteit voldoende is om de taken uit te voeren en, als dat niet het geval is, of ze een indicatie hebben van de gewenste omvang. Na omrekening van de uren naar salariskosten (inclusief werkgeverslasten) bedragen de kosten van de gemeentelijke beleidscapaciteit Volksgezondheid circa 9,3 miljoen. Dit bedrag komt redelijk in de beurt van de norm. In het kostenoverzicht zijn we uitgegaan van de genormeerde kosten. 4.5 Totaal huidige kosten uitvoering Wcpv De kosten van de uitvoering van de Wcpv zijn als volgt opgebouwd: Kosten GGD Wcpv (excl. JGZ 0-4) Kosten JGZ 0-4 uniform Kosten JGZ 0-4 maatwerk Kosten beleidscapaciteit gemeenten *) Totaal *) alleen salariskosten van beleidsmedewerkers, exclusief overhead. 5 Noodzakelijke kostenverhogingen 5.1 Kwaliteit van de uitvoering Belangrijke vraag is of de GGD en met de huidige uitvoering en kosten voldoende kwaliteit leveren. Wordt de Wcpv kwalitatief voldoende uitgevoerd? Om dit te beoordelen hebben wij naar de uitkomsten van het meest recente rapport van de Inspectie Gezondheidszorg (IGZ) gekeken. Dit rapport is gebaseerd op onderzoek in de periode jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 14

16 De inspectie heeft geconstateerd dat de geleverde kwaliteit door de GGD en op een aantal onderdelen fors onder de maat is. De inspectie heeft de kwaliteit wel uitgedrukt in een relatieve score. De score van de GGD en is afgezet tegen het gemiddelde van alle GGD en tezamen. Deze score zegt dus niets over de absolute kwaliteit van de dienstverlening. Ten behoeve van de quickscan hebben wij bij de steekproef-ggd en onderzocht of er een verband bestaat tussen de kwaliteit die een GGD levert en het budget van die GGD. Met andere woorden: levert de GGD een betere kwaliteit (volgens de criteria van de inspectie) als de GGD een ruimer budget heeft? Bij de 14 GGD en uit de steekproef blijkt er geen verband te bestaan tussen het beschikbare budget (uitgedrukt in de bijdrage per inwoner) en de kwaliteit volgens de criteria van de IGZ. De zelfde berekening op basis van alle GGD en leidt tot dezelfde conclusie relatie kosten versus kwaliteit GGD'en steekproef, bijdrage per inwoner 25,00 20,00 kosten 15,00 10,00 5,00 0, kwaliteitsscore inspectie Er lijkt geen direct verband te bestaan tussen de kosten en de kwaliteit van de dienstverlening. Op grond hiervan kan geen berekening gemaakt worden van meerkosten om de kwaliteit op een aanvaardbaar niveau te brengen. Dat het verbeteren van de noodzakelijke kwaliteit leidt tot meerkosten blijkt uit de uitkomsten van onderzoek naar versterking van de infectieziektebestrijding (zie paragraaf 5.2) en versterking medische milieukunde (zie paragraaf 5.3) jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 15

17 5.2 Versterking infectieziektebestrijding In het kader van het project VISI is door de vijf GGD en van de kring Brabant- Zeeland in april 2004 een advies opgesteld Normering Infectieziektebestrijding. Grondslag van het advies is de opdracht in de Wet collectieve preventie volksgezondheid en de operationalisering daarvan in negen deeltaken voor de Algemene infectieziektebestrijding, zoals in 1998 uitgewerkt door het Project Basistaken Collectieve Preventie. Het voorstel is door het bestuur van GGD Nederland overgenomen. Ook de VNG heeft ingestemd met de noodzakelijke versterking van de infectieziektebestrijding. Er zijn geen extra Rijksmiddelen om de versterking te realiseren. Gemeenten zijn daarom niet gebonden het voorstel over te nemen. De VNG heeft gemeenten wel op het belang van de versterking gewezen. GGD Nederland heeft op basis van gegevens van 2002 geïnventariseerd wat de huidige beschikbare capaciteit van artsen en verpleegkundigen voor infectieziektebestrijding is. Deze cijfers zijn vergeleken met de conform de normering benodigde formatieplaatsen arts en verpleegkundige. Deze vergelijking leidt tot een noodzakelijke uitbreiding van 23,8 arts en 30,6 verpleegkundigen. De vergelijking is opgenomen in bijlage 4. In de benchmark 2004 zijn de vragen over de formatieplaatsen gesplitst naar producten niet door alle GGD en volledig ingevuld. Hierdoor is het niet mogelijk om te onderzoeken of er in 2004 al uitbreiding van formatie heeft plaatsgevonden die al is verwerkt in de kosten van Als wij ervan uitgaan dat nog geen uitbreiding heeft plaatsgevonden, zijn de benodigde salariskosten: Voor artsen: Voor verpleegkundigen: 1,7 miljoen 1,4 miljoen Totaal versterking IZB 3,1 miljoen 5 De budgetten en inzet van het RIVM hebben, zoals eerder vermeld, geen invloed op de benodigde capaciteit van de individuele GGD en. 5 alleen salariskosten, nog exclusief overhead jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 16

18 5.3 Versterking MMK De algemene ledenvergadering van GGD NL, de VNG-commissie Milieubeheer en de VNG-commissie Volksgezondheid hebben de formatierichtlijn medische milieukundige zorg vastgesteld. In deze richtlijn is de minimale noodzakelijke bezetting bepaald voor het uitvoeren van een modeltakenpakket MMK. De richtlijn heeft geleid tot de landelijke ondersteuning vanuit het RIVM. Deze ondersteuning draagt niet bij aan het verminderen van het lokale formatietekort bij de GGD en op basis van het modeltakenpakket. Op basis van de richtlijn is de benodigde capaciteit vergeleken met de beschikbare capaciteit bij de GGD. Dit laat een tekort zien van 25,4 fte. De vergelijking is gemaakt op basis van een inventarisatie over het jaar De discipline-inzet per GGD verschilt. Wij zijn in de doorrekening uitgegaan van een gemiddelde inzet van een schaal 12-functie. De salariskosten van de noodzakelijke formatie uitbreiding bedragen 1,5 miljoen Maatwerk JGZ Uit de thans beschikbare gegevens van de landelijke evaluatie blijkt dat het gemiddelde maatwerk per organisatie in 2005 is toegenomen ten opzichte van Er is ook geconstateerd dat gemeenten (2003 en 2005) en organisaties (2003) moeite hebben met de splitsing uniform en maatwerk. Bij de evaluatie is gevraagd in hoeverre het maatwerkbudget voldoende is. Gemeenten geven aan dat ze meer wensen hebben, maar prioriteiten moeten stellen omdat het budget niet voldoende is om al het maatwerk uit te voeren. Een deel van de gemeenten (circa 15%) geeft aan dat het maatwerkbudget te krap is. Wat zij wel een reëel budget vinden kunnen zij niet aangeven. De vraag of het maatwerk voldoende is zal verder beantwoord worden in de rapportage Evaluatie integrale JGZ. 6 alleen salariskosten, exclusief overhead jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 17

19 5.5 Elektronisch Kind Dossier (EKD) Er is een apart onderzoek gedaan naar de kosten van het EKD. 7 De structurele kosten voor een uitvoeringsorganisatie bedragen circa Op dit moment wordt de JGZ uitgevoerd door 36 GGD en 58 thuiszorgorganisaties. Dit betekent dat de structurele kosten EKD 13,6 miljoen per jaar bedragen. 5.6 Logopedische screening In het basistakenpakket JGZ moet een screening spraak-/taalstoornissen worden uitgevoerd. Op 26 april 2004 zijn op ambtelijk niveau tussen VWS, VNG, GGD Nederland en LVT (nu Actiz) afspraken gemaakt. De screening op spraak- en taalstoornissen wordt uitgevoerd op 5 jarige leeftijd of in groep 2 van het basisonderwijs. Er wordt door TNO onderzocht welke methodieken gehanteerd moeten worden. Lopende dat onderzoek kunnen we geen uitspraken doen over of de financiële middelen voor deze taak voldoen. 5.7 HKZ-certificering Voor alle taakvelden van Wcpv worden of zijn HKZ-certificeringsschema s uitgewerkt. GGD en moeten gecertificeerd worden volgens de HKZ-richtlijnen. Maar kwaliteitsbeleid en certificeringen zijn niet nieuw voor de GGD en. Met de implementatie van de Kwaliteitswet Zorginstellingen waren GGD en al verplicht om een kwaliteitsysteem te hebben. In 2004 waren er bij nagenoeg alle GGD en kwaliteitsfunctionarissen aanwezig. Een beperkt aantal GGD en was voor onderdelen of in totaliteit ISOgecertificeerd. Het opzetten en ontwikkelen van een gecertificeerd kwaliteitssysteem vraagt een investering van de organisatie. Als het systeem geïmplementeerd is, vraagt het onderhoud minder inspanning. Het onderhoud wordt uitgevoerd door de kwaliteitsfunctionarissen en (gedeeltelijk vrijgestelde) medewerkers van een afdeling. De inspanningen ten behoeve van het kwaliteitssysteem van management en directie behoren tot hun reguliere taken. Ten opzichte van de kosten van 2004 betekent dit ons inziens geen extra kosten voor de interne bedrijfsvoering van een GGD. 7 onderzoek uitgevoerd door adviesbureau Steenwinkel Kruidhof Association jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 18

20 Wel krijgen GGD en te maken met kosten van externe audits en opleidingskosten van interne auditors. Op basis van ervaringscijfers zijn deze kosten geraamd op circa per jaar. Voor alle GGD en tezamen vraagt dit een bedrag van 0,8 miljoen. Aangevuld met de organisaties voor 0 4 jarigenzorg, die gefinancierd worden door de gemeenten, bedraagt het totaalbedrag 1,4 miljoen. 5.8 Academische werkplaatsen Een aantal GGD en participeert sinds 2006 in Academische werkplaatsen. Deze zijn op initiatief van VWS/Zon MW tot stand gekomen. Een academische werkplaats is een formeel samenwerkingsverband tussen een universiteit en (1 of meer) GGD en met het doel een betere aansluiting te krijgen tussen onderzoek, beleid en praktijk. Het Rijk heeft voor vier jaar een bedrag beschikbaar gesteld van 14 miljoen euro (3,5 miljoen per jaar). Bij de toekenning van deze bedragen is door GGD en universiteit de toezegging gedaan dat zij in ieder geval een vijfde jaar aanvullend zullen financieren. Het gaat dan om een verplichting van 3,5 miljoen euro per jaar. Deze kosten berusten bij de gemeenten wiens GGD participeert in een academische werkplaats (niet alle GGD en doen mee) en bij de betrokken universiteiten. Het is de bedoeling dat de academisch werkplaatsen structureel worden ingebed. Vanaf 2010 moeten de kosten door de GGD en (gemeenten) en de universiteiten worden betaald. De verdeling tussen de partijen is nog niet duidelijk. De kosten worden daarom niet meegenomen in de verdere calculaties van de kosten van de Wcpv. 5.9 Overige ontwikkelingen Er is nog een aantal ontwikkelingen waarvan op dit moment de financiële gevolgen nog niet te overzien zijn. Deze zijn derhalve niet meegenomen in het totaalplaatje. Opleidingskosten sociaal geneeskundigen Er wordt een nieuwe opleiding gestart. Het ministerie heeft een raming van de kosten gemaakt en neemt deze voor haar rekening. GGD Nederland verwacht dat het aantal op te leiden artsen hoger is dan waarvan het ministerie is uitgegaan. De meerkosten hiervan en de wijze van financiering is nog niet bekend jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 19

21 Digitalisering Er worden steeds meer eisen gesteld aan de registraties. GGD en zullen geconfronteerd worden met hogere ICT-kosten. Ook binnen de TBC-bestrijding worden de analoge foto s vervangen door digitale foto s. De kwaliteitswinst leidt niet altijd tot een kostenreductie. Wij zullen de ontwikkelingen nauwlettend volgen Normering Gezondheidsbevordering/Epidemiologie Voor verschillende taken die door de GGD worden uitgevoerd zijn normen vastgesteld (bijvoorbeeld IZB en MMK). Op korte termijn worden trajecten gestart voor gezondheidsbevordering (GB) en epidemiologie. Als de normeringen zijn vastgesteld kan berekend worden wat de financiële gevolgen zijn jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 20

22 6 Conclusie De middelen in het Gemeentefonds voor de uitvoering van de Wcpv zijn becijferd op 161,5 miljoen (prijspeil 2004 op basis van het accres van het Gemeentefonds). Samen met de RSU (182 miljoen, prijspeil 2004)) hebben de gemeenten 343,3 miljoen beschikbaar voor het uitvoeren van de Wcpv. De huidige kosten van de GGD en voor het uitvoeren van de Wcpv (op basis van een steekproef) bedragen 221, 3 miljoen. Dit bedrag dient te worden verhoogd met de kosten van de JGZ 0-4 (198,3 miljoen) en de kosten van de beleidscapaciteit bij gemeenten (10,3). De totale kosten van de uitvoering van de Wcpv bedragen 429, 9 miljoen. Het verschil tussen de kosten en de beschikbare middelen in het Gemeentefonds bedraagt 86,4 miljoen (prijspeil 2004). Dit bedrag is exclusief OGGZ (deze taak gaat naar de Wmo, er is overigens nooit geld voor in het Gemeentefonds gestort) en exclusief 15 miljoen 8 die een aantal gemeenten uitgeven aan Wcpv gerelateerde taken. Uit de rapporten van de inspectie blijkt dat kwaliteit van de uitvoering nog de nodige aandacht vraagt. Er lijkt echter geen verband te bestaan tussen het beschikbare budget van een GGD en de score in kwaliteit volgens de inspectie. Er zijn nog niet genoeg gegevens over de uitwerking van de kwaliteitsmaatregelen. Op grond hiervan is nu nog geen berekening te maken van eventuele extra kosten. Wel is duidelijk dat op grond van vastgestelde normering voor de versterking van IZB 3,1 miljoen nodig is voor het uitbreiden van het aantal formatieplaatsen. De MMK heeft 1,5 miljoen nodig om de huidige fte s te verhogen naar de volgens de norm benodigde fte s. Totaal bedragen de kosten van de benodigde uitbreiding 4,6 miljoen (alleen salariskosten, nog exclusief overhead). Door de implementatie van HZK-certificeringsschema s worden GGD en en JGZ instellingen geconfronteerd met een kostenstijging van 1,4 miljoen. De jaarlijkse kosten van het elektronisch kinddossier (EKD) bedragen circa 13,6 miljoen. Deze kostenstijging worden in een ander onderzoek van de VNG - de quickscan Meerkosten die gemeenten maken in verband met de vijf functies voorliggend op de jeugdzorg (SGBO) - meegenomen. 8 exclusief de grote steden jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 21

23 Bijlage 1 : Accressen jaar accrespercentage ,20 % ,98 % ,77 % ,91 % ,76 % ,04 % ,60 % ,29 % ,91 % ,47 % ,69 % ,74 % ,00 % ,38 % ,81 % ,74 % jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 22

24 Bijlage 2: Overzicht Steekproef GGD en Naam GGD inwoneraantal Regio IJssel-Vecht GGD Regio Twente GGD Regio Stedendriehoek Hulpverlening Gelderland Midden Hulpverleningsdienst Flevoland GGD Westfriesland GGD Noord-Kennemerland GGD Gooi & Vechtstreek GGD Zuid-Holland Noord GGD Zuid-Holland West GGD Nieuwe Waterweg Noord GGD Zuidhollandse Eilanden GGD West-Brabant GGD Noord- en Midden-Limburg Totaal jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 23

25 Bijlage 3: vergelijking beschikbare en benodigde fte infectieziektebestrijding De tabellen zijn overgenomen uit Onderzoeksresultaten en aanbevelingen normering van GGD-capaciteit voor de Algemene infectieziektebestrijding versie februari Tabel 1. Werkelijke en normatieve formatie Artsen Algemene infectieziektebestrijding Regio per regio. Noord Holland/ Normatieve formatie arts (fte) Werkelijke formatie arts (fte) Verschil (fte) Peildatum 2002/3 Factor* tekort Flevoland 1 14,76 10,36 4,40 1,42 Oost-Nederland a 11,83 7,76 4,07 1,52 Noord-Nederland b 3,78 2,75 1,03 1,38 Zuid-Holland 15,15 9,81 5,34 1,54 ZEBRA c 8,11 5,15 2,96 1,58 Midden-Nederland 4,90 2,48 2,42 1,98 Limburg d,2 5,82 2,20 3,62 2,65 Totaal landelijk 64,35 40,51 23,84 1,59 3 grote steden apart 7,61 6,60 1,01 1, jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 24

26 Tabel 2. Werkelijke en normatieve formatie Verpleegkundigen (VP) Algemene Regio Noord-Holland/ infectieziektebestrijding per regio. Normatieve formatie VP (fte) Werkelijke formatie VP (fte) Verschil (fte) Peildatum 2002/ 3 Factor* tekort Flevoland 1 19,36 13,01 6,35 1,49 Oost-Nederland a 11,49 7,22 4,27 1,59 Noord-Nederland b 4,23 1,82 2,41 2,32 Zuid-Holland 22,89 16,11 6,78 1,42 ZEBRA c 11,49 7,80 3,69 1,47 Midden-Nederland 6,66 4,56 2,10 1,46 Limburg d 9,10 4,07 5,03 2,24 Totaal landelijk ,56 3 grote steden apart 14,32 12,50 1,82 1,15 In deze tabellen missen de gegevens van: a GGD Twente, b GGD Groningen, c GGD Eindhoven, Werkelijke fte inclusief SOA voor: 1 GGD Flevoland. **) De GGD Groningen heeft na het verschijnen van het rapport februari 2006 informatie aangeleverd over de fomatie infectieziektenbestrijding. Deze is nog niet doorgerekend en verwerkt door GGD NL jg, 5 oktober 2006 quickscan Wcpv 25