G.5. PARTIJEN, PERSONEN en PROBLEMEN in het CONFLICT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "G.5. PARTIJEN, PERSONEN en PROBLEMEN in het CONFLICT"

Transcriptie

1 G.5. PARTIJEN, PERSONEN en PROBLEMEN in het CONFLICT Nazareth, een van oudsher Christen- en Moslim- Arabische stad. Vanaf 1957 is er een joodse wijk bijgebouwd, hetgeen naast veel werk ook veel onderlinge spanningen meebracht. Inhoud: Voorwoord 1. Palestijnse bewegingen 2. Belangen van de directe partijen 3. Houding andere landen 4. Palestijnse leiders 6. Problemen Bijlagen: 1. Het Palestijns Nationale Handvest PLO 2. Statuten Al-Fatah 3. Handvest Palestijns Islamitisch Verzetsbeweging Hamas 4. Veiligheidsbarrières Specifieke literatuur

2 Voorwoord Israël is een eiland van echte kerels in een zee van Arabieren, die het te druk hebben met zich vol te vreten van hun oliecenten om voor hun eigen men-sen te zorgen. (Khaled Hosseini, De vliegeraar) Het conflict tussen Joden en Palestijnen - een conflict van rechten - is een hopeloos en complex probleem geworden. Het probleem is mede zo complex omdat het volstrekt onduidelijk is wie wat wil en wie waartoe bereid is. We spreken gemakkelijk over de Israëliërs, de Palestijnen, de arabische wereld, maar wie zijn dat? De complexiteit van het probleem kan het beste worden gevangen in twee kernwoorden: wantrouwen en verdeeldheid. Verdeeldheid bij alle drie partijen, bij de Israëliërs, bij de Palestijnen en bij de arabische wereld, en daardoor een groot wantrouwen. Als één van de leiders wat zegt, spreekt hij dan wel namens allen? Verdeeldheid Israël heeft maar één doel, veiligheid en vrede, in een eigen joodse staat op de plek waar de Joden eeuwen geleden begonnen zijn. Maar over het hoe en het waar heeft ieder een eigen mening, over de positie van de bezette gebieden, de grenzen en de erkenning van een palestijnse staat, de bereidheid tot concessies in het kader van een vredesregeling (denk alleen maar aan Jeruzalem), maar ook over de weg om tot vrede te komen (stap voor stap of in één keer). Aangezien Israël een democratie is (met een vrije pers), is het volmaakt onduidelijk hoe het balletje rolt. De Palestijnen zijn al evenzeer verdeeld. De islamitische partijen zullen minstens 80% van de Joden verdreven willen zien. Ze zijn bereid daarvoor heel ver te gaan, zoals de Intifada s laten zien. Van de seculiere groeperingen is de belangrijkste partij - de Fatah van Arafat - in het kader van een definitieve vredesregeling waarschijnlijk bereid tot erkenning van een joodse staat als Israël een palestijnse staat wil erkennen. De andere seculiere groeperingen zijn waarschijnlijk niet bereid zo ver te gaan. Arafat, als dictator, was daardoor redelijk onmachtig. Kon hij wel vrede sluiten? Kostte het hem niet de kop als hij niet het onderste uit de kan kreeg? Niemand wist waar hij stond en waar hij voor stond. De arabische wereld is al even verdeeld, ook over alles. Ieder heeft zijn eigen belangen bij wat daar gebeurt. In het algemeen is er weinig compassie met de palestijnse broeders. Er zijn er die de Joden als een wezensvreemd element verdreven willen zien uit het Midden-Oosten. Er zijn er die Israël als staat wel hebben erkend (Jordanië en Egypte), maar die zorgen hebben over de ontwikkelingen aan beide kanten. Van Jordanië is bekend dat het helemaal niet enthousiast is over een zelfstandige palestijnse staat. Tenslotte maken alle arabische dictaturen zich grote zorgen over de invloed van de fundamentalistische groeperingen en over de weerslag die dat kan hebben op het eigen land. Wantrouwen Omdat de verdeeldheid bij alle drie partijen zo groot is, is het wantrouwen tussen Israël en de Palestijnen bijzonder diep. Daardoor is er aan beide kanten een grote aarzeling om een stap te zetten. Wordt de overeenkomst (hoe klein ook) wel door iedereen gedragen? Geen enkel akkoord of zelfs maar een enkel staakt-het-vuren heeft daardoor lang stand gehouden. Er is ook onzekerheid over de weg die tot vrede kan leiden. In 1993 werd een akkoord in Oslo gesloten dat voorzag in een stapsgewijze aanpak. Deze weg liep dood. In 2000 werd getracht een alomvattend akkoord te sluiten, waarbij alle heikele punten in één keer geregeld moesten worden. Het lukte niet. Israël (Rabin) heeft jarenlang een weg van vrede bewandeld, het leverde niets op. Sjaron probeerde het in 2002 met de harde aanpak. Het resultaat is even onduidelijk. Waar ligt de sleutel tot vrede? G.5.1. PALESTIJNSE BEWEGINGEN G.5.2

3 De palestijnse politieke bewegingen kunnen ruwweg verdeeld worden in twee stromingen, een islamitische en een seculiere. Deze stromingen bestrijden elkaar al jaren en proberen hun eigen stempel op de palestijnse strijd te drukken en op het gezicht van een toekomstige palestijnse staat. Naar schattingen vertrouwen 33% van de Palestijnen op de islamitische en 42% op de seculiere groepen. Op zich is de palestijnse maatschappij nogal seculier, slechts 20%-25% is islamitisch fundamentalistisch. Islamitisch-fundamentalistische groeperingen De bekendste islamitische groeperingen zijn: 1. de in 1987 opgerichte radicale Islamitische Verzetsbeweging Hamas (= geloofsijver, geestdrift), zie hierna; 2. de Islamitische Jihad (die de opstand begon); 3. de Moslim Broederschap (een grote mondiale islamitische organisatie, die onder de Palestijnen maar zwak vertegenwoordigd is); 4. de door Iran gesteunde en gefinancierde Hezbollah (partij van Allah). Vooral de Hamas en de Islamitische Jihad zijn verantwoordelijk voor de recente golf van zelfmoord-aanslagen en bommen. Israël eist al jaren tevergeefs van Arafat dat deze organisaties worden ontmanteld. Daarom was de harde israëlische aanval op de bezette gebieden van april 2002 vooral ook op deze organisaties gericht. De Hamas-beweging is wettelijk geregistreerd op 14 december 1987, door de geestelijke leider sjeik Achmed Jassin, even na het begin van de Eerste Intifada. De geestelijkeleiding berustte in 2003 nog steeds bij sjeikachmed Yasin, een aan de rolstoel gekluisterde en bijna blinde leraar islamitisch recht. De politieke vleugel wordt geleid door Abdul Aziz al-rantissi. Aan het hoofd van de militaire tak staat Mohammed Dif. De Hamas bestaat - door westerse ogen gezien - uit twee pijlers: een politiek/sociale kant en een militaire arm. Deze laatste - de Izz Al-Din Al-Qassem brigade - moet sinds 1991 verantwoordelijk gesteld worden voor de talloze aanslagen op joodse doelen. Deze scheiding is enigszins kunstmatig, omdat binnen islamitische organisaties - die zich baseren op de Koran en de islamitische traditie - geen verschil wordt gemaakt tussen politiek en religie. De naam Hamas is opgebouwd uit de eerste letters van de arabische naam Islamitische Verzet Beweging. De Hamas-beweging ziet zichzelf als een vertakking van de Moslim-broederschap (opge- richt in 1920). Deze is van oorsprong Egyptisch, maar is nu een universele organisatie met vertakkingen in 70 landen. In vele landen is ze verboden (o.m. in Egypte zelf). De Moslimbroederschap stelt zich ten doel de versterking en verspreiding van de islamitische traditie en samenleving, incl. het herstel van het kalifaat en de staatkundige eenheid van de moslimlanden. Het politiek/sociale front van de Hamas legt zich toe op sociale activiteiten en onderwijs. Met ontwikkelingswerk en opbouwprojecten, en met hun strijd tegen corruptie in de islamitische samenleving, heeft zij een grote aanhang weten te kweken in de palestijnse sloppen- wijken. De Gazastrook en Hebron gelden als bastions van het door Hamas gepredikte militante fundamentalisme. Samen met de militaire arm - de Izz Al-Din Al-Qassem Brigade - voert de Hamas een actieve politiek voor de islamisering van de arabische wereld. In de ogen van de Hamas kan er geen joodse staat in Palestina bestaan, omdat die er ten tijde van de profeet Mohammed ook niet was. Het behoort tot de zgn. dar-al-islam (het gebied van de Islam). Zij streeft naar de oprichting van een islamitische staat in heel Palestina. Daarom is ze in principe tegen elke vredesregeling met Israël. De strijd van de profeet tegen de Joden is hun lichtende voorbeeld. Ook het plegen van aanslagen en het rekruteren van terroristen is één van de middelen om de oprichting van deze islamitische staat te verwezenlijken. De aanvallen van Hamas tegen Israël zijn in islamitische ogen dan ook geen daden van terreur, maar is een legitieme militaire strijd tegen een buitenlandse bezetting: iedere Jood en iedere joodse kolonist is een doelwit en moet worden gedood. Het verzet tegen Israël is een religieuze plicht, een jihad, een heilige oorlog. Daarmee wordt het fundamentalisme binnen de palestijnse organisaties religieus gestimuleerd. De financiering geschiedt deels door Iran, maar de Hamas doet ook aan fondsenwerving in de G.5.3

4 V.S. en Europa. Ze is o.m. actief in Nederland, België en Duitsland om geld en politieke steun te verwerven. De Hamas streeft naar een islamitische staat in geheel Palestina. Daarom zijn er ook regelmatig problemen met de seculiere palestijnse bewegingen. Zo betwistte Hamas in 1988 in een nieuw convenant de rol van de (seculiere) Palestijnse Autoriteit (PA) als enig wettige vertegenwoordiger van het palestijnse volk. In 1994 was er een gewelddadig conflict met de PA bij de Palestina-moskee en het Sjifa Ziekenhuis in Gaza-Stad, waarbij twaalf doden vielen. Tegelijk is de Hamas pragmatische genoeg om een bestand met Israël aan te gaan, als daar maar genoeg concessies tegenover staan. Dan moeten volgende generaties maar zien of die de strijd voor het ideaal willen voeren. De Islamitische Jihad is in 1979 opgericht door Fathi Abd al-aziz en andere palestijnse studenten in Egypte. Zij zagen de bevrijding van Palestina door islamitische bewegingen als de sleutel voor de hereniging van de arabische wereld met de islamitische. Ze is vooral politiek actief in de Gaza-strook. Hun politiek macht onder de bevolking is aanzienlijk kleiner dan die van de Hamas. Al voor de Eerste Intifada begon de Islamitische Jihad daar met terroristische operaties, maar vanaf 1994 werden de operaties gecoördineerd met die van de Hamas. Van de 55 autobommen en zelfmoord-aanslagen sinds het tekenen van het Oslo-akkoord in 1993 claimt Hamas er 18 en de Islamitische Jihad 14. Hezbollah (Partij van Allah) is opgezet met steun van Iran. Het kent een enigszins ondoorzichtige, maar efficiënte organisatie. Het bezit een eigen militaire organisatie, maar het heeft ook een sociaal programma, dat met steun van Iran medische en sociale hulp verleent. Tegelijkertijd is het een politieke partij, dat actief in het parlement van Libanon meedraait. Seculiere bewegingen Er opereren vijf seculiere politieke bewegingen in de palestijnse gebieden: De Fatah-Tanziem, opgericht in1958. De Fatah-partij is de grootste groep binnen de PLO (zie hierna). Arafat leidde zowel de PLO als de Fatah-partij. Fatah wordt op straat bijgestaan door de Tanziem-militie, onder bevel van Marwan Barghouti. Hiertoe behoren o.m. de Al-Aksa martelaarsbrigades. De Tanziem is het onofficiële palestijnse leger. Het kan opereren zonder de diplomatiek voorzichtigheid van de reguliere veilig- heidsdiensten van de Palestijnse autoriteit. Het belangrijkste doel van Fatah is de palestijnse onafhankelijkheid. Dit doel wordt nagestreefd door jongeren te indoctrineren en door deel te nemen aan politieke en militaire acties. Barghouti is één van de belangrijkste voorstanders van het éénzijdig uitroepen van de Palestijnse staat. De Al-Aksa martelaarsbrigades van de Tanziem en Fatah spelen een leidende rol in de Tweede Intifada. De Popular Front for the Liberation of Palestine (PFLP), het neo-marxistische Volksfront voor de Bevrijding van Palestina, opgericht door dr. George Habasj (een palestijnse christen) in Habasj streefde naar een democratisch-socialistische palestijnse staat. Hij was één van de eerste leden van de PLO, maar ging na het tekenen van de Oslo-akkoorden in 1993 in de oppositie. Sinds 2001 wordt de PFLP geleid door Ahmed Saadat, eveneens voorstander van de gewapende strijd. De PFLP was de eerste palestijnse organisatie die door terrorisme de aandacht op zich vestigde De Democratic Front for the Liberation of Palestine (DFLP), het in 1969 van het Volksfront afgescheiden Democratisch Front voor de Bevrijding van Palestina, onder leiding van Na'if Hawatme, en gesteund door Irak. Deze relatief kleine groep heeft een nogal wissel- vallige verstandhouding met de PLO en Fatah. Ze is pas in augustus 2001 actief geworden in de Tweede Intifada. Al-Asafiyeh (= bliksemstraal), de na Al-Fatah grootste groepering. Deze wordt gefinan- cierd, getraind en geleid door Syrië. Het PFLP-Algemeen Commando, ook een afsplitsing van het Volksfront, onder leiding van Ahmed Jibril, en gesteund door Libië en Syrië. G.5.4

5 Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) De vijf seculiere organisaties behoren in principe tot de in 1964 in het leven geroepen Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (P.L.O.). Dit gebeurde door de Arabische Liga, op aandrang van Egypte, als samenbundeling van de tot dusver los van elkaar opererende groepen en bewegingen. Het doel was om het over zoveel plaatsen verspreide palestijnse volk opnieuw op te bouwen tot één gemeenschap. De islamitische groeperingen vormen geen onderdeel van de PLO. Onduidelijk is daarom hoe groot de zeggingschap van de PLO is. Arafat s positie werd meer bepaald door de Fatah dan door de PLO. Formeel is de PLO een seculiere organisatie, die streeft naar een democratisch Palestina. In het Handvest wordt de Islam niet genoemd, noch wordt ernaar verwezen. Het arabischisraëlische conflict wordt in nationalistische termen beschreven. Maar in wezen spelen de islamitische gevoelens natuurlijk een geweldige rol. Binnen de PLO wijst alleen de Fatah een compromis betreffende een regeling van het palestijnse conflict niet af. De andere groeperingen doen dat in principe wel. Het hoogste gezagsorgaan binnen de PLO is de Palestijnse Nationale Raad (P.N.C.), bestaande uit 428 leden. Dit is eigenlijk een papieren lichaam en niet democratisch verkozen. De macht ligt bij een Dagelijks Bestuur van 15 leden, waarvan Yasser Arafat de voorzitter was. Dit in wezen uitvoerend orgaan functioneert als de Palestijnse regering. De PLO is politiek vertegenwoordigd in ruim 100 landen. Als opvolger heeft Arafat aangewezen - mocht hij komen te overlijden - Aboe Mazen, één van de oprichters van Fatah. Hij is een pragmaticus, die veel grondwerk heeft verricht voor de geheime besprekingen in Oslo. In de jaren zeventig was hij één van de eerste Palestijnen die contacten aanmoedigde tussen de PLO en linkse Israëli s. In de arabische wereld schijnt hij goede papieren te hebben, maar hij is niet populair bij het volk, Daarnaast kent de PLO diverse burgerlijke groepen voor het beheer van instellingen voor gezondheidszorg, onderwijs, economische ontwikkeling, etc. De inkomsten komen uit diverse bronnen: - deelname aan industriële en recreatieve activiteiten in het Midden-Oosten en Europa; - ondersteuning door diverse (christelijke) organisaties in Europa en de V.S.; - 5% van het salaris dat palestijnse wetenschappers verdienen buiten de Westoever en Gaza. Door de Golf-oorlog zijn deze inkomsten echter drastisch afgenomen. De uitgaven hebben betrekking op: - ondersteuning aan de nabestaanden van zelfmoordcommando s; - de activisten op de Westoever en Gaza; - de voor hen werkende ideologen en lobbyisten; - de bewaking van de PLO-ers overal op de wereld. De PLO heeft al diverse vestigingsplaatsen gehad: - tot 1968 op de Westoever en Oost-Jeruzalem: Na de juni-oorlog van 1967 werd de PLO gedwongen naar Jordanië uit te wijken. - tot 1970 in Jordanië: Na een staakt-het-vuren tussen Egypte en Israël in 1970 zag koning Hoessein - gesteund door Israël - kans om de Fatah te verjagen naar Libanon, omdat die in Jordanië een staat in de staat begon te vormen. Op dat moment zijn de nationale leiders ook vervangen door islamitische leiders. - tot 1983 in Libanon: Ook in Libanon probeerde de PLO een steeds groter gebied onder controle te krijgen, hetgeen in 1975 mede de aanleiding is voor het uitbreken van de Libanese Burgeroorlog. In 1978 viel Israël Zuid-Libanon binnen om de PLO terug te dringen. Dit leidde er in 1983 toe dat de PLO werd verdreven. - tot 1994 in Tunesië voor wat betreft het militaire hoofdkwartier en het administratieve hoofdbureau. Ze zaten daar op een 10-jarig contract. In 1993 heeft Tunesië dit contract niet willen verlengen, omdat het haar betrekkingen met Israël wilde verbeteren. G.5.5

6 - vanaf 1994, eerst in de Gaza-strook en later op de Westoever (Ramalla). Palestijnse Autoriteit (PA) Op 13 september 1993 werd het Gaza-Jericho akkoord door Israël en de PLO ondertekend. Dit akkoord houdt in dat de Palestijnen in de Gazastrook, in de stad Jericho, in een serie andere gebieden en in Hebron, beperkt zelfbestuur hebben gekregen. Dit heeft ertoe geleid dat in november 1995 op democratische wijze een Palestijnse Raad van 87 leden is gekozen. Deze bestaat voor het overgrote deel uit PLO-ers, omdat de Hamas niet aan de verkiezingen meedeed. In de politiek is de PLO belangrijker dan de PA. Arafat was voorzitter van de PA. De Palestijnen hebben volgens dit akkoord zelfbestuur over vijf taken: onderwijs, gezondheidszorg, belastingen, toerisme en welzijn. Israël blijft controle houden over de grenzen van de gebieden, de terugkeer van palestijnse vluchtelingen, watertoevoer, de joodse nederzettingen en over Jeruzalem. Binnen vijf jaar (uiterlijk 1999) moest er over deze punten een oplossing gevonden zijn, hetgeen niet gehaald is. De situatie in de autonome gebieden is door dit beperkte akkoord in wezen nog niet veel veranderd. Een probleem is ook dat er nog steeds geen rechtstreekse eigen palestijnse verbinding bestaat tussen Gaza en Jericho. Bovendien is niet vastgelegd waarin dit akkoord uiteindelijk moet uitmonden. In de palestijnse gebieden trad Arafat op als absoluut leider. Hij was degene die altijd de bevelen gaf, de cheques tekende en van alle details op de hoogt wilde zijn. De ministeries hebben weinig te vertellen. Daarnaast heeft Israël de gebieden al enige tijd afgesloten in verband met de terroristische aanslagen. Het gevolg is dat alles heel langzaam gaat, dat de armoede groter is geworden en dat er daardoor veel kritiek is op de gang van zaken. Dit speelt uiteraard de Hamas weer in de kaart. Echte vrede is nog ver weg. G.5.6

7 G.5.2. BELANGEN VAN DE DIRECTE PARTIJEN Zoals in het voorwoord al is aangegeven is het door de onderlinge verdeeldheid en wantrouwen onduidelijk hoe de uiteindelijke oplossing van het palestijnse conflict eruit zal zien. Uiteraard zullen de belangen van Israël en van de Palestijnen hierbij een grote rol spelen. Daarover kan nog wel iets gezegd worden. Aantallen In totaal waren er eind 1999 bij de UNRWA 6,4 miljoen Palestijnen geregistreerd. Deze waren als volgt over de regio verdeeld: Israël: 1,2 miljoen Gazastrook: 0,8 miljoen Westelijke Jordaanoever: 0,58 miljoen Syrië: 0,37 miljoen Libanon: 0,37 miljoen Jordanië: 1,5 miljoen Elders: 1,3 miljoen (Saoedi-Arabië, Golfstaten, Europa en de V.S.). Van deze Palestijnen heeft een onbekend aantal de nationaliteit van een niet-midden-oosten land aangenomen. Van de 6,4 miljoen zijn 3,9 miljoen als vluchteling geregistreerd, incl. die van de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever, d.i. 42% van alle UNRWA-vluchtelingen. Ondanks de oprichting van de PA bestaan de vluchtelingenkampen nog steeds in de palestijnse gebieden en dragen de Palestijnen daar een vluchtelingenstatus onder het gezag van de VN. De belangen van de P.L.O. 1. Door het uiteenvallen van de Sovjet-Unie verloor de PLO een belangrijke steunpilaar. o.m. in de Verenigde Naties. De SU steunde de PLO niet alleen met wapens en logistiek, maar ook ideologisch. 2. Doordat de PLO Saddam Hoessein had gesteund in de Golfoorlog, verloor ze de schenkingen van Koeweit, de Verenigde Arabische Emiraten en Saoedi-Arabië. Ook werden PLO-ers Koeweit uitgezet, die tot dusver de Palestijnen in de bezette gebieden hadden gesteund. 3. Het verblijfscontract met Tunesië liep ten einde, zonder dat zich een goed alternatief aandiende: Algerije had al een groot probleem met fundamentalistisch-islamitische groeperingen, Irak was niet stabiel genoeg, Libië viel af omdat Kadaffi te onberekenbaar is, Syrië heeft twee machtige organisaties in huis die anti-plo zijn, Zuid-Jemen ligt te ver weg. 4. Arafat had een probleem met zijn eigen PLO-delegatie, die tot de Tweede Intifada de onderhandelingen voerde. Deze delegatie bestond uit PLO-ers van de hoogvlakten van de Westoever, die zelf weinig of niet geleden hebben omdat ze nooit gedeporteerd zijn, die een goede opleiding in het westen hebben gehad en die een pragmatische benadering hadden. Deze delegatie voerde een beleid op lange termijn. Dit beleid hield in: de vorming van een eigen PLO-leger in plaats van politie, een door de VN erkende regering in ballingschap en territoriale autonomie. De PLO-delegatie zag bovendien niets in een ministaatje, dat geen economisch achterland heeft. 5. De PLO is bang voor de steeds sterker wordende Hamas-beweging, die in macht gelooft, maar niet in een palestijnse staat. De Hamas streeft naar één groot islamitische rijk (Pan- Islam). Gezien het bovenstaande had Arafat, in tegenstelling met zijn delegatie, behoefte aan successen op korte termijn, mede om zijn macht binnen de PLO te vergroten. Daarom was hij bereid tot vergaande concessies. Hij heeft de onderhandelingsdelegatie dan ook aan de kant G.5.7

8 geschoven. Daarom was Gaza en Jericho als eerste stap best aantrekkelijk voor de PLO: - Gaza, omdat het gebied geschikt is voor hoge kwaliteits-industrie met een goede zeehaven: Palestijnen zijn goed opgeleid en het zijn harde werkers. - Jericho, omdat het dicht bij Jordanië ligt waar veel Palestijnen wonen. De positie van Arafat in de verdere vredesbesprekingen was zwak, gezien de tegengestelde belangen van de palestijnse groeperingen. Niemand wist waar hij zelf stond en wat hij dacht te bereiken. Zo gezien was het niet onlogisch dat hij om de aandacht af te leiden de Tweede Intifada begon. De belangen van Israël 1. Israël heeft groot belang bij een akkoord met Syrië: - om de gevaarlijke terroristische acties van de Hezbollah, de Isl.Jihad en de Hamas vanaf Syrië en Libanon te beteugelen; - gezien de dreiging dat Syrië in een korte blitz -oorlog gemakkelijk een deel van de Golan kan veroveren om zodoende de vredesbesprekingen onder druk te zetten; - vanwege de dreiging dat Syrië kans ziet om Irak en Iran mee te trekken in een oorlog met Israël: zonder vrede met Syrië blijft Israël een "outcast" in het Midden-Oosten; - om de watervoorziening vanaf de Jordaan veilig te stellen. Aan de andere kant is Israël zonder Golan kwetsbaar, waardoor het geheel is overgeleverd aan de vredelievendheid van Syrië. Wat dit betreft staat Israël voor een duivels dilemma. Op korte termijn is geen vrederegeling te verwachten. 2. Israël moet op de wat langere termijn met de PLO tot overeenstemming komen: - een militaire aanwezigheid in bezette gebieden is op de lange duur niet vol te houden; - om te voorkomen dat de fundamentalistische Hamas aan de macht komt; - over ca. 20 jaar telt Israël, incl. de Westoever en de Gazastrook, evenveel Joden als Palestijnen: maar dan is Israël geen joodse staat meer, maar een staat met twee volken. - vanwege het gevaar van assimilatie: het arabisch absorbeert gemakkelijk een andere taal, en dus ook het Ivriet. - om een breuk in de arabische eenheid te veroorzaken: deze breuk is noodzakelijk, omdat de arabische wereld bang is dat het wereld-jodendom kans ziet de arabische economie in handen te krijgen en de arabische markt te gaan beheersen (dit is uiteraard een fictie, maar het beheerst wel de arabische wereld). 3. De toekomstige onderhandelingen met de P.L.O. zullen verder gaan waar Camp David 2000 is blijven steken, dat is in de richting van vrede met nederzettingen. Deze richting is al door Sjamir in 1989 aangegeven. Dit is een vrede, waarbij de Palestijnen in een groot aantal thuislanden een beperkt zelfbestuur krijgen. Dit moet leiden tot een fysieke scheiding van enerzijds de Israëli's, incl. de israëlische Arabieren en anderzijds de Palestijnen. In hoeverre deze fysieke scheiding op de lange duur is vol te houden, is nog maar de vraag. G.5.8

9 G.5.3. HOUDING ANDERE LANDEN Vrede voor Israël en Palestina staat of valt met de instemming van de buurlanden en van de invloed van de westelijke machten. Naast de complicerende factoren als het water en de vluchtelingen heeft iedere buur zijn eigen belangen, om van de verder gelegen landen als Irak en Saoedi- Arabië nog maar te zwijgen. In 1992 werd het al duidelijk dat eigenlijk alle partijen belang hebben bij vrede in het Midden-Oosten. Het probleem is alleen dat al die belangen wel tegengesteld aan elkaar zijn. Jordanië Jordanië kent twee heel verschillende bevolkingsgroepen, die ook vrij gescheiden naast elkaar leven: - Palestijnen (ca. 2 miljoen), die deels op regeringsposten zitten en die bij veel Jordaniërs veel sympathie genieten; - Bedoeïenen, die tot verschillende stammen (Asjirah s) behoren. Het koningshuis behoort tot deze bevolkingsgroep. De invloed van de Asjirahs op de jordanese politiek is groot. Voor het konignshuis zijn de Palestijnen een onberekenbare factor. De verschillen tussen rijk en arm zijn groot in Jordanië, mede doordat de middengroepen (meestal de Palestijnen) sinds de jaren tachtig zijn verdwenen. Tot die tijd vonden zij goedbetaalde banen in de Golfstaten, maar door de oorlogen daar verarmden die landen en verloren de Jordaniërs hun banen. In regeringskringen is men in Jordanië voor een palestijnse staat. Deze moet dan komen op westelijke Jordaanoever, in de Gazastrook en in Oost-Jeruzalem. Daarbij is er veel steun voor een federatief samenwerkingsverband tussen Jordanië en deze Palestijnse staat, waarbij Jordanië wel de zwaarste stem moet hebben. De tegenstanders willen echter één islamitische of nationalistische arabische staat in plaats van Israël. Het is echter onduidelijk of de koning wel een palestijnse staat wil. Hij is nog steeds niet vergeten dat zijn grootvader, koning Abdoellah, in 1947 door trawanten van de Moefti van Jeruzalem is vermoord. Hij wil vooruitgang in de vredesonderhandelingen en hij was daartoe bereid Arafat als leider te accepteren, omdat op dit moment alleen Hamas een alternatief is. De koning zal een palestijnse staat trachten te beïnvloeden, maar niet onder- mijnen. Hierbij zal hij streven naar de steun van de jordaanse Palestijnen om de radicale groeperingen in eigen land en daarbuiten van zich te houden. Een moeilijke factor in dit geheel is de Hamas. Deze is tegen de koning en zijn vredesbeleid inzake Israël. Deze Hamas is enerzijds gelieerd aan de extreem-radicale, islamitische groepen in Jordanië, maar anderzijds ook aan de Jordaanse Moslimbroederschap die van oudsher een goede verhouding met het koningshuis heeft. Dit geeft de koning gelegenheid om elke antiregeringsactiviteit van de Hamas met uitzetting af te straffen. Daarom treedt de Hamas in Jordanië gematigd op Libanon G.5.9

10 In het begin van de stichting van de staat had Israël een goede verhouding met Libanon, omdat dit land destijds het meest westers was. De libanese burgeroorlog ( ) bracht ingrijpende wijzigingen. De maronitische Christenen raakten hun leidende positie kwijt en Syrië kreeg een beslissende vinger in de nationale pap. Ook de militaire inmenging van Israël - bedoeld om de PLO te verdrijven - creëerde machtige vijanden. De sji ieten in het zuiden - de grootste bevolkingsgroep en van oorsprong geminacht door de leiders in Beiroet - keerden zich tegen Israël en werden een trouwe bondgenoot van Damascus. De sji itische Hezbollah is een gevreesde tegenstander geworden. Door gijzelingen en aanslagen op westerlingen werden tegenstanders onder druk gezet om te vertrekken. Libanon streeft ernaar de israëlische veiligheidszone ten noorden van de internationale grens te doen verdwijnen. Ook wil het de buitenlandse inmenging (ook van Israël via het door hen gefinancierde en geleide leger van Zuid-Libanon) terugdringen. Inmiddels heeft Israël zich zo overhaast teruggetrokken, dat het een overwinning van Hezbollah leek. De aanwezigheid van Syrië is echter gebleven. Syrië Syrië is innerlijk verdeeld. Er zijn drie stromingen herkenbaar: - de Pan-Arabische stroming (voorman Haddam, de vorige minister van Buitenlandse Zaken): Deze streeft naar het Groot-Syrië van vroeger (incl. Libanon, Jordanië en Noord- Israël) en die daarom geen vrede wil maar die de strijd wil voortzetten. President Assad schijnt eveneens een aanhanger te zijn. - een gematigde stroming onder leiding van Sjara (de huidige minister van Buitenlandse Zaken): Deze richting is tevreden met een gedeeltelijke teruggave van de Golan als eerste begin. - de fundamentalistisch-islamitische richting: Die is op dit moment nog klein, maar die zou de macht wel eens kunnen grijpen. Naast de innerlijke verdeeldheid heeft Syrië een paar problemen: 1. Syrië eist volledige terugtrekking van Israël naar de grenzen van juni 1967, toen het de Golan-hoogvlakte bezette als een strategische bufferzone. Israël spreekt liever over de internationale grenzen van 1923, omdat Syrië nadien nog wat land heeft ingepikt tot de oever van het meer van Galilea. Syrië wil daar de weggevluchte inwoners terughebben als waarborg tegen aanvallen van Israël. Dit geeft rust op het westelijke front. De Golan is tevens van belang omdat daar twee belangrijke waterbronnen van de Jordaan liggen. 2. Israël eist volledige diplomatieke betrekkingen met open grenzen en normaal handelsverkeer. Syrië wil de economische betrekkingen beperken uit angst voor de te dominante israëlische markt. 3. Israël betrekt meer dan 30% van zijn water uit de Golan en wil dan ook controle houden over de waterbronnen. Hierbij speelt ook Turkije een rol, omdat dit land vaak dreigt de afspraken ten aanzien van de grote rivieren te verbreken. 4. Israël heeft al lang gestreefd naar een terugtrekking van zijn soldaten uit het zuiden van Libanon. Inmiddels is dit ook gebeurd. Syrië was hier echter niet gelukkig mee, omdat het daardoor de legitimiteit heeft verloren de Hezbollah te steunen. Ook wil het daar blijven vanwege de haven van Beiroet (hun eigen haven - Latakia - ligt te ver van Damascus) en vanwege de kwetsbare Beka'a-vallei. Israël en de V.S. accepteren dit, omdat daarmee de rust in het verdeelde land wordt gegarandeerd. Wel moet Syrië de Hezbolla in de macht houden. 5. Israël wil wel praten en wil zelfs wel een deel van de Golan afstaan, ondanks een verlies aan veiligheid, indien deze stapsgewijs wordt gerealiseerd en gepaard gaat met vredesactiviteiten van Syrië. Wel moeten dan de twee PLO terroristen-organisaties uit Damascus verjaagd worden (die van Habasj en Hawatmeh). 6. Israël eist uit veiligheidsoverwegingen een waarschuwingsinstallatie op de Hermon in het noorden van de Golan, een demilitarisatie van de Golan en een beperking van de syrische troepen tussen Damascus en de Golan. Syrië schijnt bereid te zijn deels aan deze voorwaarden te voldoen, indien de waarschuwingsinstallatie in amerikaanse handen komt en indien deze ook op israëlische gebied wordt geplaatst. In principe staat het overleg met Syrië los van het conflict met de Palestijnen, omdat op de G.5.10

11 Golan geen Palestijnen wonen, maar Droezen. Turkije Turkije erkende in 1948 als eerste moslimland Israël. Sinds 1996 is er een nauwe militaire samenwerking tussen beide landen. Turkije, geïsoleerd door de leden van de Islamitische Conferentie, vindt in Israël een bondgenoot om aan de modernste militaire technologie te komen, welke door Europa en Amerika vanwege de mensenrechten wordt geweigerd. Israël ziet kans om in de komende jaren voor miljarden dollars wapens te verkopen. Ook de zakelijke contacten zijn goed, blijkens de vrije handelsovereenkomst die beide landen kennen. De arabische landen - uitgezonderd Jordanië -, maar ook Griekenland en Armenië, bezien deze samenwerking met wantrouwen. Zo wordt de verkoop van olie en gas door Iran ernstig bemoeilijkt. Ondanks dat Turkije een moslimland is, steunt de publieke opinie de regering hierin. Alleen de Islamitische Welvaartspartij ligt dwars. Dit komt omdat Turken niet veel op hebben met Arabieren. Iran blijft in dit geheel een onduidelijke factor. Met behulp van Rusland schijnt het in bezit te zijn van nucleaire wapens. Ook wordt de invloed van Iran op Turkije groter, dat worstelt met het probleem van de Koerden. Turkije had altijd een vriendelijk moslimregime, maar dit is bezig te veranderen. Verenigde Naties De Verenigde Naties kent de brede ambitie van een vreedzame wereld, waar alle wereldburgers gelijke rechten, plichten en kansen hebben. In de praktijk wordt dit helaas niet waar gemaakt. Dan weegt het vermeende algemene belang zwaarder dan het gelijke recht van een klein democratisch staatje en wordt er rustig met twee maten gemeten. Elke uitspraak wordt in wezen bepaald door de benadering van de ondemocratisch geregeerde Arabische staten, waaraan de westerse staten zich conformeren vanwege de oliebelangen. In de afgelopen jaren werd bijna 30% van de resoluties van de V.N.-commissie voor de Mensenrechten tegen Israël gericht. De Algemene Vergadering behandelde in resoluties wegens het schenden van de mensenrechten, waarvan 18 tegen Israël waren gericht en slechts 4 tegen andere landen. Ontwerpresoluties met kritiek tegen andere landen (Rusland of Soedan bv.) werden vaak afgedaan als in menging in binnenlandse aangelegenheden. Van de 10 speciale noodzittingen van de Algemene Vergadering waren er 6 gewijd aan vermeende wandaden van Israël! Deze dubbelzinnige benadering kwam wel heel treffend naar voren bij de veroordeling door het Internationale Gerechtshof op 20 juli 2004 met betrekking tot de door Israël gebouwd veiligheidsbarrière. de wereld ken vele veiligheidshekken om ongewenste mensen tegen te houden, waarover nooit gesproken werd (zie bijlage).deze ene werd er uitgepikt, terwijl die aantoonbaar het aantal terroristische aanvallen heeft doen verminderen. Door deze veroordeling wekt het Gerechtshof de indruk de terreuraanslagen goed te keuren. Ze maakt bovendien een volledige uitvoering van resolutie 242 (de basis voor het vredesproces in het Midden-Oosten) politiek erg moeilik. aangenomen mag daarom worden dat de uitspraak een dode letter zal blijken te zijn (zie ook bijlage B.4). Deze benadering van de Verenigde Naties met betrekking tot het Midden-Oosten conflict brengt wel mee dat de uitspraken niet erg serieus worden genomen en dat de invloed op het conflict in wezen maar gering is. Niet-arabische landen Naast de hiervoor genoemde direct betrokkenen proberen nog enkele partijen een rol in het conflict te spelen en invloed uit te oefenen. Europese Unie: Europa heeft vele historische banden met Israël en het Midden-Oosten: Engeland en Frankrijk vanwege de mandaatgebieden, veel Joden zijn uit Europa naar Israël G.5.11

12 geëmigreerd en veel west-europese landen kennen nog steeds schuldgevoel vanwege de miljoenen vermoorde Joden in de jaren Door de grote onderlinge verdeeldheid is de invloed van de Unie echter gering. De laatste jaren zoekt Israël iets meer steun bij de E.U. Verenigde Staten: De grootste invloed op het conflict hebben uiteraard de Verenigde Staten. Hun politiek zit echter altijd tussen twee vuren. Enerzijds is de invloed van de grote joodse gemeenschap (van ruim 5 miljoen goed opgeleide mensen) en de daarmee sympathiserende christelijke kerken op de politiek bijzonder groot. Anderzijds dwingen de oliebelangen de V.S.tot een politiek die de arabische staten niet tegen hen doet keren en hen zelfs financieel doet steunen. Israël leunt in zijn politiek sterk op de V.S. Rusland: Rusland steunt van oudsher, vanwege de oppositie tegen de V.S. en de grote moslimgemeenschap binnen de eigen grenzen, de arabische staten. Het is daarbij een grote leverancier van wapens. Tegelijk kan het ook Israël niet geheel laten vallen, mede gezien de grote russische gemeenschap daar. G.5.12

13 G.5.4. PALESTIJNSE LEIDERS Aangezien het democratisch gehalte van de palestijnse enittiet niet erg groot is, speelt de houding en benadering van de leider een grote rol. Gedurende 40 jaar is dat Yasser Arafat geweest. Na zijn overlijden op 11 november 2004 is Aboe Mazen hem opgevolgd. Het is niet duidelijk of deze echter dezelfde invloed heeft als zijn voorganger. 1. Yasser Arafat, een kat met negen levens Veertig jaar lang is binnen de palestijnse beweging Yasser Arafat de absolute leider en het belangrijkste symbool geweest van de palestijnse zaak. Niemand kon om hem heen. Israël kon wel menen dat hij de laatste jaren de greep op de zaken enigszins kwijt was geraakt en dat hij zich dus irrelevant heeft gemaakt, zoals Sjaron in december 2001 verklaarde, maar tot zijn dood toe was hij wel het boegbeeld en de belichaming van de beweging. Hij was een meester in het overleven van vele vliegtuigongelukken en bijna-aanslagen. Vandaar de bijnaam bij zijn vijanden, de kat met de negen levens. Tot het einde toe heeft Arafat als voorzitter van de Palestijnse Autoriteit (PA), de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) en de machtigst groepering binnen de PLO - de Fatah/Tanziem - aan alle touwtjes getrokken. Wel is het onduidelijk gebleven hoever de macht van Arafat daadwerkelijk reikte. De vraag was met name of hij de controle over de islamitische organisaties - de Hamas en de Islamitische Jihad - nog wel had. Enige controle zal hij ongetwijfeld gehad hebben, maar - gezien zijn aarzelend optreden tegen deze fanatieke oppositiegroepen - veel minder dan hij wel zou willen. Zijn dood betekent dan ook het einde van een tijdperk. Voorbereiding op zijn taak Arafat is geboren op 24 augustus 1929, als Rahman Abdel Raoef Arafat Koedwa Hoesseini, niet in Jeruzalem zoals hij in zijn officiële biografie laat vermelden, maar in Cairo in Egypte. Zijn koosnaam was Aboe Amman (vader van de natie). Hij was het tweede kind in een gezin van vier kinderen. In Egypte groeide hij ook op. Zijn vader was een handelaar uit Gaza. Zijn moeder maakte deel uit van de beroemde Hoeseini-clan uit Jeruzalem. Dus was Arafat familie van de Moefti, de leider van de Arabieren in het toenmalige Palestina, Hadj Amin, die de joodse burgers sinds 1921 op alle mogelijke manieren heeft dwars gezeten. Toen Arafat nog geen vier jaar oud was, kwam zijn moeder te overlijden en keerde hij terug naar Jeruzalem. Als tiener, zo wordt gezegd, smokkelde hij wapens voor groeperingen die streden tegen de zionistische beweging. Als zijn vader hertrouwt, verhuisde de familie weer naar Caïro. In 1946 kreeg hij in Egypte een geheime commando- training. In 1948 vocht hij actief mee in de oorlog tussen Israël en zijn buurlanden. Na de arabische nederlaag vluchtte hij naar de egyptische hoofdstad. In 1951 begon hij zijn studie als bouwkundig ingenieur aan de universiteit van Caïro. Hij was daar mede-oprichter van de Unie van Palestijnse studenten en flirte met de extremistische Moslimbroeders. Na het optreden van Nasser als de nieuwe egyptische president moest hij dat bezuren. Hij belandde voor korte tijd achter de tralies. In 1957 werd Arafat verbannen naar Koeweit. Hij was toen al afgestudeerd als ingenieur. Daar bouwde hij een eigen bouwbedrijf op en wordt rijk. In Koeweit vinden de - veelal gestudeerde - palestijnse ballingen elkaar. Zij vormen in 1958 de kern van de Nationale Beweging voor de Bevrijding van Palestina (Al Fatah - Arabisch voor openen ), waarvan Arafat zich ontpopt als hun natuurlijke leider. In de arabische wereld vierde in die tijd het pan-arabisme hoogtij, de arabische eenheid, die uiteindelijk ook moet leiden tot de bevrijding van Palestina. Maar Arafat hing de omgekeerde gedachte aan: De bevrijding van Palestina moet de weg effenen naar de arabische eenheid. Deze nationale benadering vond pas gehoor als in 1967 de verenigde arabische landen het G.5.13

14 onderspit delfden in de Zesdaagse oorlog tegen Israël. Tot dan dienden de Pale- stijnen slechts als pionnen in de inter-arabische intriges. Voor Arafat vormde de algerijnse vrijheidsstrijd de bron van inspiratie. De Fatah mag in Algerije trainingskampen oprichten en contacten onderhouden met radicale bewegingen in Azië, Europa en Latijns-Amerika. De echte strijd begon na de oorlog in Van binnenuit probeerde hij dan een guerrilla-opstand te ontketenen, hetgeen niet lukte. De latere israëlische minister van defensie, Foead ben Eliëzer, - toen nog soldaat in een elite-eenheid - is hem op het spoor, maar Arafat ontsnapt op het nippertje. Toch lukte het hem door kapingen en spectaculaire terreuracties de palestijnse zaak op de wereldagenda te plaatsen. Voorzitter van de PLO Sinds 1969 is Arafat voorzitter van de PLO, waarbij hij in 1983 een strijd om de macht overleefde. Hij zag kans de zeer diverse seculiere groeperingen te bundelen en min of meer bijeen te houden. Dit leidde tot een dubbelzinnige houding. De radicalen binnen de palestijn- se beweging zetten hun terreuracties voort, terwijl de gematigden het diplomatiek pad bewandelden. Arafat bewoog zich behendig tussen beide benaderingen heen en weer. Vandaar dat hij wereldrecordhouder is in het afsluiten van staakt-het-vurens, die nooit lang stand houden. Met succes legde hij altijd de schuld bij de tegenstander. Nooit heeft hij een keuze gemaakt (of kunnen maken?) tussen gewapende strijd en diplomatiek overleg. Hij speelde ze beiden uit, totdat hij geen kant meer op kon en internationaal werd afgeschreven. En toch vond hij ook dan weer een uitweg. De beproefde strategie van Arafat is die van de vlucht voorwaarts. Hij is geen initiator of planner. Als hij met de rug tegen de muur staat, greep hij crises of andere van buitenaf opgelegde dramatische gebeurtenissen aan om zijn onmogelijke situatie te verdoezelen en zich eruit te redden. Goede voorbeelden zijn: de verdrijving van de PLO in 1970 uit Jordanië, hetgeen leidde tot de vestiging in Libanon; de burgeroorlog van de PLO in Libanon, waardoor hij de samenwerking met Jordanië en Egypte wist te herstellen; de kampenoorlog van 1985 tot 1988, waardoor hij zijn leiderschap binnen de PLO wist te herstellen; de afzwering in Genève van het terrorisme, waardoor de deuren in Washington voor hem open gingen;de Eerste Intifada waardoor de Palestijnse kwestie weer hoog op de agenda kwam, de PLO weer aan gezag won en hij de dialoog met de V.S. kon beginnen. De strategie van Arafat liep een flinke deuk op tijdens de Golfoorlog, toen hij de iraakse president Saddam Hoessein steunde. Wel kreeg het vredesproces na deze oorlog een impuls, waarvan hij profiteerde. Dit leidde in 1993 tot de akkoorden van Oslo, met zijn triomfantelijke intocht in de bezette gebieden en de Nobelprijs voor de Vrede met Rabin en Peres. De aanpak van Arafat betekende wel dat Arafat ervoor terugschrok op het juiste moment historische knopen door te hakken. De vredesbesprekingen in Camp David in juli 2000 laten dat duidelijk zien. In plaats van een (principe-)akkoord te sluiten die tot vrede kon leiden, koos hij voor een terugkeer naar de gewapende strijd om verdere concessies af te dwingen. Hiermee heeft hij wel zijn eeuwige tegenstander Ariël Sjaron aan de macht geholpen, waardoor de kans op een doorbraak op de lange baan werd geschoven en duizenden van zijn landgenoten de dood zijn ingejaagd. Het is tekenend dat de arabische staten zich steeds buiten deze intifada s hebben gehouden, wetend dat die tot niets leiden. Arafat verkoos de geschiedenis in te gaan als leider van de palestijnse revolutie, die weigert het recht op terugkeer van de palestijnse vluchtelingen naar heel Palestina op te geven. Dat was voor hem belangrijker dan het verkrijgen van een mini-palestina. Hij was een man van de gewapende vrede, die desondanks de Nobelprijs voor de vrede kreeg. Een opvliegende dictator die geen tegenspraak duldde, maar die ook mensen wist in te palmen met zijn charme. President van een autonoom gebied In 1994 werd Arafat tot president gekozen van de tijdelijke regering van de autonome G.5.14

15 palestijnse gebieden en in 1996 met meer dan 80% van de stemmen tot president van de Palestijnse Autoriteit.. In deze functie heeft hij nog niets laten zien dat wijst op bestuurlijke kwaliteiten. De grote interne onvrede over de omvangrijke bureaucratie in de vorm van allerlei diensten die tegen elkaar worden uitgespeeld, de voortdurende slechte infrastructuur, de stagnerende economie ondanks miljarden subsidies van Amerika en Europa, de toenemende corruptie, de belabberde toestand van het rechtssysteem waardoor de partijen het recht in eigen hand nemen, Arafat greep niet in. Het werd allemaal verdoezeld door de guerrilla-oorlog met Israël. Desondanks heeft Arafat een groot charisma. Hij is er nog steeds van overtuigd dat hij de zege eens zal binnenhalen, nl. de zeggingsschap over geheel Palestina. Hij is in eigen ogen onoverwinnelijk. Door dat grenzeloze zelfvertrouwen slaagde hij erin om zeer velen van die waarheid te doordringen, ook buiten de eigen kring. Daarbij maakte hij gebruik van alle mogelijke middelen: dubbelzinnigheden, tegenstrijdigheden en indianenverhalen. Zo was zijn toon in het Engels veel vredelievender dan in het Arabisch. Wees iemand hem erop dat hij gister iets anders beweerde, dan werd hij woedend en snoerde de mond van de opponent. En toch bleef hij de mensen overtuigen van zijn gelijk, het was werkelijk ongelofelijk. 2. Machmoed Abbas, beter bekend als Aboe Mazen Aboe Mazen is in 1935 in Safed geboren, maar groeide op in Jeruzalem, als zoon van een rijke familie. In 1948, tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog, vluchtte zijn familie naar Syrië. Hij behaalde een kandidaats rechten aan de universiteit van Damascus en een doctoraal geschiedenis aan het Oriental-College van Moskou. Aboe Mazen en Arafat behoorden in 1965 beide tot de oprichters van de Fatah-beweging, die zich in 1967 bij de PLO voegde. Van huis uit bankier werd hij belast met de financiële taken. In 1980 kwam Mazen in het Uitvoerend Comité van de PLO, waarvan hij in 1996 tot Secretaris- Generaal werd gekozen. Daarmee werd hij de tweede man na Arafat. In 1983 werd hij hoofd van de afdeling Israël van de PLO. Aboe Mazen is een man die zich intensief verdiept heeft in het land en het volk Israël. Hij kent het land en dringt aan op samenwerking met de israëlische vredesbeweging, omdat hij daarin voordelen ziet voor de PLO. Hij behoorde tot de architecten van de Oslo-akkoorden van 1993 en Binnen de PLO staat hij als gematigd bekend, omdat hij Israël als een feit erkend. Hij vindt dat de Palestijnen tot een overeenkomst met Israël moet komen, bij gebrek aan een betere oplossing. Maar daarbij staat hij bekend als een harde onderhandelaar. Tegelijkertijd oefende Mazen meermalen kritiek op de militante aanpak van de Intifada, omdat de Palestijnen naar zijn mening er niets mee opschieten: er zijn duizend andere manieren om nee te zeggen. Zijn kracht ontleent hij aan zijn gave als bruggenbouwer. Hij onderhoudt nauwe banden met de linkse oppositie van Israël. Sjimon Peres is erg op hem gesteld. De Israëliërs waren in eerste instantie ook tevreden over zijn benoeming. In april 2003 vond er, onder druk van de internationale gemeenschap, een in grijpende reorganisatie plaats binnen de palestijns bestuur. Aboe Mazen, de tweede man, werd premier en Arafat president, zeer tegen diens zin. Daarbij heeft Mazen verregaande bevoegdheden bedongen. Als eerste taak heeft hij zich gesteld het beteugelen van de gewapende groepen, in het bijzonder van Hamas, Islamitisch Jihad en de al-aksa Brigade. Na de benoeming van Mazen heeft de V.S. een ambitieus stappenplan ingediend (gedicteerd) aan Israën en de Palestijnen om tot vrede te komen in 2005 (zie vorige hoofdstuk, Roadmap to peace). Na het overlijden van Arafat is Abbas het gezicht van de palestijnse entiteit. Het is echter onduidelijk of hij ook evenveel gezag heeft. G.5.15

16 G.5.5. PROBLEMEN Er zijn een aantal forse problemen die de reeds bereikte vredesakkoorden onder druk zetten, nl. de watervoorziening, de bestaansmogelijkheid van een Palestijnse staat, de status van Jeruzalem (zie hoofdstuk 6) en het opkomende fundamentalisme. Het grote probleem is echter het onvoorstelbaar grote wantrouwen tussen de partijen, waardoor er geen sprake kan zijn van een open overleg tussen gelijkwaardige partners, hetgeen ook een algemeen gedeeld gevoel van onveiligheid bij de Israëliërs geeft. Velen verlaten daarom het land weer om in het Westen te gaan werken. Algemeen gevoel van onveiligheid Israël ervaart een altijd durend gevoel van onveiligheid door enkele heel moeilijk p te lossen omstandigheden: * De geringe territoriale omvang binnen de zgn. Groen Lijn, terwijl op de Westbank tussen deze grens en de Jordaan meer dan 2,3 miljoen vijandige palestijnse Arabieren zijn gevestigd. * Het bestaan van een vijfde colonne binnen de eigen grenzen in de vorm van bijna 1,3 miljoen Arabieren die over een israëlisch paspoort beschikken. De loyaliteit van deze groep kan zo maar omslaan in vijandigheid. * Het bestaan van grote palestijnse gemeenschappen in de Gazastrook, Libanon en Syrië, die decennia lang is voorgehouden dat zij het recht hebben om terug te keren naar de plaatsen waar hun voorouders vandaan zijn gekomen. * Het kruitvat Gazastrook, met een oppervlak van 360 km2 en een bevolking van 1,35 miljoen Palestijnen, één van de dichtstbevolkte stukjes land ter wereld. Watervoorziening Water is voor Israël een kwestie van leven en dood. Daardoor is de verdeling ervan met de Palestijnen één van de moeilijkste punten. Dit is de algemene opinie. Ze is echter niet juist: Er valt redelijk voldoende water en de technologie om water te ontzilten is voorhanden. Daardoor is water in wezen een economisch product en niet een schaars natuurproduct. Desondanks is de waterverdeling tot nu toe een groot emotioneel geschilpunt in alle onder- handelingen en één van de meest ingewikkelde kwesties in het Midden-Oosten. De toegang tot de drie belangrijkste bronnen zijn in handen van niet-arabische machten. Turkije (hoewel islamitisch is het in arabische ogen niet erg betrouwbaar) beheerst de Eufraat. Het gebruikt dit water voor een groot stuwmeer van bijna vijftig miljard liter om twee miljoen ha. landbouwgrond te bevloeien, maar het bedreigt daarmee wel Syrië en Irak in hun behoefte aan water. Syrië op zijn beurt heeft in dezelfde rivier een dam gebouwd, waardoor Irak bedreigd wordt. Soedan beheerst de Nijl en Israël beheerst (nog) de Jordaan. Israël is voor zijn (natuurlijke) watervoorziening ook volledig afhankelijk van water uit Zuid- Libanon, de Golanhoogte en vooral de westelijke Jordaanoever. Het water van de Westoever wordt gevoed door de regen die 's winters in de bergen rond Hebron, Bethlehem, Ramallah en Nabloes valt. Het zakt in de grond en verzamelt zich in enkele waterhoudende lagen. 30%-40% van de watervoorziening komt van deze omstreden gebieden. Wel wordt het buiten de gebieden opgepompt. Het is het meest zoete water waarover Israël beschikt. Van het water van de Westoever wordt ca.80% door Israël en 20% door de Palestijnen gebruikt. Sinds 1991 wordt er over deze waterverdeling onderhandeld, maar tot nu toe zonder resultaat. Daarbij heeft Israël in het kader van de vredesbesprekingen verplichtingen op zich genomen om Jordanië van voldoende water te voorzien, terwijl het zelf al grote moeite heeft om in de eigen behoeften te voorzien. Op zich valt er in het gebied voldoende water om in de behoefte te voorzien. Voor gebruik is G.5.16

17 jaarlijks gemiddeld beschikbaar 1700 miljoen kuub (m3 = 1000 liter), plus 300 miljoen hergebruikt rioolwater. Het verbruik per hoofd van de bevolking in Israël is ca. 100 miljoen kuub voor huishoudelijk gebruik en 200 miljoen kuub voor niet-persoonlijk verbruik. Hierbij is de landbouw verantwoordelijk voor 70% van het totale verbruik. Dat is minder dan in de omringende landen, maar ongeveer hetzelfde als in Europa en de V.S. Doordat er onvoorstelbaar veel water wordt verknoeid in het Midden- Oosten wordt er meer verbruikt dan er bijkomt. Dit tast de kwaliteit erg aan. Zowel chemisch als microbiologisch is het water sterk verontreinigd. Het bevat veel gifstoffen en zware metalen. Ook na volledige zuivering is het zout- en nitraat-gehalte veel te hoog (gemiddeld 2x hoger dan het maximaal toegestane in Europa), door de stijging van de chloride-concentratie van het grondwater. Het betekent dat sinds 1999 op het waterverbruik wordt beknibbeld. Daardoor zal de teelt van diverse gewassen moeten worden beëindigd, zoals katoen en citrus. Daarnaast zijn er nog tientallen mogelijkheden om het aanbod te verhogen, door het onnutte wegstromen naar zee te voorkomen (150 miljoen kuub), door het verbruik te beperken, door een nog betere irrigatie, of door de teelt van nog meer gewassen te stoppen (bv. van sinasappels). Het prijskaartje is nog een belemmering. Het waterprobleem zet alle vredesbesprekingen in het Midden-Oosten onder grote druk (hoewel het dat niet behoeft te zijn). Er dreigt op de langere termijn een groeiend tekort voor een groeiende bevolking. Oplossingen in de vorm van omleiding van de Tigris, de bouw van waterpijpleidigen, oppompen uit de woestijn, ontzilting van brak water uit het Meer van Galilea en van zout water uit de Middellandse Zee vergen kostbare investeringen, die elk land voor zich uitschuift. Nederzettingen Ontruiming van alle nederzettingen is onmogelijk. Maar tegelijk is het de vraag of de joodse kolonisten bereid zijn om als loyale burgers van een evt. palestijnse staat te leven en of de evt. palestijnse staat bereid is hen als gelijkwaardige joodse burgers te aanvaarden. Veel vertrouwen op een positief antwoord is er niet. De joodse kolonisten hebben de neiging de provocerende rol van bezetter te spelen. De Palestijnen zullen hen waarschijnlijk ook nooit als medeburgers accepteren, de Moslim-palestijnen hebben nu al moeite de Christen-palestijnen als gelijkwaardige burgers te beschouwen. In de omstreden gebieden wonen ongeveer joodse kolonisten in een groot aantal (ongeveer 160), meest kleine, nederzettingen. Deze nemen ca. 5% van het grondgebied in beslag. De meeste liggen niet ver van de grens van In het bezette deel van Oost- Jeruzalem wonen - verspreid over een tiental buurten ook nog ca kolonisten. Israël is voorlopig niet van plan deze nederzettingen op te geven. Het meent dat door grondruil een bevredigende oplossing gevonden kan worden. De meeste kolonisten willen blijven zitten waar ze zitten. Ze zijn er op religieuze gronden van overtuigd dat de Westoever tot het grondgebied van de joodse staat behoort. Zij zullen er ook alles aan doen om zowel het aantal nederzettingen te vergroten, als de bestaande nederzettingen uit te breiden. Op dit moment worden de nederzettingen door een eigen wegenstelsel met het niet-omstreden gebied verbonden, bewaakt door israëlische militairen. Uiteraard blijft dit een kwetsbare oplossing. Daarnaast is het fysiek onmogelijk dat Israël zich volledig terugtrekt achter de zgn. Groene Lijn, omdat de bevolkingsdruk op het bewoonbare deel van dat land zowel sociaal-economisch als ecologisch onverantwoord hoog is. Bovendien is deze grens militair nauwelijks te verdedigen door de grillige loop en de wespentaille iets te noorden van Tel Aviv van minder dan 16 kilometer. Ook is het om financiële redenen moeilijk denkbaar dat de meer dan Israëli s die buiten Jeruzalem op de Westbank woonachtig zijn, en die voor een groot deel economisch gebonden zijn aan de randstad Tel Aviv, elders zouden kunnen worden gehuisvest. Bestaansmogelijkheid van een palestijnse staat Naast de regeling van de nederzettingen en het recht op terugkeer van de Palestijnen die nu G.5.17

18 elders verblijven, is het belangrijkste probleem de bestaansmogelijkheid van een onafhankelijke palestijnse staat. Israël zal zich hiertegen hardnekkig blijven verzetten, vanwege de ingebakken instabiliteit er van. Ook Syrië (dat blijft streven naar een Groot- Syrië) en Jordanië zien een zelfstandig palestijns ministaatje niet zitten. Bovendien zal een dergelijk staatje economisch moeilijk zelfstandig kunnen functioneren, enerzijds omdat het ingeklemd zit tussen Israël en Jordanië en anderzijds omdat het uit een groot aantal "eilandjes" zal gaan bestaan. Daarom wordt wel gedacht aan een Jordaans-Palestijnse federatie. In welke vorm dat moet, weet nog niemand. Het betekent wel het einde van de P.L.O. Daar komt bij dat het voor een evt. palestijnse staat op de Westbank onmogelijk is om de miljoenen palestijnse Arabieren die buiten dit gebied woonachtig zijn (vaak in vluchtelingenkampen) het staatsburgerschap te verlenen en een toekomst te bieden. De meeste zijn sociaal-economisch langdurig geïsoleerd geweest, zijn voor het merendeel werkloos en structureel afhankelijk van internationale hulporganisaties. aangenomen mag worden dat zijn nauwelijks zijn te integreren. Zodoende zullen zij een additionele tijdbom voor een palestijnse staat vormen. Islamitisch fundamentalisme Eén van de grootste problemen voor een vredesregeling in het Midden-Oosten, is het opkomend islamitisch fundamentalisme. De basis hiervan ligt in de Islam zelf, die in principe uitgaat van een islamitische alleenheerschappij. Het heeft niets te maken met sociale of economische factoren. Gelukkig zijn in de meeste landen de Moslims nog niet bereid dit "geloofsartikel" in daden om te zetten. Maar het is niet onmogelijk dat de fanatieke opwekkingsbewegingen van Iran, Soedan en Libië doorwerken in andere arabische staten. Het verbreidt zich al in Marokko, Algerije, Tunesië, Syrië en Egypte. Voor het uitdragen van hun zienswijze schuwen ze geen enkel middel: terrorisme, moord, omkoping, gijzeling. Dit leidt tot een langzame destabilisering van de arabische wereld. Voor Israël zijn met name van belang de ontwikkelingen in Algerije, Egypte en Syrië. Op dit moment treden deze regeringen met harde hand tegen dit groeiende fundamentalisme op, maar het moet worden afgewacht of ze dit op de lange duur kunnen volhouden. Het islamitisch fundamentalisme wordt in wezen in de hele arabische wereld gevoed door een toenemend antisemitisme in allerlei verschijningsvormen: ideologisch (door de gelijkstelling van zionisme met racisme), cultureel (door het boycotten van israëlische wetenschappers), economisch (door de oproep van pro-palestijnse actievoerders en organisaties tot een boycot van Israël) en politiek (door demonisering van de staat Israël). Ook de opvattingen over de legitimiteit van een joodse staat en over de toepassing van dodelijk geweld en de waarde van het menselijk leven vormen een groot gevaar voor het vinden van een definitieve vredesregeling. Gedane beloften Van Palestijns-Arabische zijde zijn in het verleden vele uitspraken en beloften gedaan, welke deels ook zijn vastgelegd in Statuten en Handvesten, die een definitieve oplossing alleen mogelijk maken met een geweldig gezichtsverlies. Om maar enkele te noemen: * de volledige bevrijding van Palestina en de zionistische aanwezigheid uit te roeien; * het opgeven van de exclusieve aanspraken op de heilige plaatsen in Jeruzalem, Hebron en Bethlehem; * de hardheid van territoriale eisen, zoals volledige terugtrekking uit de bezette gebieden en de oostelijke wijken van Jeruzalem; * de belofte dat de staat Israël uiteindelijk zal verkwijnen, net zoals dat gebeurde met de kruisvadersstaat ( ). G.5.B. BIJLAGEN G.5.18

19 1. Palestijns Nationale Handvest 2. Statuten Al-Fatach 3. Handvest Palestijns Islamitische Verzetsbeweging Hamas 4. Veligheidsbarrières G.5.19

20 B.1. Uit: HET PALESTIJNS NATIONAAL HANDVEST Artikel 1: Palestina is het vaderland van het palestijnse volk; het is een onafscheidelijk deel van het arabische vaderland, en het palestijnse volk is een integraal deel van de arabische natie. Artikel 2: Palestina, binnen de grenzen die het had ten tijde van het britse mandaat, is een onverbrekelijke territoriale eenheid. Artikel 5: Palestijnen zijn de arabische burgers die tot 1947 permanent in Palestina hebben gewoond, ongeacht of ze werden verdreven of er gebleven zijn. Al wie na deze datum geboren is uit een arabische vader in Palestina of erbuiten, is een Palestijn. Artikel 6: Joden die permanent in Palestina woonden voor het begin van de zionistische invasie, worden geacht Palestijn te zijn. Artikel 9: Gewapende strijd is de enige manier om Palestina te bevrijden en is derhalve een strategie en geen tactiek. Het palestijns-arabische volk bevestigt zijn vaste besluit en blijvende wil de gewapende strijd voort te zetten en op te rukken naar de gewapende volksrevolutie; zijn geboorteland te bevrijden en er terug te keren; zijn recht op een natuurlijk leven daarin te handhaven en zijn zelfbeschikkingsrecht daarin en soevereiniteit daarover uit te oefenen. Artikel 13: Arabische eenheid en de bevrijding van Palestina zijn twee complementaire doelstellingen. Elk ervan baant de weg tot verwezenlijking van de ander. Arabische eenheid leidt tot de bevrijding van Palestina en de bevrijding van Palestina leidt tot arabische eenheid. Het werken voor beide gaat hand in hand. Artikel 15: De bevrijding van Palestina, vanuit arabisch standpunt bezien, is een nationale plicht om de zionistische en imperialistische invasie terug te drijven uit het arabische vaderland en Palestina te zuiveren van de zionistische aanwezigheid. De volle verantwoordelijkheid daarvoor komt neer op de arabische natie, volken en regeringen, met het arabische volk van Palestina aan het hoofd. Artikel 19: De deling van Palestina in 1947 en de vestiging van de staat Israël zijn fundamenteel onwettig, ongeacht de tijd die sindsdien is voorbij gegaan, want deze geschiedde in strijd met de wens van het volk van Palestina en van zijn natuurlijke recht op zijn land van inwoning. Zij zijn in strijd met de grondslagen neergelegd in het Handvest van de Verenigde Naties, waarvan het eerste het recht op zelfbeschikking is. Artikel 20: De Balfour-verklaring, het Mandaatbesluit en alle andere daarop gebaseerde zaken, zijn allen nietig. Aanspraken op historische of religieuze banden van Joden met Palestina zijn niet in overeenstemming met de historische werkelijkheid, noch met de grondslagen in de ware zin van een staat. Jodendom, in zijn hoedanigheid van openbaringsgodsdienst, is geen onafhankelijke nationaliteit. Evenmin vormen de Joden één volk met een onafhankelijke identiteit; zij zijn veeleer burgers van de staten waarin zij thuishoren. Artikel 21: Het palestijns-arabische volk, zichzelf uitend in de vorm van de gewapende palestijnse revolutie, verwerpt elke oplossing die de volledige bevrijding van Palestina moet vervangen, en verwerpt alle plannen die zich richten op een regeling van de palestijnse kwestie of die de internationalisering ervan voorstaan. Artikel 22: Het Zionisme is een politieke beweging, organisch verbonden met wereldimperialisme en vijandig aan alle bevrijdingsbewegingen en vooruitgang in de wereld. Het is een racistische en fanatieke beweging in zijn opbouw; agressief, expansionistisch en kolonialistisch in zijn doelstellingen; en fascistisch en nazistisch in zijn methoden. Israël is het instrument van de zionistische beweging en een menselijke en geografische basis voor wereldimperialisme, strategisch geplaatst in het hart van het arabische vaderland, teneinde de hoop van de arabische natie op bevrijding, eenheid en vooruitgang een slag toe te brengen. Israël is een voortdurende bedreiging voor de vrede in het Midden-Oosten en de gehele wereld. G.5.20

21 Aangezien de bevrijding van Palestina de zionistische en imperialistische aanwezigheid zal liquideren en zal bijdragen aan het vestigen van vrede in het Midden-Oosten, ziet het palestijnse volk uit naar de steun van alle vrijheidslievende mensen in de wereld en alle krachten van het goede, de vooruitgang en vrede; en smeekt hen, ongeacht hun verschillende neigingen en oriëntaties, om het palestijnse volk alle hulp en steun aan te bieden bij deze rechtvaardige en legale strijd om zijn geboorteland te bevrijden. Artikel 33: Dit Handvest kan niet worden gewijzigd, behalve met een tweederde meerder- heid van alle leden van de Nationale Raad van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie, bijeengeroepen in een speciale zitting voor dit doel. n.b.: Naar aanleiding van het Oslo-akkoord heeft de Nationale Raad op 24 april 1996 een resolutie aangenomen (met 504 stemmen voor en 14 onthoudingen) om het Handvest te amenderen door die artikelen te schrappen die strijdig zijn met de brieven die op 9 en 10 september 1993 werden gewisseld tussen de PLO en de regering van Israël. Ook zou een juridische commissie worden ingesteld met de taak het Handvest te herschrijven. Uiteindelijk is er helemaal niets mee gebeurd. In een publicatie van enige dagen daarna staat: De tekst van het Palestijnse Nationale Handvest blijft zoals die was en er worden geen wijzigingen in aangebracht. Het Handvest is bevroren, maar niet nietig verklaard. G.5.21

22 B.2. Uit: STATUTEN AL-FATAH Basisbeginselen Artikel 4: De Palestijnse strijd is een onverbrekelijk onderdeel van de wereldwijde strijd tegen zionisme, kolonialisme en internationaal imperialisme. Artikel 6: V.N.-projecten, akkoorden en resoluties, of die van welk individueel land dan ook, welke het recht van het Palestijnse volk op haar thuisland ondermijnen, zijn illegaal en (worden) van de hand gewezen. Artikel 7: De zionistische beweging is racistisch, koloniaal en agressief in zijn ideologie, doelstellingen, organisatie en methodes. logo van Al-Fatah Artikel 8: De Israëlische existentie in Palestina is een zionistische invasie met een koloniale expansionistische basis en hij is een natuurlijke bondgenoot van kolonialisme en internationaal imperialisme Doelstellingen Artikel 12: Volledige bevrijding van Palestina en de uitroeiing van het zionistische, economische, politieke, militaireen culturele bestaan. Methodes Artikel 17: Gewapende volksrevolutie is de onvermijdelijke methode voor de bevrijding van Palestina. Artikel 19: Gewapende strijd is een strategie en geen tactiek, en de gewapende revolutie van het Palestijns-Arabische volk is een beslissende factor in de bevrijdingsstrijd en bij het ontwortelen van de zionistische existentie, en deze strijd zal niet eindigen totdat de zionistische staat is vernietigd en Palestina volledig is bevrijd. Artikel 20: Het realiseren van nationale eenheid door het tot stand brengen van wederzijds begrip met alle nationale krachten die aan de gewapende strijd deelnemen. Artikel 22: Het dwarsbomen van iedere politieke oplossing die wordt aangeboden als alternatief voor het slopen van de zionistische bezetting in Palestina, alsook ieder project dat erop gericht is de Palestijnse zaak te liquideren of een internationaal mandaat aan zijn volk op te leggen. Artikel 25: Het wil de desbetreffende landen in deze wereld ervan overtuigen dat zij, als een methode om het probleem op te lossen, Joodse emigratie naar Palestina (moeten) voorkomen. G.5.22

23 B.3. Uit: HANDVEST VERZETSBEWEGING HAMAS Artikel 1: De Islamitische Verzetsbeweging Hamas baseert haar richtlijnen op de Islam, ontleent daaraan haar ideeën, haar denkwijze, en haar kennis van het universum, van het leven en van de mens. De Islam is zowel maatgevend voor haar algehele handelwijze als de inspiratiebron van haar koers. Artikel 2: De Islamitische Verzetsbeweging is één van de vleugels van de Moslim Broeders in Palestina. De Moslim Broederschap is een wereldorganisatie, de grootste islamitische beweging in het moderne tijdperk. Artikel 6: De Islamitische Verzetsbeweging is een specifieke palestijnse beweging, die trouw is aan Allah en die de Islam als levenswijze heeft. Zij streeft ernaar de vlag van Allah boven elke centimeter van Palestina te hijsen, want onder de vleugel van de Islam kunnen de volgelingen van alle godsdiensten veilig samenleven, zowel wat betreft hun levens, hun goederen als hun rechten. In afwezigheid van de Islam zal er strijd heersen, zal de onderdrukking zich uitbreiden en het kwade overheersen en zullen tweedracht en oorlogen uitbreken. Hoe voortreffelijk was de moslim- de twee logo s van de Hamas dichter Mohammed Ikbal, toen hij schreef: Als het geloof verloren is, is er geen veiligheid en geen leven voor hem die niet godsdienstig is. Hij die het leven zonder godsdienst aanvaardt, heeft de vernietiging als levensgezel genomen.0 Artikel 7: De Islamitische Verzetsbeweging streeft naar de verwezenlijking van Allah s belofte, hoeveel tijd dat ook kost.... De Profeet, God zegene hem en geve hem de verlossing, heeft gezegd: De Dag des Oordeels zal niet komen totdat de Moslims de Joden bevechten (en de Joden worden gedood), waarbij de Jood zich achter rotsen en bomen zal verbergen. De rotsen en bomen zullen zeggen: O Moslim, O Abdullah, er schuilt een Jood achter mij, kom en dood hem. Slechts de Gharkadboom zal dit niet doen, omdat hij een boom van de Joden is. Artikel 8: Allah is haar doel (van de Hamasbeweging), de profeet haar voorbeeld, de Koran haar grondwet; de Heilige Oorlog is haar weg, en sterven omwille van Allah is de meest verhevene van haar wensen. Artikel 11: De Islamitische Verzetsbeweging beschouwt Palestina als onvervreemdbaar islamitisch eigendom (Wakf) dat gewijd is aan de toekomstige moslimgeneraties tot aan de Dag des Oordeels. Palestina, noch enig deel ervan, mag verkwanseld worden. Palestina, noch enig deel ervan, mag worden opgegeven. Geen Arabische land, noch het totaal der Arabische landen, noch een Arabische koning of president, noch zij allen gezamenlijk, hebben dat recht, noch bestaat recht voor enige organisatie of het totaal aller organisaties,... Artikel 13: Initiatieven en zogenaamde vreedzame oplossingen en internationale conferenties zijn in tegenspraak met de grondslagen van de Islamitische Verzetsbeweging. Het misbruiken van enig deel van Palestina is een belediging van de godsdienst. Het nationalisme van de Islamitische Verzetsbeweging is onderdeel van haar godsdienst. Haar leden zijn daarvan doordrongen. Zij vechten voor het hijsen van Allah s vlag boven hun thuisland.... Er is geen oplossing voor de palestijnse kwestie, behalve door de Heilige Oorlog (Jihad). Initiatieven, voorstellen en internationale conferenties zijn alle tijdverspilling en vergeefse inspanning. Het palestijnse volk weet beter, dan om akkoord te gaan met het laten spelen met zijn toekomst, rechten en lot.... Artikel 15: Als onze vijanden zich een deel van het islamitische grondgebied toeëigenen, wordt de jihad voor iedere moslim een bindende verplichting.... Het is nodig om de geest van de G.5.23

ALTERNATIEVEN 4. OBSTAKELS OP WEG NAAR VREDE 5. HOUDING VAN VS EN EUROPA 6. CONCLUSIE

ALTERNATIEVEN 4. OBSTAKELS OP WEG NAAR VREDE 5. HOUDING VAN VS EN EUROPA 6. CONCLUSIE OPZET LEZING: 1.KORT HISTORISCH OVERZICHT 2. URGENTIE VAN HET VRAAGSTUK 3. TWEE-STATENOPLOSSING EN ALTERNATIEVEN 4. OBSTAKELS OP WEG NAAR VREDE 5. HOUDING VAN VS EN EUROPA 6. CONCLUSIE 1. MANDAATGEBIED

Nadere informatie

TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS

TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS Q1. Denkt u dat het voor de toekomst van Nederland het beste is als wij actief deelnemen in de wereldpolitiek of moeten wij ons niet in de wereldpolitiek mengen? 1

Nadere informatie

In Palestina woonde toen kleine Joodse gemeenschappen naast Palestijnse-Arabische bevolking met een goede verstandhouding onderling.

In Palestina woonde toen kleine Joodse gemeenschappen naast Palestijnse-Arabische bevolking met een goede verstandhouding onderling. Werkstuk door een scholier 1921 woorden 10 april 2002 6,1 25 keer beoordeeld Vak Nederlands Betoog De Palestijnse Intifadah (de opstand) Voorwoord Door het oprukken van het antisemitisme in Europa immigreerden

Nadere informatie

Het is met veel emotie dat ik u welkom heet in de Belgische Senaat.

Het is met veel emotie dat ik u welkom heet in de Belgische Senaat. 1 Toespraak van de heer Armand De Decker, Voorzitter van de Senaat, naar aanleiding van het bezoek van de heer Mahmoud Abbas, President van de Palestijnse Autoriteit 23 februari 2010 Excellenties, Beste

Nadere informatie

De oprichting van de staat Israël heeft geleid tot het huidige conflict tussen de Israëli s en de Palestijnen.

De oprichting van de staat Israël heeft geleid tot het huidige conflict tussen de Israëli s en de Palestijnen. Profielwerkstuk door een scholier 2422 woorden 17 februari 2004 5,3 71 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De probleemstelling De oprichting van de staat Israël heeft geleid tot het huidige conflict tussen

Nadere informatie

Opstel Aardrijkskunde Conflicten in Syrie

Opstel Aardrijkskunde Conflicten in Syrie Opstel Aardrijkskunde Conflicten in Syrie Opstel door een scholier 1690 woorden 17 januari 2016 7,6 20 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Conflicten in Syrie mijn onderzoek Syrische bootvluchtelingen,

Nadere informatie

Leila Jordens-Cotran RIMO 2013

Leila Jordens-Cotran RIMO 2013 Leila Jordens-Cotran RIMO 2013 Uitgangspunt is definitie art. 1 Verdrag status staatlozen 1954: Staatloze is een persoon die door geen enkele Staat, krachtens diens wetgeving, als onderdaan wordt beschouwd

Nadere informatie

De zesdaagse oorlog (1967)

De zesdaagse oorlog (1967) Geschiedenis van de laatste 50 jaar De zesdaagse oorlog (1967) Bas Levinsohn 1 Inleiding op de cursus Hand-outs Het college wordt ondersteund door het projecteren van PowerPoint sheets Van deze sheets

Nadere informatie

Fiche geschiedenis van het Israëlisch-Palestijns conflict

Fiche geschiedenis van het Israëlisch-Palestijns conflict BIJLAGEN LES 1 2 LES 1: BIJLAGEN BIJLAGE 1 Fiche geschiedenis van het Israëlisch-Palestijns conflict Om tot een goed begrip van de geschiedenis van het Israëlisch-Palestijns conflict te komen, is het belangrijk

Nadere informatie

Marianne van Leeuwen Atlantische onderwijsconferentie 18 april 2013

Marianne van Leeuwen Atlantische onderwijsconferentie 18 april 2013 Marianne van Leeuwen Atlantische onderwijsconferentie 18 april 2013 De VS, Europa, Nederland en het Palestijnse vraagstuk Opzet inleiding Naties in het geding. Ontkenning, identificatie, erkenning Territorium

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Het Midden-Oost conflict

Praktische opdracht Geschiedenis Het Midden-Oost conflict Praktische opdracht Geschiedenis Het Midden-Oost conflict Praktische-opdracht door een scholier 2131 woorden 19 februari 2002 7,1 77 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1. Inleiding Ik heb ervoor gekozen

Nadere informatie

betreffende de erkenning van Palestina als onafhankelijke staat

betreffende de erkenning van Palestina als onafhankelijke staat stuk ingediend op 175 (2014-2015) Nr. 1 27 november 2014 (2014-2015) Voorstel van resolutie van de dames Tine Soens en Güler Turan betreffende de erkenning van Palestina als onafhankelijke staat verzendcode:

Nadere informatie

Onafhankelijk. De waarheid over De grenzen van Israel

Onafhankelijk. De waarheid over De grenzen van Israel De waarheid over De grenzen van Israel De grenzen van Israel, waar liggen ze precies. Wat zijn grenzen, en hoe worden ze bepaalt. Wat is het verschil tussen een grens en een bestandslijn. Hoe is het mogelijk

Nadere informatie

Oorlog in Syrië en de internationale context

Oorlog in Syrië en de internationale context Oorlog in Syrië en de internationale context Binnenlandse en internationale (geopolitieke) factoren - Historisch: koloniale en postkoloniale politiek - Autoritair regime - Socio-economische en milieufactoren

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Joden en Arabieren in Palestina

Werkstuk Geschiedenis Joden en Arabieren in Palestina Werkstuk Geschiedenis Joden en Arabieren in P Werkstuk door een scholier 2546 woorden 19 januari 2004 5,8 84 keer beoordeeld Vak Geschiedenis I Voorgeschiedenis tot 1948 a. Globale politieke toestand rond

Nadere informatie

Hoop op democratie in het Midden Oosten

Hoop op democratie in het Midden Oosten De Toestand in de Wereld 3 Hoop op democratie in het Midden Oosten Egypte: De kater na de Arabische lente Bas Levinsohn 1 Inleiding Vraagstelling Wat wordt bedoeld met de Arabische lente? Wat is de betekenis

Nadere informatie

Deze PowerPoint presentatie gaat over Kerk en Israël, in het bijzonder over de Protestantse Kerk (in Nederland) en Israël. Met de naam Israël wordt

Deze PowerPoint presentatie gaat over Kerk en Israël, in het bijzonder over de Protestantse Kerk (in Nederland) en Israël. Met de naam Israël wordt Deze PowerPoint presentatie gaat over Kerk en Israël, in het bijzonder over de Protestantse Kerk (in Nederland) en Israël. Met de naam Israël wordt bedoeld: het Israël dat wij ontmoeten in de bijbel en

Nadere informatie

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie) Praktische-opdracht door J. 1743 woorden 12 september 2011 6,1 32 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Nadere informatie

4. Het Israëlisch-Palestijns conflict (19 de eeuw heden) (Lessen 21 en 22)

4. Het Israëlisch-Palestijns conflict (19 de eeuw heden) (Lessen 21 en 22) 4. Het Israëlisch-Palestijns conflict (19 de eeuw heden) (Lessen 21 en 22) De geschiedenis weegt zwaar, veel te zwaar op dat lapje grond in het oosten van het Middellandse-Zeegebied. De kern van het probleem

Nadere informatie

TRANSATLANTIC TRENDS - NETHERLANDS

TRANSATLANTIC TRENDS - NETHERLANDS TRANSATLANTIC TRENDS - NETHERLANDS VRAAG 10 Denkt u dat het voor de toekomst van Nederland het beste is als wij actief deelnemen in de wereldpolitiek of moeten wij ons niet in de werelpolitiek mengen?

Nadere informatie

VRAAG & ANTWOORD OVER HET CONFLICT TUSSEN ISRAËL

VRAAG & ANTWOORD OVER HET CONFLICT TUSSEN ISRAËL VRAAG & ANTWOORD OVER HET CONFLICT TUSSEN ISRAËL EN DE PALESTIJNSE GEBIEDEN 1. Waarom zijn Broederlijk Delen en Pax Christi Vlaanderen actief rond het Israëlisch-Palestijns conflict en nemen jullie het

Nadere informatie

De Islamitische Staat

De Islamitische Staat De Islamitische Staat De Islamitische Staat Kalifaat van de Waanzin Marcel Kramer Schrijver: Marcel Kramer Coverontwerp: Marcel Kramer ISBN: Marcel Kramer Het enige dat het Kwaad nodig heeft om te kunnen

Nadere informatie

Aan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken. Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten

Aan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken. Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten Aan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten Betreft: Toestand Midden-Oosten Afgesloten 17.00 uur op 15 oktober

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 16 april 2018 Betreft Beantwoording vragen

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

Zittingsdocument ONTWERPRESOLUTIE. ingediend overeenkomstig artikel 123, lid 2, van het Reglement

Zittingsdocument ONTWERPRESOLUTIE. ingediend overeenkomstig artikel 123, lid 2, van het Reglement Europees Parlement 2014-2019 Zittingsdocument B8-0352/2017 16.5.2017 ONTWERPRESOLUTIE naar aanleiding van een verklaring van de vicevoorzitter van de Commissie/hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

De Iraanse revolutie (1979) en zijn gevolgen

De Iraanse revolutie (1979) en zijn gevolgen Geschiedenis van de laatste 50 jaar De Iraanse revolutie (1979) en zijn gevolgen Bas Levinsohn 1 Inleiding Overzicht colleges Titel college Thema college Tijdsperiode 1 De Cubaanse rakketencrisis Beslissingen

Nadere informatie

Resultaten en conclusies Israël onderzoek (uitgebreid)

Resultaten en conclusies Israël onderzoek (uitgebreid) Resultaten en conclusies Israël onderzoek (uitgebreid) Hieronder volgen de resultaten van het Israël onderzoek wat de EO in de afgelopen weken heeft laten uitvoeren. Veel stellingen zijn in een 5- puntsschaal

Nadere informatie

Twee jaar na de start van de Arabische revoluties. Uitdagingen voor België en Vlaanderen

Twee jaar na de start van de Arabische revoluties. Uitdagingen voor België en Vlaanderen Twee jaar na de start van de Arabische revoluties Uitdagingen voor België en Vlaanderen Inhoud I. Arabische revoluties: twee jaar later II. Complete impasse in Syrië III. Activiteiten Broederlijk Delen-Pax

Nadere informatie

14 mei 1948; Het Britse Mandaat kwam tot een eind. David Ben-Gurion kondigde het ontstaan van de

14 mei 1948; Het Britse Mandaat kwam tot een eind. David Ben-Gurion kondigde het ontstaan van de Scriptie door een scholier 3667 woorden 25 mei 2004 6,8 204 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Wat heeft er allemaal plaatsgevonden door de jaren heen? Hoe is Israël ontstaan? Wat is er

Nadere informatie

1/ De vastlegging van de grenzen van Israël en meerbepaald van de Palestijnse gebieden. 3/ Het recht op terugkeer van de vluchtelingen van 1948

1/ De vastlegging van de grenzen van Israël en meerbepaald van de Palestijnse gebieden. 3/ Het recht op terugkeer van de vluchtelingen van 1948 Inleiding Leden van Jong N-VA hebben sinds de oprichting van de organisatie dikwijls gevraagd een inhoudelijk standpunt uit te werken over het Israëlisch-Palestijns conflict. Vanuit een volksnationalistische

Nadere informatie

fiud / SfiP B v u / uur

fiud / SfiP B v u / uur fiud / SfiP B v u / uur - r PPBrtlig BW iitenitlmile j, ODtwikkiliogn MB knnnn zijn voor d» bimnltnd»! viiligheii Nr. A83/010 Ik april 1983 PALESTIJNEN BEZOEKEN TSJECHOSLOWAKIJE In de tweede week van maart

Nadere informatie

Op de vlucht. 1) Waarom vlucht men eigenlijk? Er zijn vele redenen; politieke vervolging, marteling, oorlog of burgeroorlog zijn enkele voorbeelden!

Op de vlucht. 1) Waarom vlucht men eigenlijk? Er zijn vele redenen; politieke vervolging, marteling, oorlog of burgeroorlog zijn enkele voorbeelden! Op de vlucht 1) Waarom vlucht men eigenlijk? Er zijn vele redenen; politieke vervolging, marteling, oorlog of burgeroorlog zijn enkele voorbeelden! 2) Waar komen de vluchtelingen vandaan? Syrië Sinds in

Nadere informatie

De Palestijnen hebben iemand nodig die nee zegt

De Palestijnen hebben iemand nodig die nee zegt De Palestijnen hebben iemand nodig die nee zegt Interview met Khaled Hroub over Hamas De westerse wereld reageerde geschokt toen Hamas eind januari 2006 onverwacht met overgrote meerderheid de verkiezingen

Nadere informatie

Het land op de kaart

Het land op de kaart Eritrea Het land op de kaart Indeling Geografie Geschiedenis De bevolking Godsdienst Onafhankelijkheidsoorlog Politiek Oorlog met Ethiopië 1998 Eindeloze dienstplicht Geografie. Eritrea ligt in de hoorn

Nadere informatie

Koos van Dam: 'Rusland is het enige land dat gewoon met Syrië communiceert'

Koos van Dam: 'Rusland is het enige land dat gewoon met Syrië communiceert' DOSSIER 4 UUR NIEUWSBREAK Koos van Dam: 'Rusland is het enige land dat gewoon met Syrië communiceert' Door: Irene de Zwaan 05/09/13, 16:07 YOUTUBE. Koos van Dam tijdens een optreden in Pauw&Witteman. NIEUWSBREAK

Nadere informatie

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland

Nadere informatie

betreffende de erkenning van Palestina als onafhankelijke staat

betreffende de erkenning van Palestina als onafhankelijke staat ingediend op 1440 (2017-2018) Nr. 1 11 januari 2018 (2017-2018) Voorstel van resolutie van Tine Soens en Güler Turan betreffende de erkenning van Palestina als onafhankelijke staat verzendcode: BUI 2 1440

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit

Nadere informatie

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk). Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest

Nadere informatie

Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland

Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland Hoofdstuk 3 Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland Waarom NL? Nederland was een neutraal land. Bleef in NL tot aan zijn dood. Vrede van Versailles Vs, Eng, Fra winnaars. Duitsland als enige schuldig

Nadere informatie

7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie

7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april 2017 7,5 7 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Russische Revolutie Meeste mensen zijn boeren/boerinnen in Rusland Ze waren straatarm, ze wisten niks en ze gingen

Nadere informatie

2017 no. 25 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA

2017 no. 25 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA 2017 no. 25 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA BESLUIT van de Minister van Veiligheid en Justitie van 2 maart 2017, nr. 2050307, tot vaststelling van de lijst met organisaties die een bedreiging vormen voor de

Nadere informatie

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet

Nadere informatie

Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld

Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld In meer dan dertig landen in de wereld is er oorlog. Wereldwijd zijn er dus miljoenen kinderen die een oorlog meemaken. Vraag 1. Kun je drie landen noemen

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Isra

Praktische opdracht Geschiedenis Isra Praktische opdracht Geschiedenis Isra l Praktische-opdracht door een scholier 2465 woorden 22 januari 2007 6,5 25 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Israël Waar gaat het conflict tussen Israël en de Palestijnen

Nadere informatie

Wereldraad van Kerken

Wereldraad van Kerken Wereldraad van Kerken De wereldwijde gemeenschap van kerken op zoek naar eenheid, gemeenschappelijk getuigenis en Christelijke hulpverlening. 28 juni 2016 "Hij heeft de scheidingsmuur, die de vijandschap

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis De Koude Oorlog

Samenvatting Geschiedenis De Koude Oorlog Samenvatting Geschiedenis De Koude Oorlog Samenvatting door een scholier 2027 woorden 26 juni 2005 6 127 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Paragraaf 1: Toenemend wantrouwen tussen Oost en West Al sinds

Nadere informatie

Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet?

Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet? Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet? Slavernij in de geschiedenis van Nederland 1 Een niet zo fraai verleden In de loop van de geschiedenis werden mensen vaak misbruikt. Enkele trieste

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal De heer J. Voordewind Binnenhof 4 Den Haag. Den Haag, 26 juni 2008

Tweede Kamer der Staten-Generaal De heer J. Voordewind Binnenhof 4 Den Haag. Den Haag, 26 juni 2008 Tweede Kamer der Staten-Generaal De heer J. Voordewind Binnenhof 4 Den Haag Den Haag, 26 juni 2008 Dank voor het verslag van uw bezoek begin april aan Noord-Irak dat u mij 10 juni jl. aanbood. Uw reis

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding...4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van mensenrechten...6 Hoofdstuk 2 Dertig mensenrechten...14

Inhoud. Inleiding...4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van mensenrechten...6 Hoofdstuk 2 Dertig mensenrechten...14 Inhoud Inleiding...4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van mensenrechten...6 Hoofdstuk 2 Dertig mensenrechten...14 Inleiding Je hoort of leest vaak over mensenrechten. Maar kun je ook een paar mensenrechten opnoemen?

Nadere informatie

09/2015. Dit bundeltje is van. Actua. De vluchtelingencrisis. Dit bundeltje is van /70 = /10. Leen Van Damme. Pagina 1

09/2015. Dit bundeltje is van. Actua. De vluchtelingencrisis. Dit bundeltje is van /70 = /10. Leen Van Damme. Pagina 1 09/2015 Dit bundeltje is van Actua De vluchtelingencrisis Dit bundeltje is van /70 = /10 Leen Van Damme Pagina 1 Bekijk de onderstaande reportage en los de volgende vragen op. http://www.ketnet.be/kijken/karrewiet/3-september-2015

Nadere informatie

CRISIS UPDATE: KINDEREN VAN SYRIË

CRISIS UPDATE: KINDEREN VAN SYRIË NEDERLAND CRISIS UPDATE: KINDEREN VAN SYRIË 09 november 2018 Het conflict in Syrië duurt al zeven jaar en gaat nu de achtste oorlogswinter in. Veel vluchtelingen wonen al jaren in tentenkampen, dochters

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Irak conflict

Werkstuk Aardrijkskunde Irak conflict Werkstuk Aardrijkskunde Irak conflict Werkstuk door T. 1373 woorden 12 december 2014 7 63 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Tussen wie gaat het conflict en wat is de kern van het conflict?

Nadere informatie

Hoe is het om te leven in de Gazastrook? (bron:

Hoe is het om te leven in de Gazastrook? (bron: Hoe is het om te leven in de Gazastrook? (bron: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/05/16/hoe-is-het-om-te-leven-inde-gazastrook--/) Afgelopen dagen werden meer dan 60 Palestijnen gedood tijdens betogingen

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT. VOORLOPIG 2002/2166(INI) 14 mei 2003 Deel 2 ONTWERPVERSLAG. over een waardige vrede voor het Midden-Oosten (2002/2166(INI))

EUROPEES PARLEMENT. VOORLOPIG 2002/2166(INI) 14 mei 2003 Deel 2 ONTWERPVERSLAG. over een waardige vrede voor het Midden-Oosten (2002/2166(INI)) EUROPEES PARLEMENT 1999 2004 Commissie buitenlandse zaken, mensenrechten, gemeenschappelijke veiligheid en defensiebeleid VOORLOPIG 2002/2166(INI) 14 mei 2003 Deel 2 ONTWERPVERSLAG over een waardige vrede

Nadere informatie

Achter islamisering zit een plan. Achter islamisering zit een plan.

Achter islamisering zit een plan. Achter islamisering zit een plan. Achter islamisering zit een plan Machteld Zee schreef een onderzoek over de shariaraden in Engeland en zegt nu : Achter islamisering zit een plan. Hoeveel vrijheid kunnen we geven aan het islamitisch fundamentalisme

Nadere informatie

Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam

Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt

Nadere informatie

3 september 2014. Onderzoek: Internationale spanningen en conflicten

3 september 2014. Onderzoek: Internationale spanningen en conflicten 3 september 2014 Onderzoek: Internationale spanningen en conflicten Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 30.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van

Nadere informatie

het Israëlisch-Palestijns conflict

het Israëlisch-Palestijns conflict Commentaar Het Israëlisch-Palestijns conflict FRED GRÜNFELD* Het is de afgelopen jaren niet gelukt het Israëlisch-Palestijns conflict op te lossen en beheersing van dat conflict lijkt steeds lastiger te

Nadere informatie

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een

Nadere informatie

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur. Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het

Nadere informatie

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict

Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict Werkstuk door een scholier 1470 woorden 25 oktober 2003 6,8 41 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Memo-dossier Vlaams nationalisme. Hoofdvraag: Hoe ontwikkelde

Nadere informatie

De Bijbel open 2013 25 (29-06)

De Bijbel open 2013 25 (29-06) 1 De Bijbel open 2013 25 (29-06) Vandaag bespreken we een vraag die ik kreeg over 1 Koningen 2. Daarin gaat het over de geschiedenis van Adonia, een oudere broer van Salomo, die zojuist koning was geworden.

Nadere informatie

Nieuwe Golfoorlog in de maak?

Nieuwe Golfoorlog in de maak? Taak actualiteit Nieuwe Golfoorlog in de maak? De Eerste Golfoorlog was een oorlog tussen Irak en Iran van 1980-1988 en is genoemd naar het zeegebied van de Perzische Golf, omdat zich daar een belangrijk

Nadere informatie

Israël: uit het oog, uit het hart. Een onderzoek naar de houding van Nederland ten opzichte van Israel. N.a.v. 65 jaar staat Israel

Israël: uit het oog, uit het hart. Een onderzoek naar de houding van Nederland ten opzichte van Israel. N.a.v. 65 jaar staat Israel Israël: uit het oog, uit het hart Een onderzoek naar de houding van Nederland ten opzichte van Israel. N.a.v. 65 jaar staat Israel Uit het oog, uit het hart 1 op de 7 Nederlanders hee5 hart voor Israël.

Nadere informatie

Kijktip: Nieuwsuur in de Klas

Kijktip: Nieuwsuur in de Klas Kijktip: Nieuwsuur in de Klas Korte omschrijving werkvorm De leerlingen beantwoorden vragen over de Europese politiek aan de hand van korte clips van Nieuwsuur in de Klas. Leerdoel De leerlingen leren

Nadere informatie

TERRORISME EN ANDERE BEDREIGINGEN VOOR DE NATIONALE VEILIGHEID ALS GEVOLG VAN MILITAIR INGRIJPEN IN IRAK

TERRORISME EN ANDERE BEDREIGINGEN VOOR DE NATIONALE VEILIGHEID ALS GEVOLG VAN MILITAIR INGRIJPEN IN IRAK TERRORISME EN ANDERE BEDREIGINGEN VOOR DE NATIONALE VEILIGHEID ALS GEVOLG VAN MILITAIR INGRIJPEN IN IRAK Een analyse ten behoeve van de briefing door HA IVO in de Ministerraad d.d. 7 februari 2003 1. Inleiding

Nadere informatie

Soms denk je wel eens dat gerechtigheid in deze wereld misschien helemaal niet meer bestaat.

Soms denk je wel eens dat gerechtigheid in deze wereld misschien helemaal niet meer bestaat. Soms denk je wel eens dat gerechtigheid in deze wereld misschien helemaal niet meer bestaat. De wereld op z'n kop en het bizarre is dat iedereen het ook nog heel gewoon schijnt te vinden. Voor de zoveelste

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT. Zittingsdocument B6-0273/2007 ONTWERPRESOLUTIE. naar aanleiding van de verklaringen van de Europese Raad en de Commissie

EUROPEES PARLEMENT. Zittingsdocument B6-0273/2007 ONTWERPRESOLUTIE. naar aanleiding van de verklaringen van de Europese Raad en de Commissie EUROPEES PARLEMENT 2004 Zittingsdocument 2009 4.7.2007 B6-0273/2007 ONTWERPRESOLUTIE naar aanleiding van de verklaringen van de Europese Raad en de Commissie ingediend overeenkomstig artikel 103, lid 2

Nadere informatie

Syrië. Een verleden, en een toekomst? Disclaimer: alle afbeeldingen zijn enkel gebruikt voor educatieve doeleinden en worden niet verder verspreid.

Syrië. Een verleden, en een toekomst? Disclaimer: alle afbeeldingen zijn enkel gebruikt voor educatieve doeleinden en worden niet verder verspreid. Syrië. Een verleden, en een toekomst? Disclaimer: alle afbeeldingen zijn enkel gebruikt voor educatieve doeleinden en worden niet verder verspreid. diversiteit verleden complex religie geografie conflict

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Islam

Werkstuk Geschiedenis Islam Werkstuk Geschiedenis Islam Werkstuk door een scholier 1604 woorden 19 december 2005 6 525 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Het ontstaan van het Islamitische Rijk. In 570 werd profeet Mohammed geboren

Nadere informatie

Iedereen kan iets doen voor vredee

Iedereen kan iets doen voor vredee Iedereen kan iets doen voor vredee Van kleine tot grote activiteiten Alle beetjes durf tellen samen uiteindelijk op tot vrede3 PAXE Vrede wie durft= PAX staat voor vrede. Samen met mensen in conflictgebieden

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Conflict Midden Oosten 12 augustus 2005

Conflict Midden Oosten 12 augustus 2005 Conflict Midden Oosten 12 augustus 2005 Met enige regelmaat worden er vragen gesteld over de toestand in het Midden Oosten. Een aantal vragen zijn kort voor de ontruiming van de Joodse kolonisten uit Gaza

Nadere informatie

Het mysterie: Moord op Lumumba

Het mysterie: Moord op Lumumba Het mysterie: Moord op Lumumba Lumumba was de eerste premier van onafhankelijk Congo in 1960. Twee weken na zijn aantreden werden Lumumba en zijn regering afgezet tijdens een staatsgreep en werd Lumumba

Nadere informatie

Voor Israël en voor de palestijnen!

Voor Israël en voor de palestijnen! Voor Israël en voor de palestijnen! Door Dr. Ir. F. van der Rhee Connectie van de geschiedenis van Israël met de Bijbel De Bijbel is niet het bestaansrecht van Israël! De staat Israël ontleent haar recht

Nadere informatie

Belangen: Rusland versus de EU

Belangen: Rusland versus de EU Belangen: Rusland versus de EU Korte omschrijving werkvorm Leerlingen denken na over de redenen waarom Rusland en de EU zich met het conflict in Oekraïne bemoeien. Dit doen zij door eerst een tekst te

Nadere informatie

Enkele reis Europa Enkele reis Europa.indd 3 Enkele reis Europa.indd : :19

Enkele reis Europa Enkele reis Europa.indd 3 Enkele reis Europa.indd : :19 Enkele reis Europa Ali (27 jaar): In Irak zou niet meer Naam: Ali Leeftijd: 27 jaar Komt uit: Irak Woont in België: 3,5 jaar Ik ben kunstenaar. Ik maak kalligrafieën. Dat zijn teksten met mooi versierde

Nadere informatie

Majesteit, De stroom van vluchtelingen is de grootste sinds de

Majesteit, De stroom van vluchtelingen is de grootste sinds de 1 Toespraak tijdens de Nieuwjaarsontvangst van Zijne Majesteit de Koning in het Koninklijk Paleis te Amsterdam op 12 januari 2015 door de Voorzitter van de Eerste Kamer, Mr. A. Broekers-Knol Majesteit,

Nadere informatie

De tweede intifada en het Palestijnse politieke spectrum

De tweede intifada en het Palestijnse politieke spectrum De tweede intifada en het Palestijnse politieke spectrum HANS SCHIPPERS VÓÓR VERLEDEN NAJAAR DE TWEEDE INTIFADA op de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook uitbrak, bestond vrij algemeen de opvatting

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Midden-Oosten conflict - gematige joden

Praktische opdracht Geschiedenis Midden-Oosten conflict - gematige joden Praktische opdracht Geschiedenis Midden-Oosten conflict - gematige joden Praktische-opdracht door een scholier 6902 woorden 5 februari 2004 6,6 45 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Wij hebben

Nadere informatie

Onderzoeksvraag; welke motieven leidden in de middeleeuwen tot de kruistochten?

Onderzoeksvraag; welke motieven leidden in de middeleeuwen tot de kruistochten? Onderzoeksvraag; welke motieven leidden in de middeleeuwen tot de kruistochten? Rond 1080 bedreigen de minder tolerante Seldjoeken Constantinopel. Het werd voor christelijke pelgrims steeds moeilijker

Nadere informatie

Verkondiging bij Jesaja 43: 1-13 en Johannes 10: april 2017, derde zondag van Pasen ds. Dick Snijders

Verkondiging bij Jesaja 43: 1-13 en Johannes 10: april 2017, derde zondag van Pasen ds. Dick Snijders Verkondiging bij Jesaja 43: 1-13 en Johannes 10: 11-30 30 april 2017, derde zondag van Pasen ds. Dick Snijders Gemeente van Christus, Wat is als het erop aankomt ons geloof? Hoe ziet het eruit, wat geloven

Nadere informatie

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste

Nadere informatie

Werkstuk Levensbeschouwing Joden

Werkstuk Levensbeschouwing Joden Werkstuk Levensbeschouwing Joden Werkstuk door een scholier 3802 woorden 20 maart 1999 5 100 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Inleiding Ons werkstuk gaat over de situatie in het Midden-Oosten. We

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 10: tijd van televisie en computer

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 10: tijd van televisie en computer Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 10: tijd van televisie en computer Verslag door Lotte 1361 woorden 19 juni 2017 6,2 10 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van televisie

Nadere informatie

Er zijn drie manieren waarop men de toekomst probeert te voorspellen.

Er zijn drie manieren waarop men de toekomst probeert te voorspellen. Een waarmerk De meeste mensen zijn benieuwd naar wat de toekomst zal brengen.vooral in spannende en angstige tijden, zoals onze tijd, is er veel vraag naar wat er staat te gebeuren. Er zijn drie manieren

Nadere informatie

De politieke veranderingen van de sjiieten voor en na de Baathpartij

De politieke veranderingen van de sjiieten voor en na de Baathpartij De politieke veranderingen van de sjiieten voor en na de Baathpartij De Sjiieten van Irak Irak is een land dat bestaat uit verschillende etnische en religieuze groeperingen. De Sjiieten vormen 60%, de

Nadere informatie

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen.

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013 Staat en Natie Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. In de 17 e en de 18 e eeuw ontstond er in Europa een politieke en filosofische stroming,

Nadere informatie

Sectie België Israël. 4-6 februari 2018

Sectie België Israël. 4-6 februari 2018 1 Sectie België Israël 4-6 februari 2018 Bezoek van een delegatie van de IPU-sectie België-Israël aan Israël op uitnodiging van de Israël-Belgium Friendship Association van de Knesset (parlement van Israël)

Nadere informatie

Een conflict niet alleen maar om macht en belangen, maar ook tussen 2 ideologieën: Kapitalisme/democratie en Communisme

Een conflict niet alleen maar om macht en belangen, maar ook tussen 2 ideologieën: Kapitalisme/democratie en Communisme Samenvatting door M. 508 woorden 21 juni 2016 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Samenvatting GS Definitie Koude Oorlog: Conflict waarbij alle middelen (economisch, politiek, ideologisch, etc.) worden

Nadere informatie

Tijd van Grieken en Romeinen. 2.4 De late oudheid. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen

Tijd van Grieken en Romeinen. 2.4 De late oudheid. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten

Nadere informatie

Toespraak Gerdi Verbeet. Congres Vergeten slachtoffers tijdens WOII in de GGz De Basis Doorn, 10 juni Geachte aanwezigen,

Toespraak Gerdi Verbeet. Congres Vergeten slachtoffers tijdens WOII in de GGz De Basis Doorn, 10 juni Geachte aanwezigen, Toespraak Gerdi Verbeet Congres Vergeten slachtoffers tijdens WOII in de GGz De Basis Doorn, 10 juni 2016 Geachte aanwezigen, Dank voor de uitnodiging om hier te komen spreken in Doorn, dichtbij Den Dolder

Nadere informatie

Voorzitter, Een aanslag op de redactie van het satirische blad Charlie Hebdo en vervolgens op een Joodse supermarkt.

Voorzitter, Een aanslag op de redactie van het satirische blad Charlie Hebdo en vervolgens op een Joodse supermarkt. Een aanslag op de redactie van het satirische blad Charlie Hebdo en vervolgens op een Joodse supermarkt. Afschuwelijke misdrijven. Aanslagen waar alleen, maar alleen, de terroristen zelf verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Opdracht Maatschappijleer Integratie en immigratie

Opdracht Maatschappijleer Integratie en immigratie Opdracht Maatschappijleer Integ en immig Opdracht door een scholier 1899 woorden 21 januari 2004 6,6 90 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Integ en immig 1. Wat is het probleem? -Historische schets Tussen

Nadere informatie

Europa. De plannen van D66 voor Europa Begrijpelijke versie. Tekst: D66 en Merel van Beeren

Europa. De plannen van D66 voor Europa Begrijpelijke versie. Tekst: D66 en Merel van Beeren Voor Europa De plannen van D66 voor Europa Begrijpelijke versie Tekst: D66 en Merel van Beeren 1 De plannen van D66 voor Europa D66 vindt Europa heel belangrijk. Wij denken dat Nederland sterker is als

Nadere informatie

Abdul Fatah al-sisi 90% is moslim, 10% is christen

Abdul Fatah al-sisi 90% is moslim, 10% is christen Hoofdstad: Regeringsleider: Godsdienst: Taal: Caïro Abdul Fatah al-sisi 90% is moslim, 10% is christen Arabisch Egypte in de Bijbel Egypte wordt heel vaak genoemd in de Bijbel. Abraham en de zonen van

Nadere informatie