Survey Preventie, verzuim en re-integratie

Transcriptie

1 Survey Preventie, verzuim en re-integratie Stefan de Bruin en Toine Al Augustus 007 HRpraktijk Panel in samenwerking met

2 Inhoudsopgave Inleiding Achtergrond en doelstelling 4 Resultaten Verzuim 7 Re-integratie 8 Preventie 9 Verzuiminformatie 15 Gezondheid 18 Deskundige ondersteuning 1 Conclusies 6 Verantwoording 9 SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE

3 Inleiding SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 3

4 Achtergrond en doelstelling Dit rapport bevat de resultaten van het tweede onderzoek onder het HRpraktijk Panel. In deze online peiling staat het thema preventie, verzuim en re-integratie centraal. Gezondheidsbeleid hoog op de agenda Het welzijn en de gezondheid van de medewerkers krijgt bij de meeste organisaties de afgelopen twee jaar duidelijk meer aandacht, zo blijkt uit de resultaten van het onderzoek. Fysieke en mentale belastbaarheid zijn hot issues, want de medewerker moet niet alleen optimaal inzetbaar zijn maar ook zo lang mogelijk. Een belangrijke prikkel daartoe is het feit dat de wetgever de laatste jaren werkgevers meer verantwoordelijkheid heeft gegeven in het waarborgen van goede arbeidsomstandigheden. Een andere belangrijke reden is dat de concurrentie op de arbeidsmarkt blijft toenemen door de conjunctuur en de vergrijzing. Daarnaast is er in de media veel aandacht voor de gezondheid van lichaam en geest. Doelstelling onderzoek De peiling geeft een goed beeld van hoe organisaties deze omstandigheden hebben vertaald in concreet beleid en hoe zij dit beleid toepassen. In de peiling is de respondenten gevraagd naar de ontwikkeling van de verzuimcijfers binnen de organisatie, de inspanningen van de organisatie om verzuim tegen te gaan (preventie) en re-integratie te bevorderen, hoe de organisatie de cijfers en de achtergrondgegevens met betrekking tot dat verzuim intern gebruikt, hoe zij het onderwerp gezondheid inpassen in de gesprekken met medewerkers en op welke manier zij gebruik maken van professionele dienstverleners op dit terrein. In totaal hebben 850 panelleden de vragenlijst ingevuld. De gegevens zijn verzameld in de periode van 4 mei tot en met 7 juni 007. De belangrijkste bevindingen zijn in het rapport opgenomen. Amsterdam, augustus 007 Stefan de Bruin marktmanager HRpraktijk Mr drs Toine Al onderzoeksbegeleider SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 4

5 Achtergrond en doelstelling HRpraktijk Panel kent op dit moment ruim 1500 leden, allen verantwoordelijk voor HR-gerelateerde zaken. De resultaten in dit onderzoek zijn gebaseerd op de meningen en ervaringen van de ondervraagde panelleden. De resultaten zijn gesplitst en weergegeven per categorie van organisatieomvang. Het onderstaande overzicht toont de categorieën. Uitspraken kunnen niet zonder meer gegeneraliseerd worden naar de gemiddelde HR-functionaris in Nederland, omdat relatief veel panelleden werkzaam zijn bij grotere bedrijven. Steekproef samenstelling Netto sample panelleden Totaal werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers 35 SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 5

6 Resultaten SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 6

7 Verzuim Is er de afgelopen twee jaar verandering gekomen in het gemiddelde verzuimpercentage in de organisatie waar u werkzaam bent? (Basis = allen) Gemiddeld % verzuim In alle organisaties tezamen is het verzuim bij bijna de helft (48%) afgenomen. Totaal ,8 Het gemiddelde verzuimpercentage ligt op 4, ,9 4,8 4,3 Er is een duidelijke relatie tussen de omvang van de organisatie en het verzuimpercentage onder de werknemers. Naarmate de omvang van de organisatie toeneemt, neemt ook het gemiddelde verzuimpercentage toe ,7 3, Met name in de sectoren onderwijs, gezondheidszorg en overheid ligt het verzuim ver boven het gemiddelde. 0% 10% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% ja, dat is toegenomen nee, dat is gelijk gebleven ja, dat is afgenomen weet niet geen mening SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 7

8 Re-integratie fysiek Totaal mentaal Totaal In welke mate zijn de inspanningen van uw organisatie gericht op herstel (curatief) van de fysieke gezondheid en/of het mentale welzijn van medewerkers de afgelopen twee jaar veranderd? (Basis = allen) Ongeveer de helft van de HR functionarissen zegt dat de inspanningen gericht op herstel van de fysieke gezondheid en het mentale welzijn in de afgelopen twee jaar zijn toegenomen. Bij grote organisaties zijn de inspanningen de afgelopen twee jaar sterker toegenomen dan bij de kleine organisaties. Bij de grote organisaties was het verzuimpercentage ook het hoogst. 0% 10% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% toegenomen gelijk gebleven afgenomen weet niet geen mening SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 8

9 Preventie fysiek Totaal mentaal Totaal In welke mate zijn de inspanningen van uw organisatie ter bevordering (preventief) van de fysieke gezondheid en/of het mentale welzijn van medewerkers de afgelopen twee jaar veranderd? (Basis = allen) De inspanningen gericht op bevordering van de fysieke gezondheid en het mentale welzijn zijn in gelijke mate toegenomen als de inspanningen gericht op herstel. Ook hier zien we dat de toename van de inspanningen bij de grote organisaties het hoogste is. Organisaties lijken daarbij geen onderscheid te maken tussen herstel en preventie. Aan beide zeggen zij evenveel aandacht te besteden. 0% 10% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% toegenomen gelijk gebleven afgenomen weet niet geen mening SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 9

10 Preventie In welke mate hebben nieuwe wettelijke verplichtingen bijgedragen aan de toename van uw inspanningen? Totaal (Basis = allen bij wie de inspanningen zijn toegenomen) Bijna één op de vier (3%) respondenten is van mening dat nieuwe wettelijke verplichtingen, zoals de wet Poortwachter, de Wet Uitbreiding Loondoorbetaling en de premiedifferentiatie in de WAO en WIA, hebben bijgedragen aan de toegenomen inspanning om ziekteverzuim binnen de organisatie te voorkomen. De wettelijke verplichtingen hebben bij de kleinste organisaties duidelijk minder invloed gehad op de inspanningen dan bij de grotere % 10% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% hebben aanzienlijk bijgedragen hebben enigszins bijgedragen hebben niet bijgedragen weet niet geen mening SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 10

11 Preventie Het overgrote deel van de organisaties (83%) heeft activiteiten ondernomen om het verzuim te voorkomen of te verminderen. Deze activiteiten betreffen met name het aanbieden van deskundige fysieke begeleiding; bijna de helft van de organisaties (47%) biedt dit aan. Een derde van de organisaties onderneemt actie op het gebied van mentale begeleiding en gezondheidsvoorlichting. aanbieden van deskundige fysieke begeleiding aanbieden van deskundige mentale begeleiding gezondheidsvoorlichting bevorderen/belonen gezondheid binnen werktijd aanbieden van gezondheidstest bevorderen/belonen gezondheid buiten werktijd bevorderen/belonen gezond eten binnen werktijd aanpassen menu kantine/bedrijfsrestaurant bevorderen/belonen van gezond eten buiten werktijd bonusregeling bij niet ziek zijn meer/sneller contact overige antwoorden Welke activiteiten heeft uw organisatie ondernomen om verzuim te voorkomen en/of te verminderen? (Basis = allen) Het bevorderen en belonen van gezondheid binnen werktijd staat bij een kwart van de organisaties op de agenda; het bevorderen en belonen van gezondheid buiten werktijd bij één op de vijf. Verder biedt een vijfde van de organisaties gezondheidstests aan SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 11

12 Preventie Totaal Door wie worden de inspanningen t.b.v. de fysieke gezondheid en het mentale welzijn vooral geïnitieerd? (Basis = allen) Bij de bedrijven met meer dan 0 medewerkers worden de inspanningen voornamelijk geïnitieerd door de HRM afdeling. Bij de zeer kleine bedrijven (1-19) gebeurt dit vooral door de directie (77%). Naarmate de omvang van de organisatie stijgt neemt de rol van de HRM afdeling in het initiëren van de inspanningen toe % 10% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% de afdeling HRM de directie SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 1

13 Preventie fysieke belasting werkdruk arbeidsrelatie klimaat agressie/geweld seksuele intimidatie gevaarlijke stoffen voeding in het bedrijfsrestaurant overige antwoorden Welke arborisico's heeft uw organisatie in de afgelopen twee jaar aangepakt? (Basis = allen) In de afgelopen twee jaar is vooral geprobeerd de fysieke belasting op het werk te verminderen. SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 13

14 Preventie wachtdag(en) minder dan 100% loondoorbetaling bij ziekte inleveren extra verlof bij verzuim materiële beloning bij laag verzuim extra verlof bij laag verzuim inhouden loon bij verzuim bonusregeling overig Van welke arbeidsvoorwaardelijke prikkels maakt u gebruik om het verzuim te beperken? (Basis = allen) HR-functionarissen maken niet vaak gebruik van arbeidsvoorwaardelijke prikkels om het verzuim te beperken; 61% van de organisaties doet niets op dit vlak. Vaak gebruikt de organisatie wachtdagen als prikkel om het verzuim te beperken. 6% van de HRfunctionarissen geeft aan dat zij een materiële beloning uitkeren bij laag verzuim. Dit gebeurt meestal op individueel niveau (71%). Op collectief niveau (19%) of afdelingsniveau (10%) is deze prikkel veel minder populair. SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 14

15 Verzuiminformatie totaal Verzamelt u informatie over de oorzaken van verzuim bij uw medewerkers? (Basis = allen) % ja Een ruime meerderheid van de respondenten (88%) verzamelt informatie over de oorzaken van verzuim. Bij de organisaties tot 0 medewerkers gebeurt dit duidelijk minder. Maar toch altijd nog in tweederde van de gevallen SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 15

16 Verzuiminformatie De informatie wordt veelal vastgelegd door de bedrijfsarts (bij de grootste organisaties is dit 74%, bij de kleinste 3%) en de leidinggevende (48%). Soms ook door de HR of P&O functionarissen zelf (16% en 11%). Wie legt de informatie over de oorzaken van verzuim vast? de bedrijfsarts de leidinggevende HRM P&O/PZ de medewerker zelf verzuimadministratie Arbodienst casemanager re-integratie administratie overige antwoorden (Basis = allen die informatie inzamelen) % van de respondenten maakt gebruik van een gestandaardiseerde vragenlijst om de verzuiminformatie vast te leggen. Grote organisaties (vanaf 100 medewerkers) maken hier het meest gebruik van. Slechts een enkele organisatie biedt de mogelijkheid om de vragenlijst thuis in te vullen door middel van een applicatie online (4%) Totaal SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 16

17 Verzuiminformatie totaal Koppelt u de informatie over de oorzaken van verzuim aan de risico-oorzaken genoemd in uw risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) (Basis = allen die informatie inzamelen) % ja Van de HR functionarissen die informatie inzamelen geeft iets meer dan de helft (58%) aan dat zij de verzamelde informatie over het verzuim koppelen aan de risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 17

18 Gezondheid totaal Spreekt u uw medewerkers aan op het vertonen van ongezond gedrag tijdens en buiten werktijd? (Basis = allen) % ja Een kleine meerderheid van de HR functionarissen (58%) spreekt zijn medewerkers aan op ongezond gedrag tijdens werktijd. Het gedrag buiten werktijd bekritiseren zij echter veel minder vaak (4%) tijdens werktijd buiten werktijd SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 18

19 Gezondheid Verwacht u dat gezondheid (op termijn) onderdeel wordt van de jaarlijkse beoordelingsgesprekken in uw organisatie? totaal 500+ (Basis = allen) 5 5 % ja Ruim de helft van de respondenten verwacht dat, in de organisatie waar zij werkzaam zijn, het onderwerp gezondheid op termijn deel gaat uitmaken van het beoordelingsgesprek SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 19

20 Gezondheid Let uw organisatie bij het aannemen van nieuwe medewerkers op gezondheid en/of belastbaarheid? totaal (Basis = allen) % ja Tweederde van de respondenten let bij het aannemen van nieuwe medewerkers op de gezondheid en de belastbaarheid van de sollicitant SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 0

21 Deskundige ondersteuning Op welke wijze heeft u uw deskundige ondersteuning op het gebied van verzuimbegeleiding en risicoinventarisatie geregeld? (Basis = allen) via een (externe) arbodienst via combinatie van arbodienst, bedrijfsarts en preventiemedewerker via een eigen preventiemedewerker via een (zelfstandig) bedrijfsarts overige antwoorden Bedrijven met minstens 500 medewerkers regelen meestal deskundige begeleiding door zowel de arbodienst, de bedrijfsarts en de preventiemedewerker in te schakelen (49%). De organisaties schakelen ook regelmatig een arbodienst in voor ondersteuning op het gebied van verzuimbegeleiding en risico-inventarisatie (37%). De kleinere bedrijven regelen dit vaker alleen via een arbodienst dan grotere bedrijven Totaal SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 1

22 Deskundige ondersteuning psychisch-mentale begeleiding verzuimbegeleiding werkplekanalyse/-aanpassing preventie bedrijfsmaatschappelijk werk RSI- en/of rug-adviestrainingen opleidingen (preventie, verzuim- en re-integratiebeleid) mobiliteitsdiensten en outplacement fysiotherapie mediation of conflictbemiddeling advies over preventie, verzuim- en re-integratiebeleid loopbaanadvies en -ontwikkeling overige antwoorden Welke diensten of activiteiten huurt of koopt u in bij een externe dienstverlener? (Basis = allen) De respondenten huren of kopen hun diensten in bij externe partijen. Er zijn nauwelijks bedrijven (6%) die geen enkele dienst afnemen. De dienstverleners worden vooral ingeschakeld voor psychische begeleiding, verzuimbegeleiding, werkplekanalyse en aanpassing en preventie. Dit is enigszins in tegenspraak met de conclusie dat bedrijven evenveel aandacht aan preventie en re-integratie besteden SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE

23 Deskundige ondersteuning Hoe oordeelt u over de effectiviteit van de dienstverlener(s)? (Basis = allen die een dienst of activiteit inkopen) Totaal De effectiviteit van de externe dienstverleners wordt door de HR functionarissen goed beoordeeld; slechts een enkeling (%) is hierover ontevreden % 10% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% zeer goed goed redelijk slecht zeer slecht weet niet geen mening SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 3

24 Deskundige ondersteuning Laat u de waardering door het Keurmerk Blik op Werk meewegen bij het selecteren van aanbieders van diensten op het gebied van verzuimbegeleiding en risico-inventarisatie? totaal (Basis = allen die een dienst of activiteit inkopen) % ja Slechts een zeer beperkt aantal HR functionarissen (8%) laat het Keurmerk Blik op Werk meewegen bij het selecteren van aanbieders op het gebied van verzuimbegeleiding en risicoinventarisatie. In organisaties tot 0 medewerkers weegt de waardering van het Keurmerk twee tot drie keer zo vaak mee wanneer zij een aanbieder selecteren SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 4

25 Conclusies SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 5

26 Conclusies De respondenten ervaren dat het verzuimpercentage binnen hun organisatie de afgelopen twee jaar is gedaald. Het verzuim is bij de helft (48%) van de organisaties afgenomen. Bij organisaties tot 0 medewerkers zien we een bescheidener afname dan bij de grotere. Daar staat tegenover dat het verzuimpercentage in kleinere organisaties aanzienlijk lager is dan bij de grotere. Hoewel het verzuimpercentage in organisaties vanaf 500 medewerkers is gedaald naar ongeveer 5,9% is dit nog steeds bovengemiddeld. Het verzuimpercentage is het hoogst in de sectoren: gezondheidszorg, onderwijs en overheid. De algemene daling gaat samen met een toename van de inspanningen die organisaties gedaan hebben om verzuim tegen te gaan. Zij hebben zich ingespannen op het gebied van de fysieke gezondheid en het mentale welzijn, zowel preventief als curatief. Bedrijven met veel werknemers hebben zich meer ingespannen dan kleinere bedrijven en ervaren dan ook de sterkste daling van het verzuim. De mate waarin de inspanningen hebben bijgedragen aan de daling van het verzuim is in dit onderzoek niet vast te stellen. In een kwart van de organisaties hebben nieuwe wettelijke verplichtingen bijgedragen aan de mate van inspanning om het verzuim tegen te gaan. Bij de grote bedrijven worden de inspanningen vooral geïnitieerd door de HR-afdeling, bij kleine organisaties met name door de directie. Arbeidsvoorwaardelijke prikkels worden (nog) niet vaak ingezet om het verzuim te beperken. De inspanningen hebben met name betrekking op het aanbieden van deskundige fysieke begeleiding. SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 6

27 Conclusies De meeste organisaties verzamelen informatie bij de medewerkers over de redenen van het verzuim. Kleine organisaties (<0 werknemers) doen dit veel minder vaak dan grotere organisaties. Het merendeel van de organisaties koppelt de informatie over de redenen van verzuim aan de risicooorzaken in de RI&E. Gezondheid van de werknemers staat hoog op de agenda bij de respondenten. Het merendeel spreekt de medewerkers aan op ongezond gedrag tijdens werktijd. Ook het gedrag buiten werktijd komt ter sprake, al is het minder vaak. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat bedrijven zich niet willen bemoeien met het privé-leven van de medewerker. Opvallend is dat veel respondenten bij het aannemen van nieuw personeel letten op de gezondheid/belastbaarheid van de toekomstige medewerker. Verder verwacht een groot deel dat het onderwerp gezondheid op termijn deel uit gaat maken van het beoordelingsgesprek. Bedrijven schakelen regelmatig hulp in op het gebied van verzuimbegeleiding en risico-inventarisatie. Zo neemt ruim de helft van de bedrijven een arbodienst in de arm. Bedrijven vanaf 500 medewerkers kiezen vaak voor een combinatie van arbodienst, bedrijfsarts en preventiemedewerker. Vooral voor psychisch-mentale begeleiding, verzuimbegeleiding, werkplekanalyse en aanpassing en preventie wordt een externe dienstverlener ingeschakeld. Over de effectiviteit van de dienstverleners zijn de respondenten tevreden. Van het Keurmerk Blik op Werk wordt slechts in zeer beperkte mate gebruik gemaakt bij het selecteren van dienstverleners. Respondenten die werkzaam zijn bij kleinere bedrijven gaan veel vaker af op het advies van het Keurmerk. SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 7

28 Verantwoording SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 8

29 Verantwoording Methode en steekproef Sinds april 007 beschikt WEKA Uitgeverij over een InTouch panel dat zich specifiek richt op HR- functionarissen. Alleen personen die verantwoordelijk zijn voor het uitvoeren van HR gerelateerde zaken maken deel uit van het panel. Het veldwerk voor deze peiling vond plaats van 4 mei tot en met 7 juni 007. In totaal hebben 850 panelleden deelgenomen. De resultaten in dit onderzoek zijn gebaseerd op de meningen van de ondervraagde panelleden. De uitspraken zijn niet geheel representatief voor alle HR-verantwoordelijken in Nederland omdat relatief veel panelleden werkzaam zijn bij grote bedrijven. SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 9

30 HRpraktijk en Millward Brown HRpraktijk Millward Brown HRpraktijk is een initiatief van Weka Uitgeverij in Amsterdam. Wij zijn een gespecialiseerde uitgeverij, met een breed netwerk van vooraanstaande auteurs, wetenschappers en praktijkmensen binnen het vakgebied HR. Onze producten en diensten brengen wij uit onder het label HRpraktijk. Ons vlaggenschip is een online vakbibliotheek, vol praktische kennis en handige tools. Daarnaast publiceren we een breed scala aan boeken, tijdschriften, e-zines en nieuwsbrieven, allemaal gericht op HR. HRpraktijk Panel Millward Brown is al 40 jaar een vooraanstaand marktonderzoekbureau in Amsterdam, dat een full-service dienstenpakket levert van alle vormen van marktonderzoek. Millward Brown ondersteunt marketingbeslissingen met nationaal en internationaal marktonderzoek en treedt op als sparringpartner van de klant. InTouch InTouch is gebaseerd op de combinatie van een dedicated panel, een webportal, relationele databases en online reporting. Een online InTouch panel is bij uitstek geschikt om een doelgroep dichtbij te halen en er een dialoog mee aan te gaan. HRpraktijk Panel is in het leven geroepen om belangrijke trends en ontwikkelingen binnen het dynamische vakgebied HR in kaart te brengen en op de voet te volgen. SURVEY PREVENTIE, VERZUIM EN RE-INTEGRATIE 30