1000 AS AMSTERDAM Postbus BD Den Haag

Transcriptie

1 Autoriteit woningcorporaties Inspecrie Leefomgeving en Transport > Retouradres Postbus BD Den Haag L0124 Stichting Stadgenoot Transport t a v het bestuur Postbus 700 Utrecht 1000 AS AMSTERDAM Postbus BD Den Haag Inspectie Leefomgeving en Autoriteit woningcorporaties Graadt van Roggenweg 500 Contactpersoon M.W. Hesselman CPC mark.hesselman@ilent.nl Ons kenmerk AW L0124 Datum 18 november 2016 Betreft Oordeelsbrief 2016 Geacht bestuur, Op grond van artikel 61 lid 3 van de Woningwet 2015 beoordeelt de Autoriteit woningcorporaties (Aw) jaarlijks integraal uw corporatie. De Aw maakt hierbij gebruik van uw Verantwoordingsinformatie (dvi) en Prognose-informatie (dpi), uw jaarverslag (inclusief het volkshuisvestingsverslag), jaarrekening, stukken van de accountant en andere informatie ten aanzien van deelactiviteiten. Het integrale toezicht is gericht op de governance, integriteit, rechtmatigheid en de bescherming van het maatschappelijk vermogen. Hierbij wordt het functioneren van de corporatie in samenhang bezien en afgezet tegen normen (vanuit wetgeving en beleidsregels) en het risicoprofiel van uw corporatie. In deze oordeelsbrief treft u de resultaten van de beoordeling van uw corporatie aan. Toezichtafsrjraken 2015 De Aw heeft vorig jaar de volgende toezichtafspraken met u gemaakt: 1. De Aw gaat na of op basis van de nieuwe dvi-indiening de kasrealisatie beter aansluit op de begroting en eindejaar verwachting. Het gaat hier in het bijzonder om beheer- en onderhoudsuitgaven. 2. Stadgenoot verstrekt de tertaalrapportage na gereedkoming aan de Aw. De Aw vraagt u om specifiek aandacht te besteden aan een analyse van de verschillen tussen de begrote en de gerealiseerde huurkasstromen. 3. Stadgenoot informeert de Aw indien de implementatie van de Woningwet tot verandering leidt van de eerder vastgestelde koers. De uitkomst van de monitoring op de gemaakte toezichtafspraken is: 1. De Aw constateert dat de aansluiting tussen de begroting forecast en realisatie van de kasstromen in 2015 sterk is verbeterd. 2. De Aw heeft kennis genomen van de tertaalrapportage. 3. Stadgenoot heeft in diverse dossiers samenhangend met de implementatie van de Woningwet de Aw proactief geïnformeerd en betrokken. Integrale beoordeling 2016 Governance Onder governance verstaat de Aw de activiteiten van sturen, beheersen, toezicht houden en verantwoorden in hun onderlinge samenhang. Kwaliteit verantwoordingsinformatie Pagina 1 van 4

2 Autoriteit woningcorporaties Inspectie Leefomgeving en Transport Retouradres Postbus BD Den Haag Uit de verantwoordingsinformatie blijkt dat u voor circa eenheden geen WOZ-waarde heeft kunnen opgeven. Aw verzoekt u om in de volgende verantwoording ook voor deze eenheden een waarde op te geven. Desnoods als een gemeentelijk beschikking ontbreekt, een schatting van de waarde van het object. De realisatie-index nieuwbouw geeft aan dat Stadgenoot minder nieuwbouw heeft gerealiseerd dan aanvankelijk geprognosticeerd. Uit het gesprek is gebleken dat dit met name veroorzaakt is doordat in de opgave van de prognose en realisatie verschillende begrippen zijn gehanteerd. Aw verzoekt u om in de komende verantwoording een eenduidig begrippenkader te hanteren. Inspectie Leefomgeving en Transport Autoriteit woningcorporaties 1B2016-AW L0124 Governance inspectie Met u is afgesproken dat de Aw een governance inspectie plant in het voorjaar De Aw richt zich in dit onderzoek in het bijzonder op de governance rondom de structuur van de verbonden ondernemingen. Naast de additionele informatie worden, in ieder geval, interviews met bestuur en de raad van commissarissen gehouden. Aw stuurt u begin 2017 een aankondigingsbrief. Bescherming van het maatschappelijk vermogen Het onderzoek richt zich op drie toezichtvelden (omvalrisico, realisatiebeleid en efficiency en doelmatigheid) die van invloed kunnen zijn op het beschermen van het maatschappelijk vermogen van een corporatie. Om valrisico Uit uw gegevens blijkt dat de relevante ratio s ten opzichte van vorig jaar een positieve ontwikkeling laten zien. Dit betreft zowel de realisatie alsmede de prognose cijfers. De eerder ingezette herstructurering werpt zijn vruchten af. Risico s realisatie beleid In de prognose heeft Stadgenoot een omvangrijk verkoopprogramma opgenomen. Mede door de opgenomen verkoop van bijzondere objecten is het volume relatief hoog. Uit de realisatie van verkopen van voorgaande jaren komt naar voren dat uw opgave realistisch is. Dit is mede gegeven de Amsterdamse marktsituatie. Daarnaast heeft u aangegeven dat Stadgenoot voornemens is om de verkoop van bestaande huurwoningen te temporiseren, gelet op de meerjarige afspraken met de gemeente Amsterdam met betrekking tot de kernvoorraad. Deze beleidsbijstelling heeft financiële effecten. In de nieuwe meerjarenbegroting brengt Stadgenoot deze beleidsbijstelling tot uitdrukking. Stadgenoot heeft haar zorg met de Aw gedeeld inzake de gevolgen van de forse stijging van de leegwaarde in Amsterdam. Dit heeft gevolgen voor de hoogte van de te betalen verhuurdersheffing. In combinatie met het stringentere huurbeleid (passend toewijzen en huursombeleid) heeft dit veel impact op de exploitatiekasstromen. Dit te meer als er een verhoging van het tarief van de verhuurdersheffing plaatsvindt. Stadgenoot heeft aangegeven dat deze ontwikkeling voor Stadgenoot een belangrijk aandachtpunt is voor komende begroting. Efficiency en doelmatigheid Uit de realisatie en prognose cijfers blijkt dat de netto-bedrijfslasten bij Stadgenoot ten opzichte van het sectorgemiddelde lager uitvallen. Aw constateert dat Stadgenoot afgelopen jaren grote stappen heeft gezet om naar een doelmatiger werkorganisatie te komen. Rechtmatig heid Ten aanzien van de naleving van wet- en regelgeving heb ik op basis van de beoordeelde stukken de volgende opmerking(en): Pagina 2 van 4

3 Autoriteit woningcorporaties Inspectie Leefomgeving en Transport Retouradres Postbus BD Den Haag Intermediaire verhuur Uit uw opgave over de toewijzingen van woongelegenheden met een maandhuur tot 710,68 over verslagjaar 2015 (dvi) blijkt dat zij voor 90% of meer zijn gedaan aan huishoudens met een inkomen beneden de inkomensgrens van ,-/ ,-. Daarmee voldoet u aan de regelgeving. Weliswaar is er op dit verantwoordingspunt sprake van een oordeelonthouding van de accountant, maar dit wordt in doorslaggevende mate veroorzaakt door de ontoegankelijkheid van de huuradministratie van de intermediaire verhuurder(s). U dient met ingang van in nieuwe contracten te borgen dat de juistheid en volledigheid van uw verantwoording over deze zogenaamde intermediaire verhuringen kan worden vastgesteld. Voordien gold op dit punt een inspanningsverplichting. Dat betekent dat er met name strak zal worden toegezien op de contracten met intermediaire verhuurders die u heeft afgesloten/zal afsluiten na Als betreffende contracten niet voldoen aan de eisen, dan ligt handhaving in de rede. Aan Stadgenoot zijn vragen gesteld ten aanzien het toegankelijk krijgen van de huuradministratie van de intermediaire verhuurders. U heeft aangegeven dat Stadgenoot voor de oude contracten in gesprek is met diverse instellingen om sluitende afspraken te maken over de verhuur van de betrokken woningen ten behoeve van de cliënten. Met als doelstelling te voldoen aan de wet- en regelgeving. Uit de verantwoordingsinformatie blijkt dat u nieuwe contracten heeft afgesloten die niet aan de regelgeving voldoen. U geeft aan dat in 2015 reeds bent begonnen om deze omissie te herstellen. Inspectie L.eefomgeving en Transport Autoriteit woningcorporaties 20iAW L0124 Sponsoring In uw verantwoordingsstukken (dvi 2015) heeft u aangegeven dat Stadgenoot na inwerkingtreding van de wet financiële middelen aan derden (sponsoring) beschikbaar heeft gesteld. U heeft aangegeven dat Stadgenoot inmiddels maatregelen heeft getroffen waarmee de sponsoring in jaar 2016 volledig is afgebouwd. Ontheffing verschaffen vermogen verbindingen Na 1 juli 2015 heeft u in rekening courant met een verbinding de vordering laten oplopen. U heeft aangegeven dat u dit lopende het jaar heeft ontdekt. In 2015 is deze omissie hersteld. Beleidsrege/s beleggingen Uit uw verantwoording blijkt dat u de beleidsregels beleggingen in 2015 nog niet heeft nageleefd. Het gaat hierbij om spaarrekeningen van dochters/samenwerkingsverbanden die geen A-rating hebben. Inmiddels zijn deze spaarrekeningen opgeheven. Voortgang verkoop niet toegestaan bezit Op 1 augustus 2016 heeft Stadgenoot mij geïnformeerd over de voortgang van de verkoop van diverse objecten. Ten aanzien van de solids heeft u inmiddels twee hotels verkocht waarmee de verhouding tussen woonfunctie en bedrijfsruimte aanzienlijk is verbeterd. Deze verhouding voldoet nog niet geheel aan de criteria die Aw hanteert. Ten aanzien van de overige objecten heeft u inmiddels de nodige stappen gezet. Van de zeven complexen zijn er inmiddels drie verkocht, wordt er één gerenoveerd tot woonruimten en is Stadgenoot voor de drie resterende complexen vergevorderd in het verkooptraject. Ik verzoek u om mij halfjaarlijks te informeren over de voortgang van de afbouw van niet toegestaan bezit/activiteiten. Pagina 3 van 4

4 - Stadgenoot - Stadgenoot Autoriteit woningcorporaties Inspectie Leefomgeving en Transport Retouradres Postbus BD Den Haag Interventies 2016 Inspectie Leefomgeving en Transport Autoriteit woningcorporaties De hiervoor beschreven integrale beoordeling 2016 geeft de Aw geen aanleiding tot het doen van interventies. Ons kenmerk 1B2016AW34083L0124 De Aw maakt de volgende toezichtafspraken met u: verstrekt de tertaalrapportages na gereedkoming aan de Aw. - De Aw voert in 2017 een governance inspectie uit, gericht op de structuur van de verbonden ondernemingen. informeert Aw met de tertaalrapportages over de voortgang van de verkoop van de objecten die conform in het verleden gemaakte dienen te worden afgestoten. Een afschrift van deze brief stuur ik ter informatie aan uw raad van commissarissen. De Aw maakt individuele oordelen en daaruit voortvloeiende interventies openbaar via de oordeelsbrief en publiceert deze op de website. Ik verzoek u de voor uw organisatie relevante stakeholders hierover te informeren. Bijgaand ontvangt u de bijlage individueel oordeel 2016 waarin de uitkomsten van uw corporatie op de diverse door de Aw gehanteerde signaalpunten voor de toezichtvelden: bescherming maatschappelijk gebonden vermogen (afgezet tegen het sector gemiddelde), governance, rechtmatigheid en overige informatie. In de toelichting is een beknopte leeswijzer opgenomen. De wijze waarop de Aw het toezicht uitoefent kunt u vinden op de website. (www. ilent.nl/autoriteitwonincicorioraties). DE MINISTER VOOR WONEN EN RIJKSDIENST, namens deze, DE Q OORDINEREND INSPECTEUR ILT/AUTORITEIT WONINGCORPORATIES, CPC Pagina 4 van 4

5 0 m -4 0 N Ô 0 1 w m 0 m 0. -U (D

6 Levensduur bezit Levensduur bezit, corporatie (geüniformeerd) 24,9 24,5 24,9 25,4 25,4 25,9 25,9 25,9 Levensduur bezit, landelijk 23,5 23,5 23,6 23,7 23,9 24,0 24,0 23,9 Ontwikkeling aantal gewogen verhuureenheden Index aantal eenheden (2013=100) 98,6 97,5 95,0 94,6 93,2 92,6 92,2 Index aantal eenheden (2013=100) (landelijk) 99,4 99,0 98,9 98,9 99,0 98,9 98,8 Verbeter- en onderhoudsuitgaven Verbeteruitgaven per gewogen verhuureenheid, corporatie Verbeteruitgaven per gewogen verhuureenheid, landelijk Onderhoud per gewogen verhuureenheid, corporatie Onderhoud per gewogen verhuureenheid, landelijk Totaal onderhoud en verbetering per gewogen eenheid, corporatie Totaal onderhoud en verbetering per gewogen eenheid, landelijk Stichting Stadgenoot (L0124) te Amsterdam tnrnnntin -- gewogen score onbekend 1. Energielabels ,7 9,7% Energielabels ,5 O,O% 2. NEN 2767 Conditiescore 3,0 0,7% sector gewogen score 3,4 2,9 4.2 onbekend 3,7% 4,7 % 52.4 % Aflossingscapaciteit in relatie tot ontwikkeling portefeuille Gewogen aflossingsratio Huurprijs corporatie sector Gemiddelde huurprijs per maand huurwoningen DAEB Gemiddelde huurprijs per maand huurwoningen niet DAEB Huur niet-daeb in % van de WOZ-waarde Aandeel niet DAEB (percentage) 5,0 3,3 Aantal zelfstandig niet-daeb Aantal zelfstandig DAEB Prognose en realisatie 1CR (in %) corporatie sector 1CR 2015 (dpi 2014) 1,42 1,88 1CR 2015 (dpi 2015) 1,40 2,02 1CR 2015 (dvi 2015) 1,59 2,10 Pagina 2

7 Stichting_Stadgenoot_(10124)_te_Amsterdam Prognose en realisatie van operationele- en (desinvesterinciskasstroom 2015 Kasstroom operationeel 2015 (dpi 2014) Kasstroom fva-desinvestering 2015 (dpi 2014) a. Totaal Kasstroom operationeel 2015 (dpi 2015) Kasstroom fva-desinvestering 2015 (cipi 2015) b. Totaal Kasstroom operationeel 2015 (dvi 2015) Kasstroom fva-desinvestering 2015 (dvi 2015) c. Totaal corporatie nominaal (x C 1.000,-) sector % van vhv-vermogen 6,66 6,04 2,67-7,36 9,34-1,33 6,11 6,72 19,25-1,96 25,36 4,76 9,54 7,36 25,02-1, Toezichtveld bescherming maatschappelijk gebonden vermogen Netto bedrijfslasten (in C) Per gewogen verhuureenheid corporatie Per gewogen verhuureenheid sector Signaleringsnorm Direct rendement (in %) Marktwaarde niet-daeb-bezit corporatie 3,28 3,65 Marktwaarde niet-daeb-bezit sector 3,88 3,90 corporatie (%) sector(%) Huursom niet-daeb ,8% 5,6 h Huursom DAEB ,2 h 94,4 h prognose periode Bruto stichtingskosten nieuwbouw woongelegenheden per eenheid DAEB.. sector Aantal eenheden Als k van portefeuille DAEB ,2 Stichtingskosten per eenheid (x 1.000,-) Bruto verkoopprijs DAEB woongelegenheden per eenheid DAEB bestemd voor bewoners Aantal eenheden Als % van portefeuille DAEB 5,3 2,5 Als h van de gemiddelde WOZ-waarde DAEB woongelegenheden 5,6 2,7 verkoopprijs per eenheid (x 1.000,-) Gemiddelde WOZ-waarde DAEB-woningen (peildatum primo 2015) Pagina 3

8 - - Ja Stichting Stadgenoot (L0124) te Amsterdam - sector als % balanstotaal Verliezen in jaarrekening coronratie a. Nettoresultaat verkocht vastgoed in ontwikkeling ,1-0,0 b. Resultaat deelnemingen ,9 0,1 c. Waardeverandering van financiële vaste activa en van effecten ,3 0,0 d. Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden - - 0,0 e. Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille bestemd voor verkoop ,1 0,0 f. Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille 518 0,0 0,1 Totaal ,3 0,2 Toezichtveld governance score visitatie bestuur intern toezicht Nog nooit visitatie gehad Nee Visitatie vôôr 2014 Nee Visitatie conform 4.0 in 2014 Visitatie conform 5.0 vanaf 2014 Visitatie in 2016 Nee Nee 7,7 8,3 In welk jaar is bestuurder aanesteld (eenhoofdiq bestuur) Realisatie-index index totaal corporatie sector Prognosejaar ,69 0,87 Prognosejaar ,34 0,99 Prognosejaar ,25 0,73 Realisatie nieuwbouw ,42 0,86 index totaal corporatie sector Prognosejaar ,24 0,78 Prognosejaar ,15 0,62 Prognosejaar ,91 0,87 Realisatie verkopen ,43 0,76 Toezichtveld rechtmatigheid Verantwoording van bestuurder voor naleving specifieke wettelijke bepalingen (5.7 voorschriften BTIV) 31 vragen waarvan 1 vraag met betrekking tot financieel reglement niet wordt meegenomen Geen naleving (aantal onwaar) 5 Nog geen naleving (aantal waar) 3 Naleving rechtmatigheidsvragen 22 Pagina 4

9 Aantal verbindingen - sector direct rendement rnrnnrtie sector 2,6 3,1 2,4 3,0 2,7 3,2 3,9 3,9 1,5 2,4 groei aantal verbindingen Heeft de T! verbindingen (exclusief verenigingen van eigenarep) Stichting Stadgenoot (10124) te Amsterdam 2015 Ja Ontwikkeling financiele relaties met verbindingen 2014 medio 2015 uit 2015 Bedrag kapitaaldeelname (inclusief agio) Verstrekte leningen Rekening courant Verstrekte garanties Toewijzing conform staatsteunnormen aantal relatief (%) Totaal aantal aangegane huurovereenkomsten Huishoudinkomen < ,4 Tussen en ,3 Meer dan ,2 Leefbaarheid Leefbaarheid externe uitgaven niet investeringsgebonden Deel personeelsuitgaven (1.7) wat betrekking heeft op leefbaarheid Toerekening overige kasstromen aan leefbaarheid Leefbaarheid totaal Per gewogen verhuureenheid Gemiddeld 182 Norm 125 (zonder rekening te houden met differentiatie agv prestatie-afspraken) Overige informatie Bedrijfswaarde van opgegeven naar volkshuisvestelijk Opgegeven bedrijfswaarde Discontering - Verkoopportefeuille Parameters Levensduur - Restwaarde Lastenniveau - Verhuurdersheffing Geüniformeerde bedrijfswaarde Direct rendement (in %) Op marktwaarde Marktwaarde DAEB bezit Marktwaarde DAEB bezit (inclusief compensatie) Op nominale schuld Oo marktvermocien DAEB cornoratie niet-daeb rnrnnr,tin sector Volkshuisvestelijke exploitatiewaarde per gewogen vhe (x 1.000) 41,5 46,4 135,4 125,8 Marktwaarde per gewogen vhe (x 1.000) 106,0 92,5 150,3 140, corporatie sector Nominale schuld per gewogen verhuureenheid (x 1.000,-) 46,4 34,6 Marktwaarde langlopende schulden per verhuureenheid (x 1.000,-) 62,9 44,7 Rentabiliteitswaarde langlopende schulden per verhuureenheid (x l.ooo,z) 43,9 34,6 Modified duration leningen (jaren) 13,2 8,8 Modified duration vastgoed (jaren) 11,7 11,2 Pagina 5

10 Stichting Stadgenoot (L0124) te Amsterdam Enkelvoudige balans 2015 Activa Vaste activa Totaal immateriële vaste activa Materiële vaste activa Sociaal vastgoed in exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal materiële vaste activa vhv-exploitatie marktwaarde VastcioedbeleclginQen Commercieel vastgoed in exploitatie Sociaal vastgoed in exploitatie gekwalificeerd als vastgoedbelegging Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden - Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Totaal vastgoedbeleggingen Financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Totaal voorraden Onderhanden projecten - Totaal vorderingen Effecten - Liguide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Passiva Eigen vermogen Voorzieningen en egalisatierekening Lanciloijende schulden Leningen overheid en kredietinstellingen VOV-verplichtingen - Overige schulden (inclusief aan groepsmaatschappijen) Langlopende schulden totaal Kortloijende schulden Schulden aan kredietinstellingen Overig Kortlopende schulden totaal Totaal passiva corporatie sector corporatie sector Solvabiliteit (in %) 21,0 36,1 58,2 60,9 Solvabiliteit obv reele waarde vastgoed en leningen (in %) 45,1 51,8 DAEB bezit tegen marktwaarde gewaardeerd in jaarrekening Ja (RJ213) Pagina 6

11 Toelichting bijlage individueel oordeel In deze bijlage is een aantal signaleringspunten uit de beoordelingsmethodiek van de Autoriteit woningcorporaties (Aw) gepresenteerd die samen een beeld geven van het door de Aw opgestelde profiel van uw corporatie. Van de zes toezichtvelden die in Contouren van het toezicht door de Autoriteit Woningcorporaties zijn beschreven, zijn er vijf in deze bijlage opgenomen: omvalrisico; risico s realisatiebeleid; governance; rechtmatigheid; efficiëncy en doelmatigheid. Het toezichtveld integriteit is niet opgenomen, omdat deze zich niet leent voor opname in deze bijlage. Deze bijlage is opgebouwd naar de vijf resterende toezichtvelden. Aanvullend wordt de enkelvoudige balans 2015 gepresenteerd vanuit twee perspectieven: de volkshuisvestelijke exploitatiewaarde; de marktwaarde. Voor de toelichting op de volkshuisvestelijke exploitatiewaarde worden de kwantitatieve effecten van de uniformering van de bedrijfswaarde gepresenteerd. De marktwaarde in het verslagjaar is ontleend aan de opgave die de corporatie heeft gedaan (in de balans of extra comptabel vanwege de uitvraag naar aanleiding van de uitkomsten van de waardering conform het handboek marktwaardering). Toezichtveld omvalrisico Onder dit toezichtveld worden kengetallen gepresenteerd die een belangrijke indicator zijn voor de solvabiliteit, liquiditeit en financiering van de corporatie. De kengetallen voor de solvabiliteit geven een indicatie van de omvang van het buffervermogen. De kasstroomkengetallen (1CR en DSCR) zijn maatgevend voor het kunnen voldoen aan rente- en aflossingsverplichtingen. De ban to value (LTV en dekkingsratio) is een weergave van de verhouding van de totale schuidpositie in relatie tot de waarde van het vastgoed. De cijfers over 2015 en de prognoseperiode geven een beeld van de betreffende corporatie en de sector in het totaal. De signaleringsnorm is als ijkpunt ook weergegeven. Toezichtveld risico s realisatiebeleid De cijfers geven indicaties met betrekking tot de kwaliteit van de portefeuille: energielabel, conditie en levensduur. Ook de inzet in de bestaande voorraad door middel van onderhoud en verbetering komt in beeld. De aflossingscapaciteit van de zich ontwikkelde portefeuille geeft een beeld of er voldoende match is tussen de kwaliteit van de portefeuille en de benodigde aflossingscapaciteit. De huurprijzen in DAEB en niet-daeb en de huur-woz-verhouding geven een indicatie van de risico s bij het realiseren van deze huren. De prognose-realisatiecijfers 1CR en operationele en (des)investeringskasstromen geven een beeld van de stuurkracht bij de corporatie; liggen realisaties redelijk in lijn met de begroting. Toezichtveld bescherming maatschappelijk gebonden vermogen (efficiency en doelmatigheid) Een signalering op dit toezichtveld is een indicatie voor mogelijke inefficiënte of niet doelmatige inzet van maatschappelijk gebonden vermogen. De netto bedrijfslasten geven een indicatie van de efficiëntie van de exploitatie. Een duidelijk bovenwaartse afwijking van de bedrijfslasten op basis van realisatie en prognose van het sectorgemiddelde is een indicatie van een mogelijk onnodige aantasting van het maatschappelijk gebonden vermogen. Aansluitend wordt het direct rendement van de niet-daeb portefeuille getoond. Een duidelijk neerwaartse afwijking van het direct rendement (in vergelijking tot bijvoorbeeld de weergegeven sectorcijfers) is een indicatie voor niet doelmatige inzet van maatschappelijke gebonden vermogen voor niet-daeb activiteiten. De cijfers over de nieuwbouwproductie en verkopen geven ten eerste de relatieve omvang van de (DAEB) activiteiten van de corporatie ten opzichte van het sectorgemiddelde weer. Daarnaast worden de gemiddelde stichtingskosten en verkoopprijs per eenheid van de corporatie ten opzichte van het sectorgemiddelde getoond. Ten slotte worden mogelijke verliezen in de realisatie uit de jaarrekening getoond. Een duidelijk negatiever resultaat als percentage van het balanstotaal ten opzichte van het sectorgemiddelde is een signalering voor mogelijke aantasting van het maatschappelijk gebonden vermogen.

12 Toezichtveld governance Uit dit toezichtveld zijn enkele relatief gemakkelijk te kwantificeren elementen opgenomen. Deze indicaties geven zeker geen compleet beeld van de governance weer. De scores voor respectievelijk bestuur en intern toezicht zijn uit de uitkomsten van de meest recente visitatie overgenomen. Daarnaast wordt het moment dat een bestuurder is aangesteld (in geval van een éénhoofdig bestuur) weergegeven. De realisatie-index zegt iets over de voorspelbaarheid op twee belangrijke activiteiten in het kader van de portefeuillesturing de nieuwbouw (huur en koop); de verkoop van huurwoningen. In het maatschappelijk verkeer met de lokale stakeholders is dit van groot belang (realisatie van prestatieafspraken). Toezichtveld rechtmatigheid De score op basis van de antwoorden van de bestuurder van de toegelaten instelling op de 31 rechtmatigheidvragen in de verantwoordingsinformatie is hier opgenomen. In de toezichtbrief is eventueel opgenomen of deze antwoorden aanleiding zijn geweest tot een actie. Het aantal en de groei van het aantal verbindingen geeft een beeld van het beleid dat de corporatie in 2015 heef gevoerd. De ontwikkeling van de financiële relaties tussen de corporatie en de verbindingen laat zien of deze is toegenomen of afgenomen. Speciaal aandacht hierbij voor de positie medio in relatie tot ultimo. In deze periode mag er geen sprake meer zijn van groei. De prestaties inzake de toewijzing conform staatssteunnormen laten zien of de corporatie voldoet aan de normstelling. Tenslotte geeft de raming van de leefbaarheidsuitgaven een beeld of corporaties blijven binnen de gestelde wettelijke norm. Overige informatie De direct rendement cijfers geven hier een beeld van het presteren in relatie tot sectorale waarden met betrekking tot: marktwaarde vastgoed (totaal en DAEB), schuld en eigen marktvermogen. De omvang per eenheid is vervolgens nog voor verschillende waarden weergegeven. Tenslotte is de balans 2015 opgenomen. Hierbij zijn er twee gezichtshoeken: de volkshuisvestelijke exploitatiewaarde; de marktwaarde in verhuurde staat. De laatste is ontleend aan de balansopgave cq. de afzonderlijke opgave in het kader van de toepassing van het handboek marktwaarde in verhuurde staat. Naast de solvabiliteit op basis van de marktwaarde in verhuurde staat is tevens ook de solvabiliteit op basis van zowel de marktwaarde van het vastgoed alsook de marktwaarde van de leningen opgenomen. De laatste waarde heeft de corporatie ook zelf aangeleverd in de verantwoordingsinformatie. Bij enkele corporaties is marktwaarde in verhuurde staat niet geleverd dan wel van onvoldoende kwaliteit om opgenomen te worden. In die gevallen verschijnt er geen waarde. De duration van de leningen is een maatstaf voor de gewogen looptijd van de toekomstige rente en aflossingsverplichtingen. De duration van het vastgoed geeft de gewogen looptijd van de toekomstige ingerekende inkomsten en uitgaven van de volkshuisvestelijke exploitatiewaarde weer.