Gemeente van Jezus Christus, gasten en luisteraars,

Transcriptie

1 Preek over Jona 1 Gemeente van Jezus Christus, gasten en luisteraars, Wanneer Jona zijn opdracht hoort bedenkt hij zich geen twee keer en neemt meteen (!) de benen. Waarom denken jullie dat Jona vlucht? Heeft iemand een idee? [ ] Ik heb daar ook over na zitten te denken. Je zou denken: Jona is bang. Nineve is de hoofdstad van een extreem gewelddadig rijk. Dat ook het land van Jona bedreigt. Stel je voor dat je in de dagen van WOII naar Berlijn zou moeten met de opdracht van Jona! Beetje gevaarlijk, niet? Toch is Jona niet bang voor zijn eigen leven. Hij gaat liever dood dan naar Nineve. Jona vlucht, weg van God (vs. 1). Waarom? Omdat hij zo z n ervaringen heeft met deze God. In 2 Koningen 14 kan je lezen dat Jona profeet was in de tijd van koning Jerobeam II. Een slechte koning. En wat moest Jona doen? Hij moest die slechte koning vertellen dat het goed zou gaan met Israël! Jona moest die slechte koning ter wille van de mensen van Israël namens God zegenen. Verplaats je nu eens in de huid van Jona. Profeet van God vs. slechte koning + boodschap van genade = (resultaat) er verandert niks! Er staat dat Jerobeam niet brak met de zondige praktijken van zijn voorgangers. 1 Jona had problemen met Gods rechtvaardigheid. Slechtheid moet gestraft worden, niet beloond. Dat werkt niet. Jona irriteert zich aan Gods plan. Ga naar Nineve, die slechte stad. Ja, en dan zal je straks nog zien dat God ze gaat zegenen! Dat zegt Jona ook in hoofdstuk 4: Ik wist het wel: u bent een God die genadig is en liefdevol, geduldig en trouw, en tot vergeving bereid. 3 Laat mij maar sterven, HEER: ik ben liever dood dan dat ik zo verder moet leven. Ik ga mooi niet naar Tarsis. Over mijn lijk! Gods manier van werken strookt niet met Jona s gevoel voor rechtvaardigheid. Daar gaat het boek Jona precies over: wie God is in zijn rechtvaardigheid. Hoe Hij omgaat met slechte mensen. 1 Van die andere Jerobeam, die twee gouden stieren had opgericht om daarmee God te vereren: één in Betel en één in Dan (2 Kon. 20:29).

2 Als je het christelijk geloof zou willen uitleggen en daar is Jona heel geschikt voor! - zijn twee woorden met name van belang [dia 4]: je moet weten wat slechtheid is (zonde) en je moet wat Gods manier van omgaan daarmee is (genade). Dat is ook precies het werk van de Heilige Geest. Als Hij komt zal Hij de wereld duidelijk maken wat zonde, gerechtigheid en oordeel is. Zonde dat ze niet in mij geloven, en oordeel dat de heerser over deze wereld is veroordeeld. (Joh. 16:8-10). [dia 5] Gods Geest overtuigt van zonde en overwint door genade. Jona moet van God Ninevé aanklagen. En als die boodschap landt, dan bewijst God de Ninevieten genade door hen niet te veroordelen ondanks hun slechtheid. Die twee dingen. Ik wil vandaag vooral stilstaan bij het eerste. Als je niet overtuigd bent van wat zonde is ervaar je Gods genade niet. Dan snap je niet waarom Jezus kwam. Drie vragen vanochtend in de preek [dia 6]: 1) zonde, wat is dat? 2) hoe gaan de meeste mensen er mee om? En 3) hoe ga jíj er mee om? 1. Wat is zonde? Bij zonde denk je misschien meteen aan foute dingen. [dia 7 titel] Stelen, schelden, verkrachten, moorden. Dat zijn zonden, akkoord. Maar als je er zo tegenaan kijkt loop je het risico dat je niet peilt wat zonde ten diepste is. Zonde zijn niet al de verkeerde dingen op zich. Die dingen zijn de symptomen van een zondige houding. Net zoals snot een symptoom is van verkoudheid zo zijn verkeerde dingen dat van een verkeerd hart. Een hart dat geen boodschap heeft aan Gods Woord. In vers 1 staat dat het woord van de HEER tot Jona, de zoon van Amittai kwam (dat staat er letterlijk). En dat Jona vlucht naar Tarsis. Dat is niet alleen maar: God vraagt iets en hij doet het niet. Zo van, dat zie ik niet zo zitten, God, heeft U verder nog iets anders te doen? Zoals je in je agenda verschillende taken bij een dag kunt zetten, en één van die dingen kunt opschuiven als je er even geen zin in hebt. Jona vlucht weg, en dat is wel mooi vertaald in de NBV: weg van de HEER. Jona besluit heel bewust: Gods Woord, daar heb ík geen boodschap aan. Dat is zonde.

3 Op het moment dat Jona ophoudt te luisteren naar Gods Woord, houdt hij op te zijn wie hij is. Zo zie je, zonde heeft te maken met wie je bent. Met identiteit. Wanneer ben je nu iemand? Echt iemand? Om iemand te kunnen zijn heb je altijd bevestiging nodig. Een kind dat opgroeit zonder ouders en broertjes of zusjes, ontwikkelt moeilijk een identiteit. Je weet niet goed wie je bent als je niet weet waar je vandaan komt. Maar die bevestiging heb je wel nodig. Iedereen heeft een woord van buitenaf nodig. Iemand of iets die je zegt wie je bent. Mensen (relaties) of opleidingen, vrienden, kinderen, die je eigenwaarde geven. Je bevestigen. Tegen je zeggen: je bént iemand. Die bevestiging kan ook komen van je werk of je werkgever: je bent een goede manager, een goede werknemer! Of van je gezin: ik ben een goede moeder. Of van je sociale netwerk: hoeveel vrienden heb jij op hyves? Wanneer Gods Geest overtuigt van zonde (stap 1 in het bekeringsproces) betekent dat, dat Hij duidelijk maakt dat we zonder een Godswoord, zonder Gods Woord, geen echte, blijvende identiteit hebben. Op RTL 4 komt binnenkort een nieuwe show: wie is mijn vader. Voor adoptiekinderen die niet weten wie hun vader is. maar voordat je meedoet moet je eerst weten dat je iets mist: een vader. Zo iets. Gods Geest vraagt iedereen: als je al die dingen waaraan je je identiteit ontleent nu eens wegdoet of wegdenkt en dat is niet alleen theorie! wie ben je dan? Wie zegt jou dán dat je iemand bent, dat je er mag zijn? Gods Woord zegt dan 2 dingen: zonder God ben je ontzettend schuldig. Maar ook: daarvoor, voor zulke mensen, is Jezus gekomen. Zodat jij mag leven in eeuwigheid. Wat niets of niemand jou kan geven, geeft God in zijn Heilig Woord: God wil niet dat schuldige mensen (jij dus!) verloren gaan. Het enige dat je daarvoor moet erkennen is: ik heb het uit mezelf niet. Nu, zonde is dát Woord ontkennen. [dia 7.1] Het komt op je af net als bij Jona maar je hebt er geen boodschap aan. Het woord dat zegt: je bent een zondaar maar er is genade. En, voordat we in de kerk meteen denken aan al die mensen buiten de kerk: Jona was een profeet. Je kunt dus ook (juist!) in de kerk geen boodschap hebben aan het Woord. Wat is zonde dus? De ontkenning van Gods Woord. De bewuste keuze om aan Gods Woord geen boodschap te hebben.

4 2. Hoe gaan de meeste mensen ermee om? We hebben pas geoefend [dia 8] met de uitleg van het evangelie met dat plaatje [dia]. God overbrugt de kloof die Hem van ons scheidt en komt naar ons toe. Je hebt mensen die andere religies aanhangen. Die herkennen die kloof wél (om bij het voorbeeld van het plaatje te blijven) maar hebben we een andere oplossing voor. Moslims bijvoorbeeld: je plichten doen. Of anderen, die zich houden aan religieuze feesten, offers brengen, een bepaald dieet volgen, enzovoort. De Bijbel zegt: tevergeefs. Zo kom je niet bij God. Het kan een tijd lang lijken alsof je er iets aan hebt maar als het uur komt, ontdek je wat je zelfgemaakte goden waard. Want dat zijn het. [dia 9 leeg scherm] In Jona lezen we dat God een hevige storm op zee werpt en dat iedereen zijn eigen god om hulp roept. De mensen op die boot lijken op al die mensen in de storm van hun leven hun zelfgemaakte goden aanroepen, maar tevergeefs. De mannen bidden maar de storm wordt zelfs erger. Andere mensen doen wat Jona doet. Jona slaapt. Niet zomaar een slaap, maar een diepe slaap. Jona sluit zijn ogen voor wat er aan de hand is. Bewust. En uit die slaap is hij niet wakker te krijgen. Dat is wat veel mensen vandaag de dag in onze omgeving doen. Een van de dingen die we hebben gemerkt bij het oefenen van die tekening was dat het bij veel mensen het probleem vandaag in gesprekken over het evangelie vooral ligt bij die kloof. Veel mensen geloven best dat God bestaat en dat Jezus een goed mens was, maar aanvaarden Jezus niet als redder omdat ze de kloof niet zien. Omdat ze van zonde niet overtuigd zijn. Redding? Hoezo, heb ik dat nodig dan? Hoezo de boot vergaat? Alles gaat goed. Toch? Mensen voelen de gevolgen van de zonde wel aan. Je wet wel, die symptomen: hun onrust, stress, burn-outs. Maar ze zien de oorzaak niet. Of ze willen het niet zien. Zonde: dat al die ellende komt, omdat mensen aan Gods Woord geen boodschap hebben. Dat wij zondaars zijn. Voor wie er genade is. Daarom is het zo moeilijk als het over die kloof gaat. We hebben, meer dan ooit Gods Geest nodig om te overtuigen van zonde.

5 Leer van Jona: of je nu goden aanroept die niet bestaan of ervoor kiest om de ogen te sluiten voor de werkelijk van de zonde (want ook dat is een keuze) dat maakt voor de kloof niets uit! Voor iedereen komt het moment waarop het erop aan komt. Zowel voor Jona als voor de zeelui. De vraag is: wat doe je dan? waar val je dan op terug? 3. Hoe ga jíj ermee om? Wat is zonde? De keuze om aan Gods Woord geen boodschap te hebben. [dia 10 - titel] Hoe gaan de meeste mensen ermee om? [dia 10.1] De een zoekt zijn of haar bevestiging bij goden die niet bestaan, [dia 10.2] nog meer mensen slapen een religieuze slaap. Ze zijn niet wakker te krijgen. Maar ook dat is een keuze. De vraag is natuurlijk: hoe ga jij ermee om? [dia 11] We kunnen hier in de kerk makkelijk praten over ándere mensen en dat heb ik ook gedaan. Maar nu jij. Want wie ligt er hier te slapen, net als Jona? We hebben al gezien dat Jona een profeet was! De schipper en de zeelui (dat zijn de heidenen in dit verhaal) vragen Jona hoe het komt dat hij ligt te slapen. Wordt wakker joh! Zie je dat God Jona door de heidense zeelui (omgekeerde wereld hier!) herinnert aan zijn identiteit! De zeelui stellen hem identiteitsvragen: Waar kom je vandaan? Uit welk land kom je? Bij welk volk hoor je? Met andere woorden: Jona, wie ben je? God herinnert Jona aan wie hij is. Midden in de storm maakt God zichzelf bekend en Jona moet zeggen wie hij is. Jona wordt wakker en zegt: Ik ben een Hebreeër en ik vereer de HEER, de God van de hemel, de God die de zee en het land gemaakt heeft. Jona wordt wakker en ziet zijn zonde onder ogen, zijn schuld. Zijn eigen schuld, niet alleen die van Nineve: ik weet dat het mijn schuld is dat deze storm zo tegen jullie tekeergaat. Jona begrijpt dat hij vergaat omdat hij geen boodschap heeft aan Gods Woord.

6 Maar het is een halve bekering. Jona is overtuigd van zonde, maar nog niet overwonnen door genade. Want Jona gaat alsnog liever dood dan God te gehoorzamen! Laten we het een voorlopige bekering noemen. Jona is overtuigd van zonde. Maar nog niet veranderd door genade. Hij moet eerst nog gedoopt worden (!). In het water gegooid. Om te sterven. En weer op te staan. Maar dat komt later. Toch zit in die eerste helft van Jona s bekering iets moois. Jona denkt: ik ben schuldig. Gooi mij maar in Gods water. Hij is bereid ten onder te gaan. Om zijn leven te verliezen. Wat is er zo mooi aan die bekering? Die overgave. Bekering bij Jona is niet zoiets van nu snap ik het. Het is ook niet nog meer doen (een religieus leven). Jona was profeet, dat deed hij allemaal al! Bekering is: gehoorzamen, de daad bij het Woord. Zie je: bekering is een zaak van de wil. Niet van verstand. Ook niet van gevoel. Waar je op kunt wachten. Het is een beslissing om je verzet tegen het Woord van God op te geven. Twee voorbeelden (verstand / gevoel). Laatst had ik het met verschillende mensen N.a.v. het boek van Keller (namaakgoden). Over Geld als afgod. En we ontdekten toen o.a. dat je over geld en de macht van geld in je leven mooi kunt praten. Maar bekering is: de controle loslaten. Begin gewoon met het overmaken van een bedrag. Heel concreet. Misschien worstel je met vragen rond identiteit. Je merkt dat je erg afhankelijk bent van de goedkeuring, of de afkeuring van anderen. Of iets van vroeger (je ouders, een bepaalde opvoeding) Of iets anders. Een groot verdriet dat gaandeweg jouw verhaal is geworden. In ieder geval: er zit een sluier tussen jou en God. Je zit in de kerk maar het gaat maar niet over jou. Het raakt je niet. het gevoel is er niet. Ook dan is bekering: overgave. Een beslissing van de wil. We hebben pas het bekeringsverhaal van Augustinus gelezen. Hij worstelde ook met identiteitsvragen. Hij zocht het in o.a. carrière, seks en relaties. Deze kerkvader had op zijn 18 e al een zoon van een vrouw waar hij niet mee getrouwd was.

7 Een van de problemen van Augustinus was dat hij Gods Woord wel kende maar de overgave eraan steeds uitstelde. Hij kon er maar niet toe komen en vaak verzuchtte hij: waarom altijd morgen, morgen. Waarom niet nu! Op een dag hoorde hij een kinderliedje waar in voorkwam neem en lees. Augustinus opende de dichtstbijzijnde Bijbel en las: Laten we daarom eerzaam leven zoals past bij de dag en ons onthouden van bras- en slemppartijen, ontucht en losbandigheid, tweespalt en jaloezie. Omkleed u met de Heer Jezus Christus en geef niet toe aan uw eigen wil, die begeerten in u opwekt. 2 Augustinus heeft daarna nooit meer getwijfeld. Hij heeft de sprong gewaagd. Net als Jona. Mag ik deze hele preek samenvatten met een voorbeeld dat een kind kan begrijpen? Wie doet er op school wel eens dat je moet vallen en dat iemand anders je moet vangen? Dan moet je maar hopen dat achter jou iemand staat die niet opzij stapt, toch! Iedereen gaat een keer vallen in zijn of haar leven. Is het niet van pure ouderdom dan wel van iets anders. Niemand kan uit zichzelf blijven staan. Dat is deel I van Gods boodschap. Niemand houdt zichzelf in leven. Deel II is dit: er is iemand die je opvangt, die je uit de dood omhoog kan trekken. En eeuwig leven geeft. Wie springt? [amen] 2 Romeinen 13:13-14.