De therapeutische relatie: wanneer is het (goed) genoeg? Anton Hafkenscheid Arkin/Sinai Centrum Joodse ggz

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De therapeutische relatie: wanneer is het (goed) genoeg? Anton Hafkenscheid Arkin/Sinai Centrum Joodse ggz"

Transcriptie

1 De therapeutische relatie: wanneer is het (goed) genoeg? Anton Hafkenscheid Arkin/Sinai Centrum Joodse ggz

2 Is de definitie Wanneer (goed) genoeg? afhankelijk van aantal behandelcontacten, tijdsduur therapie? in welk stadium van verandering: hoe veel bereikt? de kwaliteit van de therapeutische relatie? patiënt, therapeut, sociale omgeving, zorgverzekeraar?

3 Therapeutische relatie Middel, geen doel Aspecifiek : voorwaardescheppend (vergelijkbaar met arts-patiëntrelatie) Specifiek : instrument voor verandering Hoe moeilijker de pathologie, des te moeilijker het vestigen én het beëindigen van de relatie

4 Therapeutische relatie als instrument Onthouden reflexmatige bekrachtiging ongewenst gedrag ( asociale respons ) Bekrachtiging gewenst gedrag Metacommunicatie

5 Metacommuniceren Therapeutisch commentaar vanuit drie perspectieven: Jij, Mij, Wij 1. Jij: Ik hoor jouw sarcastische toon [beter dan jij m zelf hoort!] 2. Mij: Ik merk dat je toon voor mij sarcastisch klinkt [maar weet niet of jij dat zo bedoelt of ervaart] 3. Wij: Ik hoor hoe sarcastisch wij met elkaar worden [hoor jij dat ook?]

6 1. Problematiseer eenzaamheid en isolement vanaf het eerste behandelcontact Houdt eenzaamheid/isolement vanaf sessie 1 op de agenda Accepteer niet dat patiënten weigeren bestaande banden aan te halen of nieuwe relaties aan te gaan Dring aan op het mogen uitnodigen van naastbetrokkenen

7 2. Maak direct een interpersoonlijke probleemdefinitie In termen van de Interpersoonlijke Cirkel Naar analogie CBASP Gebruik bijvoorbeeld de Inventory of Interpersonal Problems (IIP-C) Formuleer interpersoonlijke doelen voor binnen de sessies (Voorbeeld: Je neigt tot zelfopoffering. Probeer naar mij minder zelfopofferend te zijn ).

8 Voorbeelditems IIP-C

9 D: Te overheersend: de neiging om anderen te willen veranderen of te willen beïnvloeden; moeite om anderen te accepteren zoals ze zijn. HD: Te zelfgericht: moeite om anderen te vertrouwen, moeite om zich om anderen te bekommeren. Neiging om afgunstig op anderen te zijn. H: Te afstandelijk: moeite met nabijheid; moeite om langdurige verbindingen met anderen aan te gaan. HS: Te geremd: moeite om contacten aan te gaan; moeite om initiatief te nemen in contacten; moeite om gevoelens te tonen. S: Te volgzaam: moeite om zich tegenover anderen te verweren; moeite met standvastigheid; moeite anderen te confronteren. FS: Te soepel: moeite om anderen te begrenzen; moeite om (verzoeken van) anderen te weigeren; de neiging zich te laten uitbuiten. F: Te zelfopofferend: eigen verlangens en wensen verwaarlozen; te ruimhartig zijn naar anderen; de neiging zich de nood van anderen snel aan te trekken. FD: Te opdringerig: moeite om problemen voor zichzelf te houden; te gemakkelijk persoonlijke dingen vertellen; te veel waarde hechten aan de erkenning door anderen.

10 Voorbeeldprofiel IIP-C D: Te overheersend HD: Te zelfgericht FD: Te opdringerig H: Te afstandelijk F: Te zelfopofferend HS: Te geremd FS: Te soepel S: Te volgzaam

11 3. Richt je primair op doelen Dus: niet alleen/zozeer op elimineren van symptomen Maak eigen doelen van de patiënt leidend: gebruik de Checklist Behandeldoelen Problematiseer irreële doelen Benadruk voortdurend dat doelen nooit helemaal en altijd gehaald kunnen worden (dus: niet te SMART)

12 Voorbeelditems Checklist Behandeldoelen

13

14 4. Monitor mogelijke stagnaties

15 Drie peilers therapeutische relatie 1. Emotionele band 3. Doelen 2. Taken

16

17 ALS IK BIJ HEM BEN GEEFT HIJ MIJ HET GEVOEL......door haar/hem gecommandeerd te worden....verantwoordelijk te zijn voor de gang van zaken....alsof ik haar/zijn grenzen overschrijd....haar/zijn goede eigenschappen te willen benadrukken. 1: helemaal niet van toepassing 2: een beetje van toepassing 3: nogal van toepassing 4: sterk van toepassing

18

19

20 Hoe u zichzelf ziet is niet hoe ik u beleef! BT BS BT BS OT OS OT OS IMI-C: THERAPEUT: Boven-Tegen (BT)! IIP-C: PATIËNT: Boven-Samen (BS)!

21 5. Geef aandacht aan stagnaties en barsten Voorspel stagnaties Voorspel onbegrip, misverstanden, frustratie Normaliseer alliantiebarsten

22 6. Bekrachtig progressie Geef credits aan inspanningen van patiënt Vergelijk expliciet begintoestand met nu Bestrijd Innerlijke Criticus ( nog niet goed genoeg ): perfectionisme is de vijand van het goede

23 7. Neem afscheid serieus Hoe moeilijker de hechtingsgeschiedenis, des te moeilijker het afscheid Koppel pijn afscheid aan hechtingsgeschiedenis Normaliseer rouw Geef vertrouwen aan eigen kracht Zet de deur op een kier voor eventuele heraanmelding in de toekomst

24 Discussie Goede therapeutische relatie Harmonische therapeutische relatie Maak doelen niet te SMART Illusie van genezing: Koppel behandelsucces niet per se aan verdwijnen van klachten/symptomen (Niet: SUD = 0) Koppel behandelsucces niet alleen aan zelfbeoordeling patiënt Problematiseer sociaal isolement/eenzaamheid Cultiveer therapeutisch optimisme, maar zet bescheiden in

Complementariteit van of binnen de therapeutische relatie. Anton Hafkenscheid

Complementariteit van of binnen de therapeutische relatie. Anton Hafkenscheid Complementariteit van of binnen de therapeutische relatie Anton Hafkenscheid Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

Vlot trekken van vastlopende CGT-behandelingen: de grootste gemene delers. Anton Hafkenscheid Jan Bernard

Vlot trekken van vastlopende CGT-behandelingen: de grootste gemene delers. Anton Hafkenscheid Jan Bernard Vlot trekken van vastlopende CGT-behandelingen: de grootste gemene delers Anton Hafkenscheid Jan Bernard CGT: Klassieke hulpverleningssituatie Expert Leidt Vriendelijk Leek Volgt Vriendelijk CGT: Doceren

Nadere informatie

Beter worden in je vak door deliberate practice. Anton Hafkenscheid

Beter worden in je vak door deliberate practice. Anton Hafkenscheid Beter worden in je vak door deliberate practice Anton Hafkenscheid Wat is CGT? Wat is CGT? Aanbodgestuurde zorg : Zouden ze iets gemeenschappelijks hebben? ACT, CBASP, TFT, SFT, SFT, EMDR, IE, EFT, CT,

Nadere informatie

Anton Hafkenscheid Frans Que. Vrijdag 13 november 10 november uur, Baroniezaal

Anton Hafkenscheid Frans Que. Vrijdag 13 november 10 november uur, Baroniezaal Anton Hafkenscheid Frans Que Vrijdag 13 november 10 november 2015 10.30-12.00 uur, Baroniezaal Therapeuten steeds meer gevangen in: richtlijnen en protocollen klantmodel het zichzelf als persoon moeten

Nadere informatie

ZOEKSCHEMA MOEILIJK LOPENDE BEHANDELINGEN Naam patiënt: Naam behandelaar: Datum: ALGEMENE BEHANDELTHEMA S: PROGRESSIE (P), STAGNATIE (S)

ZOEKSCHEMA MOEILIJK LOPENDE BEHANDELINGEN Naam patiënt: Naam behandelaar: Datum: ALGEMENE BEHANDELTHEMA S: PROGRESSIE (P), STAGNATIE (S) ZOEKSCHEMA MOEILIJK LOPENDE BEHANDELINGEN Naam patiënt: Naam behandelaar: Datum: - - 1. ALGEMENE BEHANDELTHEMA S: PROGRESSIE (P), STAGNATIE (S) 1. OMGANG MET BEHANDELING: Therapietrouw, actieve inzet,

Nadere informatie

Nee, het draait hier niet alleen om u!

Nee, het draait hier niet alleen om u! Nee, het draait hier niet alleen om u! De therapeut centraal 21 september 2017 Ermelo Anton Hafkenscheid Anton Hafkenscheid Arkin/Sinai Centrum Judith Midden veertig Gescheiden, geen nieuwe partner, laag

Nadere informatie

Wat roept mijn gedrag op bij de ander? : Interpersoonlijke feedback aan patiënten met traumagerelateerde persoonlijkheidsproblematiek binnen PRT

Wat roept mijn gedrag op bij de ander? : Interpersoonlijke feedback aan patiënten met traumagerelateerde persoonlijkheidsproblematiek binnen PRT Wat roept mijn gedrag op bij de ander? : Interpersoonlijke feedback aan patiënten met traumagerelateerde persoonlijkheidsproblematiek binnen PRT Anton Hafkenscheid Is traumabehandeling behandeling van

Nadere informatie

De therapeutische alliantie: moderator of mediator, hoofdzaak of bijzaak?

De therapeutische alliantie: moderator of mediator, hoofdzaak of bijzaak? Vrijdag 16 november 2012 Nijmegen De therapeutische alliantie: moderator of mediator, hoofdzaak of bijzaak? Anton Hafkenscheid Therapeutische relatie 1. Hoe klikt het tussen patiënt en therapeut? 2. Overeenstemming

Nadere informatie

CHECKLIST BEHANDELDOELEN

CHECKLIST BEHANDELDOELEN Uw naam: Naam therapeut: Datum: CHECKLIST BEHANDELDOELEN Het stellen van doelen is een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle therapie. Daarom vragen wij u uw doelen voor de aankomende therapie aan

Nadere informatie

Het spanningsveld in groepsbehandeling tussen individueel en groepsbelang Eigenheid Verbinding. Anton Hafkenscheid

Het spanningsveld in groepsbehandeling tussen individueel en groepsbelang Eigenheid Verbinding. Anton Hafkenscheid Het spanningsveld in groepsbehandeling tussen individueel en groepsbelang Eigenheid Verbinding Anton Hafkenscheid Één dimensie? Waar ligt het optimum? Maximale Eigenheid Maximale Verbinding Eigenheid en

Nadere informatie

CHECKLIST BEHANDELDOELEN: EVALUATIE VAN GESELECTEERDE BEHANDELDOELEN

CHECKLIST BEHANDELDOELEN: EVALUATIE VAN GESELECTEERDE BEHANDELDOELEN CHECKLIST BEHANDELDOELEN: EVALUATIE VAN GESELECTEERDE BEHANDELDOELEN Er zijn twee manieren om de gekozen doelen te evalueren: 1. via een zevenpuntschaal ( Voortgang in uw belangrijkste behandeldoelen )

Nadere informatie

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt

Nadere informatie

Therapeutische relatie en herstellen breuken. Workshop van de training Geïntegreerde Richtlijnbehandeling Persoonlijkheidsstoornissen

Therapeutische relatie en herstellen breuken. Workshop van de training Geïntegreerde Richtlijnbehandeling Persoonlijkheidsstoornissen Therapeutische relatie en herstellen breuken Workshop van de training Geïntegreerde Richtlijnbehandeling Persoonlijkheidsstoornissen Inhoud Workshop Deze workshop gaat over de verschillende klinische processen

Nadere informatie

ZELFINVULLIJST DEPRESSIEVE SYMPTOMEN (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-SR) 1 (In te vullen door patiënt)

ZELFINVULLIJST DEPRESSIEVE SYMPTOMEN (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-SR) 1 (In te vullen door patiënt) ZELFINVULLIJST DEPRESSIEVE SYMPTOMEN (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-SR) 1 (In te vullen door patiënt) Naam:.. Datum: - - Kruis bij elke vraag het antwoord aan dat de afgelopen zeven dagen

Nadere informatie

Roos van Leary. Mijn commentaar betreffende de score Mijn score was 4 punten van de 8.

Roos van Leary. Mijn commentaar betreffende de score Mijn score was 4 punten van de 8. Roos van Leary Beschrijving Boven-Samen (BS) dominant gedrag: leidend zelfdefinitie: ik ben sterker en beter dan jij; Ik overzie "het" definitie van de ander: jij bent zwak en hulpbehoevend relatiedefinitie:

Nadere informatie

Verlies en rouw Dominique Ebbeng - Martina Janssen TITEL / 1

Verlies en rouw Dominique Ebbeng - Martina Janssen TITEL / 1 Verlies en rouw Dominique Ebbeng - Martina Janssen TITEL / 1 Verlies en rouw Emotioneel proces als gevolg van een verlies. Rouw zou in fases verlopen Dit leidde nogal eens tot misverstanden en onbegrip

Nadere informatie

Programma. 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen

Programma. 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen Programma 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen ADHD BIJ ADOLESCENTEN problemen EF/motivatie ADHD gedrag Adolescentie: Middelbare school Minder oudercontrole

Nadere informatie

VOOR POSITIEVE (ONMACHTIGE) THERAPEUTEN

VOOR POSITIEVE (ONMACHTIGE) THERAPEUTEN VOOR POSITIEVE (ONMACHTIGE) THERAPEUTEN Door experimenten ervaren wat werkt Lieven Vanlangenaeker, master, (gestalt)psychotherapeut met zelfstandige praktijk Gewaarzijn, Genk gewaarzijn@telenet.be omschrijving

Nadere informatie

Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind moeilijk lerend is en wat 3

Nadere informatie

Gebruik van de OQ-45 in de behandeling, ook U? Katinka Franken Neuropsycholoog

Gebruik van de OQ-45 in de behandeling, ook U? Katinka Franken Neuropsycholoog Gebruik van de OQ-45 in de behandeling, ook U? Katinka Franken Neuropsycholoog zondag 19 februari 2012 Doelen ROM (routine outcome monitoring) Secundair 1. gegevensverzameling voor beleid 2. gegevensverzameling

Nadere informatie

door Michiel van Vreeswijk & Jenny Broersen

door Michiel van Vreeswijk & Jenny Broersen Groepsschematherapie In deze bijdrage gaan we in op groepsschematherapie. We besteden aan aandacht aan de vraag voor wie deze vorm van therapie geschikt is, wat het precies is, welke technieken er gebruikt

Nadere informatie

Geheugenkliniek: Behandeling

Geheugenkliniek: Behandeling Als zorgverlener willen we graag helpen; tegemoet komen en adviezen aanreiken. We wensen de patiënt en zijn omgeving dan ook met dit document te informeren over de mogelijke behandelingen die plaatsvinden

Nadere informatie

Opdracht 1.1: Observeer je verhaal in je hoofd

Opdracht 1.1: Observeer je verhaal in je hoofd Opdracht 1.1: Observeer je verhaal in je hoofd Het is belangrijk om te weten waar je nu staat, zodat je weet van waar je straks vertrekt. Als jij weet wat voor verhaal hebt, welk verhaal jij jezelf verteld

Nadere informatie

Het belang van verbinding in rouwtherapie

Het belang van verbinding in rouwtherapie Het belang van verbinding in rouwtherapie An Hooghe & Lieven Migerode Referentie: Hooghe, A., Migerode, L. (2015). Expanding the system. In Neimeyer (Ed.) Techniques of grief therapy: Creative strategies

Nadere informatie

Resultaten van een enquête MediQuality in samenwerking met Omnivit Stress Control over stress bij zorgverstrekkers en patiënten.

Resultaten van een enquête MediQuality in samenwerking met Omnivit Stress Control over stress bij zorgverstrekkers en patiënten. Resultaten van een enquête MediQuality in samenwerking met Omnivit Stress Control over stress bij zorgverstrekkers en patiënten. 94% van de artsen ziet steeds meer gestresseerde patiënten Na de bankencrisis

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 9. Inleiding 11

Inhoud. Voorwoord 9. Inleiding 11 Inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 Hoofdstuk 1 De therapeutische relatie: een kritische verkenning 15 1 Inleiding 15 2 De therapeutische relatie: wat moet er onder worden verstaan? 16 3 (Hoe) kan de kwaliteit

Nadere informatie

Vermoeidheid bij MPD

Vermoeidheid bij MPD Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale

Nadere informatie

Verdiepingsmodule. Richtlijnen bij Astma, een uitdaging! Richtlijnen bij Astma, een uitdaging! 1. Toelichting. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur

Verdiepingsmodule. Richtlijnen bij Astma, een uitdaging! Richtlijnen bij Astma, een uitdaging! 1. Toelichting. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van oktober 2007 (tweede herziening) Een aantal richtlijnen in de NHG-Standaard Astma bij volwassenen stemt niet overeen met het dagelijks handelen

Nadere informatie

WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN ( LINKSOM )

WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN ( LINKSOM ) WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN ( LINKSOM ) 1. Inventariseer de klachten/symptomen Verzamel informatie over de symptomen, waarvan de patiënt last heeft (angstklachten, depressieve stemming,

Nadere informatie

Mensvisie als uitgangspunt

Mensvisie als uitgangspunt Emotionele veerkracht in psychotherapie Inhoud Voorwoord 11 Hoofdstuk 1: Mensvisie als uitgangspunt 17 Wat gebeurt er in therapie? 17 A. Mensvisie in pessotherapie 18 Belang van een mensvisie in therapie

Nadere informatie

Partnerschap is gezond

Partnerschap is gezond NVAGT congres: Gestalttherapie en Psychopathologie Psychopathologie van de partnerrelatie!? Clichés en mythes over gezondheid en pathologie van de partnerrelatie. Partnerschap is gezond Mensen in een stabiele

Nadere informatie

Afhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling?

Afhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling? Afhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling? Naline Geurtzen PhD-student Radboud Universiteit Behavioural Science Institute Nijmegen

Nadere informatie

Paranormaal of psychisch gestoord? Wat te doen als er problemen zijn?

Paranormaal of psychisch gestoord? Wat te doen als er problemen zijn? Paranormaal of psychisch gestoord? Wat te doen als er problemen zijn? door Kees Aaldijk transpersoonlijk coach en therapeut 06-142 742 93 www.transpersoonlijk.nl gepubliceerd in Spiegelbeeld januari 2010

Nadere informatie

Workshop doelgestuurd behandelen Parnassia Groep Dag van de Inhoud 28 september 2017

Workshop doelgestuurd behandelen Parnassia Groep Dag van de Inhoud 28 september 2017 Workshop doelgestuurd behandelen Parnassia Groep Dag van de Inhoud 28 september 2017 Kees Korrelboom klinisch psycholoog en psychotherapeut Marietta van Mastrigt klinisch psycholoog en psychotherapeut

Nadere informatie

WERKEN ROND MACHT EN ONMACHT 1

WERKEN ROND MACHT EN ONMACHT 1 WERKEN ROND MACHT EN ONMACHT 1 Doel Het doel is om met de cliënt(en) informatie te geven over macht, met hen te bekijken hoe zij macht ervaren, welke overlevingspatronen ze hiervoor hebben ontwikkeld en

Nadere informatie

https://dementie.nl/dagbesteding/tijdelijke-opvang-respijtzorg-regelen

https://dementie.nl/dagbesteding/tijdelijke-opvang-respijtzorg-regelen 1 2 Odensehuis Hoeksche Waard: Odensehuizen landelijk platform: Dementie.nl: Dementie winkel: Doorleven: Fotofabriek: Handen in huis: Samen Dementievriendelijk: Stichting Alzheimer Nederland: http://odensehuishw.nl

Nadere informatie

Psycho-oncologisch therapeut

Psycho-oncologisch therapeut Psycho-oncologisch therapeut Neem een leeg blad A4 Teken jouw eigen innerlijk huis Wat is het eerste dat jij laat zien, wat het laatste, wat niet? Wat kenmerkt jouw kamer, keuken, zolder, garage, etc Wat

Nadere informatie

Kanker en Seksualiteit?

Kanker en Seksualiteit? Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog

Nadere informatie

Verslag trainingsmiddag voor vrijwilligers Oostvaarderskliniek zaterdag 24 oktober 2015

Verslag trainingsmiddag voor vrijwilligers Oostvaarderskliniek zaterdag 24 oktober 2015 Verslag trainingsmiddag voor vrijwilligers Oostvaarderskliniek zaterdag 24 oktober 2015 Het is zaterdagochtend 24 oktober, de laatste dienst van dominee Arjan in de Oostvaarderskliniek. Arjan is al jaren

Nadere informatie

!"#$%&'(%)&*+$,)-./.0

!#$%&'(%)&*+$,)-./.0 !"#$%&'(%)&*+$,)-./.0 Leiderschap is het individuele vermogen om richting te geven en anderen er toe aan te zetten om samen op een efficiënte manier, de vooropgezette doelen te realiseren. Zorgzaam leiderschap

Nadere informatie

Hoe je met vertrouwen een volgende carrière stap maakt

Hoe je met vertrouwen een volgende carrière stap maakt Hoe je met vertrouwen een volgende carrière stap maakt Dit is de applicatie van de blog Hoe je met vertrouwen een volgende carrière stap maakt zoals gepubliceerd op careerandlifecoaching.eu Wij bieden

Nadere informatie

WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN

WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN PALLIATIEVE ZORG: EEN SYSTEMATISCHE OVERZICHTSSTUDIE Slort, W., Schweitzer, B.P.M., Blankenstein, A. H., Abarshi, E. A.,

Nadere informatie

Rouwen na faillissement

Rouwen na faillissement Rouwen na faillissement Vriendelijk aangeboden door Tussenstap is een product van de vzw Zenitor is een dochter van vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 1/7 Inleiding:... 3 1.Wat is rouwen eigenlijk?...

Nadere informatie

Let s motivate the patient

Let s motivate the patient LET S MOTIVATE THE PATIENT Melissa.Ooms@Ugent.be Let s motivate the patient 1. Wat is motivatie? 2. Het belang van motivationele gespreksvoering (MG) 3. Theoretische achtergrond 4. Basisprincipes in MG

Nadere informatie

Pionieren met Cliëntenfeedback Ervaringen van hulpverleners en cliënten. Karine Van Tricht UPC KU Leuven, Context

Pionieren met Cliëntenfeedback Ervaringen van hulpverleners en cliënten. Karine Van Tricht UPC KU Leuven, Context Pionieren met Cliëntenfeedback Ervaringen van hulpverleners en cliënten Karine Van Tricht UPC KU Leuven, Context 16-12-2014 Feedback Informed Dialogical Therapy een nieuwe vorm van therapie? Het is niet

Nadere informatie

Interne gedragscode voor patiënten- en gehandicaptenorganisaties

Interne gedragscode voor patiënten- en gehandicaptenorganisaties Interne gedragscode voor patiënten- en gehandicaptenorganisaties Wat is een interne gedragscode? Een gedragscode beschrijft expliciet de gedragsnormen en regels voor medewerkers (inclusief vrijwilligers

Nadere informatie

JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL

JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL Module JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL Erkende vervolgopleiding tot Jeugdtrauma Therapeut De opleiding JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL is er voor Therapeuten die al een opleiding hebben afgerond en hun kennis en vaardigheden

Nadere informatie

Waar komt het op aan in IPT. Aspecifieke- en/of specifieke factoren

Waar komt het op aan in IPT. Aspecifieke- en/of specifieke factoren Waar komt het op aan in IPT Aspecifieke- en/of specifieke factoren Therapeut als factor 5-8% van de variantie in uitkomst (na veel discussie tussen Wampold c.s. en Elkin c.s. over NIMH studie) Statistische

Nadere informatie

Oncologische zorg op maat twee aanpakken

Oncologische zorg op maat twee aanpakken Health Monitor Oncologische zorg op maat twee aanpakken Sjaak Bloem en AnneLoes van Staa 06-02-2019 overzicht Presentatie Health Monitor en Zelfmanagement Web Workshop 2 x 2 parallelle sessies 2 methoden

Nadere informatie

De overtreffende trap van Acceptatie:

De overtreffende trap van Acceptatie: De overtreffende trap van Acceptatie: Het beste in jezelf boven halen Gijs Jansen Als mensen zijn we bijna continu bezig met het streven naar meer geluk. Omgekeerd betekent dit dat we er vaak ook alles

Nadere informatie

Emilie Depuydt. Goed gezien. Stel jezelf zichtbaarder op en word wie je werkelijk bent. Witsand Uitgevers

Emilie Depuydt. Goed gezien. Stel jezelf zichtbaarder op en word wie je werkelijk bent. Witsand Uitgevers Goed gezien Emilie Depuydt Goed gezien Stel jezelf zichtbaarder op en word wie je werkelijk bent Witsand Uitgevers Voor Jules en Jeanne, twee grote voorbeelden in zichtbaar zijn. Alle voorbeelden in dit

Nadere informatie

Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders

Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders Eerst de relatie, dan de communicatie In de communicatie tussen personen Inhoudsaspect Feiten Gebeurtenissen Resultaten Adviezen Relatieaspect Wat speelt tussen

Nadere informatie

Overzicht sessies ouders Overzicht sessie kinderen Sessie 1 Introductie Sessie 2 Het verhaal en de veiligheid Sessie 3 Veiligheid en tips

Overzicht sessies ouders Overzicht sessie kinderen Sessie 1 Introductie Sessie 2 Het verhaal en de veiligheid Sessie 3 Veiligheid en tips Overzicht sessies ouders Overzicht sessie kinderen Sessie 1 Introductie Stap 1: Welkom en introductie Stap 2: Introductie van de werkboeken Stap 3: Uitleg doel van de groep Stap 4: Waarom beginnen ouders

Nadere informatie

Resourcegroepen. Addy Venderbos, Sil Hol, Eva Leeman. Dag van de inhoud 5 oktober 2017 Rotterdam

Resourcegroepen. Addy Venderbos, Sil Hol, Eva Leeman. Dag van de inhoud 5 oktober 2017 Rotterdam Resourcegroepen Addy Venderbos, Sil Hol, Eva Leeman Dag van de inhoud 5 oktober 2017 Rotterdam Als ik een woord gebruik, zei Humpty Dumpty op een schampere toon, dan betekent het woord gewoon hetgeen

Nadere informatie

Uw resultaat. Roos van Leary Team Test Context Overige Deelnames 3/4 Resultaten over Peter Jansen. Boven-Samen (BS)

Uw resultaat. Roos van Leary Team Test Context Overige Deelnames 3/4 Resultaten over Peter Jansen. Boven-Samen (BS) Test naam Teamattitude m.b.v. de Datum 27-8-2012 Roos van Leary Team Test Context Overige Deelnames 3/4 Resultaten over Peter Jansen Uw resultaat Boven-Samen (BS) dominant gedrag: leidend zelfdefinitie:

Nadere informatie

Samen op weg naar herstel

Samen op weg naar herstel Samen op weg naar herstel Sessie 5 en 6 : Krachten Inhoud Introductie krachten... 2 Ik ben... 3 Persoonseigenschappen en kwaliteiten...3 Ik kan... 4 Talenten en vaardigheden...4 Ik weet... 5 Levenservaring,

Nadere informatie

WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN LINKSOM KINDERVERSIE

WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN LINKSOM KINDERVERSIE WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN LINKSOM KINDERVERSIE 1. Inventariseer de klachten/symptomen Verzamel informatie over de symptomen, waarvan het kind of de gezinsleden/omgeving last hebben

Nadere informatie

Tuut-tuut-tuut, opzij, ik ben hulpverlener en maak mij druk. Eric van der Meijden 16 september 2011

Tuut-tuut-tuut, opzij, ik ben hulpverlener en maak mij druk. Eric van der Meijden 16 september 2011 Tuut-tuut-tuut, opzij, ik ben hulpverlener en maak mij druk. Eric van der Meijden 16 september 2011 Opbouw workshop Inleiding Ervaren van stress Wat is druk/stress? Pesso therapie Ervaren van basisbehoeften

Nadere informatie

COMPLEX TRAUMA. Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud

COMPLEX TRAUMA. Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud COMPLEX TRAUMA Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud HAND-OUT BIJ PRESENTATIE VAN AD OUD OVER COMPLEX TRAUMA Definitie van CT van Judith Herman (1997): 1. Geschiedenis van onderworpen zijn aan

Nadere informatie

Omgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast?

Omgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast? Omgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast? An Lievrouw psycholoog Oncologisch Centrum UZ Gent Stellingen 2 We moeten de patiënt zover krijgen dat hij zijn stoma aanvaardt. Ja Ik

Nadere informatie

Ingrediënten van een gezonde relatie - III! Bodemloze put of onuitputbare bron

Ingrediënten van een gezonde relatie - III! Bodemloze put of onuitputbare bron Ingrediënten van een gezonde relatie - III! Bodemloze put of onuitputbare bron Fillipenzen 1:9 En dit bid ik, dat uw liefde nog steeds meer overvloedig moge zijn in helder inzicht en alle fijngevoeligheid,

Nadere informatie

INHOUD. Eerste hoofdstuk. Tweede hoofdstuk

INHOUD. Eerste hoofdstuk. Tweede hoofdstuk INHOUD Hartelijk welkom! 6 Eerste hoofdstuk Hooggevoeligheid begrijpen: een nieuwe blik op de eigenschap fijngevoelig 10 Wat is hooggevoeligheid? 12 Het zenuwstelsel 16 Ben jij hooggevoelig? 18 Doe de

Nadere informatie

Dokter, ik heb kanker..

Dokter, ik heb kanker.. Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

Interpersoonlijke groepstherapie

Interpersoonlijke groepstherapie Psychiatrie Interpersoonlijke groepstherapie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY004 / Interpersoonlijke groepstherapie / 16-10-2013 2 Interpersoonlijke

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwoord 11. Dankwoord 15. Inleiding 17

Inhoudsopgave. Voorwoord 11. Dankwoord 15. Inleiding 17 Inhoudsopgave Voorwoord 11 Dankwoord 15 Inleiding 17 1 Kenmerken en risicofactoren van eetstoornissen 23 1.1 Inleiding 23 1.2 Psychische achtergronden 26 1.3 Gebrek aan eigenwaarde en zelfvertrouwen 27

Nadere informatie

If you want to fly, you have to give up the shit that weighs you down

If you want to fly, you have to give up the shit that weighs you down Praktijk informatie Als ik blijf kijken Zoals ik altijd heb gekeken Blijf ik denken Zoals ik altijd heb gedacht Als ik blijf denken Zoals ik altijd heb gedacht Blijf ik geloven Zoals ik altijd heb geloofd

Nadere informatie

Gevoel van eigenwaarde

Gevoel van eigenwaarde Gevoel van eigenwaarde In deze categorie zijn een aantal teksten te vinden om het grote belang van een gezond gevoel van eigenwaarde te benadrukken Vervloekingen. Een vervloeking is een soort onzichtbare

Nadere informatie

1. Welkom Stel de cursisten op hun gemak en heet ze welkom. Besteedt even aandacht aan mensen die eventueel niet aanwezig zijn.

1. Welkom Stel de cursisten op hun gemak en heet ze welkom. Besteedt even aandacht aan mensen die eventueel niet aanwezig zijn. Terugkombijeenkomst Materialen: Iets te drinken cursusmateriaal 16 e bijeenkomst Agenda: 1. Welkom 05 min. 2. Invullen van vragenlijsten 15 min. 3. Bijpraten 20 min. 4. Rol van de cursus in het huidige

Nadere informatie

Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl

Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl Verbonden in Vrijheid Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 1 IS HET MOGELIJK? 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 2 DE MYTHE 04-11-2009 Leonie

Nadere informatie

Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010

Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010 Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te

Nadere informatie

Samen in gesprek blijven

Samen in gesprek blijven 06 november 2015 Samen in gesprek blijven Communicatie tussen patiënt en naastbetrokkenen tijdens of na episodes Samen in gesprek blijven Communicatie tussen patiënt en naastbetrokkenen tijdens of na episodes

Nadere informatie

BEOORDELINGSSCHAAL DEPRESSIEVE SYMPTOMEN 1 (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-C) (in te vullen door behandelaar/onderzoeker)

BEOORDELINGSSCHAAL DEPRESSIEVE SYMPTOMEN 1 (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-C) (in te vullen door behandelaar/onderzoeker) BEOORDELINGSSCHAAL DEPRESSIEVE SYMPTOMEN 1 (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-C) (in te vullen door behandelaar/onderzoeker) Naam:.. Datum: - - Ingevuld door:... Instructie: De vaststelling van

Nadere informatie

Waarom Running Therapie?

Waarom Running Therapie? Ben jij een vreugdevolle looptrainer of fysiotherapeut en zoek je naar verdieping om jouw lopers en patiënten meer te kunnen geven dan alleen een schema? Dan is deze unieke bijscholing absoluut iets voor

Nadere informatie

Autisme in de levensfase van 16-25 jaar. Marijke Gottmer GZ-Psycholoog Altrecht 11 december 2012

Autisme in de levensfase van 16-25 jaar. Marijke Gottmer GZ-Psycholoog Altrecht 11 december 2012 Autisme in de levensfase van 16-25 jaar Marijke Gottmer GZ-Psycholoog Altrecht 11 december 2012 Programma Voorstellen Inleiding Problemen Intake/Diagnose Analyse Behandeling 16-25 jaar moeilijke leeftijd

Nadere informatie

De balans van je. levensboom EEN INTRODUCTIE. TOT LifeCoaching

De balans van je. levensboom EEN INTRODUCTIE. TOT LifeCoaching De balans van je EEN INTRODUCTIE levensboom TOT LifeCoaching De balans van je levensboom Om gelukkig te worden is het nodig een goede balans te vinden in je leven. Er moet evenwicht komen zowel in je levensstijl

Nadere informatie

> Ik luister met de bedoeling. > Ik leer jouw taal, zowel. > Ik maak het veilig voor jou, > Ik ga op zoek naar waar de

> Ik luister met de bedoeling. > Ik leer jouw taal, zowel. > Ik maak het veilig voor jou, > Ik ga op zoek naar waar de Bijlagen 56 Bijlage 1 Verschillen tussen een discussie en een bezoek Het is van groot belang dat je het moment leert herkennen dat een gesprek over een bepaald onderwerp niet goed gaat. Als je beiden reactief

Nadere informatie

Het Beeld van Onszelf

Het Beeld van Onszelf Het Beeld van Onszelf Onze natuurlijke staat van zijn is bewust-zijn, een bewustzijn dat niet van iets is, maar een allesomvattende staat van zuiver ervaren. Binnen dit bewustzijn is onze geest evenwichtig,

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 7. Deel 1

Inhoud. Inleiding 7. Deel 1 Inhoud Inleiding 7 Deel 1 1 Niet-functionerende ouders 15 2 Het ongewenste kind 21 3 Dominante ouders 27 4 Parentificatie 35 5 Symbiotische ouders 41 6 Emotionele mishandeling 49 7 Lichamelijke mishandeling

Nadere informatie

FACT. Flexible Assertive Community Treatment

FACT. Flexible Assertive Community Treatment FACT Flexible Assertive Community Treatment Wij zijn er voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen en problemen op meerdere levensgebieden. 2 Door de ernstige psychiatrische aandoeningen zijn

Nadere informatie

Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant

Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant Inleiding - Stellingen. - Ontstaan psychiatrische aandoeningen. - Wat zien naastbetrokkenen. - Invloed van borderline op

Nadere informatie

Programma. Boze modi: varianten Hanteren van Boze Modi in Schematherapie. Leren herkennen en onderscheiden boze modi

Programma. Boze modi: varianten Hanteren van Boze Modi in Schematherapie. Leren herkennen en onderscheiden boze modi Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Remco van der Wijngaart, Supervisor schematherapie, vice president ISST Dag 1 Leren herkennen van de verschillende boze modi Algemene strategieen in hanteren boosheid

Nadere informatie

Linda Verwaaijen. Sociaal psychiatrisch verpleegkundige. Maatschappelijk werkster. 17 mei 2018

Linda Verwaaijen. Sociaal psychiatrisch verpleegkundige. Maatschappelijk werkster. 17 mei 2018 Linda Verwaaijen Sociaal psychiatrisch verpleegkundige Maatschappelijk werkster 17 mei 2018 Definitie "Eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van)

Nadere informatie

2 Training of therapie/hulpverlening?

2 Training of therapie/hulpverlening? Bewustwording wordt de sleutel voor veranderen Peter is een zeer opvallende leerling die voortdurend conflicten heeft met medeleerlingen en de schoolleiding. Bij een leerlingbespreking wordt opgemerkt

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11. Deel 1 Basisbegrippen 19

Inhoud. Voorwoord 11. Deel 1 Basisbegrippen 19 Inhoud Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Waar dit boek over gaat 13 2 Waar dit boek niet over gaat 14 3 Doelgroep 15 4 Opzet van het boek 15 Noten 16 Literatuur 17 Deel 1 Basisbegrippen 19 Hoofdstuk 1 Patiëntgericht

Nadere informatie

Winning without losing!

Winning without losing! Winning without losing! Self-care for the (Schema-)therapist Hélène Bögels & Hannie van Genderen Supervisor VSt en VGCt Hannie vraagt Hélène.. Juli 2103 Volkskrant Deense ondernemer en auteur werkte 80

Nadere informatie

Hanteren van Boze Modi in Schematherapie. Supervisor schematherapie, vice president ISST. Programma

Hanteren van Boze Modi in Schematherapie. Supervisor schematherapie, vice president ISST. Programma Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Remco van der Wijngaart, Supervisor schematherapie, vice president ISST Programma Dag 1 Leren herkennen van de verschillende boze modi Algemene strategieen in hanteren

Nadere informatie

Beloop van de depressieve klachten sessie 1

Beloop van de depressieve klachten sessie 1 9 Beloop van de depressieve klachten sessie 1 Samenvatting Tijdens de eerste sessie wordt kort stilgestaan bij het verleden van de cliënt, om inzicht te krijgen in het beloop van de depressie. Hiervoor

Nadere informatie

Communicatie vaardigheden

Communicatie vaardigheden Communicatie vaardigheden Yuri Santana (13026003) Februari 2014, Delft Inhoudsopgave Inleiding... 5 Observatielijst voorzitter... 6 HS versus GS... 8 Opdracht behorende bij conflict hanteren... 9 Herkennen

Nadere informatie

Programma. Boze modi: varianten Hanteren van Boze Modi in Schematherapie. Remco van der Wijngaart, Kind modi Boze Kind, Razende Kind

Programma. Boze modi: varianten Hanteren van Boze Modi in Schematherapie. Remco van der Wijngaart, Kind modi Boze Kind, Razende Kind Hanteren van Boze Modi in Schematherapie Remco van der Wijngaart, Supervisor schematherapie, vice president ISST Programma Dag 1 Leren herkennen van de verschillende boze modi Algemene strategieen in hanteren

Nadere informatie

VERSLAAFD: VAN ENGEL TOT KLEINMAN. Afscheidsrede Cor A.J. de Jong VERSLAAFD: VAN ENGEL TOT KLEINMAN. Afscheidscollege Cor A.J.

VERSLAAFD: VAN ENGEL TOT KLEINMAN. Afscheidsrede Cor A.J. de Jong VERSLAAFD: VAN ENGEL TOT KLEINMAN. Afscheidscollege Cor A.J. VERSLAAFD: VAN ENGEL TOT KLEINMAN Afscheidsrede Cor A.J. de Jong Hoogleraar Verslaving en Verslavingszorg, Radboud Universiteit Nijmegen Institute for Scientist-Practitioners in Addiction nispa.dejong@gmail.com

Nadere informatie

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Saskia Danen Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Laatste levensfase Patiënten met dementie bevinden zich allen in een chronisch progressief proces. Palliatieve zorg bij dementie Laatste

Nadere informatie

ROM Light in Vlaanderen: de Tool voor Uitkomstenmeting

ROM Light in Vlaanderen: de Tool voor Uitkomstenmeting ROM Light in Vlaanderen: de Tool voor Uitkomstenmeting Stefaan Baert Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid stef@vvgg.be 10 november 2011 Congres Routine Outcome Monitoring in de ggz Overzicht

Nadere informatie

Boeren op een Kruispunt vzw. Het helpend gesprek

Boeren op een Kruispunt vzw. Het helpend gesprek Boeren op een Kruispunt vzw Helpt je discreet op weg gratis 0800 99 138 Het helpend gesprek Geef LSD: Luisteren, Samenvatten en Doorvragen Wat mensen eerst en vooral willen, is iemand waaraan ze hun verhaal

Nadere informatie

VISIE: DE EMOTIONEEL BESCHIKBARE BEGE- LEIDER ALS PEDAGOGISCHE BASISHOUDING

VISIE: DE EMOTIONEEL BESCHIKBARE BEGE- LEIDER ALS PEDAGOGISCHE BASISHOUDING VISIE: DE EMOTIONEEL BESCHIKBARE BEGE- LEIDER ALS PEDAGOGISCHE BASISHOUDING Inhoud VISIE: DE EMOTIONEEL BESCHIKBARE BEGELEIDER... 1 1. INLEIDING... 2 2. EMOTIONEEL BEGRIJPEN ÉN EMOTIONEEL AFSTEMMEN...

Nadere informatie

Zelfbeschadiging bij leerlingen Een inleiding

Zelfbeschadiging bij leerlingen Een inleiding Nationaal congres leerlingbegeleiding Zelfbeschadiging bij leerlingen Een inleiding Zeist, 17 maart 1 Destructief gedrag Automutilatie Wat zijn de eerste woorden die bij je boven komen? Wat roept dat bij

Nadere informatie

Stressmodel van Fransen & vitaliteitsmodel van Albert Sonnevelt

Stressmodel van Fransen & vitaliteitsmodel van Albert Sonnevelt Welkom bij deze masterclass meet je stress. Ik kom het om mij heen vaak tegen; een drukke baan, kleine kinderen, de eerste scheurtjes in de relatie worden zichtbaar. Fysieke en mentale klachten duwen zich

Nadere informatie

Januari. Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid.

Januari. Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid. Januari Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid. (Hoog) gevoelig zijn krijgt in deze tijd steeds meer ruimte en bekendheid, dat is fijn. Een generatie geleden was het niet wenselijk om gevoelig

Nadere informatie

2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden

2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden 2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van

Nadere informatie

SAMEN LEVEN MET PSYCHOSE

SAMEN LEVEN MET PSYCHOSE SAMEN LEVEN MET PSYCHOSE PROF DR DIRK DE WACHTER UPC KULEUVEN CC HET PERRON, IEPER, 03/12/14 PSYCHOSE? (DSM 5)? Wanen Hallucinaties Incoherentie Negatieve symptomen termen Schizofrenie? Paranoia Schizo-affectieve

Nadere informatie