Colofon: Tekst en redactie: Erna Molenaar, Annika Zonneveld en Mark Wijnen. Ontwerp en productie: Villa Vormgeving, Berkhout

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014

2 Colofon: Tekst en redactie: Erna Molenaar, Annika Zonneveld en Mark Wijnen. Ontwerp en productie: Villa Vormgeving, Berkhout

3 Na een jaar van voorbereiding Op 1 januari 2014 is de nieuwe aanpak mantelzorgondersteuning West-Friesland van start gegaan, om de volgende doelen te realiseren: Bereiken van meer mantelzorgers Mantelzorgers meer gebruik laten maken van het beschikbare ondersteuningsaanbod Dit beschikbare aanbod afgestemd en vindbaar laten zijn; en hiaten op te vullen Vergroten van bekendheid met het begrip mantelzorgondersteuning. De 7 West-Friese gemeenten en organisaties voor Zorg en Welzijn hebben daartoe afgesproken dat zij: Mantelzorgondersteuning integreren in hun reguliere zorg en ondersteuning Hun aanbod op elkaar afstemmen en vindbaar maken. Deze nieuwe aanpak vraagt een grote omslag bij de werkers in de wijkteams, de Wmo-loketten, de thuiszorg, de maatschappelijke dienstverlening, de gespecialiseerde zorg en ook bij vrijwilligersorganisaties. Om hen en hun organisaties hierbij te ondersteunen, voert het Kennisplatform activiteiten uit op het gebied van: Netwerkvorming en samenwerking (afstemmen en ontwikkelen van aanbod) Verzamelen, beheren en verspreiden van informatie (website en promotie) Deskundigheidsbevordering, training en coaching van beroepskrachten en vrijwilligers Beleidsadvisering aan gemeenten en organisaties...uit de startblokken met het eerste West-Friese Mantelzorgcongres Ruim 150 beroepskrachten van alle aangesloten partners, namen deel aan het 1e West-Friese Mantelzorgcongres. Doel van dit congres was om hen bewust te maken van hun rol en taak in de signalering en ondersteuning van mantelzorgers. Er was een centrale presentatie over het belang van mantelzorg voor duurzame zorg en wat mantelzorgers nodig hebben om het verantwoord vol te houden. Er waren workshops over beschikbare aanpakken en aanbod. De deelnemers aan het congres waardeerden de presentaties en de bruikbaarheid met gemiddeld cijfer 8! De bestuurders van de aangesloten organisaties tekenden de samenwerkingsovereenkomt. Deze aanpak sluit aan bij het advies van staatsecretaris van Rijn (VWS, 26 juni 2014) om als gemeente te investeren in een goede deskundigheidsbevordering van professionals en mantelzorgers en het investeren in een goede, samenwerkende, infrastructuur met betrekking tot de 1e en 2e lijn zorg en welzijn. Dit heeft, aldus van Rijn, als doel een merkbare verbetering van de ondersteuning van de individuele mantelzorger in de gemeente.

4 Wat is gerealiseerd in 2014! Mantelzorg op de kaart! 1. Kennis en deskundigheid van beroepskrachten en vrijwilligers vergroot! Algemene basis voor iedereen! De 2 trainers/coaches van het Kennisplatform hebben bij alle Wmo-loketten en aangesloten organisaties 1 of meer informatie en trainingsbijeenkomsten aangeboden. In totaal zijn ruim 275 beroepskrachten bereikt tijdens 60 bijeenkomsten en gesprekken. In deze gesprekken zijn hulpmiddelen aan beroepskrachten aangeboden, die zij kunnen meegeven aan mantelzorgers, zoals een kaart met informatie voor mantelzorgers waar zij hun vragen kunnen stellen, een mantelzorgpas en een mantelzorgboekje. Uit de eerste ronde van informatie bijeenkomsten bleek dat beroepskrachten behoefte hebben aan kennis delen tussen de verschillende vakgebieden zorg, welzijn en Wmo. Hierop zijn door het Kennisplatform 2 open trainingsbijeenkomsten georganiseerd waaraan 60 medewerkers hebben deelgenomen. Zij konden deelnemen aan workshops verzorgd door Geriant, Omring, Steunpunt Zorg voor Welzijn en het Vrijwilligerspunt. Een wachtlijst voor een volgende is aangelegd. Uit de evaluaties blijkt dat medewerkers deze training met een cijfer 7.9 waarderen. Bij het Kennisplatform melden zich ook met regelmaat mantelzorgers zelf met hun vragen als zij de weg niet kunnen vinden. Het Kennisplatform inventariseert hun vraag en draagt deze warm over aan de organisatie die al hulp biedt of naar het wijkteam. De trainer/coach adviseert de hulpverlener(s) bij het organiseren van de juiste ondersteuning of bij de start van een 1 hulpvraag 1 plan. In 2014 is dit 10 maal gebeurd. Maatwerk Uit de algemene trainingen, kwamen vervolgvragen voor specifieke doelgroepen in kwetsbare zorgsituaties. In 7 Wmo teams, Omringteams en het DOCteam is consult geboden op dit soort actuele zorgvragen. Samen met de familie vertrouwenspersoon van de GGZ heeft het Kennisplatform maatwerk workshops georganiseerd voor FACT teams, RIBW en de Wmo consulenten. Het Kennisplatform heeft samen met de GGZ een maatwerktraining mantelzorgers van psychiatrisch patiënten verzorgd voor de Wmo-consulenten van Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland. Een actuele situatie van een overbelaste mantelzorger werd ingebracht. Onder leiding van de trainer/coach is een ondersteuningsplan gemaakt voor de mantelzorger met inbreng vanuit zowel de GGZ, Wmo en het wijkteam. Het tweede mantelzorgcongres formeel meets informeel Zo n 150 beroepkrachten en vertegenwoordigers van vrijwilligersorganisaties hebben tijdens het 2e mantelzorgcongres in december met elkaar visies en kennis uitgewisseld over hoe vrijwilligers en beroepskrachten samen mantelzorgers kunnen ondersteunen. Een theatervoorstelling liet indringend zien dat veel meer mensen mantelzorger zijn dan je denkt, dat zij deze zorg meestal uit liefde en vriendschap bieden, maar daarin zo goed gesteund kunnen worden door vrijwilligers en beroepskrachten die oog voor hun inspanning hebben. Dit congres is door deelnemers met een cijfer 8 gewaardeerd als het gaat om de bruikbaarheid en kwaliteit van de aangeboden informatie. Aandachtspunten 2015 en 2016 Bij veel beroepskrachten mag de basisinformatie nu verondersteld zijn. In 2015 is het motto gaan doen en ervaren. Alle wijkteams krijgen het aanbod voor een casuistiekbespreking mantelzorgondersteuning. Open trainingsdagen voor beroepskrachten worden aangeboden. Vrijwilligers krijgen een trainingsaanbod. Mantelzorgers kunnen gaan deelnemen aan bijeenkomsten waarin zij informatie krijgen over zelf de weg vinden naar hun wijkteam en vrijwillige en professionele ondersteuning bij hen in de buurt.

5 2. Informatie voor mantelzorgers; website doorontwikkeld en foldermateriaal verspreid. Ikzorg.nu! Samen met VGZ en het Mantelzorgcentrum is een pas en een mantelzorgboekje aangeboden die mantelzorgers bij zich kunnen dragen. Op de pas staat vermeld voor wie zij zorgen en met wie contact opgenomen moet worden als hen iets overkomt. In het mantelzorgboekje staat informatie over de zorg zodat de invaller die makkelijk kan overnemen van deze passen en ruim 1000 boekjes zijn verspreid in heel West-Friesland en er volgen er meer. Er is heel veel belangstelling voor deze pas. Het geeft mantelzorgers een veilig gevoel dat als hen iets overkomt de zorg thuis wordt overgenomen. Op de website ikzorg.nu kunnen mantelzorgers de informatie zoeken die zij nodig hebben, t.a.v. praktische en financiële ondersteuning, het delen van de zorg, hoe om te gaan met psychische belasting, hoe om te gaan met de beperking van degene voor wie zij zorgen, waar zij ondersteuning kunnen vinden in hun eigen gemeente, wijk of dorp. Alle bij het Kennisplatform aangesloten organisaties kunnen hun aanbod via deze website communiceren. Zo komen vraag, aanbod en zelfregie bij elkaar. In diverse gemeenten (Drechterland, Enkhuizen, Opmeer, Koggenland, Medemblik) verzorgt het Kennisplatform (mede) informatiebijeenkomsten voor mantelzorgers. De bijdrage bestaat uit het houden van presentaties en workshops, maar ook het bereiken van mantelzorgers door mailingacties via de Sociale Verzekeringsbank. Doorkijk naar 2015 en 2016 In 2014 is de basis van deze website verder ontwikkeld en vanaf oktober is de site officieel gelanceerd voor het brede publiek met media campagnes. Naast promotie via de kranten en de huis aan huis bladen, verloopt de communicatie nu ook via twitter en facebook mensen hebben de website bezocht in 2014, waarvan 800 buiten de regio. Dit aantal moet in 2015 omhoog door verbetering van de site zelf, het gebruik door organisaties en verwijzingen door beroepskrachten en vrijwilligers. Het merendeel bezoekers is geïnteresseerd in Advies en Steun, praktische hulp, zorg delen en geldzaken. 133 bezoekers hebben de mantelzorgtest gedaan. Drie nieuwsbrieven zijn uitgebracht, met informatie over de veranderingen in de zorg, waar mantelzorgers terecht kunnen met hun vragen en over interessante bijeenkomsten. De website zal opnieuw een grote verbeterslag ondergaan. Na die verbeterslag zijn bezoekers binnen 2 klikken bij hun antwoord, zijn er meer linken naar belangenorganisaties met hun informatie over ziektebeelden, en is er meer interactiviteit, zodat mantelzorgers advies kunnen vinden in het omgaan met overbelasting. Een ander verbeterpunt is de link naar het ondersteuningsaanbod in de eigen gemeente en naar de wijkteams. Op de deelnemende organisaties wordt een appèl gedaan om mantelzorgers actief te bemiddelen naar de site, hun eigen actuele aanbod daar te plaatsen en ikzorg.nu op hun eigen sites te plaatsen. Daarmee moet het gebruik door mantelzorgers worden vergroot. Folders, mantelzorgpas, mantelzorgboeken en informatiebijeenkomsten Voor mantelzorgers die niet makkelijk gebruik maken van internet, is een handzame folder verspreid, in de vorm van een ansichtkaart, waarop mantelzorgers in een oogopslag kunnen zien waar zij met hun vragen terecht kunnen in welke gemeente. Beroepskrachten verspreiden deze kaarten.

6 3. Het netwerk verbindt en breidt uit! In 2014 hebben 10 nieuwe netwerkpartners zich aangesloten bij het Kennisplatform; Wilgaerden, Priva Zorg, Gunstzorg, Buurtzorg, RIBW, Westfriesgasthuis, Philadelphia, Leekerweide, Esdégé Reigersdaal en Zorghulp. De gesprekken met het Westfriesgasthuis leveren interessante intenties tot samenwerken op. Zo zijn er plannen om aandacht voor de mantelzorger te integreren in de gesprekken van artsen en verpleegkundigen met de patiënten. Alle deelnemers in het Kennisplatform leveren een vaste vertegenwoordiger voor het programmateam, die de eigen expertise vertegenwoordigt. In het programmateam komen zij bij elkaar om praktijkervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren hoe mantelzorgers het beste kunnen worden herkend en ondersteund. De resultaten van deze 6 bijeenkomsten zijn; inbreng van de partners bij trainingsbijeenkomsten, verbeterplannen voor de website, voorstellen om de implementatie in de werkprocessen te verbeteren en het afstemmen van aanbod. Mantelzorgers denken mee in het panel! Het mantelzorgpanel is 4 keer bij elkaar geweest. Adviezen van het panel over wat mantelzorgondersteuners moeten kennen en kunnen, is verwerkt in het trainingsaanbod. Het signaal dat mantelzorgers vaak niet goed weten waar zij terecht kunnen met hun vragen, is vertaald naar informatiebijeenkomsten voor mantelzorgers zelf. Het panel heeft verbetervoorstellen voor de website gedaan en de leden hebben de mantelzorgpas en het mantelzorgboekje actief verspreid in hun achterban. 4. Beleidsadvisering gericht op doorontwikkeling van het Kennisplatform ; met behulp van RSA middelen. Met RSA gelden voor de doorontwikkeling van het Kennisplatform, zijn in 2014 extra investeringen gedaan. In die doorontwikkeling zijn 3 doelen gesteld: Ook vrijwilligers in de informele zorg laten aansluiten bij de nieuwe aanpak In opdracht van het Kennisplatform en de West-Friese gemeenten heeft het Vrijwilligerspunt in 2014 een onderzoek uitgevoerd onder vrijwilligersorganisaties naar hun ervaringen met het ondersteunen van mantelzorgers en welke ambities zij zelf hebben. De resultaten zijn gepresenteerd tijdens het 2e mantelzorgcongres, formeel meets informeel. Beroepskrachten en vrijwilligers hebben elkaar beter leren kennen met als doel dat zij elkaar gaan versterken. Met de uitkomst van dit onderzoek start Steunpunt Zorg voor Welzijn (nu Wering Steunpunt) met inspiratielunches voor vrijwilligers in dorpen en wijken, samen met wijkteamleden. Als vrijwilligers en beroepskrachten elkaar lokaal goed weten te vinden, ontstaat voor mantelzorgers een ondersteuningsnetwerk dicht bij huis, zo is het idee!

7 Vrijwilligersorganisaties nemen al volop deel aan bijeenkomsten van het Kennisplatform en hopelijk aansluiten in Mantelzorgondersteuning maakt deel uit van werkprocessen. Om mantelzorgondersteuning succesvol te integreren in reguliere zorg en ondersteuning, moet het een vast onderdeel van werkprocessen en aanbod zijn. Dat vraagt een inspanning van alle betrokken partners en organisaties. Om organisaties hierbij te ondersteunen is een implementatieplan opgesteld in Hierin zijn stappen opgenomen op het gebied van communicatie, beleid en inrichting van werkprocessen, die in 2015 en 2016 in uitvoering komen. Een monitor om behoeften en vragen van mantelzorgers te vertalen naar passende ondersteuning! I&O Research heeft in 2014 een monitor ontwikkeld, met daarin een digitaal mantelzorgpanel. Ten eerste om behoeften en vragen van mantelzorgers zelf structureel in beeld te krijgen. Ten tweede om bij mantelzorgondersteuners na te gaan wat zij nodig hebben om hun werk hierin goed te doen. Ten derde om te volgen om de doelen van de nieuwe aanpak daadwerkelijk gerealiseerd worden. Slechts 33% maakt gebruik van ondersteuningsmogelijkheden! Terwijl daar wel behoefte aan is. Redenen voor niet gebruik is onbekendheid Ondersteuningsbehoefte ligt op: a) Wegwijs worden in mogelijkheden voor hulp en financiële steun b) Informatie over specifieke aandoeningen c) Hulp bij administratie d) Respijt of vervangende zorg e) Erkenning, respect, waardering, een luisterend oor f) Informatie digitaal! Onder mantelzorgondersteuners: Breed draagvlak voor het ondersteunen van mantelzorgers Behoefte aan meer tijd, protocollen, omschrijvingen, aandacht in werkoverleg, informatie voorziening, kennis, implementeren in de eigen werkprocessen in de eigen organisatie Zien een groei in kennisdelen en samenwerken n.a.v. deelname aan activiteiten Kennisplatform Uit de monitor en de aanbevelingen komt duidelijk naar voren dat de keuze van de West-Friese gemeenten en organisaties om mantelzorgondersteuning te integreren in reguliere zorg en ondersteuning, juist aansluit bij behoeften van mantelzorgers en het draagvlak bij de ondersteuners. De ontwikkelde monitor is eind 2014 uitgevoerd onder 700 mantelzorgers en 90 mantelzorgondersteuners. Een aantal essentiële uitkomsten uit de eerste monitor: Onder mantelzorgers: Vragen/behoeften/zorgen die mantelzorgers als meest belangrijk aangeven zijn (in volgorde van belangrijkheid/ meest genoemd) 6 op de 10 mantelzorgers geeft aan problemen te ondervinden! a) Zorg combineren met werk en privé b) Afstand nemen c) Fysiek zwaar, vooral bij ouderdom, gevoel er alleen voor te staan d) Psychische belasting Toch staan de meeste mantelzorgers er niet alleen voor, want 82% heeft ook hulp/zorg van anderen (zorgprofessionals of andere mantelzorgers) Mantelzorgers missen structurele ondersteuning! Knelpunten hierbij zijn bereikbaarheid en deskundigheid van de zorgprofessionals Wel zijn verbeteringen nodig in de uitvoering, die het Kennisplatform en de aangesloten organisaties in 2015 en 2016 gaan uitwerken: De website verbeteren en het gebruik ervan door de organisaties en hun werkers Aandacht en acties voor mantelzorgondersteuning opnemen in de werkprocessen van wijkteams en organisaties Scholing en deskundigheidsbevordering blijven inzetten op gaan doen, ervaren en leren. Mantelzorgers actief informeren over het lokale ondersteuningsaanbod in hun buurt en bij hun wijkteam Aandacht voor de werkende mantelzorgers! mantelzorg en werk zal het thema zijn van het 3e mantelzorgcongres. Voorbereid en uitgevoerd samen met de West-Friese Uitdaging en enkele HRM afdelingen van West-Friese Werkgevers. Mantelzorgondersteunnende professionals ook digitaal met elkaar verbinden voor het delen van succesverhalen, tips en inspiratie.

8 Partners van Kennisplatform Mantelzorg West-Friesland: Kennisplatform Mantelzorg West-Friesland Telefoon: website: