2 Verkenning Literatuurverkenning

Transcriptie

1

2 Inhudspgave 1 Inleiding Frmulering pdracht Cntext Onderzeksvraag vr de verkenning Verkenning Literatuurverkenning Huiswerkbelasting Srten huiswerk Opgeven van huiswerk Wat leerlingen met hun huiswerk den (deelvraag 2) He gaan dcenten met huiswerk m in de les (deelvraag 4) Zelfstandig leren Bekend uit eerder nderzek Antwrd p deelvragen vanuit de literatuur Methde Praktijkverkenning Respndenten Dataverzameling en meetinstrumenten Data-analyse Resultaten Onderzek nder leerlingen Onderzek nder teamdcenten Interview met decaan Cnclusie Samenvattend Ontwikkeling van prduct Criteria Hfdcriterium Prduct Delgrep Effect van het prduct Evaluatienderzek Onderzeksvraag Methde Respndenten Dataverzameling en meetinstrumenten Data-analyse Resultaten Onderzek nder leerlingen Interview dhr. E.J. van Laar Interview Henk van Srge Reacties team nderbuw Hav/VWO Cnclusies Leerlingen Cllega s De pdrachtgever Eigen ervaringen Verbeterpunten Overdraagbaarheid Bibligrafie Bijlage 1: Werkplan vr eigen nderzek Bijlage 2: Nulmeting leerlingen 3Hav/VWO Bijlage 3: Vragenlijst eindevaluatie leerlingen 3VWO Bijlage 4: Interview de heer E.J. van Laar Bijlage 5: Interview drs. H.F. van Srge... 23

3 1 Inleiding 1.1. Frmulering pdracht Op de schl waar ik lesgeef, de Jacbus Fruytier Sg(JFSG) te Apeldrn, bestaat de indruk dat het leerrendement van huiswerk maken en/f leren veel te laag is. Het is ndzakelijk dat leerlingen een zdanige werkhuding krijgen dat zij beter vrbereid zijn p de Tweede Fase en een (eventuele) vervlgstudie aan het HBO f de universiteit waar veel meer zelfstandig werken wrdt verwacht. De vergang tussen nderbuw Hav/VWO en de Tweede Fase vr wat betreft de werkhuding is nu veel te grt. Ik heb ga het nut van huiswerk maken en/f leren in de nderbuw Hav/VWO nderzeken. Deze pdracht heb ik zelf bedacht drdat ik bij het vak Natuurkunde-didactiek 3 te hren kreeg dat het nverstandig was m leerlingen met lastige pdrachten naar huis te te sturen. Dit zu leerlingen demtiveren. Gespreken hierver met mijn cllega s leerde mij, dat k zij wrstelen met de vraag welk huiswerk zij p meten geven aan de leerlingen. Daarnaast hrde ik van diverse kanten dat veel studenten in het HBO f universitaire nderwijs afhaken, drdat zij niet hebben leren mgaan met de huiswerkbelasting. De pdracht die ik gekregen heb luidt: een advies richting alle dcenten m eens ged te kijken naar alle maakpdrachten, zwel vr thuis als in de les. Hieruit meten zij een selectie maken en de lastigste pgaven tijdens de les laten maken (het liefst in grepjes). Vr het vak Natuurkunde wil ik hierin ng een stap verder gaan. Ik wil de leerlingen minder pgaven thuis laten maken. Van ieder hfdstuk (cncept) wil ik een practicumverslag laten maken, deze practica meten het karakter krijgen van een nderzeksverslag waarbij ik ervr wil zrgen dat de meeste (z mgelijk alle) therie hierbij aan bd kmt Cntext De Jacbus Fruytier Sg is een refrmatrische schl vr vrtgezet nderwijs met vier vestigingen: Apeldrn, Apeldrn-Musschenburg, Uddel en Rijsen. De schl biedt de vlgende nderwijsvrmen aan: cluster 4, praktijknderwijs, mb niveau 1, vmb, Hav en VWO. Daarnaast heeft zij een rebundklas, biedt ze versterkt talen nderwijs aan en kunnen lyceumleerlingen tweetalig nderwijs vlgen. Kwaliteit, terusting & vrming en zrg vr de leerlingen zijn belangrijke wrden p deze schl. De schl wilt haar leerlingen vrbereiden p hun tekmst. Zij vindt het belangrijk dat haar leerlingen steeds meer verantwrdelijkheid leren dragen vr hun eigen leerprces, zdat zij zich actief bij het nderwijs betrkken velen. Om leerlingen ged vr te bereiden p de mderne kennissamenleving, streeft de schl naar evenwicht tussen het aanleren van kennis, vaardigheden en attitudes en een huding van levenslang leren. Hierbij past ged mijn berepsprduct. Ik zit in het team van nderbuw Hav/VWO en geef daar Natuurkunde aan de 3 e klas VWO. Als TOA-Natuurkunde ben ik vral werkzaam in de bvenbuw. Hierdr zie ik k he bvenbuwleerlingen wrstelen met de heveelheid werk die zij krijgen pgelegd Onderzeksvraag vr de verkenning Tijdens de verkenning naar het nut van huiswerk maken en/f leren in de nderbuw Hav/VWO wil ik antwrd prberen te krijgen p de vlgende nderzeksvraag: Hfdvraag: Wat is het effect van huiswerk maken en/f leren in de nderbuw Hav/VWO? Deelvraag 1: Welk srt huiswerk wrdt dr dcenten pgegeven? Deelvraag 2: Wat den de leerlingen met hun huiswerk? Deelvraag 3: Welke werkbelasting is vr leerlingen gewenst, zdat ze ged vrbereid zijn p hun vervlgstudie? Deelvraag 4: He gaan dcenten met het huiswerk m?

4 2 Verkenning 2.1. Literatuurverkenning Huiswerkbelasting Vaak gaat er een zucht dr de klas als de dcent begint ver het huiswerk vr de vlgende les. De meeste leerlingen vinden dit niet prettig. Want thuis bezig zijn vr schl, betekent dat schl je privéleven binnendringt. (Schellekens, 1989). Leerlingen in het vrtgezet nderwijs hebben het ver het algemeen druk, al wekken zij misschien sms de indruk van het tegendeel. In de nderbuw besteden leerlingen minder tijd aan hun huiswerk dan in de bvenbuw. Leerlingen in de nderbuw besteden ngeveer één tt anderhalf uur per dag aan hun huiswerk. In de bvenbuw kan dit plpen tt twee uren per werkdag en twee uren in het weekend (Geerligs & Van der Veen, 2008). Vlgens Schellekens (1989) dient de heveelheid huiswerk in vereenstemming te zijn met wat leerlingen aan energie kunnen pbrengen en intellectueel kunnen verwerken. In de nderbuw zu dit dan 15 minuten per vak meten zijn en in de bvenbuw 20 tt maximaal 45 minuten. Vr een individuele dcent is het niet makkelijk m ged zicht te krijgen p de ttale huiswerkbelasting van de leerlingen. Op smmige schlen zijn er wel afspraken ver het maximale aantal tetsen per dag en huiswerkvrije dagen (Geerligs & Van der Veen, 2008). Geerligs & Van der Veen (2008) stellen dat het regel zu meten zijn dat leerlingen in ttaal z n twee uren per dag p schl met hun huiswerk bezig zijn. Huiswerk maken p een schl is een wezenlijk nderdeel van zelfstandig leren. Staat in een schl zelfstandig leren centraal dan zu thuiswerk een uitzndering meten zijn. De heveelheid huiswerk kan dr een leerling als zeer belastend wrden ervaren. Om gede leerresultaten te behalen is het ndig dat de leerling beschikt ver een behrlijke dsis zelfdiscipline. Dat ze zelfstandig activiteiten kunnen uitveren m hun persnlijke delen te verwezenlijken, denk hierbij aan nder andere planmatig kunnen werken (Geerligs & Van der Veen, 2008). Schellekens (1989) adviseert m de verantwrdelijkheid vr het huiswerk geheel bij de leerling te leggen en ervr te zrgen dat het heel nrmaal wrdt in de klas dat er k thuis aandacht aan vak wrdt besteed. Dit kan het beste dr de zelfwerkzaamheid tijdens de les te bevrderen Srten huiswerk Huiswerk kunnen we verdelen in maakwerk en leerwerk. Bij maakwerk denken we aan het plssen van smmen, het maken van werkstukken, het schriftelijk beantwrden van vragen ver een tekst. Bij leerwerk denken we aan het pslaan van infrmatie in het geheugen m deze p schl te kunnen reprduceren. We kunnen huiswerk k nderscheiden in reprductieve en prductieve huiswerkpdrachten. Denk hierbij aan wrdjes leren als reprductieve pdracht en een spreekbeurt vrbereiden als prductieve pdracht (Geerligs & Van der Veen, 2008). Naast bvengenemd nderscheid geeft huiswerk k de mgelijkheid m verrijkingspdrachten vr de snellere leerlingen en herhalingspdrachten vr de zwakkere p te geven (Schellekens, 1989). Een heel andere manier van huiswerk is de Flipped-Classrm-methde. De instructie van de lesstf wrdt verplaatst naar het huiswerk dr middel van videclips en de verwerking van de lesstf deels naar het huiswerk en deels naar de les. Dit biedt mgelijkheden tt het gericht helpen van leerlingen en differentiatie (McCammn, 2011) Opgeven van huiswerk De meeste dcenten geven het huiswerk aan het eind van de les p. Er is dan ng nauwelijks tijd m de leerlingen uitleg te geven ver de manier waarp ze het huiswerk het beste kunnen aanpakken. Dr het huiswerk in het begin van de les p te geven, kan de dcent er tijdens de les regelmatig naar verwijzen. Hij krijgt de tijd m uit te leggen wat precies de bedeling is, wat het nut ervan is en wat hij ermee wilt gaan den. De leerling weet zdende wat er van hem wrdt verwacht en waarvr hij met werken (Geerligs & Van der Veen, 2008). Ontbreekt er iets aan de instructie waardr de leerling kan blkkeren, dan zal een grt gedeelte van de leerlingen het huiswerk niet snappen en niet maken (Ebbens & Ettekven, Effectief leren, 2009). Schellekens (1989) adviseert m het pgegeven huiswerk p brd f p papier te zetten m misverstanden en verkeerd vernemen te vrkmen. De leerprestaties verbeteren sterk wanneer de dcent niet eenmalig f nregelmatig, maar na iedere les huiswerk pgeeft (Schellekens, 1989). Helaas gebeurt het ng wel eens dat het huiswerk lsstaat van de rest van de leeractiviteiten, drdat het een berep det p zelfwerkzaamheid, terwijl deze manier van werken in de les niet f nauwelijks wrdt gehanteerd en drdat de inhudelijke verbinding ntbreekt met de vrgaande f de vlgende les. Vaak zijn dit leeractiviteiten die niet aantrekkelijk zijn m klassikaal te den, bijvrbeeld leren van wrdjes. (Schellekens, 1989). Creëer als dcent nderling vertruwen, zdat leerlingen er vertruwen in hebben dat de dcent geen nzintaken zal pgeven (Marzan & Miedema, 2011). Leerlingen aan het werk zetten met de mededeling wat je niet afkrijgt, is huiswerk is te vrijblijvend. De dwang m te leren

5 verdwijnt en de leerlingen zijn geneigd het huiswerk vr zich uit te schuiven m thuis te ntdekken dat het niet lukt. Een dcent kan dit plssen dr een pdracht te splitsen in een lestaak en in een thuistaak (Ebbens & Ettekven, Effectief leren, 2009) Wat leerlingen met hun huiswerk den (deelvraag 2) Vlgens Geerligs & Van der Veen (2008) zu het leerresultaat van het huiswerk veel hger kunnen zijn, drdat leerlingen nu veelal p een verkeerde wijze met hun huiswerk mgaan. Dit heeft te maken met de vlgende factren: - De meeste leerlingen leren ndelmatig, zij zijn ndertussen met andere zaken bezig. - De meeste leerlingen beginnen pas te leren p het mment dat de tets vr de deur staat. - De meeste leerlingen leren ppervlakkig: ze activeren nauwelijks relevante vrkennis, leggen nvldende verbanden tussen de nderdelen van de leerstf en denken niet na ver het nut van de stf. De nadruk ligt p het memriseren. - Vaak beginnen ze eerst met de makkelijke vakken. Beter is m af te wisselen tussen meilijk en makkelijk. - De heveelheid tijd die de leerling vr zijn huiswerk heeft. - De tegenstrijdigheid tussen het pgegeven huiswerk van de verschillende dcenten. Bij de één alleen de grte lijnen, bij de ander k de kleine lettertjes leren. De leerling raakt z het verzicht kwijt. - De unifrmiteit van de huiswerkpdrachten. Dr keuzepdrachten te geven wrdt een bijdrage geleverd aan de aanpassing van het nderwijs aan leerlingverschillen. Schellekens (1989) vegt hieraan ng te: - De meeste leerlingen hebben vral meite met leerwerk. - De meeste leerlingen maken/leren hun huiswerk niet. Vlgens Geerligs & Van der Veen (2008) bepaalt interesse in de leerstf mede de inzet van de leerling m de leerstf nder de knie te krijgen, het bevrdert een diepere verwerking He gaan dcenten met huiswerk m in de les (deelvraag 4) In praktijk wrden lessen ng wel eens gepend met een mndelinge verhring van het huiswerk. Vlgens Schellekens (1989) wrden verhringen vaak gebruikt als cntrlemiddel f leerlingen wel hard geneg werken aan het vak. Blijkt uit de verhring dat de leerling het huiswerk niet ged heeft gemaakt, dan heeft de dcent weinig andere keus dan de leerling hiervr te straffen met een nvldende. Huiswerk verhren aan het begin van de les is dé manier m je vak minder geliefd te maken. Het heeft de vrkeur m verhringen en vragen f pmerkingen ver het gemaakte huiswerk in te passen in de behandeling van het nderwerp in de les. Behandel eerst het nderwerp en verhr daarna. Huiswerk is namelijk zelfwerkzaamheid van de leerling in de vrm van een eigen leertaak, die hij buiten schltijd uitvert. Daarm hren de resultaten van de eigen leertaak k een functinele plaats in te nemen in het geheel van de les. Het nut van de huiswerkpdrachten is het grtst wanneer de dcent de pdrachten ged uitwerkt, telicht en cmmentaar en kritiek geeft p het gemaakte huiswerk (Schellekens, 1989). Hans Prthuis (1995) kmt met een lespzet waarbij het verhren van het leerwerk aan het begin van de les staat en het cntrleren en nakijken van het gemaakte huiswerk halverwege de les. De intrductie van een nieuw nderwerp wrdt vrbereid dr het verhren van de ude leerstf. Leerlingen die hun huiswerk ged hebben gemaakt, kunnen direct aan de slag met het nieuwe maakwerk. De anderen kunnen het huiswerk ngmaals maken f m extra individuele uitleg vragen bij de dcent. Zdende zijn alle leerlingen gedurende de les zinvl bezig en heeft de dcent gelegenheid vr individuele cntrle en feedback. (Prthuis, 1995) Vlgens Geerligs & Van der Veen (2008) zu de dcent bij het bespreken van het huiswerk bij de leerlingen navraag meten den naar de gehanteerde studeermethde en de mstandigheden waarnder het huiswerk is gemaakt m leerlingen te leren p een diepere wijze met hun huiswerk m te gaan. Bij het nakijken van huiswerkpdrachten kan een dcent gebruiken maken van de samenwerkingsvrm check in du s. Leerlingen kijken eerst de antwrden van elkaar na. De uitleg van de dcent blijft beperkt tt de antwrden waarver verschil van mening bestaat (Ebbens & Ettekven, Samenwerkend leren, 2009) Zelfstandig leren Het beleid van veel schlen is gericht p zelfstandig leren. Dit is de pzet van de Tweede Fase. Om maar te zrgen dat de leerling ged wrdt vrbereid p het hger nderwijs. Hiervr is ndig dat leerlingen leren leren. Met deze uitdrukking wrden vaardigheden bedeld die te maken hebben met het managen f reguleren van je eigen denk- en leerprcessen. In het nieuwe nderwijs wrden deze versterkt m de kwaliteit van nderwijs te verbeteren; een betere aansluiting te krijgen p het hger nderwijs en een gede vrbereiding p het levenslang leren. Het accent kmt te liggen p eigen verantwrdelijkheid van de leerling (Schellekens, 1989). De leerling dient er van vertuigd te zijn dat zelfstandig leren de meite waard is en dat hij in staat is m zelfstandig p eigen kracht gede leerresultaten te behalen. Aan de dcent de taak

6 m het zelfvertruwen van de leerling te versterken (Schellekens, 1989). Enkele effectieve maatregelen die een dcent kan nemen m met het leren van leerlingen resultaten te behalen zijn nder andere: (Schellekens, 1989) - Leerlingen de juiste infrmatie geven vr het leren. - Leerlingen leertaken laten maken en vldende gelegenheid geven m zich p de taak te riënteren. Ze aan medigen m eerst het prbleem ged te verdenken. Ze begeleiden in het denkprces en leren m de uitkmst eerst te durven schatten en daarna te efenen met vraagstukken. - Leerlingen bevrderen actief bezig te zijn met de leerstf. - Leerlingen aanzetten m zich meer in te spannen. Leren den de leerlingen zelf. Infrmatie wrdt pas kennis als de leerling er zelf wat mee gedaan heeft. Hierbij is het belangrijk dat leerlingen de gelegenheid krijgen m p verschillende wijze de stf tt zich te nemen. Dit kan zwel dr individueel als dr samenwerkend leren (Ebbens & Ettekven, Effectief leren, 2009). Heeft een leerling meer te zeggen ver wat hij leert en he hij dat leert, dan zal zijn huding veranderen en wrdt hij actief in het vergaren van kennis. Leerlingen zijn het meest gemtiveerd als ze kennis kunnen gebruiken in betekenisvlle situaties (Marzan & Miedema, 2011) Bekend uit eerder nderzek Over het nut van huiswerk zijn verschillende nderzeken gedaan, maar geen van allen ver het effect van huiswerk maken in de nderbuw Hav/VWO. Wel is er een nderzek gedaan ver de meizame vergang van 3 naar 4 VWO. De nderzekster haalt hier bij het nderzek dr Stichting Leerplanntwikkeling (SLO) uit 2003, waar wrdt gecncludeerd dat de nderbuw vr de Hav/VWO-leerlingen ng erg vrijblijvend is en dat de Tweede Fase de leerlingen verrmpeld. Leerlingen ervaren de Tweede Fase als veel en meilijk en hebben gebrek aan discipline. In dit nderzek wrdt aangehaald dat leerlingen in de 4 e klas ng niet klaar zijn vr zelfstandig werken, er is sprake van passiviteit dr gebrek aan mtivatie. Cnclusie van dit nderzek: de leerlingen meten in de nderbuw beter vrbereidt wrden p de Tweede Fase. Niet alleen in de heveelheid en de meilijkheidsgraad van het werk, maar k dr leerlingen te mtiveren dr aan te sluiten bij hun leefwereld en het nut van het vak en de stf te laten zien (Weij, 2010). Een ander nderzek wat hier bij aansluit is het nderzek gedaan nder Hav 3 en Hav 4 leerlingen naar de rl van de studieplanner. In dit nderzek gaat het k ver de vrbereiding in Hav 3 p wat er van ze wrdt verwacht in Hav 4. De nderzekers cnstateerden dat Hav 4 leerlingen meite hebben met plannen en zelfstandig werken. Ze halen een nderzek van Lindeman et al. (2005), Tweede Rnde Tweede Fase, waarin wrdt gecnstateerd dat aansluitingsprblematiek tussen Hav 3 en Hav 4 tch vral het gevlg is van de passiviteit van de leerling. Dit zu kmen drdat het puberbrein hiervr ng niet klaar is (Zuidema, Kerts, & Klein, 2008). Tevens is er nderzek gedaan nder leerlingen Hav/VWO 4 naar wat huiswerk z nuttig maakt en dan gericht p de bétavakken. Dit nderzek is gedaan p 4 schlen en uitgezet nder 300 leerlingen. De respns was echter 17%. In de vragenlijst was aan de leerlingen gevraagd m het aantal uur dat zij bezig waren met huiswerk, maar in de resultaten wrdt hier niets meegedaan. Uit het nderzek kwam dat leerlingen het huiswerk nuttig vinden, mdat ze dan de leerstf beter begrijpen en als vrbereiding p een tets (Rsmalen, 2009). Uit een ander nderzek nder Hav 4 leerlingen kwam naar vren dat 22% van de leerlingen 1,0 1,5 uur per dag bezig zijn met hun huiswerk. De helft van de leerlingen besteed 0,5 1,0 uur per dag aan huiswerk. Het nderzek is vral gericht p de mtivatie van Hav 4 leerlingen m hun huiswerk te maken. Veel van deze leerlingen zijn niet gemtiveerd en hebben last van uitstelgedrag (Jsten & Wardt) Antwrd p deelvragen vanuit de literatuur Uit de literatuurverkenning heb ik gedeeltelijk antwrd gekregen p deelvraag 1: Welk srt huiswerk wrdt dr dcenten pgegeven? Ik heb wel gevnden welk srt huiswerk wrdt pgegeven, zals maak- en leerwerk; reprductieve en prductieve huiswerkpdrachten; verrijkingspdrachten vr de snellere leerlingen en herhalingspdrachten vr de zwakkere leerlingen. En dan zijn er k ng dcenten die werken met de methde van Flipped Classrm. Maar ik heb niet gevnden wat de nderlinge verhuding is van nder andere het maak- en leerwerk. Verder blijkt uit de literatuurverkenning dat dcenten maakwerk gestart in de les vaak autmatisch verder laten afmaken thuis. En dat zij het huiswerk vaak p eind van de les pgegeven znder dat er ged de tijd is genmen m uit te leggen wat het huiswerk inhudt en he de leerling het met aanpakken. Het antwrd p deelvraag 2: Wat den de leerlingen met hun huiswerk? heb ik helemaal kunnen vinden bij Geerligs & Van der Veen (2008) en bij Schellekens (1989) en dan gezien vanuit de verkeerde wijze waarp leerlingen met hun huiswerk mgaan. Op deelvraag 3: Welke werkbelasting is vr leerlingen gewenst, zdat ze ged vrbereid zijn p hun vervlgstudie? heb ik bij Schellekens (1989) gevnden dat de werkbelasting vr een leerling in de bvenbuw 20 tt 45 minuten per vak per dag dient te zijn. Geerligs & Van der Veen (2008) spreekt ver 2 uur per dag. Of dit k daadwerkelijk gewenst is vr de bvenbuw ben ik tijdens mijn literatuurverkenning niet tegengekmen. Wel heb ik antwrd gekregen p de gewenste

7 inhud van de werkbelasting. Namelijk dat zelfstandig leren, het in staat zijn het eigen denk- en leerprces te managen en vral verantwrdelijkheid dragen, gewenst is vr de leerling in de bvenbuw. Naar aanleiding van deelvraag 4: He gaan dcenten met het huiswerk m? heb ik tijdens de literatuurverkenning verschillende manieren gevnden he men dat det in de les. In praktijk zijn er ng veel dcenten die de les beginnen met het bespreken van het huiswerk. Maar er zijn er k die het bespreken van het huiswerk inpassen in de les en het halverwege de les aanbd kmt. Ebbens & Ettekven (2009) geven in het bek Samenwerkend leren ng een aantal manieren m huiswerk te bespreken. Cncrete aantallen van he men met huiswerk mgaat, heb ik niet gevnden Methde Praktijkverkenning Om antwrd te krijgen p de deelvragen heb ik praktijkverkenning gedaan p de schl waar ik lesgeef, te weten Jacbus Fruytier Schlengemeenschap te Apeldrn. Ik heb dit gedaan aan de hand van vragenlijsten en een interview Respndenten Onderbuwleerlingen Hav/VWO Omdat mijn verkenning zich richt p de nderbuw Hav/VWO heb ik een vragenlijst uitgezet nder de nderbuwleerlingen Hav/VWO. Hierin zitten ttaal 330 leerlingen. Omdat het rster technisch niet ged was in te plannen, heb ik uiteindelijk van 120 leerlingen een vragenlijst afgenmen. Dcenten team nderbuw Hav/VWO Verder heb ik een vragenlijst uitgezet nder mijn teamleden van het team nderbuw Hav/VWO. Dit team bestaat uit 21 dcenten. Ik heb hiervan 8 ingevulde vragenlijsten terugntvangen. Decaan bvenbuw Om de deelvraag te kunnen beantwrden ver de gewenste werkbelasting vr de vervlgstudie heb ik een interview gehuden met mijn cllega uit de bvenbuw de heer J. Wilbrink, welke decaan bvenbuw is Dataverzameling en meetinstrumenten Om antwrd te kunnen geven p de deelvraag: Wat den de leerlingen met hun huiswerk? heb ik digitaal een vragenlijst pgesteld (zie bijlage 1). Vraf heb ik met een aantal leerlingen, uit verschillende klassen, een gesprek gehad ver het huiswerk. Aan de hand van deze gesprekjes heb ik een vragenlijst gemaakt. Deze vragenlijst heb ik eerst gemaakt in Wrd en daarna vraag vr vraag vergezet in het prgramma Omdat ik zveel mgelijk respns wilde, heb ik gekzen vr een digitale vragenlijst. Deze kn dr de leerlingen alleen en anniem wrden ingevuld, waardr ik k de gevelige infrmatie, zals het verschrijven van huiswerk, aan hen kn vragen. Bvendien zijn de gegevens van een digitaal afgenmen vragenlijst k snel te verwerken. De vragenlijst is valide mdat deze anniem werd afgenmen. Hierdr is de kans p sciaal wenselijke antwrden klein. Daarnaast heb ik de vragenlijst zelf klaargezet en bij betreffende klassen afgenmen. Ik heb aan de klassen kunnen uitleggen waarm deze vragenlijst werd afgenmen. Ik mag wel stellen dat deze grep een representatieve afspiegeling is van de nderbuw Hav/VWO. Wat betreft de betruwbaarheid: de vragenlijst is afgenmen in de week vr de herfstvakantie. De leerlingen zijn al weer 6 weken aan het werk. Alles draait weer p vlle kracht. Ok de heveelheid leer- en maakwerk die de leerlingen te den hebben. Dit meetinstrument was betruwbaar. Om antwrd te kunnen geven p de deelvraag: Welk srt huiswerk wrdt dr dcenten pgegeven? en p de deelvraag: He gaan dcenten met het huiswerk m? heb ik een schriftelijke vragenlijst uitgezet bij de dcenten van het team nderbuw Hav/VWO (zie bijlage 2). Deze vragenlijst heb ik via uitgezet met het verzek deze in te vullen, te printen en daarna anniem in mijn pstvakje te depneren. Ik heb speciaal vr de annimiteit gekzen, mdat ik mijn teamleden niet wilde beïnvleden. Hierdr wrdt de validiteit van de vragenlijst grter. De nderzchte grep is representatief vr het nderzek. De vragenlijst is zeker betruwbaar, want ik heb tijdens een teamverleg de vragenlijst en het belang van het invullen hiervan, kunnen telichten. Daarnaast hebben de dcenten, die de vragenlijst hebben ingevuld, alle vragen uit de lijst beantwrd. Om antwrd te kunnen geven p de deelvraag: Welke werkbelasting is vr leerlingen gewenst, zdat ze ged vrbereid zijn p hun vervlgstudie? heb ik mijn cllega uit de bvenbuw de heer J. Wilbrink een interview afgenmen. Ik heb bij hem vr een interview gekzen, mdat hij als decaan regelmatig gesprekken heeft met leerlingen en dat betreft dan k vaak hun inspanning rndm het huiswerk. Hij is k degene die cntacten heeft met de HBO s en universiteiten en vanuit die kant weet waar de leerlingen in hun vervlgstudie tegenaanlpen. Vraf had ik bewust geen lijstje met vragen pgesteld, ik wilde het gesprek z pen mgelijk kunnen veren. Het belangrijkste vr mij was wel m er achter te kmen he hij tegen het huiswerk in de nderbuw van de Hav/VWO aankijkt en dan met name f de leerlingen ged geneg zijn vrbereid m dr te strmen naar de Tweede Fase en uiteindelijk naar een vervlgstudie Data-analyse Bij de vragenlijst die uitgezet is nder de leerlingen is sprake van vr gestructureerde data. De resultaten kwamen met één druk p de knp uit het cmputerprgramma tevrschijn. Het is eenvudig m te zetten naar getallen. De vraag in welke

8 klas de leerlingen zitten, heb ik uiteindelijk niet gebruikt. In eerste instantie wilde ik een analyse maken per klas, maar drdat de rsterkamer alle klassen tegelijk had klaargezet in het cmputerprgramma kwam er een ttaallijst uit van de gehele grep. Vr de analyse heb ik vraag 2 en 3, die gaan ver de heveelheid huiswerk, gebruikt m te zien he leerlingen het huiswerk ervaren. Vraag 7 en 8 die gaan ver de praktische pdracht vraagt specifieke aandacht, mdat dit te maken heeft met het prduct wat ik wil gaan ntwikkelen. Vraag 9 tt en met 11 heb ik samengevegd, mdat deze alle drie wat zeggen f leerlingen hun huiswerk maken. Vraag 5 en 6 wil ik gebruiken vr vergelijking met de data van de dcenten. Bij de vragenlijst die uitgezet is nder de dcenten van het team nderbuw Hav/VWO leverde 5 van de 8 vragen vr gestructureerde data p die ik gemakkelijk kan mzetten naar getallen. De eerste 3 vragen waren pen vragen waar getallen werden gevraagd. Ik heb de data van de vragenlijsten in een Excelbestand verwerkt. Van het aantal uur huiswerk per week heb ik een gemiddelde berekend. Op dit gemiddelde heb ik een berekening lsgelaten m vergelijkingsmateriaal te hebben vr het aantal uur huiswerk dat de leerlingen pgeven. Ik ben hierbij uitgegaan van gemiddeld 6 vakken huiswerk. De resultaten van de andere vragen heb ik in percentages uitgedrukt. Van het interview heb ik een samenvatting gemaakt. Hieruit haal ik de data die antwrd geven p de gewenste werkbelasting vr de leerlingen Resultaten Onderzek nder leerlingen Uit het nderzek nder de leerlingen nderbuw Hav/VWO kwam naar vren dat ruim 81% van de leerlingen vindt dat zij veel huiswerk krijgen per dag. 60% van alle leerlingen vindt dat dit meer is dan vrig schljaar. Kijken we naar de tijdsbesteding aan het huiswerk dr de leerlingen dan zien we het vlgende: < 15 min 30 min 45 min 1 uur >1 uur Tijdsbesteding aan huiswerk per dag 5% 11% 17% 27% 40% Tijdsbesteding maakwerk 43% 44% 10% 3% 0% Tijdsbesteding leerwerk 10% 32% 21% 18% 19% Kijken we naar wat leerlingen met het pgegeven huiswerk den dan zien we het vlgende: Altijd Meestal Sms Nit Huiswerk wrdt gemaakt 20% 65% 15% 0% Huiswerk wrdt geleerd 21% 63% 17% 0% Huiswerk wrdt vergeschreven 0% 4% 80% 16% 89% van de leerlingen krijgt wel eens een praktische pdracht als huiswerk, maar bij 36% van alle leerlingen is dat met een frequentie van 1 keer per maand. 34% van alle leerlingen krijgt bijna nit een praktische pdracht mee als huiswerk Onderzek nder teamdcenten Uit het nderzek nder de teamdcenten kwam naar vren dat zij vr hun vak gemiddeld 1,2 uur huiswerk pgeven. Uitgaande van 6 vakken huiswerk per dag, zu de leerling vlgens de dcent 1,4 uur bezig meten zijn met zijn huiswerk. Dit huiswerk bestaat vr 44% uit leerwerk en vr 56% uit maakwerk. 60% van alle dcenten bespreekt het huiswerk vr, zdat de leerlingen weten wat ze meten den. Alle teamdcenten bespreken van het huiswerk enkele geselecteerde pgaven met de hele klas. 30% van de dcenten det dit daarnaast ng met enkele leerlingen. Alle dcenten laten hun leerlingen zelfstandig werken in de les. Gemiddeld bestaat 43% van een les uit zelfstandig werken. 60% van de teamdcenten geeft hierbij aan welk maakwerk in de les gemaakt dient te wrden en wat huiswerk is Interview met decaan Ik ben het interview begnnen met uit te leggen dat ik, in het kader van mijn studie, een nderzek det rndm het maken van huiswerk. Ik heb hem uitgelegd dat ik dit nderwerp bewust gekzen heb, mdat ik ngal eens signalen pvang dat leerlingen in de Tweede Fase niet de juiste werkhuding hebben en dat veel studenten p het HBO en de universiteit het erg zwaar krijgen mdat ze nit p de juiste manier hebben leren werken. Dhr. Wilbrink gaf aan dat dit beeld juist is en hij k deze signalen krijgt. Hij gaf aan dat de schl inmiddels is begnnen m de leerlingen in de Tweede Fase meer te leren plannen. Hij gaf zelf aan dat hij nit maakwerk pgeeft; de leerlingen weten wanneer zij een tets hebben, ik geef aan wat ze daarvr meten weten en zij meten zelf uitzeken wat zij ndig hebben m tt een ged resultaat te kmen. Hij gaf k duidelijk aan het idee te hebben dat er, vral vanuit de nderbuw, niet zveel gestuurd wrdt met het huiswerk. Er staan een aantal pgaven in het bek, deze meten gemaakt wrden, lukt dat niet in de les dan met het maar thuis. Op mijn vraag wat er dan verbeterd zu meten wrden gaf hij aan dat de leerlingen vaker vrije pdrachten meten

9 maken, pdrachten waar enige tijd verheen gaat en die zij zelf ged meten inplannen. Hiermee met in klas 1 vrzichtig begnnen wrden en dat met langzaam pgebuwd wrden zdat de leerlingen al enige ervaring hiermee hebben als ze naar de Tweede Fase gaan. Hij vnd dat de ttale huiswerkbelasting eerder mhg mest dan mlaag, maar dat er wel meer gezcht mest wrden naar mtiverende pdrachten. Hij gaf wel aan dat het niet z mest zijn dat er in de nderbuw geen pgaven meer gemaakt zuden wrden Cnclusie Op de Jacbus Fruytier Sg bestaat de indruk dat het leerrendement van huiswerk maken en/f leren veel te laag is. Het is ndzakelijk dat leerlingen een zdanige werkhuding krijgen dat zij beter vrbereid zijn p de Tweede Fase en een (eventuele) vervlgstudie aan het HBO f de universiteit waar veel meer zelfstandig werken wrdt verwacht. De vergang tussen nderbuw Hav/VWO en de Tweede Fase vr wat betreft de werkhuding is nu veel te grt. De meeste leerlingen in de nderbuw Hav/VWO ervaren dat zij veel huiswerk p krijgen. 40% van hen is gemiddeld genmen langer dan 1 uur per dag bezig met hun huiswerk. Dit kmt wel vereen met de heveelheid huiswerk die de teamdcenten pgeven: 1,4 uur per dag en met de 1,5 uur per dag die in de literatuur is terug te vinden (Geerligs & Van der Veen, 2008) (Schellekens, 1989). In de bvenbuw wrdt dit echter 2 tt 2,5 uur per dag (Geerligs & Van der Veen, 2008). De verstap van nderbuw naar bvenbuw is dan best wel grt. Dr in de nderbuw de werkbelasting p te schreven wrdt die verstap kleiner. Dit kmt k uit het interview met de decaan bvenbuw naar vren. Dat leerlingen ervaren dat zij zveel huiswerk p krijgen, heeft vral te maken met het feit dat ze dit krijgen pgelegd. Als een leerling meer te zeggen krijgt ver wat hij leert en he hij leert, zal zijn werkhuding zeker veranderen (Marzan & Miedema, 2011) en zal hij het k geen punt vinden als hij meer tijd kwijt is aan zijn huiswerk. Van het maakwerk wrdt een gedeelte alvast gemaakt in de les. Meer dan helft van de dcenten geeft hierbij aan wat er in de les gemaakt met wrden en wat er thuis gemaakt met wrden en bespreekt het huiswerk k vr, zdat de leerling weet wat er van hem wrdt verwacht. Dit is beter vr de mtivatie van de leerling, zdat hij minder kans lpt dat hij het niet snapt en de pgave dan maar laat zitten. Tch blijkt dat lang niet alle dcenten dit den. Hier kan p de Jacbus Fruytier Sg ng een slag gemaakt wrden. Het aantal praktische pdrachten dat leerlingen in de nderbuw meekrijgen als huiswerk is gering. Het huiswerk blijft veelal bij leerwerk vr tetsen en maakwerk van pgaven. De decaan adviseert juist m de leerlingen meer vrije pdrachten mee te geven, waar ze langere tijd mee bezig zijn en die ze ged meten inplannen. Hierdr leren ze zelfstandig werken. Een vaardigheid die in de Tweede Fase en k in het vervlgnderwijs van grt belang is. Op dit punt met er dus wat gaan gebeuren in de nderbuw. Kijken we nu naar wat het ttale effect is van huiswerk maken/leren in de nderbuw Hav/VWO dan zien we dat het aantal uur huiswerk ng achterlpt p het aantal uur in de Tweede Fase. De leerlingen ervaren het wel als veel, maar dat zal vral kmen drdat het pgelegd leer- en maakwerk is. Ze wrden weinig uitgedaagd met praktische pdrachten die hun interesse wekken en hun mtivatie m meer tijd aan je huiswerk te besteden mhg zal laten gaan. Het is dus zaak m hier een mslag in te maken Samenvattend Zals uit eerder genemde cnclusie blijkt, heb ik p deelvraag 1: Welk srt huiswerk wrdt dr dcenten pgegeven? nageneg geheel antwrd gekregen. Dat is namelijk iets meer maakwerk dan leerwerk en maar weinig praktische pdrachten. Ik weet alleen niet f de resultaten uit het nderzek nder de teamdcenten vereenkmen met de ttale werkelijkheid. Daar heb ik in de literatuurverkenning niets ver teruggevnden. In de literatuur wrdt wel gecnstateerd dat in praktijk de meeste dcenten het huiswerk pgeven aan het eind van de les en dan geen tijd meer besteden aan het uitleggen wat het huiswerk inhudt. In de nderzchte grep dcenten bespreekt 60% het huiswerk vr en geeft hierbij k ng aan welk maakwerk in de les en welk maakwerk huiswerk is. Cncluderend kan ik wel zeggen dat de teamdcenten ged p weg zijn, maar dat er ng wel een hele slag gemaakt kan wrden p de Jacbus Fruytier Sg. Het antwrd p deelvraag 2: Wat den de leerlingen met hun huiswerk? heb ik geheel in de literatuur terug kunnen vinden. Dan gericht p het feit dat de meeste leerlingen p een verkeerde manier met hun huiswerk bezig zijn. Het nderzek nder de leerlingen van de nderbuw Hav/VWO is meer gericht p de vraag in welke frequentie zij hun huiswerk maken/leren. En dan zien we dat 85% van de leerlingen hun huiswerk meestal tt altijd maken/leren. Zwel uit de literatuurverkenning als uit de praktijkverkenning heb ik antwrd gekregen p deze deelvraag, maar ik kan deze niet aan elkaar kppelen. Dan had ik de enquête vr de leerlingen anders p meten stellen, namelijk vanuit de psmming van Geerligs & Van der Veen (2008). Cncluderend gezegd: vanuit het praktijknderzek nder de leerlingen kan gesteld wrden dat de meeste leerlingen hun huiswerk maken/leren, maar f dat p de juiste manier is vlgens de literatuur weet ik niet. Op deelvraag 3: Welke werkbelasting is vr leerlingen gewenst, zdat ze ged vrbereid zijn p hun vervlgstudie? heb ik geheel antwrd gekregen, maar dan wel gericht p de inhud van de werkbelasting, dus niet p het cncreet aantal uren. De decaan richt zich p de inhud van de werkbelasting. Namelijk het zelfstandig kunnen werken en het inplannen

10 van grte mtiverende pdrachten. In klas 1 zu hier dan vrzichtig mee begnnen meten wrden en dan langzaam verder pbuwen in de nderbuw Hav/VWO. Ok vanuit de literatuur blijkt dat het zelfstandig leren, het in staat zijn het eigen denk- en leerprces te managen en vral verantwrdelijkheid dragen, gewenst is vr de leerling in de bvenbuw. Op deelvraag 4: He gaan dcenten met het huiswerk m? heb ik bij het nderzek nder de teamdcenten alleen antwrd gekregen p het nabespreken van het huiswerk en dan gericht p het aantal pgaven: alles f geselecteerde, en gericht p klassikaal f geselecteerde leerlingen. Hieruit kwam naar vren dat alle teamdcenten klassikaal, geselecteerde pgaven bespreken en sms ng aan een selecte grep leerlingen wat geselecteerde pgaven. In de literatuur wrden echter ng manieren gegeven p welke wijze dcenten huiswerk bespreken in de les: aan het begin van de les, halverwege de les en met welke werkvrm. Ik heb dus wel antwrd p deze deelvraag gekregen, maar vanuit een verschillende invalsheken.

11 3 Ontwikkeling van prduct 3.1. Criteria Bij de ntwikkeling van het prduct is er rekening gehuden met de vlgende criteria: 1. De leerlingen krijgen een betere werkhuding, dus wrden k echt aan het werk gezet. 2. Het ttale aantal uren dat aan het huiswerk wrdt besteed met eerder mhg dan mlaag. 3. De leerlingen meten vaker het gevel krijgen dat huiswerk k leuk kan zijn Hfdcriterium Samenvattend in het hfdcriterium: is er een prduct ntwikkeld dat de leerlingen meer zal mtiveren m meer aan de slag te gaan met het huiswerk. Daarbij met rekening gehuden wrden met het feit dat leerlingen het meest gemtiveerd zijn als ze hun kennis kunnen gebruiken in een betekenisvlle situatie (Marzan & Miedema, 2011) Prduct Het is de bedeling dat leerlingen een thuispracticum gaan uitveren. Dit practicum met dan in een, vr de leerlingen, betekenisvlle situatie geplaatst wrden. De theriestf staat vast, maar waarmee ze deze therie gaan nderzeken mgen ze zelf weten. Daarbij kan de leerling bijvrbeeld gebruik maken van zijn hbby, waardr nderzek den zelfs leuk kan zijn. Het gemaakte prduct is daarm niets anders dan een handleiding vr het maken van een ged werkplan (zie bijlage 1). De leerlingen kunnen dit werkplan gebruiken naast het, reeds bestaande, berdelingsfrmulier vr een verslag. Deze handleiding krijgen de leerlingen de eerste keer p papier uitgereikt. Daarnaast staat de handleiding elke keer weer bij de pdracht in de ELO. Tijdens de les krijgen de leerlingen te hren ver welke paragraven het practicum met gaan. Daarbij krijgen ze k te hren welke frmules ze in elk geval meten gebruiken. Daarnaast wrdt er een vrbeeld gegeven wat zij zuden kunnen nderzeken. Vervlgens is de pdracht dat zij de vlgende les weten waarver ze iets willen nderzeken. De les daarna meten zij met een werkplan kmen. Ik neem dan met de leerlingen de werkplannen dr en geef ze hier en daar ng wat tips. De rest van het werk is huiswerk. Wie ng vragen heeft, mag mailen f in de pauze langs kmen. Over de frmules, die gebruikt wrden tijdens het practicum, krijgen de leerlingen minder pdrachten uit het bek te maken. Het ttaal aantal uren dat aan huiswerk wrdt besteed zal wel mhg gaan, mdat nderzek den tijd kst. Maar ik kijk wel bewust naar de maakpdrachten uit het bek welke geschrapt kunnen wrden. Van het practicum met een verslag gemaakt wrden. Dat met vlgens de regels waarmee de leerlingen al vaker gewerkt hebben. Deze verslagen meten digitaal ingeleverd wrden via de ELO, zdat ik bij de berdeling van ieder verslag persnlijke feedback kan geven. Ieder verslag is namelijk verschillend, mdat ze elk een vr hen specifiek nderzek hebben. Hierdr kunnen ze elkaar gegevens niet kpiëren. Hun werkhuding zal verbeteren, want ze meten zelf aan het werk. Leerlingen die niet tijdig beginnen met het maken van een werkplan kunnen k geen feedback krijgen p dat werkplan en zijn daardr autmatisch meer tijd kwijt als ze tt hetzelfde resultaat willen kmen Delgrep Drdat ik zelf les geef aan twee derde klassen VWO, heb ik mijn prduct k alleen vr die klassen gemaakt. Maar het kan in alle klassen van de nderbuw HAVO/VWO gebruikt wrden. In de 1 e klas zu vlstaan kunnen wrden met 1 á 2 van zulke pdrachten per jaar. Met uiteindelijk in de 3 e klas ngeveer 4 van zulke pdrachten per jaar. Het prduct kan, zij het in iets aangepaste vrm, k vr andere vakken gebruikt wrden. Bij de taalvakken en wiskunde zal dit echter niet frequent gebruikt gaan wrden, mdat er bij deze vakken tch veel geleerd met wrden dr het efenen van pgaven Effect van het prduct Vanuit het nderzek valt p dat de leerlingen het huiswerk als veel ervaren en p het mment dat zij dat z ervaren zijn de leerlingen minder gemtiveerd en vallen de resultaten k tegen. Een vrstel zu kunnen zijn m te kijken f het huiswerk k wat minder kan, maar die ptie lijkt p vrhand al helemaal niet aan de rde te kmen. Vanuit de Tweede Fase kmen nu al teveel signalen (Weij, 2010), zie k het interview met decaan, dat de leerlingen geen gede werkhuding hebben en niet in staat zijn m zelf iets te plannen. Het ntwikkelde prduct met er vr zrgen dat de leerlingen meer gemtiveerd raken m met hun huiswerk aan de slag te gaan, drdat zij een praktische pdracht meten maken in een vr hen betekenisvlle situatie. Hierbij wrdt de lesstf zdanig in de pdracht pgenmen dat er geen andere pgaven gemaakt heven te wrden.

12 4 Evaluatienderzek 4.1. Onderzeksvraag In het evaluatienderzek naar mijn prduct heb ik de vlgende nderzeksvraag nderzcht: Is de mtivatie van de leerling tegenmen m met het huiswerk aan de slag te gaan, drdat hij pdrachten heeft gekregen die geplaatst kunnen wrden in een betekenisvlle situatie Methde Respndenten Leerlingen 3 e klas HAVO/VWO Drdat ik zelf les geef aan twee klassen 3VWO heb ik het prduct dr hen laten uitveren en evalueren. In deze klassen zitten ttaal 40 leerlingen. In deze twee klassen heb ik k de nulmeting gedaan. Het was de bedeling dat mijn cllega Natuurkunde de heer E.J. van Laar mijn prduct zu gaan uitveren bij zijn twee klassen 3Hav. In deze klassen zitten ttaal 47 leerlingen. Hij kwam echter in de knei met zijn planning en heeft er ten vanaf gezien m mijn prduct in deze peride van het schljaar uit te laten veren in zijn klassen. Hij heeft wel het plan m dit tegen het eind van het schljaar te laten uitveren. In één van deze twee klassen is echter wel de nulmeting gedaan. Daarnaast heeft hij wel een kleine pdracht, vergelijkend met mijn prduct, uit laten veren dr de beide 3Hav klassen. Cllega Natuurkunde E.J. van Laar Hij is mijn vakcach en sectieleider met wie ik steeds nauw verleg heb rndm vakdidactiek. Hij heeft mij k gevraagd m mijn prduct tijdens een sectiemiddag aan de sectie te presenteren. Teamleider nderbuw Hav/VWO drs. H.F. van Srge Omdat ik in het team nderbuw Hav/VWO zit en daar k les geef, heb ik de nderzeksvraag met hem geëvalueerd. Hij was aanwezig bij mijn presentatie van het prduct aan het team nderbuw Hav/VWO en heeft de reacties van de teamleden kunnen peilen. Team nderbuw Hav/VWO Na de presentatie in het team heb ik met enkele cllega s cntact gehad ver het prduct Dataverzameling en meetinstrumenten Om antwrd te kunnen geven p de nderzeksvraag f de mtivatie van de leerling is tegenmen m met het huiswerk aan de slag te gaan, drdat hij pdrachten heeft gekregen die geplaatst kunnen wrden in een betekenisvlle situatie, heb ik, vrdat ik het prduct ging uitveren, eerst een nulmeting gedaan dr middel van het afnemen van een vragenlijst (zie bijlage 2) nder de eerder genemde klassen. Nadat ik het prduct dr mijn twee klassen 3VWO heb laten uitveren, heb ik weer een vragenlijst afgenmen (zie bijlage 3) met dezelfde vragen als de nulmeting en als aanvulling ng 3 vragen die specifiek gaan ver de pdracht die ze hebben uitgeverd. Beide vragenlijsten zijn gericht p het huiswerk maken/leren bij Natuurkunde. Deze vragenlijsten heb ik eerst gemaakt in Wrd en daarna vraag vr vraag vergezet in het prgramma Omdat ik zveel mgelijk respns wilde, heb ik vr de dataverzameling van de leerlingen gekzen vr digitale vragenlijsten. Deze knden dr de leerlingen alleen en anniem wrden ingevuld. Bvendien zijn de gegevens van een digitaal afgenmen vragenlijst k snel te verwerken. De vragenlijsten zijn valide mdat deze anniem werd afgenmen. Hierdr is de kans p sciaal wenselijke antwrden klein. De vragenlijsten zijn betruwbaar, mdat ik de vragenlijsten zelf heb klaargezet, bij betreffende klassen heb afgenmen en zelf aan de klassen heb kunnen uitleggen waarm deze vragenlijsten werden afgenmen. Bij de nulmeting ging het echter bij vraag 1 Heveel tijd besteed je per week gemiddeld aan je huiswerk vr Natuurkunde? bij smmige leerlingen niet ged, mdat ze niet ged hadden gelezen dat het ver Natuurkunde ging. Zij dachten dat het ver al het huiswerk ging. Daarnaast ging het bij de nulmeting k niet helemaal ged bij vraag 8 Ik werk liever 1 uur aan een verslag dan 1 uur aan pgaven. Smmige leerlingen dachten het hier ging ver alle vakken en niet alleen bij Natuurkunde. Dat maakt de nulmeting iets minder betruwbaar, maar dat is p het grte geheel minder relevant. Daarnaast heb ik de vragenlijsten afgenmen bij de klassen dr wie ik het prduct heb laten uitveren. De grep is representatief vr het nderzek. Daarnaast heb ik een interview afgenmen bij mijn cllega Natuurkunde de heer E.J. van Laar. Hierbij ben ik allereerst ingegaan p de presentatie tijdens de sectiemiddag. Daarbij vnd ik het belangrijk m te weten f het prduct z is gepresenteerd dat mijn cllega s hier k echt iets mee zuden den. Daarnaast wilde ik k te weten kmen wat zijn eigen ervaringen rndm het prduct zijn. Hij heeft weliswaar geen grte pdracht aan de leerlingen gegeven maar een vrij kleine. Ik wilde graag weten p welke wijze hij dat heeft aangepakt en wat zijn ervaringen daarbij zijn en de reacties van de leerlingen. Helaas had hij geen tijd m het interview mndeling af te nemen, daarm heb ik dit gedaan dr middel van een aantal van tevren pgestelde vragen.

13 De teamleider drs. H.F. van Srge heb ik k een interview afgenmen waarin de nderzeksvraag aan bd kwam. We hebben samen het prduct geëvalueerd en k de reacties van de teamleden tijdens mijn presentatie van het prduct p de teamvergadering. Mijn prduct heb ik k gepresenteerd tijdens een teamvergadering van het team nderbuw Hav/VWO. Aan het eind van mijn presentatie heb ik mndeling wat vragen gesteld m te kijken wat zij van mijn prduct vnden. Ok in de week na de teamvergadering heb ik ng enige cntacten met mijn cllega s ver het prduct gehad Data-analyse Bij de vragenlijsten die uitgezet zijn nder de leerlingen is sprake van vr gestructureerde data. De resultaten kwamen met één druk p de knp uit het cmputerprgramma tevrschijn. Deze zijn eenvudig m te zetten naar getallen en tabellen. De resultaten van de nulmeting heb ik vergeleken met de resultaten van de vragenlijst die later is afgenmen, nadat de leerlingen het prduct hebben uitgeverd. De laatste 3 vragen van de tweede vragenlijst heb ik gebruikt m de mtivatie van de leerlingen te meten. Vraf had ik de heer E.J. van Laar een aantal vragen tegeznden die ik tijdens het interview met hem wilde bespreken. Het was de bedeling dat we het interview mndeling zuden den, maar wegens tijdgebrek van zijn kant heeft hij mij de antwrden per mail den tekmen. Van het interview met de heer Van Laar heb ik de data krt samengevat. Ok vr het interview met drs. H.F. van Srge had ik vraf een aantal vragen pgesteld. Deze heb ik per mail aan hem verznden, zdat hij zich p het gesprek kn vrbereiden. Van het gesprek heb ik een samenvatting gemaakt. In de dagen na de presentatie werd ik aangesprken dr enkele cllega s die aanwezig waren geweest bij de presentatie in het team nderbuw Hav/VWO. Deze pmerkingen heb ik samengevat Resultaten Onderzek nder leerlingen Zetten we de nulmeting en de later afgenmen vragenlijst nder de leerlingen naast elkaar dan krijgen we de vlgende resultaten: 1. Heveel tijd besteed je per week gemiddeld aan je huiswerk vr Natuurkunde? Tijd Nulmeting Latere vragenlijst < 15 minuten 45% 49% 30 minuten 42% 32% 45 minuten 9% 16% 1 uur f langer 5% 3% 2. Heveel tijd besteed je per week gemiddeld aan het leerwerk? Tijd Nulmeting Latere vragenlijst < 15 minuten 44% 51% 30 minuten 30% 27% 45 minuten 16% 14% 1 uur f langer 11% 8% 3. Heveel tijd besteed je per week gemiddeld aan het maakwerk (exclusief verslagen)? Tijd Nulmeting Latere vragenlijst < 15 minuten 59% 62% 30 minuten 30% 27% 45 minuten 5% 8% 1 uur f langer 6% 8%

14 4. Heveel tijd besteed je per week gemiddeld aan het verslag? Tijd Nulmeting Latere vragenlijst < 15 minuten 35% 27% 30 minuten 37% 51% 45 minuten 13% 14% 1 uur f langer 16% 8% 5. Het maakwerk van Natuurkunde is leuker dan van andere vakken Nulmeting Latere vragenlijst Helemaal neens 62% 46% Oneens 22% 32% Eens 16% 16% Helemaal eens 0% 5% 6. Ik zu liever Natuurkunde leren dr meer te efenen dan dr in mijn hfd te stampen Nulmeting Latere vragenlijst Helemaal neens 11% 8% Oneens 30% 24% Eens 38% 51% Helemaal eens 21% 16% 7. Natuurkunde is veral m me heen, dus ik kan bij het maken van het huiswerk me vrstellen waar het ver gaat Nulmeting Latere vragenlijst Helemaal neens 21% 19% Oneens 41% 51% Eens 37% 27% Helemaal eens 2% 3% 8. Ik werk liever 1 uur aan een verslag dan 1 uur aan pgaven Nulmeting Latere vragenlijst Helemaal neens 14% 3% Oneens 21% 16% Eens 46% 51% Helemaal eens 19% 30%

15 Bij de latere vragenlijst zijn ng 3 vragen tegevegd m de reactie te meten ver het uitveren van de praktische pdracht van het ntwikkelde prduct. De resultaten hiervan zijn als vlgt: Interview dhr. E.J. van Laar Over de presentatie p de sectiemiddag geeft hij aan dat de nderzeksresultaten niet uitgebreid werden gepresenteerd maar wel vldende, zdat iedereen het gevel kreeg dat ze er iets mee kunnen. Hij geeft k aan dat het prduct een vaste(re) plaats met krijgen in het lesprgramma en dat de cllega s hiermee iets hebben waar ze k echt mee aan de slag kunnen. Bij een 2 e klas en bij de beide 3Hav klassen heeft dhr. Van Laar het prduct k ng uitgeverd. Het was alleen in een wat beperktere mvang dan ik zelf heb gedaan bij de 3VWO klassen. Hij heeft bij de 2 e klas een nderzek laten den naar het waterverbruik thuis. En bij de 3 e klassen een nderzek naar de stralingsdsis die de leerlingen in het afgelpen jaar hebben pgelpen. Hij had hiervr een krte pdrachtbeschrijving gemaakt en dit mndeling tegelicht. Hij gaf aan dat de leerlingen het best lastig vnden wat er nu cncreet van hen verwacht werd. Hij heeft daarvr een gedeelte van het andere huiswerk laten vervallen, maar deze pdracht kstte k meer tijd. Hij had de indruk dat de leerlingen deze pdracht leuker vnden dan het maken van de pdrachten uit het bek. Over het enthusiasme van de leerlingen gaf hij aan dat hij geen enkele wanklank heeft gehrd en dat terwijl de pdracht wel meer tijd kstte. Hij cncludeerde hieruit zelf dat de leerlingen psitief waren. Hij geeft k aan dat een dcent meer tijd kwijt is vanwege de extra tijd die het kst m het ged te berdelen. Hij geeft aan het eind van het interview aan dat hij deze pdrachten vaker wilt gebruiken mdat leerlingen gemtiveerd bezig zijn en er (ngemerkt) veel van psteken.

16 Interview Henk van Srge Drs. Van Srge gaf aan dat hij het belangrijk vnd m het prduct, inclusief enkele gegevens uit het plan van aanpak, in het team te presenteren. Dit mdat het adequaat inzicht geeft in het werk van de teamleden en het m een cncrete actie vraagt. Hij gaf k aan dat ik me in de cmmunicatie rndm de presentatie ged dienstbaar, gestructureerd en inspirerend heb pgesteld. Wat de presentatie zelf betreft, gaf hij aan dat de urgentie m gebruik te maken van het prduct duidelijk aanwezig was en dat de cijfermatige nderbuwing niet in de presentatie stnd, maar gegeven werd ten daar naar gevraagd werd. Het was alleen niet helemaal helder dat het prduct het huiswerk vr Natuurkunde p deze manier in een betekenisvlle situatie plaatste. Het belang van de betekenisvlle situatie werd wel duidelijk naar vren gebracht. Hij gaf k aan dat ik de teamleden echt aan het denken heb gezet m zelf iets te gaan ntwikkelen. Hij vnd het verkmen als de start van een prces dat vraagt m verdere stappen. Tijdens de presentatie waren er enkele cllega s die hier kritisch tegenver stnden. Drs. Van Srge geeft daarvan aan dat de presentatie inspirerend was van inhud en dat de huding van deze cllega s daardr is mgebgen. Hij vnd het in zijn geheel een vriendelijke wijze van presenteren met een heldere structuur Reacties team nderbuw Hav/VWO De teamleden waren allemaal vl lf ver de presentatie p zich. Het had ze k tt denken gezet ver het huiswerk. Een cllega gaf aan dat hij anders is gaan kijken naar het huiswerk dat hij pgeeft. Vanuit hen kwam k de vraag m hier met enige regelmaat p terug te kmen, mdat zij het belangrijk vinden dat dit nderwerp actueel blijft Cnclusies Vr de ntwikkeling van het prduct had ik de vlgende criteria gesteld: 1. De leerlingen krijgen een betere werkhuding, dus wrden k echt aan het werk gezet. 2. Het ttale aantal uren dat aan het huiswerk wrdt besteed met eerder mhg dan mlaag. 3. De leerlingen meten vaker het gevel krijgen dat huiswerk k leuk kan zijn. Het gaat hierin dus allereerst m de ervaringen van de leerlingen, hierbij wil ik vral ingaan p de gestelde criteria. Daarna wil ik ingaan p de reacties van mijn cllega s en de reactie inclusief de berdeling van de pdrachtgever m van daaruit te bekijken f en welk antwrd ik gekregen heb p de nderzeksvraag. Ten sltte ga ik zelf ng in p mijn eigen ervaringen Leerlingen Dus allereerst de ervaringen van de leerlingen. Daarbij met wel meegenmen wrden dat het de bedeling was dat het nderzek zu plaatsvinden bij zwel 3Hav als 3VWO, daarbij is k de nulmeting gedaan. De tweede meting is alleen gedaan bij het VWO. Hierdr is de vergelijking van de resultaten van beide enquêtes niet helemaal betruwbaar, maar desalniettemin wel ged bruikbaar. Kijken we naar het eerste criterium dat de leerlingen een betere werkhuding meten krijgen dan vinden we dat ten eerste terug bij vraag 5 van de enquête, namelijk dat het maakwerk van Natuurkunde leuker is dan van andere vakken. Daar is een duidelijke verschuiving te zien tussen de nulmeting en de tweede meting. Leerlingen zijn psitiever ver het maakwerk van Natuurkunde gaan denken. Kijken we naar vraag 11, waarbij de leerlingen de vraag krijgen f zulke pdrachten k bij andere vakken gedaan zuden meten wrden, dan is slechts 3% het daar helemaal mee neens en 35% het mee neens. Dit staat tegenver 46% die het hiermee eens zijn en 16% die het helemaal eens is met deze vraag. Als leerlingen het huiswerk leuker zijn gaan vinden, kunnen we k cncluderen dat hun werkhuding verbeterd is. Kijken we vervlgens naar het tweede criterium dat het ttale aantal uren vr huiswerk eerder mhg met dan mlaag. Dan vinden we het antwrd vrnamelijk terug bij vraag 1 waar gevraagd wrdt naar de tijd die de leerlingen besteden aan hun huiswerk vr Natuurkunde. Hierbij wil ik wel pmerken dat bij deze vraag de leerlingen bij de nulmeting niet altijd drhadden dat het alleen m het huiswerk van Natuurkunde ging. Bij deze vraag zijn twee verschuivingen merkbaar. Het aantal leerlingen dat 30 minuten aan hun huiswerk besteedt, is van 42% naar 30% gegaan en degene die er 45 minuten aan besteden van 9% naar 16%. Meenemend het feit dat het met de nulmeting niet helemaal ged gegaan was, kan ik vrzichtig cncluderen dat de huiswerkbelasting mhg gegaan is. Het is zeker niet mlaag gegaan. Ten sltte kijken we naar het derde criterium dat de leerlingen het gevel meten krijgen dat huiswerk k leuk kan zijn. Dan zien we allereerst bij vraag 6 dat het percentage van leerlingen die liever meer efenen dan in het hfd stampen van de stf is tegenmen. Vraag 7 ging erver dat de leerlingen bij het maken van hun huiswerk zich knden vrstellen waar het ver gaat mdat Natuurkunde veral m hen heen is. Hierbij waren bij de tweede vragenlijst veel meer leerlingen het neens dan bij de nulmeting (van 62% naar 70% (helemaal)neens). Kijken we vervlgens naar vraag 9 dan is 65% van de leerlingen het helemaal eens met de stelling dat het maken van een praktische pdracht vr Natuurkunde leuker is dan pgaven maken uit het bek en 19% is het daar helemaal mee eens. Hiermee kunnen we cncluderen dat leerlingen hun huiswerk k leuk kunnen vinden.

17 Cllega s De reacties van mijn cllega s wil ik, zals eerder gezegd, leggen naar de nderzeksvraag f de mtivatie van de leerling is tegenmen m met het huiswerk aan de slag te gaan, drdat hij pdrachten heeft gekregen die geplaatst kunnen wrden in een betekenisvlle situatie. Er is maar één cllega die het prduct k daadwerkelijk heeft gebruikt, zij het in beperkte vrm. Mijn verige cllega s zijn dcenten met veel ervaring en hebben wel mijn presentatie gezien en daar hun reacties pgegeven. Deze reacties waren behrlijk psitief. Zwel vanuit het team als vanuit de sectie kwam de prep m regelmatig p dit prduct terug te kmen. De meeste cllega s hadden zelf k ideeën ver he zij hun huiswerk in een meer betekenisvlle situatie knden plaatsen. De cllega die het prduct wel gebruikt heeft, geeft aan dat de leerlingen gemtiveerd bezig waren en (ngemerkt) veel pgestken hebben. Hiermee kan ik cncluderen dat mijn cllega s vinden dat de mtivatie van leerlingen teneemt als het huiswerk in een betekenisvlle situatie geplaatst wrdt De pdrachtgever Drs. Van Srge gaf zelf aan dat er een urgentie was m het prduct k daadwerkelijk binnen het hele team te gaan gebruiken. En dat de presentatie dusdanig inspirerend was van inhud dat de kritische huding van enkele cllega s werd mgebgen in een psitieve huding. Hij vnd het belangrijk dat ik teamleden aan het werk zu zetten m iets vr zichzelf te gaan ntwikkelen en gaf k aan dat dit gelukt is. Vanuit zijn reacties kan ik cncluderen dat hij er alle vertruwen in heeft dat de mtivatie en de huding van de leerlingen zal tenemen als meer cllega s het huiswerk in een betekenisvlle situatie gaan plaatsen Eigen ervaringen Tijdens de eerste les kreeg ik veel negatieve reacties van de leerlingen. Zij vnden dat ze al z druk waren en dat ze nu ng meer werk te den hadden. Dit veranderde vrij snel in een stuk enthusiasme bij de meeste leerlingen. Een meisje die weinig met Natuurkunde had, was verbaasd dat zij de kracht die haar paard gebruikt m vanuit stilstand naar galp te versnellen, mcht nderzeken. Vrafgaand had ik een handleiding gemaakt waarmee de leerlingen een werkplan knden maken. Ik merkte dat hiervan ged gebruik gemaakt is. Tijdens de eerste les hadden bijna alle leerlingen wel een idee ver wat zij wilden nderzeken. Bij de tweede les hadden maar de helft van de leerlingen een werkplan. Achteraf had ik daar ten gelijk een sanctie p meten zetten. Bijna alle verslagen werden echter wel keurig p tijd ingeleverd. Ik had k een pzetje vr een werkplan bij hun huiswerk geplaatst. Ik kwam erachter dat ik dit pzetje in de pdracht in de ELO had meten plaatsen en niet bij het huiswerk. Het nakijken van de verslagen vreg wel veel meer aandacht en werk dan nrmaal gesprken bij een verslag. De leerlingen werken standaard met een berdelingsmdel en daar hadden ze k nu ged naar gekeken. Tch heb ik me niet altijd helemaal aan het berdelingsmdel gehuden. De verslagen verschilden namelijk erg veel van elkaar. Het mie van het berdelen in de ELO is dat er een speciaal dcument aangemaakt wrdt met alle cmmentaren en dat het cijfer autmatisch wrdt vergenmen dr het cijferprgramma. Als ik kijk naar de reacties die ik van de leerlingen kreeg en de inhud van de verslagen. Dan kan ik cncluderen dat de mtivatie van de leerlingen m hun huiswerk te maken hiermee echt is tegenmen. En dat mdat het in een, vr hen, betekenisvlle situatie is geplaatst Verbeterpunten Het frmulier vr een pzet van het werkplan heeft precies gebracht wat ik ervan verwacht had. Dus deze heft niet aangepast te wrden. De pdracht, inclusief de bijbehrende dcumenten, zal ik vrtaan p de ELO plaatsen. Vrbeeld verslagen beschikbaar stellen. Dit kan echter alleen als ver dat nderwerp al eens een verslag gemaakt is. Het vrbeeld werkplan, zeker de eerste keer, uitgebreid bespreken. Leerlingen die hun huiswerk niet gedaan hebben, diezelfde dag na laten blijven zdat ze dit direct alsng gaan den en niet achter gaan lpen Overdraagbaarheid Het idee m p deze wijze het huiswerk in een betekenisvlle situatie te plaatsen is dr iedere dcent z ver te nemen en uit te veren. Vr Natuurkunde, Scheikunde en Bilgie zijn er geen aanpassingen p het maken van een werkplan ndig. Iedere dcent zal echter zelf een vrbeeld werkplan meten maken vr een bepaalde pdracht. Dr deze werkplannen met elkaar te delen, kun je van elkaar ideeën pden. Hiervr maak ik een speciale map aan in de ELO en dit zal ik k cmmuniceren met mijn cllega s. Om cllega s te helpen met het maken van pdrachten kmen we hier

18 regelmatig in team- en sectievergaderingen p terug. Uiteindelijk gaat het hierbij niet zzeer m een dcument dat dcenten kunnen gebruiken, maar meer m een andere manier van het denken rndm huiswerk. 5 Bibligrafie Ebbens, S., & Ettekven, S. (2009). Effectief leren. Grningen: Nrdhff Uitgevers bv. Ebbens, S., & Ettekven, S. (2009). Samenwerkend leren. Grningen: Nrdhff Uitgevers. Geerligs, T., & Van der Veen, T. (2008). Lesgeven en zelfstandig leren. Assen: Kninklijke Van Grcum. Jsten, L., & Wardt, H. v. (sd). Leermtivatie van hav 4 leerlingen ten aanzien van huiswerk maken. Opgehaald van Alexandria.tue.nl: Marzan, R., & Miedema, W. (2011). Leren in 5 dimensies. Assen: Kninklijke van Grcum. McCammn, L. (2011, mei 2). Why I flipped my classrm. Opgehaald van yutube.cm: Prthuis, H. (1995). Huiswerk klassikaal bespreken. Impuls vr Natuur-Scheikunde in de basisvrming. Rsmalen, M. v. (2009). Wat maakt huiswerk nuttig? Opgehaald van Igitur Universiteitsbiblitheek: Schellekens, H. (1989). Resultaatgericht Dceren. Grningen: Nrdhff Uitgevers bv. Weij, A. T. (2010). van 3 naar 4, één-éen-tweetje. Wijk bij Duurstede: IVLOS, Universiteit Utrecht. Zuidema, E., Kerts, S., & Klein, M. d. (2008). Op weg naar zelfstandig leren. Opgehaald van Igitur Universiteitsbiblitheek:

19 Bijlage 1: Werkplan vr eigen nderzek Wat ga je nderzeken Om een ged werkplan te maken met je eerst weten wat je wilt nderzeken. Van je dcent krijg je te hren ver welke lesstf je iets gaat nderzeken. Aan de hand daarvan ga je iets bedenken wat jij zu kunnen nderzeken. Het liefst iets waar je dagelijks mee te maken hebt. Of iets wat je gewn wilt weten. Onderzeksvraag Als het ged is ben je nu in staat m zelf een nderzeksvraag te bedenken. Let erp je cnclusie is altijd het antwrd p de nderzeksvraag. Je mag dus eventueel je nderzeksvraag ng aanpassen. Materialen Bij Natuurkunde gaat het bijna altijd m iets meten en dat met behulp van frmules nderzeken. Vraag je jezelf dus eerst af welke frmules je ndig hebt. Als je dat weet dan weet je k welke grtheden je met meten. Aan de hand hiervan met je jezelf afvragen he en waarmee je de grtheden gaat meten. Maak van deze materialen netjes een verzicht. Werkwijze Bedenk vraf ged he je te werk wil gaan en schrijf dat p, de dit zveel als mgelijk stapsgewijs. Als iets lastig te meten is dan met je minimaal drie keer meten! Als je erachter kmt dat de werkwijze niet helemaal ged is, dan schrijf je dat bij de evaluatie. Verwerking meetresultaten Als je de eerste stappen ged gedaan hebt, dan is het verwerken van de meetresultaten niet z lastig meer. Geef al je meetresultaten verzichtelijk weer in een tabel en maak er eventueel een grafiek van. Zrg dat alles netjes en verzichtelijk is uitgewerkt. Iemand die niets van ju nderzek weet met precies weten he jij aan de antwrden kmt. Meetfuten neem je natuurlijk niet mee in de berekening, maar deze staan wel in de tabel. Cnclusie Is het antwrd p de nderzeksvraag. Zrg dat je dit ged beschrijft en nderbuw dit met frmules en berekeningen. Nauwkeurigheid Beschrijf z ged mgelijk waarm juw meetresultaten wel f niet helemaal betruwbaar zijn. Evaluatie Hier beschrijf je netjes met wie je hebt samengewerkt en wat er allemaal ged is gegaan. Hier beschrijf je k wat je een vlgende keer anders zu den m (eventueel) tt een beter resultaat te kmen.

20 Bijlage 2: Nulmeting leerlingen 3Hav/VWO Beste leerling, De meeste van jullie hebben nlangs al een enquête vr mij ingevuld, waarvr dank. Deze enquête gaat pnieuw ver huiswerk maar nu alleen vr het vak Natuurkunde. Bij Natuurkunde willen we, naar aanleiding van de gegevens uit de vrige enquête, wat gaan veranderen aan het huiswerk. Dat zal niet veel zijn, maar vr jullie wel merkbaar. Om de verschillen te kunnen meten, meten we eerst weten he jullie nu ver het huiswerk denken. Begin vlgend jaar D.V. den we dat ng een keer en dan kunnen we vergelijken. Vul deze enquête z eerlijk mgelijk in. Deze enquête is anniem! Alvast hartelijk dank. G. van de Bunt 1. Heveel tijd besteed je per week gemiddeld aan je huiswerk vr Natuurkunde. 2. Heveel tijd besteed je per week gemiddeld aan het leerwerk? 3. Heveel tijd besteed je per week gemiddeld aan het maakwerk (verslagen niet meegeteld)? 4. Heveel tijd besteed je per week gemiddeld aan het verslag? 5. Het maakwerk van Natuurkunde is leuker dan van andere vakken. 6. Ik zu liever Natuurkunde leren dr meer te efenen dan dr in mijn hfd te stampen. 7. Natuurkunde is veral m me heen, dus ik kan bij het maken van het huiswerk me vrstellen waar het ver gaat. 8. Ik werk liever 1 uur aan een verslag dan 1 uur aan pgaven. 15 minuten f minder 30 minuten 45 minuten 1 uur f langer 15 minuten (f minder) 30 minuten 45 minuten 1 uur f langer 15 minuten (f minder) 30 minuten 45 minuten 1 uur f langer 15 minuten (f minder) 30 minuten 45 minuten 1 uur f langer Helemaal eens Eens Oneens Helemaal neens Helemaal eens Eens Oneens Helemaal neens Helemaal eens Eens Oneens Helemaal neens Helemaal eens Eens Oneens Helemaal neens