Sneller aan werk dankzij activering van het zoeken?

Transcriptie

1 Sneller aan werk dankzij activering van het zoeken? L activation du comportement de recherche d emploi favorise-t-elle un retour plus rapide à l emploi? Studiedag Journée d étude Bart Cockx (UGent), Muriel Dejemeppe (UCL) et Bruno Van der Linden (UCL) Brussel, 24 februari février 2011, Bruxelles

2 Préambule Recherche financée par la Politique scientifique fédérale programme «Société et Avenir» Synthèse = Regards économique n 85 en français et en néerlandais Rapport final disponible en mars 2011 sur

3 La réforme de 2004: Rappel & Qu avons-nous évalué?

4 La réforme de 2004 Le Plan d Accompagnement et de Suivi des chômeurs («PAS») 1. ONEM procédure d Activation du Comportement de Recherche d emploi («ACR»/«opvolging») Objet de l évaluation 2. ONEM ACTIRIS/FOREM/VDAB renforcement de l échange d information sur la disponibilité à travailler 3. ACTIRIS/FOREM/VDAB renforcement de l accompagnement des chômeurs 4

5 La procédure ACR ( opvolging ) (pour les +25 ans) 1. «L avertissement» (après 13 mois) 2. Le 1er entretien (au moins 8 mois plus tard) Si évaluation négative : plan d action, mais pas de sanction 3. Le 2ème entretien (au moins 4 mois plus tard) Si évaluation négative : plan d action renforcé + sanction temporaire 4. Le 3ème entretien (encore au moins 4 mois plus tard) Si évaluation négative : exclusion définitive du droit aux indemnités Si évaluation positive la procédure recommence au point 2 après 12 à 15 mois 5

6 L évaluation de l ACR ( opvolging ) 1. Population analysée Chômeurs âgés de 25 à 29 ans (contrastés à 30 à 34 ans) Avertis en 2004 (juillet octobre) Trajectoire sur le marché du travail suivie jusqu en décembre Objets de l évaluation «L avertissement» o En Flandre un effet «pur» (accompagnement plus tôt) o En Wallonie et Bruxelles effet «combiné» (accompagnement spécifique pour les «avertis») Les entretiens d évaluation et les sanctions seulement en Flandre pour des raisons méthodologiques 6

7 Différences avec notre étude de 2007* information sur la destination après le chômage indemnisé (inactivité, formation, emploi et sa qualité); nombreuses et profondes extensions méthodologiques; en plus des effets de l avertissement, effets des entretiens d évaluation et des sanctions * cf. Regards économiques n 49

8 Les impacts de la lettre d avertissement 8

9 Évaluer = Comparer ce qu'il advient en présence de l ACR à ce qui serait advenu en l'absence de l ACR Ici, on évalue l impact de l ACR en comparant le taux d emploi (et autres indicateurs) de chômeurs avertis car âge légèrement < 30 ans à celui d autres non avertis car âge légèrement 30 ans

10 Effet sur la transition vers l emploi 8 mois après «l avertissement» Fraction de ceux qui ont retrouvé un emploi Flandre 50% 48% 46% 44% 42% 40% 38% 36% 34% 32% 30% 28% âge en mois au 1er juillet

11 Effet sur la transition vers l emploi 8 mois après «l avertissement» Fraction de ceux qui ont trouvé un emploi Wallonie 42% 40% 38% 36% 34% 32% 30% 28% 26% 24% 22% âge en mois (au 1er juillet 2004) 11

12 Effet sur la transition vers l emploi 8 mois après «l avertissement» Fraction de ceux qui ont trouvé un emploi Bruxelles 34% 32% 30% 28% 26% 24% 22% 20% 18% 16% 14% âge en mois (au 1er juillet 2004) 12

13 Résumé : Effet sur la transition vers l emploi 8 mois après «l avertissement» Effet pour un chômeur de 30 ans effet moyen Taux d emploi sans la politique Taux d emploi avec la politique Bruxelles 4,7% [-0,6%; 10,0%] Flandre 9,9% [5,1%; 14,8%] Wallonie 6,2% [0,1%; 12,4%] 23,3% 35,1% 28,4% 28,0% 45,0% 34,6% Note : entre crochets, l intervalle de confiance à 95% de l effet L ACR surtout efficace là où les offres d emplois sont abondantes (rappelons l accompagnement spécifique en Wallonie + à Bruxelles) 13

14 Effets hétérogènes de «l avertissement» sur la transition vers l emploi 1. Effet du niveau de diplôme (lié à disponibilité d emplois) : En Flandre : effet plus grand pour les peu scolarisés (surtout après entretiens/sanctions) En Wallonie : surtout un effet pour les très scolarisés 2. Effet du taux de chômage (lié à disponibilité d emplois) : proche de zéro là où les taux de chômage sont très élevés (Wallonie) 14

15 Effets sur la qualité d emploi de «l avertissement» 1. Plus de transitions vers emplois à salaire faible en Flandre, mais pas en Wallonie (aussi salaire plus élevé) 2. Dans les deux régions plus de transitions vers des emplois à plus courte durée (Pas nécessairement effet causal de l ACR) 15

16 Effets sur la participation aux actions de formation 8 mois après «l avertissement», chômeur de 30 ans : + 4pp en Flandre, +8pp en Wallonie, +11pp à Bruxelles accompagnement spécifique des chômeurs avertis en Wallonie et à Bruxelles. 16

17 De effecten van de gesprekken op de overgang werkloosheid werk 17

18 Doelstellingen De etappes van de opvolging /ACR evalueren De verwittiging (hierop komen we niet terug) De 2 eerste evaluatiegesprekken (+ actieplannen) Het 3de evaluatiegesprek Indicatoren: overgang naar (voltijds) werk Kwaliteit van de job op basis van het loon Ter herinnering: Gaat over verwittigingen in startfase (zomer 2004) 25 tot 29 jaar oude uitkeringsgerechtigde werklozen 18

19 Methode Geen natuurlijke vergelijkingsgroep meer voor de evaluatie van gesprekken Andere methode Structurele methode die gebruik maakt van Gegevens over de arbeidshistoriek van verwittigde werklozen met inbegrip van het loon bij tewerkstelling De theorie van het zoeken naar werk ( job-search ) Het model is geschat op basis van de gegevens over de arbeidshistoriek Het model is vervolgens gesimuleerd eenmaal met en eenmaal zonder de opvolging /ACR Verschil = Effect 19

20 Effecten (in Vlaanderen) Eerste negatieve evaluatie Vergeleken met een identieke werkloze, leidt een negatieve evaluatie + hiermee verbonden actieplan naar een 3X zo snelle overgang naar werk als de verwittiging, Maar deze negatieve evaluatie heeft betrekking op slechts 16% van de verwittigde jongeren vermits» Meer dan 60% de werkloosheid heeft verlaten vóór het 1ste gesprek» Meer dan de helft positief geëvalueerd na 1ste gesprek 20

21 Effecten (in Vlaanderen) Tweede negatieve evaluatie Vergeleken met een identieke werkloze, leidt een negatieve evaluatie + 2de actieplan + tijdelijke sanctie naar een 4X zo snelle overgang naar werk als de verwittiging Maar een 2de negatieve evaluatie heeft betrekking op slechts 3% van de verwittigde jongeren 21

22 Effecten (in Vlaanderen) Derde negatieve evaluatie Vergeleken met een identieke werkloze, leidt een negatieve evaluatie => definitieve uitsluiting naar een 3X zo snelle overgang naar werk als de verwittiging, Maar een 2de negatieve evaluatie heeft betrekking op minder dan 1% van de verwittigde jongeren 22

23 Eindresultaat 1 (Vlaanderen) Gesprekken 2 en 3 hebben nauwelijks invloed op het effect van de opvolging /ACR De essentie komt van de verwittiging en het 1ste gesprek Indien we de effecten wegen met het aandeel verwittigde personen in elke etappe van de opvolging /ACR (100% wordt verwittigd, 16% negatief geëvalueerd in 1ste gesprek, etc.), is het maximaal gemiddeld effect: +16 procentpunten om werk te vinden meer dan 90% van dit effect is zichtbaar vóór het 2de gesprek vóór elke sanctie 23

24 Uitstroom naar wat voor een job? 1. Het loon is lager dan wanneer er geen opvolging was - 5 /maand gemiddeld vóór gesprek 1-20 /maand gemiddeld tussen gesprek 1 en 2-30 /maand gemiddeld daarna (dwz -2,2% netto) Maar extra inkomen ten gevolge van de snellere overgang naar werk is groter 2. In vorig deel wezen we op mogelijke tewerkstelling van kortere duur 24

25 Eindresultaat 2 (Vlaanderen) 1. Indien we rekening houden met tewerkstellings- en looneffecten, effecten op de kosten van het zoeken en verhoogde risico op een sanctie, daalt het verwachte inkomen van een verwittigde werkloze gemiddeld met 5 /maand 2. Voor de overheid is de netto baat gemiddeld per werkloze 14 /maand, saldo van: Minder lange uitbetaling van werkloosheidsuitkeringen Het leefloon uitbetaald indien gesanctioneerd Meer sociale bijdragen en belastingen op extra arbeidsinkomen De kostprijs van de opvolging (in essentie de gesprekken) Extrapolatie: netto winst van 9 voor elke verwittigde persoon in België = 0,4% van de kost van de uitkeringen 25

26 Globale Beschrijvende Statistieken 26

27 Belang van de opvolging /ACR: maandelijks aantal deelnemers/uvw 4,0% 3,5% 3,0% Aver2ssement E1 2,5% E2 2,0% E3 Eval. nég. 1,5% Eval. nég. (E2 ou E3) 1,0% 0,5% 0,0%

28 ? PAS = verklaring van de daling van de werkloosheid (2004 8)? Plan van de Begeleiding en Opvolging van de werklozen (PAS) = opvolging /ACR + versterkte begeleiding door de gewestelijke arbeidsdiensten Relatie tussen het aantal uitkeringsgerechtigde werkzoekende (UVW) en economische conjunctuur statisch dynamisch Werkgelegenheid en werkloosheid reageren met vertraging op conjunctuurveranderingen UVW na juli 2004:? effect van PAS of van goede conjunctuur vóór start van PAS en na

29 1ste etappe schat volgende relatie voor de periode jan juni 2004 = vóór de PAS: UVWt=f(Seizoen, UVWt-1,, UVWt-12, NBBt,, NBBt-12)+foutt 2de etappe voorspel het aantal UVW s voor de periode juli 2004 dec = na de PAS op basis van geschatte conjuncturele effecten (1ste etappe) de waargenomen evolutie over deze periode van de conjunctuurindicator van de NBB Indien waargenomen < (>) voorspeld aantal minder (meer) werklozen dan verwacht + (-) effect van het PAS 29

30 Aantal (UVW s) van minder dan 30 jaar Nombre observé significativement sign plus élevé que celui prédit observé prédit démarrage PAS JULI 2004 Dec

31 Conclusies Ongeacht leeftijd of gewest, geen enkel significant verschil tussen 2 reeksen wijst op een positief effect van de PAS Deze analyse evaluatie van effecten van PAS Reden : PAS niet enige gebeurtenis sinds 2004 Contradictie met voorgaande evaluaties? Nee Belangrijke individuele effecten op overgang naar werk voor doelgroep van opvolging impliceert niet dat er een belangrijk effect is op macro-economische niveau Belangrijkste reden: doelgroep is niet zo groot pag. 31

32 De «opvolging»/acr belangrijke oorzaak van de stijging van het aantal sancties? Sancties =complexe materie & zeer diverse redenen Wat volgt Evalueert niet het effect van de opvolging /ACR op de overgang van uitkeringsgerechtigde werkloosheid naar sanctionering Beschrijft beknopt de evolutie van het aantal sancties tussen et het aandeel daarvan in het kader van de opvolging 32

33 Sterke toename van het aantal sancties in België 1. In 2009, veroorzaakte de "opvolging" iets minder uitsluitingen dan "artikel 80 33

34 Aantal sancties voor onbepaalde duur volgens motief 34

35 Sterke toename van het aantal sancties in België 2. Globale evolutie ( ) globale aantal sancties sterk gestegen is (X 2,5)» in België» in alle Gewesten (vooral in Wallonië) sancties in het kader van de "opvolging" een groeiend maar beperkt aandeel (in %, maar 30% in Wallonië) in het globale aantal sancties 3. Waarom? samenwerkingsakkoord van 2004 : verbeterde overdracht van informatie tussen de gewestelijke arbeidsdiensten koppeling van informatie van de diverse instellingen van de Sociale Zekerheid 35

36 Gemiddeld totaal aantal sancties in verhouding tot het totaal aantal UVW s pag. 36

37 Gemiddeld maandelijks aantal sancties in het kader van de «opvolging»/acr in verhouding tot het totaal aantal UVW s pag. 37

38 Recommandations pag. 38

39 Points de départ 1. Evaluations ci-dessus 2. Littérature internationale et nationale 3. Problème fondamental d incitation : Le chômeur exerce moins d effort de recherche et accepte moins d offres d emploi qu il n est souhaitable du point de vue de la collectivité Contrôle efforts de recherche + disponibilité des chômeurs contrepartie nécessaire d une spécificité belge = principe d indemnisation des chômeurs pour une durée illimitée 39

40 Réformer l ACR 1. effet net positif souhaitable d étendre politique: 1. Commencer la procédure plus tôt que 13 mois 2. Raccourcir le délai avant le premier entretien Sur l extension aux + de 50? Etude ne permet pas trancher 2. Encore renforcer l objectivité des entretiens d évaluation 3. Pour chômeurs cumulant handicaps commencer par une aide en profondeur avant d appliquer l ACR. 40

41 Régionalisation du contrôle? N est pas le sujet de nos travaux Mais nous avons aussi réfléchi sur cette question dans d autres travaux On ne fuit donc pas la question 41

42 En résumé 1. Rationnel de donner aux Régions la mission du contrôle: info et décisions à un même niveau 2. Oui MAIS 42

43 En résumé 2. Oui MAIS a) Conflit par rapport aux tâches des conseillers régionaux: conseil, contrôle et sanction b) «Externalités budgétaires» Donc : requiert une responsabilité financière des Régions pas simple à mettre en œuvre! the devil is in the details 3. Plus sur ce sujet? Re-Bel e-book 2 Avril