gemeente Haaren 'M E II II 1111 til IIII

Transcriptie

1 Haaren Hejyc Esch Biezer ir nor tc gemeente Haaren 'M E II II 1111 til IIII Provincie Noord-Brabant T.a.v. College van Gedeputeerde Staten Postbus MC 's-hertogenbosch Uw kenmerk Behandeld door :. Uw brief van : 20 mei 2016 Bijlagen Ons kenmerk : U1T2016/49579/1K Datum : Zaaknummer : Z06473 (bij beantwoording vermelden) Verzonden d.d. : Onderwerp : Toekomst Haaren Mariska Wolfs 3 augustus AUG Geacht College, Inleiding Op 20 mei ontvingen wij uw brief over `(Veer)krachtig bestuur: de stand van zaken en hoe verder'. In 2014 verzocht u alle Brabantse gemeenten om een visie op te stellen over de eigen bestuurlijke toekomst. In onze brief van 2 juni informeerden wij u over de door de raad vastgestelde visie over de bestuurlijke en organisatorische toekomst van onze gemeente, en het proces en onafhankelijk onderzoek dat daaraan ten grondslag lag. In de betreffende brief nodigden wij u tevens uit om aan te geven hoe u aan kijkt tegen ontwikkelingen in de regio en bij buurgemeenten voor zover dit relevant is voor de toekomst van de gemeente Haaren. Van een aantal voor de gemeente Haaren relevante gemeenten ontbrak op de peildatum van 17 mei 2016 immers nog inzicht in de visie (Vught) of was nog onvoldoende duidelijk of de ingezette ambtelijke fusie of samenwerking leidt tot de gewenste bestuurskracht (Boxtel St. Michielsgestel en Goirle- Hilvarenbeek-Oisterwijk). Vandaar dat wij u in onze brief van 2 juni tevens verzochten om alsnog in te gaan op onze eerdere uitnodiging om met ons in overleg te treden. Bestuurlijk overleg Gedeputeerde Spierings Op 20 juli jongstleden vond een bestuurlijk overleg met Gedeputeerde Spierings plaats. Onderwerp van gesprek vormde de visie van de gemeente Haaren op haar bestuurlijke en organisatorische toekomst. Na een interactief proces nam de gemeenteraad op 21 april een besluit over de toekomst van de gemeente Haaren. De raad stelde als toekomstperspectief vast, dat de gemeente opsplitst op het moment, dat voor alle dorpen een toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing voorhanden is. Voordat definitieve besluitvorming plaatsvindt worden eerst de inwoners geraadpleegd. De raad sprak uit dat bij de opsplitsing het draagvlak bij de inwoners een belangrijk onderdeel is. Gedeputeerde Spierings sprak van een moedig besluit van de raad van de gemeente Haaren. Inhoudelijk ging de Gedeputeerde in het geheel niet in op het raadsbesluit, het proces van onderop of het onderliggend onafhankelijk onderzoek van WagenaarHoes. Wel gaf de Gedeputeerde aan dat het college van Gedeputeerde Staten het betreurde dat de gemeenteraad geen datum voor de opsplitsing had vastgesteld. Vandaar dat het college van Gedeputeerde Staten van mening is dat er een procesbegeleider moet worden aangesteld om te komen tot een concrete datum voor de opsplitsing. Ondanks meerdere pogingen kreeg het college tijdens het gesprek geen antwoord op de vraag hoe het college van Gedeputeerde Staten aankijkt tegen de ontwikkelingen in de regio en in het bijzonder bij de buurgemeenten voor zover dit relevant is voor de toekomst van de gemeente Haaren. Noch wilde de Gedeputeerde zich uitlaten of het college van Gedeputeerde Staten, met het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Haaren, van mening is dat in de Mgr. Bekkersplein 2 Postbus ZG HAAREN Telefoonnummer IBANnr. NL66BNGH BTVVnr. N gemeente@haaren.n1

2 betreffende buurgemeenten ook eerst een proces van onderop dient plaats te vinden waarbij de inwoners van de beoogde fusiegemeenten zich kunnen uitspreken over de bestuurlijke en organisatorische toekomst van hun gemeente gevolgd door een raadsbesluit in de buurgemeenten, voordat uberhaupt sprake kan zijn van definitieve besluitvorming over de toekomst van Haaren. Bij zijn werkbezoek aan onze gemeente liet de Commissaris van de Koning zich immers erg positief uit over het proces van onderop dat ten grondslag lag aan de besluitvorming van onze raad. Tijdens datzelfde werkbezoek sprak de Commissaris van de Koning ook meerdere malen uit dat de raad, als hoogste orgaan van de gemeente, gaat over de toekomst van de gemeente. Besluitvorming door de gemeenteraad Het is immers de gemeenteraad die democratisch gelegitimeerd is om besluiten te nemen over de toekomst van de gemeente Haaren, en de weg daar naartoe. In dat licht bezien is het college voornemens om op 13 oktober een voorstel inzake dit dossier aan de raad aan te bieden. Duidelijkheid gewenst Om de raad goed te kunnen adviseren is het cruciaal dat het college duidelijkheid krijgt van het college van Gedeputeerde Staten. Onderschrijft het college van Gedeputeerde Staten de uitkomsten van het onafhankelijk onderzoek van WagenaarHoes? Respecteert het college van Gedeputeerde Staten het besluit van de gemeenteraad dat er pas sprake kan zijn van een opsplitsing als er voor ieder dorp een toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing (zoals beschreven in het onderzoek van WagenaarHoes) voorhanden is? Wat is het standpunt van het college van Gedeputeerde Staten inzake de ontwikkelingen in de regio en in het bijzonder bij de buurgemeenten voor zover dit relevant is voor de toekomst van de gemeente Haaren? Is het college van Gedeputeerde Staten van mening dat in de betreffende buurgemeenten ook eerst een proces van onderop dient plaats te vinden waarbij de inwoners van de beoogde fusiegemeenten zich kunnen uitspreken over de bestuurlijke en organisatorische toekomst van hun gemeente, dat vervolgens wordt geformaliseerd door een raadsbesluit? Behoort de gemeente Haaren volgens het college van Gedeputeerde Staten tot de 22 gemeenten als bedoeld in de motie die Provinciale Staten op 15 juli hebben aangenomen? Ten aanzien van de door het college van Gedeputeerde Staten beoogde procesbegeleider zou het college graag meer duidelijkheid krijgen over wat u hierbij precies voor ogen heeft. Hoe vindt het selectieproces van de procesbegeleider plaats? Wie is opdrachtgever van de beoogde procesbegeleider? Wat is de opdracht van de beoogde procesbegeleider? Aan wie rapporteert de beoogde procesbegeleider? Het college hecht enorm aan een zorgvuldige advisering en besluitvorming in dit dossier. Om voor de raadsvergadering van 13 oktober een voorstel voor te bereiden, dient het college uiterlijk 29 augustus te beschikken over de antwoorden op bovenstaande vragen. U zult begrijpen dat behandeling in de raad van 13 oktober anders onmogelijk wordt. Meer informatie Als u nog vragen heeft, neem dan contact op met secretaris Joan van den Akker. Hij is te bereiken via telefoonnummer of via bssc@haaren.nl. Met vriendelijke groet, burgemeeste -en w ho ns Akker Jean et e wijn burg-van d r V burgemeest UlT2016/49579/1K 2

3 gemeente haaren II II !',1 li I 1111 het College van Gedeputeerde Staten Postbus MC 's-hertogenbosch Uw kenmerk : Behandeld door : Karin de Haan-Vonk Uw brief van : 17 mei 2016 Bijlagen : 6 Ons kenmerk : U1T2016/47210/RS Datum : 2 juni 2016 Zaaknummer : Z06473 (bij beantwoording vermelden) Verzonden d.d. Onderwerp - 6 JUN 2016 : (Veer)Krachtig Bestuur: stand van zaken en hoe samen verder Geachte college, Op 20 mei ontvingen wij uw brief over (Veer)krachtig bestuur: de stand van zaken en hoe verder'. In 2014 verzocht u alle Brabantse gemeenten om een visie op te stellen over de eigen bestuurlijke toekomst. Graag informeren wij u met deze brief over het resultaat van de visie- en besluitvorming, zoals deze in de gemeente Haaren plaatsvond. Inleiding U vroeg het totale spectrum aan bestuursvormen in ogenschouw te nemen van voortzetting van de huidige situatie, (vernieuwende) vormen van intergemeentelijke samenwerking tot en met bestuurlijke fusie. Via twee lijnen gaven wij invulling aan uw verzoek; namelijk binnen het verband van 'Vijf van de Meierij en door het proces over de bestuurlijke en organisatorische toekomst van de gemeente Haaren. Op beiden gaan wij in het vervolg in. Vijf van de Meierij Mede op uw initiatief hebben de gemeenten Boxtel,'s-Hertogenbosch, St. Michielsgestel, Vught en Haaren de toekomstagenda 'Kansen voor Vijf van de Meierij' opgesteld. Onderwijs, Ondernemers en maatschappelijke organisaties betrokken we daarbij. Verheugd nemen wij kennis van uw positieve reactie. Verdere uitwerking van de acties is een logisch en noodzakelijk vervolg al dan niet in de vorm van een uitvoeringsagenda. Bestuurlijke en organisatorische toekomst Haaren Visie Na een onafhankelijk onderzoek en een interactief proces besloot de gemeenteraad op 21 april om als toekomstperspectief vast te stellen, dat de gemeente opsplitst op het moment dat voor alle dorpen een toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing voorhanden is (bijlage 1). Met toekomstbestendigheid bedoelen we dat er oplossingen gekozen warden die uitsluiten dat binnen enkele jaren na opsplitsing van de gemeente Haaren opnieuw een discussie over de toekomst moet worden gevoerd. Wij vinden het geen gewaagde veronderstelling, dat het risico bestaat dat gemeenten van rond de inwoners op termijn zullen verdwijnen. Bij bestuurskracht wordt gekeken of een gemeente in staat is de taken goed uit te voeren. Voordat definitieve besluitvorming plaatsvindt worden eerst de inwoners geraadpleegd. Bij de opsplitsing is draagvlak bij de inwoners een belangrijk onderdeel. Daarmee sloot de raad het traject toekomst bestuur en organisatie op een duidelijke manier af en gaf men bovendien kaders mee voor het vervolg. Mgr. Bekkersplein 2 " Postbus 44 «, 5076 ZG HAAREN Telefoonnummer IBANnr. NL668NGH BTWnr. NL gemeente@haaren.n1

4 Onafhankelijk onderzoek De discussie voerden we inhoudelijk op basis van een onafhankelijk en deskundig onderzoek van bureau WagenaarHoes. De onderzochte scenario's omvatten het door u beoogde- totale spectrum aan bestuursvormen. Daarbij werden 3 hoofdlijnen onderscheiden: Haaren zelfstandig, herindeling en opsplitsing. De onderzoeksresultaten treft u als bijlage 2 aan Proces We kozen voor een zeer interactief proces. Een brede klankbordgroep adviseerde over de communicatie. Inwoners werden op meerdere manieren geïnformeerd over en betrokken bij het proces. Er werd een lijst van scenario's en van toetsingscriteria opgesteld. Inwoners werd de mogelijkheid geboden hierop aanvullingen te doen. De vraag stond centraal wat gaan we onderzoeken en hoe? in de tweede fase werden 36 scenario's aan de hand van de vastgestelde criteria onderzocht. De onderzoeksresultaten werden gepresenteerd. Tijdens inwonersbijeenkomsten per dorp en op het Internetforum konden inwoners meedenken. Beoogd werd het proces af te sluiten met een brede raadpleging. Op 28 januari besloot de raad geen raadplegend referendum te organiseren met betrekking tot de toekomst van de gemeente Haaren. Het besluit van 21 april 2016 voorziet in een raadpleging op termijn. U duidt het proces als roerig. Wij sluiten ons daarbij aan in die zin, dat inwoners, belangengroeperingen, buurgemeenten en college- en raadsleden in een transparant proces een zeer open discussie met elkaar voerden over de bestuurlijke en organisatorische toekomst van de gemeente Haaren. Discussies over dilemma's als zelfstandig blijven, nu opsplitsen of op termijn en hoe invulling te geven aan een brede raadpleging zijn niet uit de weg gegaan. Besluitvorming vond plaats door het orgaan dat daartoe democratisch gelegitimeerd is: de gemeenteraad van Haaren. Vervolg U stelt, dat de toekomstvisies geen doel op zich zijn, maar een belangrijke tussenstap vormen om te komen tot een constructief (sub)regionaal vervolgproces, waarin gemeenten samen afspraken maken over hun bestuurlijke toekomst. Een toekomstbestendige bestuurlijke inrichting die recht doet aan de grote opgaven die op Brabant afkomen en tegelijkertijd het democratisch gehalte van het openbaar bestuur versterkt. U schetst in de brief en bijlage een uitgebreid beeld van de ontwikkelingen in een aantal gemeenten of samenwerkingsverbanden van gemeenten. U plaatst daarbij ook de nodige vraagtekens en kanttekeningen, onder meer of sommige samenwerkingsverbanden wel antwoord kunnen geven op grote maatschappelijke vraagstukken en/of ambtelijke fusie leidt tot de gewenste bestuurskracht. Het moment waarop de opsplitsing van de gemeente Haaren zich zal voltrekken is afhankelijk van de keuzen van de gemeente Haaren zelf en ontwikkelingen elders. Er is sprake van een complex proces waarbij agenda's en tijdlijnen van diverse gemeenten, provincie en het Rijk op elkaar afgestemd moeten worden. Het onderzoek van WagenaarHoes wees uit, dat we er als gemeente goed voorstaan. De gemeente is financieel gezond en het is er goed wonen. Er zijn geen sociale, ruimtelijke of economische opgaven die het nu noodzakelijk maken de gemeente op te splitsen. Dat brengt ons op het volgende. Hoe kijkt u als provincie aan tegen ontwikkelingen in de regio en bij buurgemeenten voor zover dit relevant is voor de toekomst van de gemeente Haaren? Van een aantal voor de gemeente Haaren relevante gemeenten ontbreekt op de peildatum van 17 mei 2016 nog inzicht in de visie (Vught) of is onvoldoende duidelijk of de ingezette ambtelijke fusie of samenwerking leidt tot de gewenste bestuurskracht (Boxtel- St. Michielsgestel en Goirle- Hilvarenbeek-Oisterwijk). Wij gaan aan de slag met de kaders die de raad ons meegaf: blijf in gesprek met en volg actief de ontwikkelingen in buurgemeenten en bij de provincie. UlT2016/47210/RS 2

5 De opgave is om op het juiste moment in actie te komen. Wij rekenen er daarom op dat u alsnog in wilt gaan op onze eerdere uitnodiging om met ons in overleg te treden zodat we uitvoering kunnen geven aan het raadsbesluit en een bijdrage leveren aan een toekomstbestendige en bestuurskrachtige inrichting van het openbaar bestuur in dit deel van Brabant. Meer informatie Heeft u nog vragen? Neemt u dan contact op met Astrid Goijaarts, te bereiken via of via gemeente@ haaren. nl. Met vriendelijke groet, burgemee ter en wet -d-én Akker aris r. LLu\;. Jeann lk,zwij7feriburg-van dei( Vliet, burgemeester j U1T2016/47210/RS 3

6 TOELICHTING OP DE SCORES VAN DE SCENARIO'S In het onderzoek naar de toekomst van de gemeente Haaren worden 36 scenario's bekeken. Hiervoor worden tien criteria per scenario gebruikt. Dat betekent in totaal 360 "uitspraken" over scenario's: over elk scenario tien. Wij proberen dat zo overzichtelijk mogelijk te maken. In de tabel vindt u daarom beknopte informatie over alle afzonderlijke scenario's. Hieronder vindt u meer uitleg over hoe u deze informatie moet lezen en hoe tot bepaalde in de tabel getrokken conclusies is gekomen. Opmerkingen vooraf: Het onderzoek is uitgevoerd door WagenaarHoes Organisatieadvies. Het college van B&W en de gemeenteraad zijn niet betrokken geweest bij het 'scoren' van de scenario's. de gemeenteraad heeft de criteria vastgesteld. Niet voor alle criteria is adequate informatie te vinden, die kan leiden tot een duidelijk oordeel per scenario. De uiteindelijke weging is aan de gemeenteraad, die een besluit zal nemen over de volgende stap. CRITERIUM 1: DRAAGVLAK BIJ DE INWONERS Hiermee wordt bedoeld of een scenario op instemming kan rekenen bij inwoners van (de dorpen van) de gemeente Haaren. Dit is nu nog niet onderzocht en gebeurt in twee stappen. In deze fase door de inwonersavonden en online reactiemogelijkheden, waarbij het gaat om de motivatie van inwoners bij hun mening over de toekomst, de hoofdlijnen (zelfstandigheid, herindelen en opsplitsen) en in de volgende fase via een omvangrijke raadpleging van de bevolking waarbij inwoners hun oordeel kunnen uitspreken. CRITERIUM 2: DRAAGVLAK IN DE REGIO Hiermee wordt bedoeld wat de gemeenten in de regio, die wij noemen in de scenario's, van het scenario vinden. Dit is belangrijk om te weten omdat voor alle mogelijkheden geldt dat de medewerking van een of meer van de buurgemeenten nodig is. Het is bijvoorbeeld moeilijker te gaan samenwerken of te gaan herindelen met een gemeente die dat niet wil dan met een gemeente die dit wel wil. Ten behoeve van dit criterium hebben de fractievoorzitters van de gemeente Haaren gesproken met hun collega's van de gemeente Boxtel, Oisterwijk, Tilburg en Vught. Voor wat betreft de andere gemeenten is gebruik gemaakt van openbare bronnen om het draagvlak te toetsen (bijvoorbeeld begrotingen, coalitieprogramma's en visiedocumenten). Hieronder is per gemeente opgenomen wat de standpunten zijn. Boxtel Hoofdlijn 1: zelfstandigheid Haaren in combinatie met samenwerking. Boxtel ziet Haaren graag meedoen aan de ambtelijke fusie die Boxtel met de gemeente Sint-Michielsgestel is aangegaan. Hoofdlijn 2 en 3: Herindeling en opsplitsing. De ambtelijke fusie van Boxtel, Sint- Michielsgestel en wellicht ook Haaren kan wat Boxtel betreft op termijn leiden tot een herindeling. Graag wil men in Boxtel de hele gemeente Haaren bij zo'n herindeling betrekken maar ook delen van de gemeente zijn welkom. Goirle Hoofdlijn 1: zelfstandigheid Haaren in combinatie met samenwerking. Goirle werkt nu ambtelijk samen met Hilvarenbeek en Oisterwijk. Het is ons niet bekend of deelname van Haaren aan deze samenwerking voor Goirle bespreekbaar is. Hoofdlijn 2 en 3: herindeling en opsplitsing. Goirle kiest voor zelfstandigheid. Er is dus geen draagvlak voor herindeling en opsplitsing. TOELICHTING SCORES PAGINA 1 VAN 13

7 's-hertogenbosch Hoofdlijn 1: zelfstandigheid Haaren in combinatie met samenwerking. Ambtelijke samenwerking ziet de gemeente niet als een goede oplossing voor de problemen van gemeenten. Hoofdlijn 2 en 3: herindeling en opsplitsing. 's-hertogenbosch is voorstander van de vorming van grotere gemeenten omdat die volgens deze gemeente beter in staat zijn grote vraagstukken aan te pakken. Er zijn geen specifieke uitspraken over Haaren bekend. Heusden Hoofdlijn 1: zelfstandigheid Haaren in combinatie met samenwerking. Heusden werkt ambtelijk samen met Loon op Zand en Waalwijk. Het is ons niet bekend of deelname van Haaren aan deze samenwerking voor Neusden bespreekbaar is. Hoofdlijn 2 en 3: herindeling en opsplitsing. De gemeente Heusden wil zelfstandig blijven. Er is geen draagvlak voor herindeling of opsplitsing. Hilvarenbeek Hoofdlijn 1: zelfstandigheid Haaren in combinatie met samenwerking. Hilvarenbeek werkt nu ambtelijk samen met Goirle en Oisterwijk. Het is ons niet bekend of deelname van Haaren aan deze samenwerking voor Hilvarenbeek bespreekbaar is. Hoofdlijn 2 en 3: herindeling en opsplitsing. Hilvarenbeek kiest voor zelfstandigheid. Er is geen draagvlak voor herindeling of opsplitsing. Oirschot De gemeente heeft een in 2013 vastgestelde visie op intergemeentelijke samenwerking. Daarin staat dat men zich als zelfstandige gemeente richt op samenwerking in de regio Eindhoven. Dit betekent dat er in Oirschot geen draagvlak is voor samenwerking, herindeling of opsplitsing waarin Oirschot te maken krijgt met Haaren. Oisterwijk Hoofdlijn 1: zelfstandigheid Haaren in combinatie met samenwerking. Oisterwijk werkt ambtelijk samen met Hilvarenbeek en Goirle. De deur staat open voor andere opties, maar wel altijd in combinatie met gemeenten uit de regio Hart van Brabant (waaronder Hilvarenbeek, Goirle en Tilburg). Dit betekent dat het draagvlak voor scenario's waarin Haaren samenwerkt met Oisterwijk, in Oisterwijk hoog is. Hoofdlijn 2 en 3: herindeling en opsplitsing. Oisterwijk wil zo lang mogelijk zelfstandig blijven. Het dorp Haaren is georiënteerd op Oisterwijk; een opsplitsing waarbij het dorp Haaren en eventueel ook Biezenmortel samen met Oisterwijk verder gaan ziet men in Oisterwijk als logischer dan de gehele gemeente Haaren met Oisterwijk samen. Dit betekent dat het draagvlak voor scenario's waarin Oisterwijk samengaat met een deel van de gemeente Haaren (dorpen Haaren en Biezenmortel) hoog is. Sint-Michielsgestel Hoofdlijn 1: Zelfstandigheid Haaren in combinatie met samenwerking. Er is wel draagvlak voor deelname van Haaren aan de ambtelijke fusie tussen Sint-Michielsgestel en Boxtel, maar niet voor andere scenario's van samenwerking. Hoofdlijn 2 en 3: Herindeling en opsplitsing. Sint-Michielsgestel wil een zelfstandige gemeente blijven. Er is geen draagvlak voor herindeling of opsplitsing. Tilburg In Tilburg twijfelt men of het "kleine" Haaren wel zelfstandig kan blijven. Als het gaat om herindelen of opsplitsen, dan staat Tilburg hier open voor. TOELICHTING SCORES PAGINA 2 VAN 13

8 Vught Hoofdlijn 1: zelfstandigheid Haaren in combinatie met samenwerking. Er is in Vught geen draagvlak voor ambtelijke samenwerkingsconstructies. Hoofdlijn 2 en 3: herindeling en opsplitsing. Vught wil zelfstandig blijven. Een eventuele aansluiting van Helvoirt en Esch is mogelijk voor Vught. Op langere termijn is wellicht een grotere herindeling mogelijk, bijvoorbeeld Vught-Boxtel-Haaren. De combinatie Haaren, Vught, Oisterwijk ziet men in Vught niet zitten. CRITERIUM 3: OMVANG PASSEND BIJ TAKEN Hiermee wordt bedoeld of de gemeente in een scenario groot genoeg is om de taken te kunnen uitvoeren. Wat komt uit het onderzoek? In de regio is sprake van een aantal ingewikkelde taken. Samenwerking tussen stad en platteland, samenwerken in het sociaal domein, ontwikkeling "groen" en "vrijetijdseconomie", "agrifood" en mobiliteit en Infrastructuur. Verder heeft elke gemeente opgaven op het gebied van de leefbaarheid van de dorpen. Om die taken goed uit te kunnen voeren zijn stevige organisaties nodig. De landelijke tendens is dat een gemeentelijke organisatie voor minimaal inwoners moet werken om een belangrijk deel van de taken zelf goed uit te kunnen voeren. Dit zien we zowel bij intensieve ambtelijke samenwerkingsverbanden die recent tot stand zijn gekomen als bij recente en komende herindelingen. Het merendeel hiervan leidt tot een schaal van meer dan inwoners. Slechts een enkele gemeentelijke herindeling van de afgelopen jaren leidde tot een kleinere schaal. Op basis hiervan is het oordeel over scenario's waarin de genoemde gemeenten bij elkaar opgeteld:...minder dan inwoners hebben: niet passend bij de taken tussen de en inwoners hebben: deels passend bij de taken...meer dan inwoners hebben: passend bij de taken De score op dit criterium heeft grote overeenkomsten met die op criterium 8. Meer informatie over de scores per scenario vindt u bij criterium 8. CRITERIUM 4: ONDERLINGE SAMENHANG Hiermee wordt bedoeld de vraag of er tussen de gemeenten en/of dorpen binnen een gemeente of samenwerkingsverband sprake van een samenhang op cultureel, sociaal, economisch en geografisch vlak. Wat komt uit het onderzoek? Een aspect van de onderlinge samenhang is de maatschappelijke oriëntatie. Die is hieronder als apart criterium benoemd. Op deze plaats kijken we vooral of er in een scenario sprake is van een samenhang in de opgaven waar de gemeente in het scenario voor staat. Als we kijken naar de verschillende potentiële partners voor samenwerking, herindeling en opsplitsing, dan zien we dat Haaren met elke partner wel een vorm van samenhang in de opgaven, maar ook verschillen in opgaven heeft. Als bron hiervoor gebruiken we het onderzoek dat Elsevier jaarlijks uitvoert naar de kwaliteit van gemeenten en waar met een mix van objectieve indicatoren (bijvoorbeeld misdaadcijfers, nabijheid van sportvoorzieningen) en subjectieve indicatoren (door inwoners ervaren veiligheid, sociale samenhang) een oordeel over gemeenten wordt geveld. Per gemeente levert dit in vergelijking met Haaren het volgende beeld op: TOELICHTING SCORES PAGINA 3 VAN 13

9 Boxtel: Boxtel heeft een hoger voorzieningenniveaul dan Haaren maar scoort aanzienlijk lager dan Haaren op zowel de groene en blauwe kwaliteit2 als op het leefklimaat. Goirle: heeft een hoger voorzieningenniveau dan Haaren maar is verder in hoge mate vergelijkbaar Heusden: heeft een hoger voorzieningenniveau dan Haaren maar scoort aanzienlijk lager dan Haaren op zowel de groene en blauwe kwaliteit als op het leefklimaat Hilvarenbeek: is in hoge mate vergelijkbaar met Haaren Oirschot: is in hoge mate vergelijkbaar met Haaren Oistervvijk: heeft een hoger voorzieningenniveau dan Haaren, scoort lager dan Haaren op rust en ruimte3 en aanzienlijk lager dan Haaren op het leefklimaat4. Sint-Michielsgestel: is in hoge mate vergelijkbaar met Haaren Vught: heeft een hoger voorzieningenniveau dan Haaren, scoort lager op rust en ruimte en aanzienlijk lager op leefklimaat. 's-hertogenbosch en Tilburg hebben als grote steden uiteraard een heel ander profiel dan alle omliggende gemeenten, met een hoog voorzieningenniveau maar lage scores op groene en blauwe kwaliteit, rust en ruimte en leefklimaat.. Bij de verschillende combinaties van gemeenten in de scenario's hebben wij aan de hand van het bovenstaande overzicht een oordeel gegeven over de onderlinge samenhang. CRITERIUM 5: MAATSCHAPPELIJKE ORIËNTATIE Hiermee wordt bedoeld hoe inwoners in een bepaald scenario zich bewegen in de regio. Dat gaat bijvoorbeeld over waar inwoners werken, recreëren en hun boodschappen doen. In opdracht van de provincie is onderzoek gedaan naar hoe inwoners van alle gemeenten in de provincie zich bewegen voor werk, recreatie, boodschappen etc (periode ). Hieruit blijkt dat de gemeenten waaraan inwoners van de gemeente Haaren de meeste bezoeken brengen, de gemeenten Tilburg en Den Bosch zijn. Er wordt ook een trend weergegeven: aan welke gemeenten neemt het aantal bezoeken af, vergeleken met de periode ? Kijkend per categorie (alle categorieën zijn opgenomen) zien we dat inwoners van Haaren zich als volgt bewegen: Werk: meeste bezoeken aan Den Bosch en Tilburg (trend: aantal bezoeken aan Den Bosch neemt toe) Winkelen: meeste bezoeken aan Boxtel en Oisterwijk (trend: aantal bezoeken aan Tilburg en Boxtel neemt toe) Sociaal-recreatief: meeste bezoeken aan Tilburg en Vught (trend: aantal bezoeken aan Boxtel neemt toe) Visite-logeren: meeste bezoeken aan Tilburg en Boxtel (trend: aantal bezoeken aan Sint-Michielsgestel en Tilburg neemt toe) Als we kijken waar bezoekers van de gemeente Haaren vandaan komen, dan zien we het volgende: Indicatoren voorzieningen waaronder scholen, nabijheid en verscheidenheid winkelaanbod, nabijheid diverse zorgvoorzieningen waaronder huisarts, nabijheid en verscheidenheid sportvoorzieningen, nabijheid rijksmonumenten, nabijheid culturele aanbod, nabijheid ziekenhuis, hogeschool, universiteit 2 Indicatoren nabijheid en verscheidenheid dagrecreatie, afstand tot strand en binnenwater, nabijheid van bos en natuur 3 Indicator o.a. bevolkingsdichtheid Indicatoren contact met de buren en vrijwilligerswerk, geregistreerde vernielingen en drugsmisdrijven, Aantal aangiften en veiligheidsgevoel, beoordeling door inwoners van verkeersveiligheid, verhouding verschillende inkomensgroepen TOELICHTING SCORES PAGINA 4 VAN 13

10 Werk en sociaal-recreatief: meeste bezoeken aan de gemeente Haaren door inwoners van Tilburg en Vught Winkelen: geen duidelijk beeld; kleine aantallen bezoekers vanuit andere gemeenten Visite-logeren: meeste bezoeken aan de gemeente Haaren door inwoners van Tilburg en Oisterwijk Oriëntatie verschilt per dorp De oriëntatie per dorp is in het bovengenoemde onderzoek niet onderzocht, maar wel in het kader van de dorpsontwikkelingsplannen van Daaruit kwam het volgende beeld per dorp: Biezenmortel: gericht op Udenhout (Tilburg) Esch: gericht op Boxtel, Vught en 's-hertogenbosch Dorp Haaren: gericht op Oisterwijk en Vught Helvoirt: gericht op Vught en Oisterwijk De onderzoeksgegevens van het provinciale onderzoek matchen niet geheel met de uitkomsten van de bovenstaande enquête. De meeste bezoeken van inwoners van de gemeente Haaren aan andere gemeenten vinden plaats aan de gemeenten Tilburg en Den Bosch. Wij gaan er daarom vanuit dat het dorp Haaren naast de bovengenoemde oriëntatie op Oisterwijk en Vught ook een oriëntatie op Tilburg heeft, conform de uitkomsten van het provinciale onderzoek. Verder gaan wij ervan uit dat inwoners van Helvoirt en Esch meer op Den Bosch georiënteerd zijn. Oriëntatie van de andere betrokken gemeenten Hieronder is telkens benoemd aan welke gemeenten de inwoners uit de gemeenten uit ons onderzoek de meeste bezoeken aan afleggen. Inwoners van Boxtel: meeste bezoeken aan Den Bosch, Best en Eindhoven Inwoners van Goirle: meeste bezoeken aan Breda en Tilburg Inwoners van Tilburg, meeste bezoeken aan Gilze en Rijen, Breda Inwoners van Neusden: meeste bezoeken aan Den Bosch, Tilburg, Waalwijk Inwoners van Hilvarenbeek: meeste bezoeken aan Tilburg, Oisterwijk Inwoners van Oisterwijk: meeste bezoeken aan Tilburg, Eindhoven Inwoners van Vught: meeste bezoeken aan Den Bosch, Tilburg en Haaren Inwoners van Den Bosch: veel bezoeken aan alle omliggende gemeenten en andere grote steden (vooral Tilburg, Eindhoven, Oss) Inwoners van Oirschot: meeste bezoeken aan Best, Eindhoven, Tilburg Inwoners van Sint-Michielsgestel: meeste bezoeken aan Den Bosch, Vught en Schijndel Inwoners van Tilburg: veel bezoeken aan alle omliggende gemeenten en andere grote steden (vooral Breda, Den Bosch, Eindhoven) Wat komt uit het onderzoek? Maatschappelijke oriëntatie in de scenario's waarin Haaren zelfstandig blijft of als geheel gaat herindelen Grofweg heeft de gemeente Haaren zowel een oriëntatie op het (zuid)westen (Oisterwijk, Tilburg) als op het (noord)oosten (Vught, Boxtel, Den Bosch). Dit betekent dat wij scenario's waarin de gemeente samenwerkt óf als geheel herindeelt richting het (zuid) westen óf (noord)oosten laag scoren op maatschappelijke oriëntatie. Scenario's waarin zowel west als oost betrokken zijn scoren wij ook laag. Zo hebben Oisterwijk en Vught bijvoorbeeld geen oriëntatie op elkaar. Maatschappelijke oriëntatie in de scenario's waarin Haaren wordt opgesplitst TOELICHTING SCORES PAGINA 5 VAN 13

11 Bij veel scenario's waarin Haaren wordt opgesplitst gaan de dorpen samen met gemeenten waarop ze georiënteerd zijn. Die scoren dus vanuit Haaren bezien hoog op maatschappelijke oriëntatie. Echter niet alle opsplitsingsscenario's scoren hoog. Zo zijn er scenario's waarin Oirschot is opgenomen. Oirschot is georiënteerd op Best en Eindhoven. Het gaat dus niet alleen om de vraag of de oriëntatie "klopt" vanuit Haaren, maar vanuit alle gemeenten in het scenario. Daarbij zal duidelijk zijn, dat een grotere stad nooit gericht zal zijn op een naastgelegen dorp. Zo is de gerichtheid van Biezenmortel op Tilburg sterk. Maar omgekeerd niet. Toch vinden wij dan dat er in een scenario waarin Biezenmortel naar Tilburg sprake is van een hoge score op maatschappelijke oriëntatie. CRITERIUM 6: BESTUURSKRACHT & VITALITEIT Hiermee wordt de vraag bedoeld of een gemeente in een scenario voldoende (slag)kracht heeft om zijn taken goed uit te voeren en of ze financieel gezond is. Wat de taken van de gemeente in een scenario zijn liggen voor een deel vast: elke gemeente heeft dezelfde wettelijke taken. Maar daarnaast kan per scenario verschillen welke andere taken de gemeente heeft. Wat komt uit het onderzoek? Bestuurskracht gaat over de kracht van bestuur én organisatie en over de financiële situatie van een gemeente. Kracht van bestuur en organisatie Deze moeten de taken goed uit kunnen voeren. Dit heeft voor een deel met schaal te maken (zie criterium 3). Voor een ander deel heeft het ermee te maken of de gemeente een duidelijke opgave of focus heeft. Een duidelijke opgave maakt het makkelijker om de energie binnen gemeentebestuur en organisatie te richten. Die opgave kan bijvoorbeeld zijn: Een groene woongemeente worden of blijven Een gemeente zijn die zich richt op een bepaald type bedrijvigheid Een gemeente met een centrumfunctie waarbij de aantrekkelijkheid van dat centrum de belangrijkste opgave is. Dit beoordelen wij aan de hand van de onderlinge samenhang (criterium 4). Als wij een sterke samenhang zien, denken wij dat een bestuurskrachtige gemeente kan ontstaan. Wij zien tussen de gemeenten die betrokken zijn in het onderzoek een aantal grote verschillen. Die verschillen zullen van betekenis zijn als er sprake is van samenwerking, herindeling of opsplitsing. Wij hebben de scenario's daarbij met de volgende blik gescoord: Scenario's waarin steden betrokken zijn (Tilburg, 's-hertogenbosch) bieden wat ons betreft goede kansen op een hoge bestuurskracht. Alle grote steden hebben grote problemen. Denk bijvoorbeeld aan werkloosheid en criminaliteit. Maar ze bieden ook altijd kansen: een grote stad is in staat tot een sterke belangenbehartiging in de provincie en in Den Haag. Hier kan het omliggende platteland van profiteren. Wij zien de laatste jaren ook een beweging op gang komen waarbij kleinere plattelandsgemeenten "met plezier" onderdeel gaan uitmaken van de grotere stad, bijvoorbeeld rondom Venlo en Leeuwarden, maar ook dichterbij huis met de opsplitsing van Maasdonk richting Oss en richting Den Bosch. De belangrijke opgave om stad en ommeland van elkaar te laten profiteren en elkaar te laten versterken kan vanuit verschillende gemeenten gebeuren, maar wij denken dat het absoluut voordelen voor de bestuurskracht biedt dit vanuit een grotere gemeente te doen die bestaat uit stad en ommeland. Bij de samenvoeging van plattelandsgemeenten (zo noemen wij voor het gemak alle andere gemeenten in het onderzoek) is voor ons bij de beoordeling van de TOELICHTING SCORES PAGINA 6 VAN 13

12 bestuurskracht een belangrijke vraag wat de gemeenten nu precies bindt, behalve dat ze allemaal landelijk zijn. Wat zijn nu de centrale opgaven in deze gemeenten? Hier zien wij toch wel forse verschillen tussen de plattelandsgemeenten waardoor in veel van deze scenario's niet scherp is waar de gemeente zich primair op richt: o Vught en Oisterwijk zijn gemeenten met een hoog voorzieningenniveau die als opgave hebben hun aantrekkelijkheid in stand te houden of te vergroten o Goirle, Hilvarenbeek, Oirschot en Sint-Michielsgestel zijn sterk vergelijkbaar. Ze koppelen hoge scores op groene en blauwe kwaliteit en erg hoge scores op leefklimaat aan elkaar en hebben de opgave juist die kenmerken te behouden en in stand te houden o Boxtel, Vught en Oisterwijk wijken af door lage scores op leefklimaat; zij hebben grotere opgaven dan de anderen op zaken als gevoel van saamhorigheid, overlast- en misdaadbestrijding. Er is sprake van scenario's waarin plattelandsgemeenten samengaan zonder dat er een duidelijk fysiek focuspunt in de gemeente is. Als voorbeeld kan dienen een herindeling tussen Haaren, Vught en Oisterwijk. Wij zien aan de rand van die nieuwe gemeente twee heel sterke kernen met een hoog voorzieningenniveau, waarin geen duidelijke hiërarchie te maken is. Wij schatten in dat het moeilijk is tot een heldere toekomstagenda voor zo'n gemeente te komen en zien dat als een risico voor de bestuurskracht. Verder is een risico voor de bestuurskracht het verdienvermogen van grote plattelandsgemeenten: weinig inwoners gespreid over een groot gebied betekent dat het lastig is de kosten voor het onderhouden van dat gebied te dekken. De scenario's voor samenwerking hebben alle een hoge potentie als het gaat om bestuurskracht. Echter samenwerking kan ook veel energie kosten. Het is daarom niet op voorhand te zeggen welk effect samenwerking op de bestuurskracht heeft, tenzij er sprake is van een heldere vorm van samenwerking die bewezen resultaten elders heeft. Daarom zijn de scenario's voor samenwerking gescoord, met uitzondering van de ambtelijke fusie Haaren-Boxtel-Sint- Michielsgestel. Dit is de enige van de vier samenwerkingsscenario's waarin al sprake is van een duidelijk concept, namelijk dat van een ambtelijke fusie. Hiermee zijn al de nodige positieve ervaringen opgedaan in Nederland waar het gaat om het versterken van de bestuurskracht. Die scoren wij daarom hoog op bestuurskracht. Financiële positie Wij hebben de huidige financiële positie van elke gemeente in het onderzoek beoordeeld (zie criterium 10). Deze zegt iets, maar niet alles over de financiële positie van een (nieuwe) gemeente in een scenario. We concluderen dat het in elk scenario mogelijk is tot een financieel gezonde gemeente te komen, op basis van hoe de gemeenten in het onderzoek er nu voorstaan. Er zijn geen gemeenten die grote financiële problemen kennen. CRITERIUM 7: REGIONALE SAMENHANG EN EVENWICHT In elke regio is er sprake van meerdere gemeenten. Bij herindelingen van gemeenten is het onwenselijk dat er problemen ontstaan voor andere gemeenten. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als er bij een herindeling een aantal grotere gemeenten ontstaan en één kleine gemeente doet niet mee. Dat is misschien wel een goede oplossing voor de gemeenten die herindelen, maar niet voor de gemeente die niet meedoet. Wat komt uit het onderzoek? TOELICHTING SCORES PAGINA 7 VAN 13

13 Op dit moment zijn er geen herindelingsplannen in de regio. Geen van de gemeenten die betrokken zijn in dit onderzoek, is bezig met een soortgelijk traject als de gemeente Haaren. Dit betekent dat als Haaren kiest voor zelfstandigheid, de regionale samenhang niet verandert. De regio bestaat nu uit grote steden en een groen middengebied, waarin er verschillende kleine tot middelgrote gemeenten zijn. Een aantal opsplitsingen hebben maar een beperkt effect op de regionale samenhang. Dit geldt voor opsplitsingen waarbij een of twee dorpen van de gemeente Haaren samengaan met één buurgemeente. Bijvoorbeeld Biezenmortel-Tilburg, Oistenvijk-dorp Haaren, Helvoirt-Vught en Esch-Boxtel. De gemeente Haaren verdwijnt dan, maar de verhoudingen blijven verder gelijk: een aantal grote steden in de regio met een groen middengebied met middelgrote gemeenten. Bij opsplitsingen en herindelingen waarbij meerdere gemeenten betrokken worden, veranderen de verhoudingen wél. Daarbij zijn er twee hoofdlijnen te zien: scenario's met een of meer grotere plattelandsgemeenten (zonder grote steden) en scenario's met grotere gemeenten met een combinatie van stad en platteland. Hierbij is in het kader van de regionale samenhang van belang dat er geen gemeenten "overblijven". Wij hebben de opsplitsingsscenario's niet gescoord op regionale samenhang, omdat die vraag alleen beantwoord kan worden voor de combinatie van opsplitsingsscenario's. Zo is een scenario dorpen Haaren en Biezenmortel met Oisterwijk alleen te beoordelen op regionale samenhang als je ook weet wat er dan aan de oostkant van de gemeente gebeurt met Helvoirt en Esch. CRITERIUM 8: TOEKOMSTBESTENDIGHEID Problemen waar de gemeente nu mee kampt moeten in het scenario goed opgelost kunnen worden. Maar ook de problemen van de komende jaren moeten kunnen worden opgelost. Het is namelijk niet de bedoeling dat binnen enkele jaren een nieuwe discussie over de toekomst van de gemeente gevoerd moet worden. Wij vinden een scenario toekomstbestendig als de (nieuwe) gemeente in dat scenario naar verwachting minimaal tien jaar vooruit kan. Daarbij kijken we ook naar de termijn waarop een scenario naar verwachting gerealiseerd kan worden. Wat komt uit het onderzoek? Wij hebben hierboven bij criterium 3 geschreven dat ook kleine gemeenten in principe in staat kunnen zijn hun taken goed uit te voeren, mits zij stevige samenwerkingsverbanden aangaan. Dat neemt niet weg dat wij van mening zijn dat een herindeling of een opsplitsing een goede keuze kan zijn. Bij het criterium toekomstbestendigheid kijken we daarbij of de nieuwe gemeente die ontstaat of het samenwerkingsverband naar verwachting langere tijd vooruit kan, zonder dat opnieuw de discussie over een herindeling of samenwerking zal worden gevoerd. Dit is belangrijk, omdat het "bouwen" van een duurzame samenwerking, een herindeling of opsplitsing een intensief traject is. De nieuwe gemeente of gemeenten die "gebouwd" wordt of worden, moet(en) minimaal tien jaar vooruit kunnen om deze investering te rechtvaardigen. We hanteren hierbij dezelfde maatstaf als bij het criterium omvang passend bij taken. Dit betekent dat we drie categorieën onderscheiden: Minder dan inwoners: niet toekomstbestendig, tenzij er duurzame samenwerkingsverbanden zijn aangegaan Tussen de en inwoners hebben: toekomstbestendigheid twijfelachtig, tenzij er duurzame samenwerkingsverbanden zijn aangegaan. Een nieuwe discussie over opschaling binnen enkele jaren is waarschijnlijk. Meer dan inwoners: toekomstbestendig. De gemeenten kan in dit scenario minimaal tien jaar vooruit. Met het oog op het bovenstaande scoren wij de scenario's in hoofdlijn 1, met uitzondering van het scenario ambtelijke fusie Haaren-Boxtel-Sint-Michielsgestel. Die laatste scoren wij hoog omdat dit inmiddels een bewezen duurzame vorm van TOELICHTING SCORES PAGINA 8 VAN 13

14 samenwerking is. Een risico daarbij is wel dat Boxtel een bestuurlijke herindeling niet uitsluit. Dit kan de toekomstbestendigheid in gevaar brengen. De andere scenario's op het gebied van samenwerking zijn nog onvoldoende uitgewerkt om een oordeel te kunnen vellen over de toekomstbestendigheid. De scenario's in hoofdlijn 2 (herindeling als gehele gemeente) zijn vrijwel allemaal toekomstbestendig volgens de bovenstaande definitie. De scenario's in hoofdlijn 3 (opsplitsing) laten een wisselend beeld zien. Een groot deel is toekomstbestendig. Echter voor de "kleinere" opsplitsingen waarbij de dorpen van Haaren worden toegevoegd aan verschillende buurgemeenten geldt, dat de toekomstbestendigheid afhankelijk is van samenwerkingsverbanden die de betreffende gemeenten aan zullen gaan. Zo is de combinatie dorp Haaren Oisterwijk alleen toekomstbestendig als Oisterwijk er in slaagt een duurzame samenwerking aan te gaan met bijvoorbeeld Goirle en Hilvarenbeek. Deze twee gemeenten hebben aangegeven een eventueel samengaan van (een deel van) de gemeente Haaren met Oisterwijk niet als een belemmering te zien voor de samenwerking tussen die drie gemeenten. CRITERIUM 9: DEMOCRATISCHE LEGITIMATIE Worden inwoners van een gemeente betrokken bij plannen en besluiten van de gemeente en kunnen ze volgen hoe de gemeente tot besluiten komt? Wat komt uit het onderzoek? De invloed van inwoners op het democratische proces is voor iedere gemeente belangrijk, net zo goed als dat voor iedere gemeente belangrijk is dat inwoners kunnen volgen hoe besluiten worden genomen. Daarbij zien we twee tegengestelde bewegingen: Kleinere gemeenten scoren vaak beter dan grotere op betrokkenheid van inwoners bij de lokale politiek. Inwoners kennen hun bestuurders, die goed bereikbaar en makkelijk benaderbaar zijn. De opkomst bij verkiezingen is ook hoger dan in grotere gemeenten. Dat zien we ook bij de gemeenten die betrokken zijn in dit onderzoek. Alle plattelandsgemeenten uit het onderzoek hebben een opkomst van tussen de 50% en 60%. Tilburg heeft een opkomst van 44% en Den Bosch van 40%. Grotere gemeenten hebben minder dan kleinere gemeenten te maken met samenwerkingsverbanden waaraan bevoegdheden worden overgedragen. Als zij wel bevoegdheden hebben overgedragen, dan hebben zij in de samenwerkingsverbanden een grotere zeggenschap dan kleinere gemeenten. Vanuit dit perspectief scoren grotere gemeenten beter op democratische legitimatie. Dit is echter door kleinere gemeenten goed te ondervangen door duidelijke afspraken te maken over de bevoegdheden. De wijze waarop democratische legitimatie vorm krijgt in een (nieuwe) gemeente, is verder afhankelijk van keuzen die de nieuw te vormen gemeente maakt. Komen er als er een nieuwe gemeente komt bijvoorbeeld dorpsraden met een eigen budget? Kiest de (nieuwe) gemeente voor nieuwe, moderne inspraak- en participatievormen zoals bij de G1000-initiatieven? Besteedt de (nieuwe) gemeente veel taken uit of probeert ze juist zo veel mogelijk taken zelf uit te voeren? Het zijn allemaal vragen die bepalen hoe de democratische legitimatie uiteindelijk scoort. Voor de scores in het onderzoek betekent dit, dat we de scenario's in hoofdlijn 1, waarbij Haaren zelfstandig blijft, hoog scoren op democratische legitimatie. De scenario's in de hoofdlijnen 2 en 3 waarin er sprake blijft van kleine tot middelgrote gemeenten (minder dan inwoners) scoren we ook hoog. Overige scenario's scoren we. CRITERIUM 10: GEVOLGEN VOOR INWONERS TOELICHTING SCORES PAGINA 9 VAN 13

15 Hierbij is de vraag wat de invloed van een scenario is op de voorzieningen en de leefbaarheid per dorp, nu en op de langere termijn. Hier vallen ook de financiële consequenties voor inwoners onder en de betrokkenheid of bereikbaarheid van bestuurders voor inwoners en omgekeerd. Wat komt uit het onderzoek? De drie hoofdlijnen (zelfstandigheid, herindeling, opsplitsing) hebben verschillende soorten gevolgen voor inwoners. Inwoners hebben op verschillende manieren met de gemeente te maken. We noemen een aantal belangrijke zaken: Dienstverlening: bijvoorbeeld paspoort en rijbewijs, afvalinzameling Ruimtelijke ordening: bijvoorbeeld bouwvergunning, evenementenvergunning, onderhoud van wegen en onderhoud van het groen in de gemeente Zorg: bijvoorbeeld wet maatschappelijke ondersteuning, leerlingenvervoer Sport en cultuur: bijvoorbeeld door subsidies voor sportverenigingen en evenementen en bouwen of onderhouden van accommodaties, zoals dorpshuizen Belastingen: inwoners betalen gemeentelijke belastingen We zien voor de drie hoofdlijnen verschillende gevolgen voor inwoners. Hoofdlijn 1: Haaren zelfstandig Wat kunnen we niet zeggen over de toekomst als Haaren zelfstandig blijft? Als de gemeente kiest voor zelfstandigheid, dan lijkt misschien of alles hetzelfde blijft. Dat weten we echter niet. Er zijn geen garanties over de toekomst. Blijft het huidige subsidiebeleid in stand? Houden ouderen dezelfde rechten en voorzieningen als het om zorg gaat? Het zijn zaken waar geen enkele gemeente garanties over kan geven die verder gaan dan enkele jaren. Dat komt ten eerste, omdat omstandigheden kunnen wijzigen. Dit hebben we de afgelopen jaren met de financiele crisis gezien. Die leidde ertoe dat ook gemeenten (veel) minder te besteden kregen en flink moesten bezuinigen. Dat had (bijna) niemand voorspeld. Het komt ten tweede omdat we een democratie hebben. Een (nieuwe) gemeenteraad kan altijd besluiten dat het beter is om het beleid te wijzigen. Bijvoorbeeld omdat uit de verkiezingsuitslag bleek dat veel inwoners een andere koers willen. Wat kunnen we wel zeggen over de toekomst als Haaren zelfstandig blijft? De gemeente Haaren staat er financieel goed voor. Dat betekent dat er voor zover nu te overzien geen financiële noodzaak is voor grote veranderingen de komende jaren. Het kan altijd zijn dat omstandigheden wijzigen. Als de gemeente het beleid op gebieden als dienstverlening, ruimtelijke ordening, zorg, sport en cultuur of belastingen wil veranderen, dan loopt dat via de gemeenteraad van de gemeente Haaren. De inwoner kan dan bij de gemeente Haaren terecht om invloed uit te oefenen op die verandering. Verder is duidelijk dat het gemeentehuis op dezelfde plaats blijft staan als de gemeente Haaren zelfstandig blijft. De afstand tot het gemeentehuis blijft dus voor iedereen hetzelfde. Conclusies over de gevolgen voor inwoners van hoofdlijn 1: Haaren zelfstandig Op basis van het bovenstaande komen wij tot de conclusie dat de scenario's waarin Haaren zelfstandig blijft geen positieve of negatieve gevolgen hebben voor inwoners ten opzichte van nu. Dit geldt zowel voor de voorzieningen voor inwoners, het beleid als de lokale lasten. Hoofdlijn 2 en 3: herindeling en opsplitsing van de gemeente Haaren Wat kunnen we niet zeggen over de toekomst als de gemeente Haaren gaat herindelen? TOELICHTING SCORES PAGINA 10 VAN 13

16 Als de gemeente Haaren gaat herindelen, dan houden de gemeente Haaren en de gemeenten waar Haaren mee samengaat op te bestaan. De gemeenten die ophouden te bestaan, gaan samen bepalen hoe de nieuwe gemeente eruit gaat zien. Zij gaan in gesprek om het beleid van de nieuwe gemeente te bepalen op het gebied van dienstverlening, ruimtelijke ordening, zorg, sport en cultuur en belastingen. Soms zal dit heel makkelijk zijn, omdat de gemeenten die ophouden precies hetzelfde beleid hebben. Als er verschillen zijn, dan is dit lastiger. Er mogen bijvoorbeeld binnen de nieuwe gemeenten geen verschillen zijn in hoeveel belasting men betaalt of wat de regels zijn om een subsidie te krijgen. Daar moeten de gemeenten dan met elkaar over gaan onderhandelen. Daarom zijn er geen garanties te geven over wat de gevolgen zijn van een herindeling of opsplitsing van de gemeente Haaren op het gebied van dienstverlening, ruimtelijke ordening, zorg, sport en cultuur en belastingen. Er is natuurlijk een zichtbaar gevolg van een herindeling of opsplitsing, namelijk dat het gemeentehuis mogelijk op een andere plek komt. Maar ook dat is niet zeker. Pas op het moment dat een besluit is genomen over een herindeling, voeren de betrokken gemeenten de discussie over de plaats van het gemeentehuis. Als de gemeente gaat opsplitsen dan zal de gemeente Haaren ook gaan onderhandelen over het beleid van de andere gemeente om ervoor te zorgen dat de belangrijkste punten voor de inwoners van de dorpen een plek krijgen in hun nieuwe gemeente. Van te voren is niet te zeggen in hoeverre dat zal lukken. Wat kunnen we wel zeggen over de toekomst als de gemeente Haaren gaat herindelen of opsplitsen? We kunnen zeggen dat de gemeente Haaren, die ophoudt te bestaan bij een herindeling of een opsplitsing, met de andere gemeente(n) in het scenario gaat onderhandelen over het beleid op het gebied van dienstverlening, ruimtelijke ordening, zorg, sport en cultuur, belastingen. Hoewel we niet weten wat de uitkomst is van die onderhandeling, kunnen we er wel iets over zeggen door te kijken naar drie zaken: 1. De financiële situatie per gemeente in de huidige situatie 2. De lokale lasten per gemeente in de huidige situatie 3. Onderzoeken naar de effecten van herindelingen voor inwoners 1. Financiële gezondheid per gemeente Als gemeenten die samengaan financieel gezond zijn, levert dat een betere financiële basis op voor de nieuwe gemeente dan als dat niet zo is. Die gezonde financiële basis kan dan bijvoorbeeld gebruikt worden voor de instandhouding van voorzieningen, subsidies, wegonderhoud, groen etc. In de tabel verderop wordt een oordeel uitgesproken over de financiële gezondheid per gemeente. 2. Lokale lasten per gemeente in de huidige situatie Als er een nieuwe gemeente ontstaat, dan moeten de lasten worden geharmoniseerd. Immers, onder gelijke omstandigheden moet iedereen in de gemeente hetzelfde betalen, of deze inwoners nu vroeger in de gemeente Haaren woonde, of bijvoorbeeld in de gemeente Oisterwijk of Vught (als Haaren daarmee samengaat). De kans is daarbij groot dat de lokale lasten naar het gemiddelde bewegen. We geven hieronder een oordeel per gemeente over de financiële situatie aan de hand van kerncijfers. Daarbij merken we op, dat de lokale lasten in Haaren niet zijn gecorrigeerd voor de relatief hoge huizenprijzen in Haaren. TOELICHTING SCORES PAGINA 11 VAN 13

17 GEMEENTE LOKALE LASTEN MEERPERSOONS- HUISHOUDEN 2015* OPMERKINGEN OORDEEL FINANCIELE GEZONDHEID Boxtel 805,- Verhoging OZB aangekondigd Gezond maar minder sterk dan Haaren Goirle C 812,- Gezond maar minder sterk dan Haaren Haaren 899,- Gezond Heusden C 647,- extra geraamde verhoging van de OZB-opbrengst meer dan 20% Gezond maar minder sterk dan Haaren OORDEEL LOKALE LASTEN Lager dan Haaren Lager dan Haaren Veel lager dan Haaren Hilvarenbeek C 780,- Gezond maar minder Lager dan Haaren sterk dan Haaren Oirschot 878,- Gezond, vrijwel gelijk Gelijk aan Haaren aan Haaren Oisterwijk 821,- Gezond maar minder Lager dan Haaren sterk dan Haaren 'S- Hertogenbosch 676,- Gezond Veel lager dan Haaren Sint-Michielsgestel 706,- Aangekondigde verhoging OZB van Gezond maar minder sterk dan Haaren Veel lager dan Haaren 22% in drie jaar Tilburg 702,- Gezond maar minder sterk dan Haaren Veel lager dan Haaren Vught 890,- Extra verhoging OZB van 1% per jaar gedurende 9 jaar Gezond maar minder sterk dan Haaren Gelijk aan Haaren *Dit zijn de opgetelde bedragen van: Het OZB-tarief in de betreffende gemeente vermenigvuldigd met de gemiddelde woningwaarde van een huis in de gemeente Haaren Rioolheffing van de betreffende gemeente voor een meerpersoonshuishouden Reinigingsheffing van de betreffende gemeente voor een meerpersoonshuishouden TOELICHTING SCORES PAGINA 12 VAN 13

18 3. Effecten van herindelingen volgens onderzoek Tot slot kunnen we kijken naar wat er is gebeurd in gemeenten die eerder zijn heringedeeld5. Uit onderzoek blijken de volgende effecten van herindelingen voor inwoners: Herindelingen leveren geen vermindering van uitgaven op. o Een grote gemeente is per inwoner niet goedkoper of duurder dan een kleine gemeente. o Of de gemeenten die samengaan wel of niet op elkaar "lijken" (bijvoorbeeld op het gebied van voorzieningen) of juist niet op elkaar "lijken" maakt hierbij niet uit: er is geen sprake van vermindering van uitgaven. o Het aantal gemeenten dat samengaat is ook niet van invloed op de uitgaven. Er is geen duidelijk effect op de dienstverlening. Het is niet te zeggen of deze verbetert of minder wordt als de gemeente groter wordt. Uit onderzoek blijkt dat herindelingen geen gevolgen hebben voor het voorzieningenniveau: dat wordt niet beter of slechter. Het is bijvoorbeeld niet gebleken uit onderzoek dat voorzieningen zoals dorpshuizen of sportvelden worden gesloten als gevolg van een herindeling. Conclusies over de gevolgen voor inwoners van hoofdlijnen 2 en 3: herindeling en opsplitsing van de gemeente Haaren Een belangrijke conclusie is dat de gevolgen onzeker zijn, omdat die altijd een resultaat zullen zijn van de onderhandeling tussen de betrokken gemeenten. Uit onderzoek blijkt dat de gevolgen voor inwoners over het algemeen beperkt zijn. Gezien de specifieke situatie in deze regio achten wij de volgende gevolgen voor inwoners waarschijnlijk: Doordat de lokale lasten in Haaren relatief hoog zijn, is de kans relatief groot dat bij herindelingen en opsplitsingen de lasten (iets) omlaag gaan Doordat Haaren financieel net wat gezonder is dan de meeste buurgemeenten, stijgt de kans dat na een herindeling of opsplitsing er ingrepen in het voorzieningenniveau moeten worden gedaan of dat bij tegenvallers een (extra) belastingverhoging noodzakelijk is. 5 Bronnen: o Herindelingen gewogen, Fraanje c.s., 2008 o Processen en effecten van herindeling, Beerepoot c.s., 2009 o "Geen grotere doelmatigheid door herindeling gemeenten, Allers en Geertsema, aticheid%20d00r%20herinde11ng%20qemeenten.pdf o Size and local democracy, Denters c.s., 2014 o Hoe groot is groot genoeg, presentatie Bas Denters, Den Haag, 17 april 2015 TOELICHTING SCORES PAGINA 13 VAN 13

19 SAMENVATTING RESULTATEN ONDERZOEK In het onderzoek zijn 36 scenario's beoordeeld op negen criteria. Voor de invulling van het eerste criterium, draagvlak onder de inwoners, is gebruik gemaakt van inwonersbijeenkomsten en een online forum. De 36 scenario's zijn individueel gescoord. Daarbij zijn er drie dimensies te onderscheiden: Burgerperspectief: (criteria draagvlak bij inwoners, maatschappelijke oriëntatie en gevolgen voor inwoners). Bestuurskrachtperspectief: (criteria: omvang passend bij taken, interne samenhang, bestuurskracht en vitaliteit, regionale samenhang, toekomstbestendigheid). Perspectief overige gemeenten (criterium: draagvlak in de regio). Wij hebben het criterium democratische legitimatie buiten beschouwing gelaten. Wij hebben hierover al eerder opgemerkt dat wij eigen vinden dat de scores op dit criterium niet veel toevoegen aan de discussie. BEOORDELING SCENARIO'S VANUIT BURGERPERSPECTIEF Bij het burgerperspectief kijken we naar de criteria draagvlak bij inwoners, maatschappelijke oriëntatie en gevolgen voor inwoners. Vanuit dit perspectief bekeken is de beoordeling van scenario's per hoofdlijn: Zelfstandigheid: o scenario's waarin de gemeente samenwerkt in de geografische richting waarmee men zich verbonden voelt (dit verschilt per dorp) scoren goed Herindeling met Haaren als geheel: o binnen deze hoofdlijn zijn er geen scenario's die goed scoren vanuit burgerperspectief Opsplitsing: o scenario's waarbij recht wordt gedaan aan de maatschappelijke oriëntatie scoren goed. BEOORDELING SCENARIO'S VANUIT BESTUURSKRACHTPERSPECTIEF Bij bestuurskrachtperspectief kijken we naar de criteria omvang passend bij taken, interne samenhang, bestuurskracht en vitaliteit, regionale samenhang, toekomstbestendigheid. Vanuit dit perspectief is gekeken naar de beoordeling van scenario's per hoofdlijn: Zelfstandigheid vanuit bestuurskrachtperspectief: o de ambtelijke fusie Boxtel, Haaren, Sint-Michielsgestel scoort goed, met name omdat dit een bewezen samenwerkingsconcept is. o De andere vormen van samenwerking zijn nog minder uitgewerkt en scoren daarom lager: het is nog de vraag of deze mogelijke samenwerkingsverbanden zullen leiden tot bestuurskracht. Herindeling met Haaren als geheel vanuit bestuurskrachtperspectief o De enige herindeling die vanuit het perspectief van bestuurskracht hoog scoort is een herindeling Haaren-Boxtel-Hilvarenbeek-Oisterwijk o Alle andere herindelings-scenario's met Haaren als geheel scoren lager door verschillende oorzaken, waaronder: onvoldoende schaal, geen duidelijk fysiek centrum van de gemeente, geen duidelijke gedeelde of complementaire opgaven van de gemeente. NOTITIE VERVOLGTRAJECT PAGINA 1 VAN 4

20 Opsplitsing Haaren vanuit bestuurskrachtperspectief De opsplitsingen waarbij de dorpen van Haaren onderdeel worden van aanzienlijk grotere gemeenten scoren zonder uitzondering hoog De opsplitsingen waarbij de dorpen samengaan met de omliggende gemeenten scoren wisselend op bestuurskracht: o Biezenmortel met Tilburg scoort goed o Esch met Boxtel scoort goed o Helvoirt / Esch met Vught scoort matig wegens het ontbreken van een helder samenwerkingsperspectief van Vught o Dorp Haaren / Biezenmortel met Oisterwijk scoort matig wegens nog niet uitgekristalliseerd samenwerkingsperspectief van Oisterwijk PERSPECTIEF OVERIGE GEMEENTEN Het perspectief van de overige gemeenten is hieronder samengevat langs de drie hoofdlijnen: Zelfstandigheid vanuit perspectief buurgemeenten: o Oisterwijk wil met Haaren samenwerken als onderdeel van de samenwerking die zij al hebben met Goirle en Hilvarenbeek; Goirle en Hilvarenbeek hebben hier geen uitspraak over gedaan o Boxtel en Sint-Michielsgestel zeggen dat Haaren mee kan doen aan de ambtelijke fusie Boxtel en Sint-Michielsgestel o Vught en Den Bosch willen niet (intensief) ambtelijk samenwerken o Tilburg wil wel samenwerken Herindeling met Haaren als geheel vanuit perspectief buurgemeenten o Tilburg wil hier wel over praten als Haaren dit wel. Dit was echter geen te onderzoeken scenario o Oisterwijk sluit dit niet uit maar vindt het niet logisch Opsplitsing gemeente Haaren vanuit perspectief buurgemeenten o Alle buurgemeenten (Boxtel, Oisterwijk, Tilburg, Vught) willen hieraan meewerken; echter niet aan opsplitsingen waarbij dan ook nog andere gemeenten zijn betrokken (dus bijvoorbeeld wel: Helvoirt+Vught, maar niet Helvoirt+Vught+Den Bosch) NOTITIE VERVOLGTRAJECT PAGINA 2 VAN 4

21 BEOORDELING SCENARIO'S VANUIT DRIE PERSPECTIEVEN TEGELIJK: BURGER, BESTUURSKRACHT EN BUURGEMEENTEN VOOR- EN NADELEN KIEZEN VOOR HOOFDLIJN 1: ZELFSTANDIGHEID Voordelen zelfstandigheid: Niet voor alle dorpen is nu een oplossing voorhanden die leidt tot bestuurskracht. Je kunt wachten totdat het speelveld is uitgekristalliseerd en dan je keuzen maken. Er gaat veel goed binnen de gemeente en er is ook draagvlak voor zelfstandigheid. Met deze keuze blijft de zelfstandigheid vooralsnog behouden. Anders gezegd: het is niet goed duidelijk geworden uit het onderzoek welk probleem met een herindeling of opsplitsing wordt opgelost. Je kunt wel beargumenteren dat de bestuurskracht sterk zal toenemen na een herindeling, maar van de voor de buurgemeenten aanvaardbare scenario's is dat eigenlijk alleen het geval voor het dorp Biezenmortel indien dit dorp naar Tilburg gaat. Nadelen zelfstandigheid: Nu voor zelfstandigheid kiezen doe je vooral vanuit bestuurskrachtperspectief: er is geen bestuurskrachtige oplossing voor alle dorpen voorhanden. Dit perspectief kan tegenover het burgerperspectief komen te staan. Dan gaat het vooral om de weging van beide perspectieven. Er is geen garantie dat de benodigde bestuurskracht door middel van samenwerking op peil blijft VOOR- EN NADELEN KIEZEN VOOR HOOFDLIJN 2: HERINDELING Voordelen herindeling: Geen Nadelen herindeling: Er zijn geen voor de partners aanvaardbare scenario's van herindeling met Haaren als geheel naar voren gekomen. Er is niet alleen geen herindeling denkbaar die leidt tot een bestuurskrachtige gemeente, ook vanuit burgerperspectief gezien zijn er geen wenselijke herindelingen. VOOR- EN NADELEN KIEZEN VOOR HOOFDLIJN 3: OPSPLITSING Voordelen opsplitsing: Zorgt ervoor dat inwoners gaan meepraten (en in sommige gevallen meebetalen) aan voorzieningen / meestemmen over voorzieningen waar zij veel gebruik van maken: dit is positief gezien vanuit het draagvlak voor voorzieningen met een bovenlokale uitstraling Komt tegemoet aan oriëntatie van inwoners en dat vinden veel inwoners belangrijk Alle betrokken partners lijken hier aan mee te willen werken Nadelen opsplitsing: NOTITIE VERVOLGTRAJECT PAGINA 3 VAN 4

22 Consequenties voor inwoners zijn lastig te overzien (niet alleen voor de inwoners zelf, maar ook voor gemeente); in de krant die naar de inwoners is gegaan is geschreven dat deze het resultaat zijn van onderhandelingen. Die kunnen positief, of negatief uitpakken. Je kunt maar één keer goed onderhandelen voor elk dorp. Nu opsplitsen betekent met een uitzondering voor Biezenmortel dat over niet al te lange tijd een grotere herindeling kan volgen inclusief nieuwe onderhandelingen. Uit het onderzoek komen ten opzichte van zelfstandigheid maar weinig voordelen naar voren van de opsplitsingen die nu voorliggen. Enige uitzondering is Biezenmortel+(dorp Haaren)+Tilburg. NOTITIE VERVOLGTRAJECT PAGINA 4 VAN 4

23 Raad: Beslissing: Haaren Helvoirt Esch Biezent-nortel gemeente Haaren Voorstel aan de raad Raadsvergadering : 21 april 2016 Registratienummer : 932 Onderwerp : Bestuurlijke en organisatorische toekomst gemeente Haaren ll II CDA Haaren Biezemortei-Esch-Heivon-Haaren 41; 4» Lokaal & Liberaal Hoeren \I() Y i.'' le'? tr,',' '11,1v'lr r.i Samenwerking '95 21) Haaren Te besluiten om 1. Als toekomstperspectief vast te stellen, dat de gemeente opsplitst op het moment dat voor alle dorpen een toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing voorhanden is. 2. Het college voor de tussenliggende periode een aantal kaders mee te geven, namelijk: I. Volg de ontwikkelingen bij alle buurgemeenten en rapporteer eenmaal per half jaar terug aan de gemeenteraad, of eerder als daartoe aanleiding toe is; II. Volg de ontwikkelingen bij de provincie en rapporteer eenmaal per half jaar terug aan de gemeenteraad, of eerder als daartoe aanleiding toe is; III. Ga door met samenwerking met gemeenten in de regio, maar ga daarbij alleen samenwerkingsverbanden aan, die bijdragen aan een toekomstige opsplitsing of die daaraan niet in de weg staan; IV. Maak in relatie tot het toekomstperspectief keuzes in de organisatie met het oog op verbeteren van kwaliteit, verminderen van kwetsbaarheid en beheersing van kosten. Inleiding Op 17 december 2015 heeft de gemeenteraad een besluit genomen over de toekomst van Haaren. Het besluit luidde als volgt: Vast te stellen dat: A. Zelfstandigheid (hoofdlijn 1) geen toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing is voor de langere termijn. Pagina 1 van 3

24 B. Een herindeling van de gemeente ais geheel (hoofdlijn 2) met één of meerdere gemeenten geen draagvlak heeft. C. Het opsplitsen (hoofdlijn 3) van de gemeente draagvlak heeft en een toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing voor alle dorpen kan bieden. Tevens werd een voorgenomen besluit genomen met het oog op de mogelijke organisatie van een referendum. Op 28 januari 2016 heeft de raad besloten om geen referendum te organiseren. Met dit voorstel beoogt de Raad het traject toekomst bestuur en organisatie op een duidelijke manier af te sluiten en tevens om het college een viertal kaders mee te geven. Beoogd effect Het afsluiten van het traject en richting bepalen voor de toekomst; het bieden van handvatten voor de toekomst richting college. Argumenten 1.1 Toekomstoriëntatie: opsplitsing De eerdere besluitvorming van de gemeenteraad heeft uitgewezen dat een opsplitsing van de gemeente op termijn voor de hand ligt, 2.1 Handvatten voor het college De gemeenteraad vindt van belang meer kaders te geven aan het onder 1.1 genoemde besluit, zodat het college weet wat het te doen staat op het dossier zelfstandigheid, samenwerking en herindeling. Hieronder zijn de argumenten per handvat weergegeven. I. Volg de ontwikkelingen bij alle buurgemeenten en rapporteer eenmaal per half jaar terug aan de gemeenteraad, of eerder als daartoe aanleiding toe is. Het moment waarop de opsplitsing van Haaren zich zal voltrekken is afhankelijk van keuzen van de gemeente Haaren zelf én van ontwikkelingen elders. Het onderzoek dat we hebben laten uitvoeren heeft uitgewezen dat er, gezien de standpunten van de buurgemeenten, niet voor ieder dorp op dit moment een toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing voorhanden is. We hanteren daarvoor de in het onderzoek gebruikte definities. Dit is uiteraard een momentopname. Indien omliggende gemeenten -nieuwe stappen nemen met het oog op hun bestuurlijke en organisatorische toekomst, kan het perspectief voor de gemeente Haaren veranderen. De opgave is om op het juiste moment in actie te komen. De gemeenteraad vindt het daarom van belang goed op de hoogte te zijn en te blijven van de ontwikkelingen bij alle buurgemeenten. Daarom stelt de raad als kader dat minimaal eenmaal per half jaar gerapporteerd dient te worden over ontwikkelingen, of eerder ais daartoe aanleiding is. Dit stelt de raad in staat om tijdig een afweging te maken op welke momenten actie vereist is. Voor de goede orde: het kan uiteraard zijn dat er geen ontwikkelingen zijn. Ciók daarvan wil de raad dan graag op de hoogte worden gesteld. Volg de ontwikkelingen bij de provincie en rapporteer terug aan de gemeenteraad als daar aanleiding toe is. De provincie zit bij alle betrokken gemeenten aan tafel in het kader van het traject 'veerkrachtig bestuur'. De gemeenteraad vindt het van belang op de hoogte te blijven van hoe de provincie kijkt naar ontwikkelingen in de regio en bij buurgemeenten, voor zover dit relevant is voor de toekomst van Haaren. Daarom stelt de raad net als bij punt I als kader dat minimaal eenmaal per half jaar gerapporteerd dient te worden over ontwikkelingen, of eerder als daartoe aanleiding is. Dit stelt de raad in staat om tijdig een afweging te maken op welke momenten actie vereist is. Voor de goede orde: het kan uiteraard zijn dat er geen ontwikkelingen zijn. táók daarvan wil de raad dan graag op de hoogte worden gesteld Ga door met samenwerking met gemeenten in de regio. Bestuurlijke en organisatorische toekomst gemeente Haaren (932) Pagina 2 van 3

25 De gemeenteraad vindt het van belang de samenwerking die op allerlei gebieden bestaat met gemeenten in de regio voort te zetten. Ga daarbij alleen samenwerkingsverbanden aan, die bijdragen aan een toekomstige opsplitsing of die daaraan niet in de weg staan. IV. Maak in relatie tot het toekomstperspectief keuzes in de organisatie met het oog op verbeteren van kwaliteit, verminderen van kwetsbaarheid en beheersing van kosten. Onze organisatie is in staat om bepaalde taken kwalitatief goed en efficiënt uit te voeren. Voor andere taken zijn wij aangewezen op samenwerking met andere gemeenten. Wij vinden het van belang dat telkens een goede afweging wordt gemaakt waarbij we kijken naar verbeteren van kwaliteit, verminderen van kwetsbaarheid, beheersing van kosten én naar het toekomstperspectief van de gemeente. Daarbij kan het zijn dat gekozen wordt voor een intensivering van de eigen inzet of de inzet van derden. Indien gekozen wordt voor intergemeentelijke samenwerking komen de gemeenten die betrokken zouden zijn bij een toekomstige opsplitsing uiteraard als eerste in beeld. In alle gevallen geldt, dat dit het perspectief in de vorm van een toekomstige opsplitsing niet in de weg mag staan. Kanttekeningen nvt Financiën In het voorstel van 28 januari was het beschikbaar stellen van een aanvullend krediet voorzien. Hiertoe is niet besloten. Voor de in deze fase gemaakte kosten van externe advisering is daardoor nog geen dekking. Deze kosten worden meegenomen in de eerste BERAP. Communicatie We communiceren dit besluit. Uitvoering Bijlagen Haaren, Samenwerking 95 CDA VVD LLH Peter den Ouden Hein van Poppel Boy Scholtze Wil van Pinxteren Fractievoorzitter Fractievoorzitter Fractievoorzitter Fractievoorzitter Bestuurlijke en organisatorische toekomst gemeente Haaren (932) Pagina 3 van 3

26 Gemeente Haaren Amendement (if ti CDA Haaren ezenirrj10.e sch Netvoirl -Maa re n y P I IMren Samenwerking ' ) Lokaal & Liberaal Haaren VO'Y t:',;11- :, e rwyi Nummer: Voorstel: Raadsvoorstel nummer 932: RV Bestuurlijke en organisatorische toekomst gemeente Haaren Onderwerp: Raadpleging burgers Datum raadsvergadering: 21 april 2016 Ondergetekenden stellen het volgende amendement voor: De raad besluit om Huidige tekst: Te besluiten om: 1. Als toekomstperspectief vast te stellen, dat de gemeente opsplitst op het moment dat voor alle dorpen een toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing voorhanden is. 2. Het college voor de tussenliggende periode een aantal kaders mee te geven, namelijk: I. Volg de ontwikkelingen bij alle buurgemeenten en rapporteer eenmaal per half jaar terug aan de gemeenteraad, of eerder als daartoe aanleiding toe is; II. Volg de ontwikkelingen bij de provincie en rapporteer eenmaal per half jaar terug aan de gemeenteraad, of eerder als daartoe aanleiding toe is; III. Ga door met samenwerking met gemeenten in de regio, maar ga daarbij alleen samenwerkingsverbanden aan, die bijdragen aan een toekomstige opsplitsing of die daaraan niet in de weg staan; IV. Maak in relatie tot het toekomstperspectief keuzes in de organisatie met het oog op verbeteren van kwaliteit, verminderen van kwetsbaarheid en beheersing van kosten Wijzigen in: Te besluiten om: 1. Als toekomstperspectief vast te stellen, dat de gemeente opsplitst op het moment dat voor alle dorpen een toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing voorhanden is. Voordat definitieve besluitvorming plaatsvindt worden eerst de inwoners geraadpleegd. Bij de opsplitsing is draagvlak bij de inwoners een belangrijk onderdeel. 2. Het college de opdracht te geven uit te dragen dat we op zoek zijn naar een toekomstbestendige oplossing en voor de tussenliggende periode een aantal kaders mee te geven, namelijk: I. Blijf in gesprek met en volg actief de ontwikkelingen bij alle buurgemeenten en rapporteer eenmaal per half jaar terug aan de gemeenterada en informeer de inwoners of eerder als daartoe aanleiding toe is; II. Blijf in gesprek met en volg actief de ontwikkelingen bij de provincie en rapporteer eenmaal per half jaar terug aan de gemeenteraad en informeer de inwoners of eerder als daartoe aanleiding toe is; Ill. Ga door met samenwerking met gemeenten in de regio, maar ga daarbij alleen

27 samenwerkingsverbanden aan. die bijdragen aan een toekomstige opsplitsing of die daaraan niet in de weg staan en ga bij het aangaan van samenwerkingsverbanden het gesprek aan wat een toekomstige opsplitsing van de gemeente Haaren kan betekenen voor de samenwerking ; IV. Maak in relatie tot het toekomstperspectief keuzes in de organisatie met het oog op verbeteren van kwaliteit, verminderen van kwetsbaarheid en beheersing van kosten. 1 Toelichting: Als toekomstperspectief wordt vastgesteld dat de gemeente opsplitst op het moment dat voor alle dorpen een toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing voor handen is. Bij de opsplitsing is draagvlak bij de inwoners een belangrijk onderdeel. De inwoners worden voordat er een besluit over opsplitsing wordt genomen, geraadpleegd. Gelet op de verhandeling zoals die tijdens het raadsplein op 7 april 2016 heeft plaatsgevonden, Is het wenselijk om in het besluit op te nemen dat de ontwikkelingen bij de buurgemeenten en bij de provincie actief worden gevolgd. Fractie, Naam (Namen) en ondertekening: Samen werking'95 CDA VVD ILH Geert-jan van Schijndel Hein van Poppel Boy Scholtze Wil van Pinxteren (.?7, Sten en- Ans Beijens, Reijnen Jan van elissen Bart Velthuizen / ty Peter den Oké-n \'k, L5 Progressief T. Assink C. Blom B. Gerritse J. van Ginneken

28 Haaren Helvoin Esch 8,ezenmortel gemeente Haaren besluii van de aa II H Raadsvergadering 21 april 2016 Registratienummer. 855 Onderwerp i De raad van de gemeente Haaren; in zijn vergadering van 21 april 2016; : Bestuurlijke en organisatorische toekomst gemeente Haaren gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van ; gelet op de behandeling in het raadsplein van 7 april 2016; gelet op. BESLUIT: 1. Als toekomstperspectief vast te stellen, dat de gemeente opsplitst op het moment dat voor alle dorpen een toekomstbestendige en bestuurskrachtige oplossing voorhanden is. Voordat definitieve besluitvorming plaatsvindt worden eerst de inwoners geraadpleegd. Bij de opsplitsing is draagvlak bij de inwoners een belangrijk onderdeel. 2. Het college voor de tussenliggende periode een aantal kaders mee te geven, namelijk: Volg de ontwikkelingen bij alle buurgemeenten en rapporteer eenmaal per half jaar terug aan de gemeenteraad, of eerder als daartoe aanleiding toe is; I. Blijf in gesprek met en volg actief de ontwikkelingen bij alle buurgemeenten en rapporteer eenmaal per half jaar terug aan de gemeenteraad en informeer de inwoners of eerder als daartoe aanleiding toe is; II. Blijf in gesprek met en volg actief de ontwikkelingen bij de provincie en rapporteer eenmaal per half jaar terug aan de gemeenteraad en informeer de inwoners of eerder als daartoe aanleiding toe is; III. Ga door met samenwerking met gemeenten in de regio, maar ga daarbij alleen samenwerkingsverbanden aan, die bijdragen aan een toekomstige opsplitsing of die daaraan niet in de weg staan en ga bij het aangaan van samenwerkingsverbanden het gesprek aan wat een toekomstige opsplitsing van de gemeente Haaren kan betekenen voor de samenwerking.; IV. Maak in relatie tot het toekomstperspectief keuzes in de organisatie met het oog op verbeteren van kwaliteit, verminderen van kwetsbaarheid en beheersing van kosten. De raad van de gemeente Haaren, 0 - Eric ta_mterlirig-h G riff iér eannel voorzitter nenbag-van(ci Pagina 1 van 1

29 BEOORDELING SCENARIO'S OP CRITERIA In dit document is de beoordeling opgenomen van alle 36 scenario's op negen criteria, langs de drie hoofdlijnen: Haaren zelfstandig (pagina 2) Haaren herindeling als geheel (pagina 3-5) Haaren opgesplitst (pagina 6-8) 1

30 BEOORDELING SCENARIO'S HAAREN ZELFSTANDIG Criteria Draagvlak in de Omvang passend bij Onderlinge samenhang Maatschappelijke oriëntatie Bestuurskracht en Regionale samenhang Toekomstbestendigheid Demo- Gevolgen regio de taken vitaliteit en evenwicht cratische voor legitimatie inwoners 1. Scenario's Haaren zelfstandig 1.1 Netwerksamenwerking Meierijgemeenten Haaren, Boxtel, Den Bosch, Si nt-michi elsgestel en Vught Ja In dit scenario gaan stad en ommeland samenwerken. Het ommeland is in dit scenario zeer Gemengd. Deze gemeenten zijn voor een belangrijk deel op elkaar georienteerd. Maar er zijn ook handhaving huidige, evenwichtige situatie Toekomstbestendigheid hangt af van vorm van samenwerking en verloop van de samenwerking hoog divers: Haaren en Sint-Michielsgestel delen van bijvoorbeeld de zijn vergelijkbaar. Echter Boxtel en gemeenten Haaren en Boxtel die Vught hebben een ander profiel met een andere oriëntatie hebben. een lagere score op leefklimaat 1.2 Ambtelijk gastheerschap laag Indien voldoende gemeenten meedoen passend afhankelijk van deelnemende gemeenten Indien alle buurgemeenten van Haaren meedoen hoog handhaving huidige, evenwichtige situatie Toekomstbestendigheid hangt af van vorm van samenwerking en verloop van de samenwerking hoog 1.3 Ambtelijke fusie Haaren-Boxtel-Sint- Michielgestel hoog ja Haaren en Sint-Michielsgestel zijn sterk vergelijkbaar. Boxtel scoort laag door ontbreken van Vught, Oisterwijk en Tilburg waar (een handhaving huidige, evenwichtige situatie Hoog. Dit kan een duurzame vorm van samenwerking zijn. Risico is hoog lager op leefklimaat deel van) de gemeente Haaren op dat Boxtel een bestuurlijke fusie georienteerd is. niet uitsluit. Dit kan de samenwerking bemoeilijken of 1.4 Aansluiting Haaren bij de samenwerking van Goirle, Hi Iva renbeek en Oisterwijk. Het wordt niet uitgesloten door Oisterwijk; Hi Iva renbeek en Goirle hebben er geen uitspraken over gedaan. ja Gemeenten Haaren, Goirle en Hilvarenbeek zijn in hoge mate vergelijkbaar met elkaar. Oisterwijk springt er positief uit qua voorzieningen en negatief qua leefklimaat laag. De gemeente Haaren ie deels georienteerd op Oisterwijk, maar deels op andere gemeenten. Goirle is meer richting het (noord)westen georienteerd dan naar de oostkant. handhaving huidige, evenwichtige situatie Toekomstbestendigheid hangt af van vorm van samenwerking en verloop van de samenwerking hoog 2

31 BEOORDELING SCENARIO'S HAAREN HERINDELING ALS GEHEEL 2. Scenario's herindeling Haaren als geheel Draagvlak in de regio Omvang passend bij de taken onderlinge samenhang Maatschappelijke oriëntatie Bestuurskracht en vitaliteit Regionale samenhang en evenwicht Toekomstbestendigheid Democratische legitimatie Gevolgen voor inwoners 2.1 Haaren, Boxtel, Oisterwijk niet aanwezig ja Er zijn opvallende verschillen tussen de gemeenten. Oisterwijk en Boxtel scoren aanzienlijk lager dan Haaren op het leefklimaat. gemengd. De gemeente Haaren is deels georienteerd op Boxtel (Esch) en deels op Oisterwijk. Boxtel en Oisterwijk zijn echter niet op elkaar georienteerd en er ontbreken gemeenten waarop (delen van) de gemeente Haaren Neutraal door deels gedeelde (plattelands) opgaven veel grotere maar ook deels van elkaar afwijkende opgaven verstoring regionale samenhang doordat er een plattelandsgemeente ontstaat ten opzichte van meerdere kleinere gemeenten zijn georienteerd: Tilburg, Vught 2.2 Haaren, Oisterwijk, Vught niet aanwezig ja Er is sprake van twee gemeenten, Vught en Oisterwijk met een hoog voorzieningenniveau dat Haaren niet heeft. Vught en Oisterwijk hebben een lage score op leefklimaat gemeen; hier scoort Haaren juist hoog op. 2.3 Haaren, Boxtel, Oisterwijk, Vught niet aanwezig ja Oisterwijk en Vught springen eruit qua voorzieningenniveau. Boxtel, Oisterwijk en Vught hebben een lage score op leefklimaat; Haaren scoort hier juist hoog op. gemengd. Haaren is deels georienteerd op Vught en deels op Oisterwijk. Vught en Oisterwijk zijn duidelijk focuspunt echter niet op elkaar georienteerd en er ontbreken gemeenten waarop (delen van) de gemeente Haaren zijn georienteerd: Boxtel, Tilburg gemengd. Haaren is deels georienteerd op Vught, deels op Boxtel en deels op Oisterwijk. Oisterwijk en Vught hebben echter geen oriëntatie op elkaar en Tilburg, waar een deel van de gemeente Haaren op georienteerd Laag door het ontbreken van een Laag door het ontbreken van een duidelijk focuspunt verstoring regionale samenhang doordat er een veel grotere plattelandsgemeente ontstaat ten opzichte van meerdere kleinere gemeenten verstoring regionale samenhang doordat er een veel grotere plattelandsgemeente ontstaat ten opzichte van meerdere kleinere gemeenten 2.4 Haaren, Boxtel, Vught niet aanwezig ja Vught springt eruit qua voorzieningenniveau. Boxtelen Vught hebben een lage score op leefklimaat; Haaren scoort hier juist hoog op. is, ontbreekt. gemengd. Haaren is deels georienteerd op Boxtel en Vught maar ook deels richting (zuid) westen. Lag door het ontbreken van een duidelijk focuspunt verstoring regionale samenhang doordat er een veel grotere plattelandsgemeente ontstaat ten opzichte van meerdere kleinere gemeenten 2.5 Haaren, Boxtel, Den Bosch, Sint- Michielsgestel, Vught niet aanwezig ja In dit scenario worden stad en ommeland bij elkaar gevoegd. Het ommeland is in dit scenario zeer divers: Haaren en Sint-Michielsgestel zijn vergelijkbaar. Echter Boxtel en Vught hebben een ander profiel met Gemengd. Delen van de gemeente Haaren en de gemeenten Boxtel, Sint-Michielsgestel en Vught hebben een oriëntatie op elkaar. Echter delen van de gemeente Haaren hebben ook oriëntatie op Hoog door de combinatie van stad en platteland verstoring regionale samenhang aangezien dit een gemeente van stad en ommeland wordt en dit aan de kant van Tilburg niet gebeurt een lagere score op leefklimaat Tilburg en Oisterwijk 2.6 Haaren, Boxtel, Den Bosch, Sint- Michielsgestel, Oisterwijk, Vught niet aanwezig ja In dit scenario worden stad en ommeland bij elkaar gevoegd. Het ommeland is in dit scenario zeer divers: Haaren en Sint-Michielsgestel zijn vergelijkbaar. Echter Boxtel, Vught en Oisterwijk hebben een ander profiel met een lagere score op leefklimaat Laag. Deze gemeenten zijn deels op elkaar georienteerd maar Tilburg, waar Oisterwijk en delen van Haaren op zijn georienteerd ontbreekt. Hoog door de combinatie van stad en platteland verstoring regionale samenhang aangezien Dit een gemeente van stad en ommeland wordt en dit aan de kant van Tilburg niet gebeurt. Daar komt bij dat dat in dit scenario zelfs niet meer mogelijk is voor Tilburg, omdat een deel van het "ommeland" aan de oostkant tot een andere gemeente behoort. 3

32 BEOORDELING SCENARIO'S HAAREN HERINDELING ALS GEHEEL (VERVOLG) Criteria 2.7 Haaren, Goirle, Hilvarenbeek, Oirschot, Oisterwijk 2.8 Haaren, Boxtel, Hilvarenbeek, Oisterwijk 2.9 Haaren, Boxtel, Sint- Michielsgestel, Oisterwijk, Vught 2.10 Haaren, Oisterwijk men vindt dit in Oisterwijk niet logisch maar men sluit het ook niet uit Draagvlak in de regio Omvang passend bij de taken niet aanwezig ja Gemeenten Haaren, Goirle, onderlinge samenhang Maatschappelijke oriëntatie Bestuurskracht en Hilvarenbeek en Oirschot zijn in hoge op het (noord-) westen: Tilburg, mate vergelijkbaar met elkaar. Oisterwijk springt er positief uit qua voorzieningen en negatief qua leefklimaat niet aanwezig ja Gemeenten Haaren, Goirle, Laag. Goirle heeft een oriëntatie Gilze en Rijen, Breda. Oirschot heeft een oriëntatie op Best en Eindhoven Hilvarenbeek en Oirschot zijn in hoge hebben een oriëntatie op mate vergelijkbaar met elkaar. Oisterwijk springt er positief uit qua voorzieningen en Oisterwijk en Boxtel negatief qua leefklimaat niet aanwezig ja Gemeenten Haaren en Sint- Michielsgestel zijn in hoge mate vergelijkbaar met elkaar. Oisterwijk en Vught springen er positief uit qua voorzieningen en Haaren positief qua leefklimaat past deels, er zijn Oisterwijk heeft een hoger aanvullend stevige voorzieningenniveau dan Haaren, sa menwerkingsverban scoort lager dan Haaren op rust en den noodzakelijk ruimte en aanzienlijk lager dan Haaren op het leefklimaat, Gemengd. Delen van Haaren Oisterwijk. Echter Boxtel heeft als vitaliteit Neutraal. Veel gedeelde opgaven maar geen duidelijk focuspunt van de gemeente belangrijkste oriëntatie Den Bosch, verschillen op het Best en Eindhoven Laag. Boxtel heeft een oriëntatie op Den Bosch en Eindhoven. De gemeenten als geheel zijn niet in het bijzonder op elkaar georienteerd Neutraal. Veel gedeelde opgaven maar ook duidelijke gebied van (zorg voor) voorzieningen, rust en ruimte, leefklimaat Laag door het ontbreken van een duidelijk focuspunt Neutraal. De opgaven lopen uiteen maar kunnen ook als Regionale samenhang en evenwicht Toekomstbestendigheid Dit levert een verstoring van de regionale samenhang op rondom Den Bosch en Eindhoven Dit biedt voldoende mogelijkheden voor de andere gemeenten in de regio Regionale samenhang laag, doordat dit problemen oplevert voor het op Tilburg en Oisterwijk georienteerd Hilvarenbeek aanvullend aan elkaar regionale samenhang gezien ambtelijk samenwerkings-verband terecht komt. worden gezien. De schaal wordt niet dusdanig groot dat dit als een verstoring van de kan worden. Twijfelachtig. Een nieuwe discussie over opschaling op een termijn van enkele jaren is waarschijnlijk, tenzij de gemeente in een stevig Op dit moment onderzoeken Oisterwijk, Hilvarenbeek en Goirle de mogelijkheden om te komen tot intensievere samenwerking. Dit zou zich kunnen ontwikkelen tot een stevig en toekomstbestendig samenwerkingsverband maar dit is nu nog niet het geval Demo- cratische legitimatie Gevolgen voor inwoners 2.11 Haaren, Hilvarenbeek, Oisterwijk niet aanwezig ja Hilvarenbeek en Haaren zijn in hoge Laag. Deze gemeenten zijn als Hoog door deels verstoring regionale mate vergelijkbaar. Oisterwijk geheel niet op elkaar georienteerd gemeenschappelijke samenhang doordat er een springt er positief uit qua opgaven en duidelijk veel grotere voorzieningen en negatief qua fysiek focuspunt plattelandsgemeente leefklimaat, ontstaat ten opzichte van meerdere kleinere gemeenten 4

33 BEOORDELING SCENARIO'S HAAREN HERINDELING ALS GEHEEL VERVOLG Criteria Draagvlak in de regio Omvang passend bij de Onderlinge samenhang Maatschappelijke oriëntatie Bestuurskracht en taken vitaliteit, Regionale samenhang en evenwicht Toekomstbestendigheid Demo- cratische Gevolgen voor legitimatie inwoners 2.12 Haaren, Goirle, Hilvarenbeek, niet aanwezig ja Hilvarenbeek, Goirle en Haaren zijn Laag. Goirle heeft een oriëntatie Neutraal door deels verstoring regionale Oisterwijk in hoge mate vergelijkbaar met op het (noord-) westen: Tilburg, gedeelde samenhang doordat er een elkaar. Hilvarenbeek en Oisterwijk Gilze en Rijen, Breda. (plattelands) opgaven veel grotere springen er positief uit qua maar ook deels van plattelandsgemeente voorzieningen. Oisterwijk springt er elkaar afwijkende ontstaat ten opzichte van negatief uit qua leefklimaat opgaven en het meerdere kleinere ontbreken van een gemeenten fysiek focuspunt 2.13 Haaren, Boxtel, Sint- Michielsgestel, Vught niet aanwezig ja Gemeenten Haaren en Sint- Michielsgestel zijn in hoge mate Gemengd. Delen van de gemeente Haaren en de gemeenten Boxtel, Laag door ontbreken Cuidelijk fysiek verstoring regionale samenhang doordat er een vergelijkbaar met elkaar. Oisterwijk Sint-Michielsgestel en Vught focuspunt veel grotere en Vught springen er positief uit qua hebben een oriëntatie op elkaar. plattelandsgemeente voorzieningen en Haaren positief qua Echter deze drie gemeenten ontstaat ten opzichte van leefklimaat hebben ook een sterke oriëntatie meerdere kleinere op Den Bosch en delen van de gemeenten gemeente Haaren ook op Tilburg en Oisterwijk 2.14 "Grote Groene Woudgemeente" niet aanwezig ia De gemeenten delen uiteraard een Gemengd. De gemeenten in het Laag door diversiteit Sterke samenhang: twee "groene" opgave met elkaar maar er groene woud zijn deels op elkaar aan opgaven; alleen sterke steden en een sterke zitten verder grote verschillen tussen georienteerd en deels op de de groene opgave plattelandsgemeente de gemeenten omliggende grote steden geeft onvoldoende verbinding 5

34 BEOORDELING SCENARIO'S OPSPLITSING HAAREN 3. Herindeling in de vorm van opsplitsing Draagvlak in de regio Omvang passend bij de onderlinge samenhang Maatschappelijke oriëntatie Bestuurskracht en taken vitaliteit Regionale samenhang en evenwicht Toekomstbestendigheid Democratische Gevolgen voor legitimatie inwoners 3.1 Dorp Ha aren en Biezenmortel naar Oisterwijk aanwezig past deels; er zijn Oisterwijk heeft een hoger aanvullend stevige voorzieningenniveau dan Haaren, samenwerkingsverban scoort lager dan Haaren op rust en den nodig ruimte en aanzienlijk lager dan Haaren op het leefklimaat, Gemengd. Biezenmortel heeft een Neutraal door deels geen score oriëntatie op Tilburg en het dorp gedeelde Haaren heeft een orientatie op (plattelands) opgaven Oisterwijk, maar ook op Tilburg maar ook deels van elkaar afwijkende Twijfelachtig. Een nieuwe discussie over opschaling op een termijn van enkele jaren is waarschijnlijk, tenzij de gemeente in een stevig ambtelijk samenwerkings-verband terecht komt. Op dit moment onderzoeken Oisterwijk, hoog opgaven Hilvarenbeek en Goirle de mogelijkheden om te komen tot intensievere samenwerking. Dit zou zich kunnen ontwikkelen tot een stevig en toekomstbestendig samenwerkingsverband maar dit is nu nog niet het geval 3.2 Dorp Haaren en Biezenmortel naar Tilburg aanwezig ia Samenhang tussen stad en platteland Gemengd. Zowel Biezenmortel als met verschillende functies binnen het dorp Haaren hebben een Hoog door de combinatie van stad geen score één gemeente oriëntatie op Tilburg. Echter het en platteland dorp Haaren heeft ook een orientatie op Oisterwijk. 3.3 Dorp Haaren naar Oisterwijk aanwezig past deels; er zijn aanvullend stevige samenwerkingsverbanden nodig Oisterwijk heeft een hoger voorzieningenniveau dan Haaren, scoort lager dan Haaren op rust en ruimte en aanzienlijk lager dan Haaren op het leefklimaat, Gemengd. Het dorp Haaren heeft een oriëntatie op Oisterwijk. Neutraal door deels gedeelde Omgekeerd is dit minder het geval. (plattelands) opgaven maar ook deels van elkaar afwijkende geen score Twijfelachtig. Een nieuwe discussie over opschaling op een termijn van enkele jaren is waarschijnlijk, tenzij de gemeente in een stevig ambtelijk samenwerkings-verband terecht komt. Op dit moment onderzoeken Oisterwijk, hoog opgaven Hilvarenbeek en Goirle de mogelijkheden om te komen tot intensievere samenwerking. Dit zou zich kunnen ontwikkelen tot een stevig en toekomstbestendig samenwerkingsverband maar dit is nu nog niet het geval 3.4 Biezenmortel naar Tilburg aanwezig ja Samenhang tussen stad en platteland Hoog. Biezenmortel heeft een met verschillende functies binnen oriëntatie op Tilburg Hoog door de combinatie van stad geen score één gemeente en platteland 3.5 Dorpen Ha aren en Biezenmortel niet de gemeenten Hilvarenbeek, Oirschot, Oisterwijk en Tilburg niet aanwezig ja De plattelandsgemeenten zijn in hoge mate vergelijkbaar met elkaar, waarbij Oisterwijk er positief Gemengd. Het dorp Haaren en Biezenmortel, Oisterwijk en Hilvarenbeek delen een oriëntatie Hoog door de combinatie van stad en platteland geen score uitspringt qua voorzieningen en op Tilburg. Echter, Oirschot heeft negatief qua leefklimaat als belangrijkste oriëntatie Best en Eindhoven 3.6 Dorpen Haaren en Biezenmortel met de gemeenten Hilvarenbeek, Goirle, Oirschot en Oisterwijk niet aanwezig Ja Gemeenten zijn in hoge mate vergelijkbaar met elkaar, waarbij Oisterwijk er positief uitspringt qua Laag. Het dorp Haaren heeft weliswaar een orientatie op Oisterwijk. Maar de sterkste Neutraal door deels geen score gedeelde (plattelands) opgaven voorzieningen en negatief qua oriëntatie van Hilvarenbeek, Goirle maar ook deels van leefklimaat en Oisterwijk is op Tilburg en de elkaar afwijkende sterkste oriëntatie van Oirschot is opgaven op Best en Eindhoven 6

35 , BEOORDELING SCENARIO'S OPSPLITSING HAAREN (VERVOLG) Criteria Draagvlak in de regio Omvang passend bij de onderlinge samenhang Maatschappelijke oriëntatie Bestuurskracht en taken vitaliteit Regionale samenhang en evenwicht Toekomstbestendigheid Democratische Gevolgen voor legitimatie inwoners 3.7 Helvoirt naar Vught aanwezig past deels; er zijn aanvullend stevige samenwerkingsverbanden nodig Haaren springt er positief uit qua leefklimaat en Vught springt er positief uit qua voorzieningen Hoog. Belangrijkste orientatie van Helvoirt is Vught Neutraal door deels geen score gedeelde (plattelands) opgaven maar ook deels van Twijfelachtig. Een nieuwe discussie over opschaling op een termijn van enkele jaren is waarschijnlijk, zeker omdat Vught niet van zins is duurzame samenwerkingsverbanden aan te gaan hoog elkaar afwijkende om de organisatie te versterken opgaven 3.8 Esch naar Boxtel aanwezig past deels; er zijn aanvullend stevige samenwerkingsverbanden nodig Haaren springt er positief uit qua leefklimaat Hoog. Het dorp Esch heeft een oriëntatie op Boxtel. Neutraal door afwijkende opgaven op het gebied van rust en ruimte en geen score Hoog. Dit kan een duurzame oplossing zijn. Risico hoog is dat Boxtel een grotere bestuurlijke fusie niet uitsluit. Dit kan de toekomstbestendige samenwerking Boxtel-Sint-Michielsgestel leefklimaat bemoeilijken of leiden tot beeindiging van de samenwerking 3.9 Helvoirt en Esch naar Vught aanwezig past deels; er zijn aanvullend stevige samenwerkingsverbanden nodig Haaren springt er positief uit qua leefklimaat en Vught springt er positief uit qua voorzieningen Gemengd. Esch heeft oriëntatie op Boxtel en Vught en Helvoirt een oriëntatie op Vught Neutraal door afwijkende opgaven op het gebied van rust en ruimte en geen score Twijfelachtig. Een nieuwe discussie over opschaling op een termijn van enkele jaren is waarschijnlijk, zeker omdat Vught niet van zins is duurzame samenwerkingsverbanden aan te gaan hoog leefklimaat om de organisatie te versterken 3.10 Helvoirt, Den Bosch, Vught niet aanwezig ja In dit scenario worden stad en Hoog. Vught en Helvoirt hebben Hoog door de geen score ommeland bij elkaar gevoegd. Het een oriëntatie op Den Bosch combinatie van stad ommeland is in dit scenario zeer en platteland divers: Haaren en Vught verschillen sterk op leefklimaat en voorzieningenniveau 3.11 Esch, Helvoirt, Den Bosch, Vught niet aanwezig ja In dit scenario worden stad en Gemengd. Helvoirt en Vught zijn Hoog door de geen score ommeland bij elkaar gevoegd. Het georienteerd op Den Bosch, echter combinatie van stad ommeland is in dit scenario zeer Esch heeft ook een oriëntatie is op en platteland divers: Haaren en Vught verschillen Boxtel sterk op leefklimaat en voorzieningenniveau 3.12 Helvoirt, Heusden, Vught niet aanwezig ja Heusden en Vught hebben een hoog Laag wegens oriëntatie Heusden Neutraal door deels geen score voorzieningenniveau maar Haaren op Waalwijk en Tilburg gedeelde scoort beter rust, ruimte en (plattelands) opgaven leefklimaat maar ook deels van elkaar afwijkende opgaven 7

36 BEOORDELING SCENARIO'S OPSPLITSING HAAREN (VERVOLG) Criteria Draagvlak in de regio Omvang passend bij de onderlinge samenhang Maatschappelijke oriëntatie Bestuurskracht en taken vitaliteit Regionale samenhang en evenwicht Toekomstbestendigheid Democratische Gevolgen voor 3.13 Dorp Haaren, Goirle, Hilvarenbeek, Oisterwijk niet aanwezig ia Hilvarenbeek, Goirle en Haaren zijn in hoge mate vergelijkbaar, Oisterwijk springt er positief uit qua voorzieningen en negatief qua leefklimaat, Gemengd. De gebieden hebben een redelijke oriëntatie op elkaar maar de gemeente Tilburg, waarop ze allemaal georienteerd zijn, mist in dit scenario, Neutraal door deels geen score gedeelde (plattelands) opgaven maar ook deels van elkaar afwijkende legitimatie inwoners opgaven 3.14 Dorpen Haaren en Biezenmortel, Goirle, Hilvarenbeek, Tilburg, Oisterwijk niet aanwezig ja De plattelandsgemeenten zijn in hoge mate vergelijkbaar met elkaar, waarbij Oisterwijk er positief uitspringt qua voorzieningen en Hoog. Dit zijn randgemeenten van Tilburg die allen georienteerd zijn op Tilburg, inclusief de dorpen Haaren en Biezenmortel Hoog door de combinatie van stad en platteland geen score negatief qua leefklimaat 3.15 Dorp Haaren, Hilvarenbeek, Oisterwijk niet aanwezig ja Hilvarenbeek en Haaren zijn in hoge mate vergelijkbaar. Oisterwijk springt er positief uit qua voorzieningen en negatief qua leefklimaat. Gemengd. Hilvarenbeek en Oisterwijk hebben een redelijke oriëntatie op elkaar en het dorp Haaren heeft een oriëntatie op Oisterwijk Neutraal door deels geen score gedeelde (plattelands) opgaven maar ook deels van elkaar afwijkende opgaven 3.16 Dorp Haaren, Biezenmortel, Helvoirt, Hilvarenbeek, Oisterwijk niet aanwezig ja Hilvarenbeek en Haaren zijn in hoge mate vergelijkbaar. Oisterwijk springt er positief uit qua voorzieningen en negatief qua leefklimaat. Laag. Dorp Haaren heeft oriëntatie op Oisterwijk, echter Helvoirt heeft ook een oriëntatie op Vught en Biezenmortel een oriëntatie op Tilburg. Neutraal door deels geen score gedeelde (plattelands) opgaven maar ook deels van elkaar afwijkende opgaven 3.17 Dorp Haaren, Boxtel, Oisterwijk niet aanwezig ja Oisterwijk heeft een hoger voorzieningenniveau dan Haaren en Boxtel. Boxtel en Oisterwijk scoren aanzienlijk lager dan Haaren op rust en ruimte en leefklimaat, Laag. Dorp Haaren heeft orientatie op Oisterwijk en het dorp Esch op Boxtel, echter Boxtel en Oisterwijk hebben geen oriëntatie op elkaar Neutraal door deels geen score gedeelde (plattelands) opgaven maar ook deels van elkaar afwijkende opgaven 3.18 Esch, Boxtel, Sint-Michielsgestel niet aanwezig ja Haaren en Sint-Michielgestel zijn in hoge mate vergelijkbaar. Boxtel scoort aanzienlijk lager op groene en blauwe kwaliteit en op leefklimaat Gemengd. Esch heeft een oriëntatie op Boxtel, maar Boxtel en Sint-Michielsgestel hebben geen bijzondere oriëntatie op Neutraal door deels geen score gedeelde (plattelands) opgaven maar ook deels van elkaar. elkaar afwijkende opgaven 8