TREFDAG SPORTPARTICIPATIE 2016 SESSIE SPORT EN DROP-OUT

Transcriptie

1 TREFDAG SPORTPARTICIPATIE 2016 SESSIE SPORT EN DROP-OUT Prof. dr. Lieve Bradt & Shana Sabbe (UGent-CATCH-JOP) Prof. dr. Rein Haudenhuyse & Pieter Debognies (VUB-CATCH)

2 Strategisch Basisonderzoek (SBO-VLAIO) 4-jarig onderzoek ( ) Onderzoeksgroep Sport & Society (VUB) Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek (UGent) Vakgroep Huisartsengeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg (UGent) Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid (vzw ISB)

3 CATCH: Community sport for AT-risk youth: innovative strategies for promoting personal development, health and social CoHesion Wat zijn werkende mechanismen en faciliterende voorwaarden binnen buurtsportinitiatieven die kunnen bijdragen tot het bevorderen van sociale inclusie ten aanzien van jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties? 3 onderzoekslijnen: persoonlijke ontwikkeling, gezondheid, sociale cohesie Interventiefase in 3de jaar

4 MENU 1. Vlaamse Sportclubs? 2. De (onmogelijke?) rol van sportclubs vanuit een Sport voor Allen beleidsperspectief? 3. Wie sport in verenigingsverband en wie niet? 4. Wie valt uit? Waarom? a. Context onderzoek b. Data c. Methodologie 5. Wat weten we (niet)?

5 1. VLAAMSE SPORTCLUBS?

6 MAAR, WAT IS EEN SPORTCLUB/VERENIGING Hebben al menig onderzoekers van wakker gelegen... INTERACTIE: hoe zouden jullie een sportclub definieren? Decreet Sport voor Allen beleid (2007): een groepering van mensen die zich structureel en duurzaam heeft georganiseerd met als primaire doestelling de beoefening van sport. INTERACTIE: definitie okay?

7 DOOR SAMENSPEL WINNEN. BELEIDSNOTA SPORT Vlaanderen telt vandaag sportclubs, waarvan 76% aangesloten bij een erkende Vlaamse sportfederatie (in 2003 = leden). Sportclubs blijven essentieel in het realiseren van het Vlaamse sportbeleid.

8 DE GROTE SPORTCLUB-ENQUÊTE (VSF) OVER ONZE KLEINE VLAAMSE SPORTCLUBS. klein (30-60 leden) 50% minder dan 31 leden onderschatting, enquête ingevuld door grote sportclubs 1 sport (on-)gekwalificeerde coaches vinden van infrastructuur, middelen en mensen (!) (slechts?) helft heeft specifiek jeugdbeleid (Scheerder, 2012) stijgende kosten (druk op lidgelden?)

9 DOOR SAMENSPEL WINNEN. BELEIDSNOTA SPORT Sportclubs blijven essentieel in het realiseren van het Vlaamse sportbeleid.

10 2. DE (ONMOGELIJKE) ROL VAN SPORTCLUBS VANUIT EEN SPORT-VOOR-ALLEN BELEIDSPERSPECTIEF?

11 VLAAMSE REGEERAKKOORD VERTROUWEN, VERBINDEN, VOORUITGAAN De sportclub blijft de natuurlijke biotoop voor een kwalitatief sportaanbod en duurzame sportbeleving in functie van een levenslang sporten. (p.141) Sportclubs: - uitvoerders van een sport-voor-allen beleid - sociale inclusie, sociale cohesie, ontmoeting

12 WEDERZIJDSE RELATIE Sportclubs afhankelijk van subsidies van de overheid, NEEN van de samenleving (u, ik en ) Overheid/beleid afhankelijk van sportclubs voor het uitrollen van een Sport voor Allen beleid promoten van sport voor iedereen en bieden van sportparticipatie kansen voor iedereen.

13

14 RELATIE-SPANNING 1 Sport als inherente exclusieve competitieve activiteit (winners & losers) VS Sport voor Allen inclusieve filosofie waarbij iedereen gerespecteerd wordt en gelijke kansen heeft om deel te nemen en zichzelf te ontwikkelen, ongeacht zijn/haar vaardigheden, achtergrond, leeftijd, maatschappelijke positie, religie, seksuele voorkeur...

15 RELATIE-SPANNING 1 De organisatorische structuren van sportclubs ondersteunen en uiten resultaatsgerichte en commerciële filosofieën, en niet een Sport voor Allen filosofie. Eivind Skille, 2011 Scandinavia Meest effectieve inclusieve sport programma's zijn deze die het meest verschillen van traditionele vormen van sportaanbod (sportclubs). Christine Green, 2008, - UK, USA.

16 RELATIE-SPANNING 2 Respect van de overheid voor de autonomie van de vrijwillige sportsector/verenigingsleven VS Noodzaak om bepaalde voorwaarden (bv. sport voor allen, inclusie) te hangen aan de overheidsondersteuning (financieel, materiaal, infrastructuur ), en dit ter verantwoording van de aanwending van publieke middelen.

17 RELATIE-SPANNING 2 European Sport Charter, 1992, Art.3.3 Voluntary sports organizations have the right to establish autonomous decisionmaking processes within the law. Both governments and sports organizations shall recognize the need for a mutual respect of their decisions.

18

19 RELATIE-SPANNING 3 For under-resourced sports clubs serviced largely by volunteers, the work entailed in supporting the development of inclusive sport environment is often a bridge too far. (Skinner et al., 2008) Grote sportclub enquête (!) klein, gebrek aan vrijwilligers, gekwalificeerde begeleiders, jeugdbeleid, stijgende kosten (huur, energie ) Maatschappelijke uitdagingen bv. superdiversiteit, verstedelijking, grens werktijd en vrije tijd (flexibilisering)

20 RELATIE-SPANNING 3 Geconfronteerd met een samenzwering van problemen veroorzaakt door maatschappelijke veranderingen en institutionele eisen, staan sportclubs onder zware druk om hun kernactiviteiten uit te voeren... (Taylor, 2005)

21 RELATIE-SPANNING 3 Pogingen om de georganiseerde sportsector te gebruiken om bredere beleidsdoelstellingen te behalen, zoals bijvoorbeeld het bereiken en behouden van jongeren uit minder bevoorrechte achtergronden, kunnen hun vaak niet altruïstische basisdoel, kwaliteiten en stabiliteit ondermijnen. (Coalter, 2007)

22

23 3. WIE DOET AAN SPORT IN VERENIGINGSVERBAND EN WIE NIET?

24 WAT ZEGGEN DE CIJFERS Sportdeelname in Vlaanderen: Trends en profielen. Scheerder, Borgers & Willem (2015) Sportdeelname in Vlaanderen: De Organisatorische context van sportbeoefening. Scheerder, Borgers & Willems (2015) Sportparticipatie in Vlaanderen: sociale uitsluiting van kansengroepen. Theeboom e.a. (2015) Who s joining the club? Vandermeerschen e.a. (2015) Sport & Physical Activity. Special Eurobarometer rapport. Europese Commissie (2014)

25 langere opleiding beschikbaarheid van goed/hoog netto inkomen man geen beperking/handicap niet van een niet-westerse etnische (migratie) achtergrond

26 PARTICIPATIESURVEY 2014 Wat? Grootschalige mondelinge bevraging bij een representatief staal van de Vlaamse bevolking : 3965 interviews met mensen tussen jaar. In welke verband sporten? Club, één sport: 31,6% (zie grote sportclub enquête) Individueel (niet georganiseerd): 55,3% Zelf georganiseerd met anderen: 34,8% Fitness centrum: 12,7%

27 PARTICIPATIESURVEY 2014 De laatste 5 jaar geen grote gemiddelde wijzigingen in sportclub participatie Clubsportparticipatie sociaal gelaagd: jongeren (15-17) en jongvolwassenen (18-34) mannen lange opleiding, midden - hoog inkomen

28 ONDERZOEK HANNE VANDERMEERSCHEN - KUL KU Leuven schoolsurvey 2009 (6-18 jaar) ± 3000 jongeren 54,2% geeft aan in een sportclub te zitten maar grote verschillen inkomen (armoede) opleiding ouders sport(non-)deelname ouders alleenstaande ouder niet? = INTERACTIE?

29 ONDERZOEK HANNE VANDERMEERSCHEN - KUL Kinderen uit gezinnen met een inkomen onder armoedegrens hebben 44% minder kans om lid te zijn van een sportclub (!) Sport non-participatie is niet te herleiden tot een motivatieprobleem, maar heeft ook structurele oorzaken.

30 INVLOED VAN SOBERHEIDSBELEID OP SPORTPARTICIPATIEKLOOF = versterking van kloof (Scheerder et al., 2015) mensen uit een gezin met laag inkomen hebben een lagere score voor sportactiviteit (49,3%) ivm gezinnen met middelhoog (60,7%) of hoog (78,1%) inkomen in 2014: sportparticipatiegraad gedaald (-8,2%) voor mensen die moeilijk rond komen en gestegen (+5%) voor zij die makkelijk rondkomen geen specifieke info over sportclub participatie (!)

31 It may be possible to participate in sport and therefore appear included, but still experience feelings of isolation and exclusion that Emanate from the environment or dominant discourses.

32 Processen van uitsluiting zijn moeilijk te: Identificeren / (her-)erkennen Deconstrueren uit te dagen transformeren

33

34

35 BELGISCHE KINDEREN BEWEGEN VEEL TE WEINIG Opvallend is dat de meisjes het gemiddelde naar beneden trekken. [ ] "Ze zitten minder vaak in de sportclub en bewegen op de speelplaats ook minder", zegt bewegingsexpert Jan Seghers (KUL), een van de onderzoekers. "Jongens sporten vaak, meisjes babbelen liever. Wereldwijd bengelt België achteraan als het aankomt op bewegen, tussen landen als China, Qatar en Chili. Dat schrijven Het Nieuwsblad, Het Belang van Limburg en De Standaard vandaag op basis van een rapport door de KU Leuven, UGent en het Wetenschappelijk Instituut van Volksgezondheid.

36

37 4. WIE VALT UIT EN WAAROM?

38 DROP OUT? Verklaringen en onderzoek hoofdzakelijk op basis van psychologische, motivationele, zelf-determinationele theorieën/kaders Gevolgen? veel wetenschappelijke artikels in deze domeinen (bias) oplossingen worden dan ook hoofdzakelijk daar gezocht maar

39

40

41 WAAROM? MOTIVATIE? Het project motiverend coachen, dat eind 2013 opgestart werd, focust op het sportplezier, de sportbeleving en de sportparticipatie van kinderen en het tegengaan van de drop-out in jeugdsportclubs. De kennis en vaardigheden die nodig zijn voor een kwalitatief motiverende coachaanpak worden onderzocht om dit nadien te vertalen in opleidingstrajecten voor jeugdcoaches. De jeugdcoach vervult namelijk een cruciale rol want er is een duidelijk verband tussen de aanpak van de jeugdcoach en de motivatie van jongeren om duurzaam te sporten.

42 M-FACTOR INTERACTIE: Kan het project M-factor een impact hebben op drop-out? Zal de M-factor werken? Probleemanalyse?

43 PARTICIPATIESURVEY jaar, jaar Redenen voor drop-out gezondheid (kansengroepen!) geen tijd, zin Redenen voor drop-out bij jongeren? INTERACTIE: wat denken jullie? Rol van socio-economische factoren? INTERACTIE: wat denken jullie?

44 4a. CONTEXT ONDERZOEK

45 JOP (JEUGDONDERZOEKSPLATFORM) Interuniversitair en interdisciplinair samenwerkingsverband Universiteit Gent, Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek Promotor-coördinator: prof. dr. Lieve Bradt Onderzoekers: Annelore Van der Eecken, Robin Kemper Vrije Universiteit Brussel, Onderzoeksgroep TOR Promotoren: prof. dr. Bram Spruyt, dr. Jessy Siongers Onderzoekers: Laora Mastari KU Leuven, Onderzoekslijn Jeugdcriminologie Promotoren: prof. dr. Stefaan Pleysier, prof. dr. Johan Put Onderzoekers: Ena Coenen, Arne De Boeck

46 JOP (JEUGDONDERZOEKSPLATFORM) Beleidsrelevant onderzoek (Sven Gatz): drie centrale taken 1. Inventarisatie van Vlaams jeugdonderzoek 3. Internationale dimensie 2. Periodiek in beeld brengen van leefwereld, levensomstandigheden en gedrag van jongeren in Vlaanderen (JOP-monitor, JOP-schoolmonitor) 2005: JOP-monitor : JOP-monitor : JOP-schoolmonitor Brussel 2012: JOP-schoolmonitor Antwerpen-Gent 2013: JOP-monitor 3 en JOP-schoolmonitor : JOP 4

47 4b. DATA

48 JOP-schoolmonitor Antwerpen-Gent (2012) 33 secundaire scholen, jongeren (1 ste -6 de graad)

49 SPORTPARTICIPATIE (N=3556) 37,8% 22,3% nooit lid vroeger lid nu actief lid 39,9%

50 nooit lid vroeger lid nu actief lid Man (n=1525) Vrouw (n=2015) 14,3% 27,6% 28,4% 51,3% 34,4% 44,0%

51 SPORTPARTICIPATIE NAARGELANG GESLACHT 72,4% 62,8% 58,4% 27,6% 37,2% 41,6% NOOIT LID (N=790) VROEGER LID (N=1411) NU ACTIEF LID (N=1339) man vrouw

52 SPORTPARTICIPATIE EN LEEFTIJD (N=2850) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 12j 13j 14j 15j 16j 17j 18j nooit lid (n=642) vroeger lid (n=1086) nu actief lid (n=1122)

53 LIDMAATSCHAP IN CIJFERS Nooit lid geweest Vroeger lid geweest Nu actief lid Geslacht Man Vrouw Opleidingsniveau ouders Geen van de ouders hoogopgeleid Eén ouder hoogopgeleid Beide ouders hoogopgeleid Werkstatus ouders Minstens één ouder werkloos Beide ouders werken Subjectief inkomen (vrij tot zeer) gemakkelijk (vrij tot zeer) moeilijk Etniciteit Minstens 1 ouder van ecm Geen ouders van ecm

54 4c. METHODOLOGIE

55 N = 2762 Vroeger lid of nu actief lid Socio-demografische variabelen - Geslacht - Leeftijd - Opleidingsniveau ouders - Werksituatie ouders - Subjectief inkomen - Huurhuis - Materiële welvaart - Etniciteit Uitkomstvariabele: sport dropout (ja/neen) Welke factoren hebben een invloed op dropout van jongeren?

56 MULTILEVEL LOGISTISCHE REGRESSIE DROPOUT (N=2.762) B p (Intercept) ** Leeftijd *** Geslacht (ref. cat.: man) vrouw *** Opleidingsniveau ouders (ref. cat. geen van de ouders hoogopgeleid) één ouder hoogopgeleid (n.s.) beide ouders hoogopgeleid ** Werksituatie ouders (ref. cat.: minstens één ouder is werkloos) beide ouders werken * Subjectief inkomen (ref. cat.: (vrij tot zeer) gemakkelijk) (vrij tot zeer) moeilijk (n.s) Huurhuis (ref. cat: ja) neen (ns) Materiële welvaart (ns) Etniciteit (ref.cat: geen ouders van ecm) minstens 1 ouder van ecm ***

57 It may be possible to participate in sport and therefore appear included, but still experience feelings of isolation and exclusion that Emanate from the environment or dominant discourses. = Uitsluiting stop niet eens iemand zich ingeschreven heeft en op het sportveld staat.

58 Sport non-participatie is niet te herleiden tot een motivatieprobleem, maar heeft ook structurele oorzaken. Sport drop-out is niet te herleiden tot een motivatieprobleem, maar heeft ook structurele oorzaken.

59

60 5. WAT WETEN WE NIET?

61 WAT WE NIET WETEN Wat zeggen jongeren zelf over drop-out? Wat zijn hun ervaringen, en wat kunnen we hieruit leren? rol van armoede, gender, cultuur? Hoe gaan sport clubs om met drop-out? uitdagingen & oplossingen (o.a. coach)

62

63

64 WIJ SPORTEN MEE Bevraging van 50 jongeren, over 15 clubs de lat te hoog leggen weinig aandacht voor sociale processen verveling pestgedrag praktische en financiële redenen

65 WAT WE NIET WETEN Hoe gaan sport clubs om met drop-out? Uitdagingen & oplossingen (o.a. coach) Wat gebeurt er met jongeren die de sportclub verlaten? Vinden zij de weg naar het zelf of anders-georganiseerde sportaanbod (bv. lichte sportgemeenschap, buurtsport, schoolsport) Welke jongeren zitten in het anders-georganiseerde sportaanbod en wie valt daar uit? vinden zij de weg naar de sport club, of hadden ze deze al gevonden?

66