Meer verkeersveiligheid met minder borden Joris Willems (PCVO Handel, afdeling verkeerskunde (HSV) Diepenbeek.

Transcriptie

1 Meer verkeersveiligheid met minder borden Joris Willems (PCVO Handel, afdeling verkeerskunde (HSV) Diepenbeek

2 Inhoud Sociaal verkeerskundige achtergronden Waarom zijn (veel) verkeersborden niet veilig: enkele hypothesen Problemen door (te veel) verkeersborden Basisfilosofie m.b.t. regelgeving Basis plaatsingsvoorschriften Snoeimethoden en strategieën voor het bordenbos Praktijkvoorbeeld

3 Sociaal-verkeerskundige achtergronden (1) Uitgangspunten: Cap. menselijke info-verwerking is beperkt (Ervaren) bestuurders gaan vooral af op natuurlijke aanwijzingen, ervaringen elders. Rijtaak is in hoge mate een auto-matisme. Ervaringen van het verleden leiden tot verwachtingen voor de toekomst (film)

4 Sociaal-verkeerskundige achtergronden (2) Praktijk: gedachtenloze opvolging van regels Onderzoek naar naleving van regels (Hessing 1997, in Psychologie van het recht ) Formulering U wordt geacht U dient U bent verplicht Zonder reden Mét reden % opvolging 45% 41% 44% 36% 51%

5 Sociaal-verkeerskundige achtergronden (3) Suggestieve werkt effectiever en sneller dan het rationele: geen (de)coderings-stap Dosering: opvallendheid uitzonderlijkheid (oppassen voor inflatie) Begrijpelijkheid: herkenbaar, redelijk, logisch, consistent Ondersteuning: voor en door andere elementen Self-explaining road

6 Waarom zijn meer borden niet altijd veilig: enkele hypothesen Info-overload: belangrijke info gaat mogelijk verloren Borden vaak als nood-oplossing en korte termijn-maatregel: surrogaat voor slechte infra: lapmiddel en dus geen fundamentele oplossing Daardoor zijn borden vaak strijdig met het natuurlijk zelfverklarend vermogen van de weg of de oorspronkelijke bedoelingen Veel borden: weinig sociale vergevingsgezindheid

7 Ontwerp van infrastructuur en verwachtingspatronen Samenspel weten-kunnen-willen-voelen leidt tot bepaald bewustzijnsniveau (beredeneerd-gewoonte-impulsgedrag) leidt tot fouten of frustratie indien conflicten

8 Voorbeeld Bekijk de onderstaande woorden en zeg de kleur van het woord luidop en niet het woord zelf GEEL BLAUW ORANJE ZWART ROOD GROEN BRUIN GEEL ROOD ORANJE GROEN ZWART BLAUW ROOD BRUIN GROEN BLAUW ORANJE Film: discrepantie wegbeeld-regels (gewoonteberedeneerd gedrag) Dus: diverse bronnen (w-k-w-v) moeten dezelfde info geven

9 Stelling: De kwaliteit van het wegontwerp is omgekeerd evenredig met de dichtheid aan verkeersborden

10 Problemen door (te veel) verkeersborden: bomen en bossen Probleem 1: Inflatie van verkeersborden: Hoe meer borden, hoe minder waarde van een individueel bord. Te veel wordt gewoon niet meer waargenomen

11 Probleem 2: Inflatie van algemene regels: b.v. voorrang van rechts Inhaalverboden in bochten en bogen Verplicht parkeren in vakken (en dus verboden daarbuiten)

12 Enkelvoudige boodschappen tellen niet meer (zelfs geen dubbele)

13 Probleem 3: Verzwaring rijtaak

14 Probleem 4: Uitlokking ongewenst verkeersgedrag waar géén beperkingen gelden (onlogische wegencategorisering) In de hoofdstraat: 50 km/u In de zijstraat: 90 km/u!

15 En dus: Rijgedrag afgestemd op de letter Vanaf hier dus: 90 km/u.!

16 Probleem 5: Kans op fouten en tegenstrijdigheden

17 Vandalisme of studentengrap?

18 En bovendien: Ontkoppeling regel en omgeving: borden plaatsen gaat sneller,en omgeving volgt meestal niet direct Minder aandacht voor andere elementen: borden plaatsen is makkelijk. Hoge kosten (ongeveer 20,- per jaar per bord) Cascade-effecten: eens begonnen wordt aanduiding op vergelijkbare plaatsen nodig

19 Basisfilosofie regelgeving: Goed zeemanschap Cfr. internationaal aanvaringsreglement: 1. Handelen volgens het gewoon gebruik (algemene regels) 2. (Verplicht!) afwijken van de regels indien een ongeval daardoor te vermijden is Goed zeemanschap (gezond verstand) in het wegverkeer steeds meer op de achtergrond. (Nochtans basisregel)

20 Naar een verruimde kijk op borden 1. Vertrek van een doelstelling B.v. voetgangers veilig laten oversteken Zo (met borden) Of zo (met suggestieve markering)

21 2. Analyseer probleem en situatie Bekijk of een bord wel de beste oplossing is, en/of bekijk andere mogelijkheden

22 3. Kies dan (eventueel) voor verkeersborden en ga m.b.v. Code voor de Wegbeheerde na of het bord is: Verplicht Facultatief Verboden/foutief

23 B.v. verplicht verkeersbord

24 B.v. facultatief verkeersbord

25 B.v. verboden/foutief verkeersbord (ook dubbele verboden)

26 Snoeimethoden en strategieën 1. Verwijdering foute borden 2. Verwijdering dubbele boodschappen 3. Verwijderen overbodige borden 4. Vervanging door zone-borden 5. Vervanging door variabele borden 6. Vervanging door markeringen 7. Vervanging door technische maatregelen 8. Bewuste deregulering als totaalconcept (shared space)

27 1. Verwijdering foute borden (incl. dubbele verboden)

28 2. Verwijdering dubbele boodschappen

29 3. Verwijderen overbodige (meestal facultatieve) borden

30 4. Vervangen door zoneringen

31 5. Borden variabel maken

32 6. Borden vervangen door markeringen

33 7. Vervanging door technische maatregelen

34 8. Bewust dereguleren Kan reeds op kleine schaal

35 Praktijkvoorbeeld Wegsectie: 800 m lang 11 kruispunten 36 verkeersborden (één richting!) Doelstelling: verhogen duidelijkheid bestaande regels en veiligheid

36 Analyse: 10 verkeersborden die een verplichte rijrichting aanduiden (F19): verplicht 9 borden die een oversteek voor voetgangers aanduiden (A23-F49): facultatief 8 verkeersborden die de voorrang van rechts aanduiden (B17): facultatief 3 verkeersborden betreffende het parkeren en stilstaan (E1-E3): dubbele boodschap, foutief 2 oplichtborden zone 30 schoolomgeving: verplicht 2 borden einde zone 30 schoolomgeving: verplicht 2 borden die verbieden linksaf te slaan (C31a): dubbele boodschap, facultatief

37 Oplossing: 3 van de 36 borden zijn foutief (dubbel verbod): MOETEN weg 17 van de 36 borden zijn louter facultatief en zelfs dubbel op: kunnen weg 16 borden wettelijk verplicht: moeten blijven Jaarlijkse kostenbesparing: 400 euro (één richting!)

38 Conclusies Snoeien kan! Meer aandacht nodig voor algemene regels Beetje ruimdenkendheid nodig, ook van politie en rechterlijke macht Voorzichtige schatting: tot (meer dan) 50 % van de borden kan weg, met mogelijk meer duidelijkheid tot gevolg

39 Meer informatie Minder Borden Gids Uitgave Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid Gratis te downloaden op