INSPECTIERICHTLIJN 2005

Transcriptie

1 VROM-Inspectie Regio Noord Stoffen & Producten INSPECTIERICHTLIJN 2005 controle leidingwaterinstallaties door waterleidingbedrijven 5202 Cascadeplein 10 Postbus RM Groningen Telefoon Fax

2 Voorwoord Deze Inspectierichtlijn bevat de invulling van de controletaak volgens artikel 15 van het Waterleidingbesluit. De richtlijn is aangepast aan de meest recente wijziging van het Waterleidingbesluit. Onder hoofdstuk IIIC van het Besluit zijn nieuwe regels voor legionellapreventie opgenomen. De controletaak wordt uitgevoerd door de waterleidingbedrijven in het kader van het toezicht dat aan de VROM-Inspectie is opgedragen. De controle richt zich op alle aangesloten leidingwaterinstallaties en heeft ook betrekking op collectieve leidingwaterinstallaties waar aanvullende eisen worden gesteld om groei van de legionellabacterie te beperken. Een nieuwe indeling van risicoklassen wordt geïntroduceerd. Een hoger risico geeft aanleiding tot een hogere controlefrequentie. De doelgroep voor legionellapreventie vormt ook een risicoklasse. De richtlijn gaat uit van de geïntegreerde uitvoering van de 15.1-controletaak ( bescherming van de waterkwaliteit van het openbare net) en de 15.2-controletaak ( bescherming van de waterkwaliteit aan de tap). Bij de uitvoering van de controletaak door de waterbedrijven wordt de eigenaar van de leidingwaterinstallatie zonodig aangesproken op verbetering van de veiligheid van de installatie. Op basis van de controles zal de VROM-Inspectie waar nodig handhavend optreden. Dit kan preventief zijn (toezichthoudend) dan wel repressief (bestuurs- en/of strafrechtelijk). Het gemeenschappelijk doel is het verbeteren van de veiligheid voor de gebruiker. De inspecteur-generaal VROM Mr. G.J.R. Wolters VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 2/42

3 Voorwoord 2 1 Inleiding 4 2 Nadere uitwerking van de controletaak Gevaar voor verontreiniging Wettelijke verplichtingen Technische eisen installatie Beheer De controletaak 12 3 Wijze waarop de controle wordt uitgeoefend Integratie van de en taak Aandachtspunten bij integratie Indeling in risicoklassen Uitgangspunten voor het controleprotocol Controleprotocol In geval van beperkt risico In geval van verhoogd risico In geval van sterk verhoogd risico 19 4 Financiering Wijze van financieren per controleactiviteit 22 5 Communicatie Communicatie van de verplichtingen Communicatieplan op hoofdlijnen Communicatiematrix 26 6 Bijlagen 27 Bijlage 1: Begrippenlijst 28 Bijlage 2: Verplichtingen voor eigenaren/verbruikers 30 Bijlage 3: Artikelverwijzingen voor de juridische verankering van beheer 32 Bijlage 4: Stapsgewijze beschrijving van het controleprotocol 33 Bijlage 5: Legionelladoelgroep in BIK codes 36 Bijlage 6: Checklist controle-activiteiten waterbedrijven 38 Bijlage 7: Toelichting checklist 40 Bijlage 8: Beoordelingsaspecten 41 VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 3/42

4 1 Inleiding In de wijziging van het Waterleidingbesluit van 2004 is in artikel 15 de eigenaar van het waterleidingbedrijf aangewezen als controleur van de aangesloten woninginstallaties en collectieve installaties op gevaar voor verontreiniging. Gevaar voor verontreiniging omvat iedere negatieve beïnvloeding door de installatie die leidt tot een afname van de kwaliteit van het leidingwater. Het kan hierbij dus gaan om verkeerd materiaalgebruik, onvoldoende doorstroming, kruisverbindingen waardoor water van slechte kwaliteit in contact kan komen met drinkwater of groei van bacteriën. Om gevaar voor verontreiniging te voorkomen moet de installatie blijvend voldoen aan de technische eisen zoals genoemd in de NEN 1006, nader ingevuld in de Werkbladen. Een verontreiniging in de installatie bereikt de tappunten waardoor derden worden blootgesteld. De verontreiniging kan ook via terugstroming het openbare net bereiken en via dit net de aangesloten installaties en de gebruiker bereiken. De eigenaar van het waterbedrijf is daarom volgens artikel 15.1 Wlb verplicht om de aangesloten installaties te controleren op gevaar voor verontreiniging van het leidingnet van zijn bedrijf (terugstroming in openbaar net) en tevens volgens artikel 15.2 op gevaar van verontreiniging van het via de collectieve installaties aan derden ter beschikking gestelde leidingwater ( aan de tap ). Onderdeel van de controle in het kader van artikel 15.2 is controle op een verhoogd risico op legionellagroei. Gedurende twee jaar is op dit domein een Tijdelijke Regeling Legionellapreventie (TRL) in werking geweest. Legionellapreventie is opgenomen in hoofdstuk IIIc van het Waterleidingbesluit. Met ingang van 2005 wordt de controle op legionellapreventie geïntegreerd met de controle van de collectieve installatie. De controletaak omvat controle op circa collectieve installaties en 5,4 miljoen woninginstallaties. In de wijziging van het Waterleidingbesluit met het oog op legionellapreventie is een beperkt aantal eigenaren (ca ) verplicht om een risicoanalyse uit te voeren, een logboek bij te houden en periodieke analyses te doen. Dit betekent dat de waterbedrijven voor de uitvoering van de integrale controletaak in de overgrote meerderheid van de gevallen geen documenten, maar de installatie zelf moeten controleren. Het gaat in potentie dus om een omvangrijke taak. De opbouw van de controletaak is door de bedrijven gefaseerd opgezet en zal in 2006 resulteren in een landelijke uitvoering van ca controlebezoeken per jaar. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 4/42

5 De voorliggende Inspectierichtlijn gaat uit van integratie van de 15.1-taak en 15.2-taak. Redenen hiervoor zijn: 1. Efficiëntere uitvoering. 2. De twee controles zijn gericht op dezelfde klanten. De klanten zouden een aparte benadering, door dezelfde instantie, niet begrijpen. 3. Kennis, benodigd voor de uitvoering van de 15.2-taak (inhoudelijke kennis en kennis van de klanten) is aanwezig bij de uitvoerders van de 15.1-taak. De precieze inhoud van de controletaak wordt in deze richtlijn omschreven. Daarmee geeft de inspecteurgeneraal van VROM op dit punt duidelijkheid aan de waterbedrijven. De richtlijn bevat een controleprotocol. Dit protocol beschrijft de beide wettelijke controletaken van de waterleidingbedrijven in relatie tot de handhaving. De effectiviteit van het toezicht is afhankelijk van een goede afstemming over de uitvoering tussen waterbedrijven en VROM-Inspectie. De handhavingsmethodiek is opgenomen in de VIP (VROM-inspectieprocedure 2005) die afzonderlijk wordt gepubliceerd. De richtlijn start met een nadere uitwerking van het begrip gevaar voor verontreiniging en een beschrijving van de wettelijke verplichtingen. De wettelijke verplichtingen worden vertaald naar de controletaak (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt de controletaak uitgewerkt tot een controleprotocol. Hoofdstuk 4 gaat vervolgens kort in op de financiering van de controletaak. Hoofdstuk 5 bevat een communicatieplan op hoofdlijnen. In deze richtlijn worden begrippen gebruikt die enige toelichting behoeven. In bijlage 1 is een begrippenlijst opgenomen. Belangrijke documenten zijn: - Waterleidingbesluit (herzien ). - Model-Aansluitvoorwaarden Model-Leveringsvoorwaarden VEWIN-werkbladen NEN1006, 2002 incl. wijzigingsblad VROM-Inspectieprocedure 2005 (handhavingscriteria). VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 5/42

6 2 Nadere uitwerking van de controletaak Dit hoofdstuk brengt de huidige verplichtingen ten aanzien van aanleg en beheer van de installatie in kaart. Beschreven wordt in hoeverre deze wettelijke verplichtingen toereikend zijn voor voldoende reductie van het gevaar voor verontreiniging van zowel de tap als het eigen openbare net ( 2.1 en 2.2 ). Deze analyse leidt tot de formulering van de controletaak (2.3). 2.1 Gevaar voor verontreiniging Centraal in het Waterleidingbesluit staat de kwaliteit van het water en de zorgplicht van de eigenaar om deze kwaliteit voldoende te waarborgen. Artikelen 14 en 15 bevatten het begrip gevaar voor verontreiniging. Aangezien de controle gericht is op vermindering van dit gevaar voor verontreiniging is het van belang om dit begrip nader in te vullen en consequenties te benoemen voor de invulling van de controleactiviteiten. De omschrijving van de controleplicht in het Waterleidingbesluit (art. 15.1) luidt als volgt: De eigenaar van een waterleidingbedrijf controleert de middellijk of onmiddellijk op het leidingnet van zijn bedrijf aangesloten woninginstallaties, collectieve watervoorzieningen, collectieve leidingnetten en overige leidingwaterinstallaties op gevaar voor verontreiniging van het leidingnet van zijn bedrijf. Tevens controleert de eigenaar van een waterleidingbedrijf (art.15.2) de middellijk of onmiddellijk op het leidingnet van zijn bedrijf aangesloten collectieve watervoorzieningen en collectieve leidingnetten op gevaar van verontreiniging van het aan derden ter beschikking gestelde leidingwater. In de toelichting van het Besluit wordt gesproken over controle op aangesloten installaties en leidingnetten met het oog op de kwaliteit van het aan de afnemer ter beschikking gestelde leidingwater. De waterbedrijven oefenen de controle uit mede op basis van regels uit de Model-Aansluitvoorwaarden. Indien gebreken worden geconstateerd dienen de betreffende toezichthouders te worden geïnformeerd. Gevaar voor verontreiniging omvat iedere negatieve beïnvloeding door de installatie die leidt tot een afname van de kwaliteit van het leidingwater. De installatie moet voldoen aan de eisen als genoemd in de NEN 1006, nader ingevuld in de Werkbladen. Deze controles zijn niet rechtstreeks gericht op parametercontrole in het drinkwater, maar gericht op de fysische condities waarop het water aan de tap wordt gebracht. Zoals: gebruikte materialen, deugdelijke installatie, beheer van de installatie, beveiligingen, ongewenste opwarming, ingestelde temperaturen, voldoende verversing en waterbehandeling. Waterbedrijven controleren in het kader van het voorgeschreven meetprogramma ook de kwaliteit van het water. De bemonstering hiervoor volgt een ander traject en wordt steekproefsgewijs door de waterlaboratoria in opdracht van de waterbedrijven uitgevoerd gedurende productie en transport, maar ook aan de tap bij de verbruiker in het distributiegebied. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 6/42

7 De omvang en frequentie van die bemonstering is bij wet geregeld. Leidingwater moet voldoen aan de normtabellen 1 van bijlage A van het Waterleidingbesluit. De waterkwaliteitsgegevens worden jaarlijks gerapporteerd in het REWAB project. Daarnaast moeten installaties die zijn aangewezen in het kader van legionellapreventie voldoen aan een normstelling van 100 kolonievormende eenheden legionellabacteriën per liter drinkwater bij een aërosolvormend tappunt. Deze normstelling is in hoofdstuk IIIc van het Besluit opgenomen. 2.2 Wettelijke verplichtingen In deze paragraaf worden de diverse verplichtingen in kaart gebracht. De verplichtingen zijn onder te verdelen in verplichtingen ten aanzien van de kwaliteit van de installatie en die van het beheer van de installatie. De verplichtingen ten aanzien van de technische aspecten van de installatie worden over het algemeen goed gecommuniceerd. Dit geldt minder voor beheersaspecten. Deze zijn voor een deel verankerd in de VEWIN-werkbladen. Er bestaat echter bij de controlerende waterbedrijven de behoefte om dit nader te operationaliseren Technische eisen installatie Figuur 2.1 geeft een overzicht van de wettelijke verplichtingen voor eigenaren van installaties. Daarbij is uitgegaan van het Waterleidingbesluit van 28 december Dat heeft geen gevolgen voor de huidige omvang van het aantal collectieve installaties (ca ). De doelgroep voor legionellapreventie omvat ca locaties. Een relatief klein aantal collectieve installaties kent dus extra verplichtingen door de legionellapreventie. Het stroomschema is onderverdeeld naar doelgroepen. Er worden drie categorieën van doelgroepen onderscheiden: - woninginstallatie; - geen woninginstallatie en geen collectieve installatie; - collectieve installatie (= collectieve watervoorziening en/of collectief leidingnet). Per categorie is een nadere specificatie nodig om te bepalen wat de verplichtingen zijn. Binnen woninginstallaties wordt vanwege het verschil in risicoklassen onderscheid gemaakt in standaardinstallaties en niet-standaardinstallaties 2. Bij de collectieve installaties wordt onderscheid gemaakt tussen installaties die aangesloten zijn op het net van het waterbedrijf en installaties die daar niet op zijn aangesloten. Bij deze laatste groep heeft het waterbedrijf geen controlerende taak. Hier treedt de VROM-Inspectie op als controlerende instantie. Daarnaast is aan de orde de vraag of bij de betreffende collectieve installatie sprake is van een behandeling van het water (eigen winning, ontharding, of andere behandeling), dan wel distributie van meer dan 100 m 3 drinkwater (drw) gemiddeld per dag dan wel meer dan 30 m 3 warm tapwater (wtw) gemiddeld per dag. Als dit het geval is geldt naast de algemene verplichtingen omtrent de deugdelijkheid van het water een plicht tot het opstellen en uitvoeren van een meetprogramma met de bijbehorende voorschriften. Indien bijvoorbeeld een toestel in het leidingnet wordt geplaatst voor legionellapreventie zal niet alleen moeten worden voldaan aan de voorschriften van de Bestrijdingsmiddelenwet en artikel 17g en 17h van het Waterleidingbesluit, maar moet ook een meetprogramma worden opgesteld en uitgevoerd. 1 Een normstelling voor Legionella ontbreekt in deze tabellen, maar wordt wel genoemd in hoofdstuk IIIC van het Waterleidingbesluit. 2 Onder niet-standaardinstallaties vallen bijvoorbeeld regenwateropvang en huishoudwater. Het gaat om de aanwezigheid van andere waterleidingnetten met water van een mogelijk slechtere kwaliteit. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 7/42

8 Doelgroep Nadere specificering Risicoklasse Verplichtingen eigenaar/verbruiker Woninginstallatie Standaard Niet s tandaard NEN 1006/Werkbla - den Aa nsluit - en leverings - voorwaarden Geen woninginstallatie en geen collectieve installatie 1-5 Wlb: art. 14 Bouwbesluit Collectieve installatie Niet * aangesloten Aangesloten Geen behandeling en geen distributie 100 m 3 drw/d of 30 m 3 wtw/d Behandeling: - eigen winning - ontharding - productie 30 m 3 wtw/d - andere behandeling Wlw: 15a jo. 4 t/m 8, 15e Wlb: 4, 4a, 4b, 4c, 4d, 5, 14, 15 lid 4, 24 lid 2 Wlb: 6, 6a, 6b, 7, 25, 63 Distributie: m 3 drw/d - 30 m 3 wtw/d 1-5 Aerosol-vormende tappunten - zorginstelling - verblijfaccommodatie - asielzoekerscentrum - penitentiaire inrichting - badinrichting - kampeerterrein - jachthaven 1-5 legionellapreventie Wlb: 17j t/m 17n * geen controle door waterbedrijf Figuur 2.1 Overzicht van de verplichtingen per doelgroep VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 8/42

9 Elke tak van het stroomdiagram eindigt in een verplichting voor de eigenaar/verbruiker. Hieronder worden de verplichtingen kort omschreven. Bijlage 2 gaat hier meer specifiek op in. NEN 1006 / Vewin-werkbladen Technische voorschriften voor installatie en onderhoud van alle leidingwaterinstallaties, zowel woninginstallaties, collectieve installaties als installaties die niet als woninginstallatie of collectieve installatie worden aangemerkt. Aansluit- en leveringsvoorwaarden Deze voorschriften gelden voor alle installaties, tenzij er geen aansluiting is op het net van het waterbedrijf. De voorschriften maken onderdeel uit van de privaatrechtelijke overeenkomst tot levering van leidingwater tussen waterbedrijf en verbruiker. Omdat de aansluit- en leveringsvoorwaarden per waterbedrijf kunnen verschillen, wordt hier vanwege eenvoud uitgegaan van het door de VEWIN opgestelde Model Aansluit- en Leveringsvoorwaarden. Hieronder volgen de voor de controle meest relevante voorwaarden. Model-Aansluitvoorwaarden Bevat het recht van het waterbedrijf om levering te beëindigen, onder meer als controle niet kan worden uitgevoerd. Drinkwaterinstallaties moeten voldoen aan de recente versie van NEN Het waterbedrijf is bevoegd (niet verplicht) om de installatie te controleren en kan kosten hiervoor in rekening brengen. De verbruiker is verplicht de leidingwaterinstallatie op een zorgvuldige en doeltreffende wijze te beheren, opdat deze installatie redelijkerwijs geen gevaar voor verontreiniging van het leidingnet van het bedrijf of het aan derden ter beschikking gestelde water oplevert. Deze verplichting geldt voor alle installaties. Voor een installatie die op grond van de VEWIN-publicatie advies over de indeling in risicoklassen van aansluitingen op het waterleidingnet is ingedeeld in risicoklasse 4 of 5, geldt dat de verbruiker aantoonbaar moet voldoen aan het gestelde in het Werkblad 1.4 G. Model-Leveringsvoorwaarden Bevat de bevoegdheid van het waterbedrijf om de drinkwaterinstallatie te onderzoeken en eventueel de eigenaar te verplichten tot herstel. Het waterbedrijf is bevoegd de levering te onderbreken als de drinkwaterinstallatie niet voldoet aan aansluitvoorwaarden. De aanvrager/verbruiker is verplicht tot medewerking bij o.a. controle op de naleving van de voorwaarden. Indien de aanvrager of verbruiker geen eigenaar is van het perceel staat hij ervoor in dat eigenaar akkoord gaat met alle handelingen noodzakelijk voor onder meer de levering. NB: De Aansluit- en Leveringsvoorwaarden leggen verplichtingen op aan de verbruiker, terwijl Waterleidingwet/Waterleidingbesluit zich richt op de eigenaar van de installatie. Waterleidingwet Bevat de zorgplicht voor deugdelijkheid leidingwater en leidingnet. Eigenaren moeten op verzoek inlichtingen verstrekken en medewerking verlenen aan VROM-Inspectie. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 9/42

10 Zij moeten metingen uitvoeren, de resultaten bewaren en normoverschrijdingen melden en door VROM- Inspectie opgelegde maatregelen uitvoeren. VROM-Inspectie kan levering verbieden. Eigenaren hebben de plicht tot het informeren van verbruikers bij risico voor de volksgezondheid. Waterleidingbesluit Eigenaren hebben een zorgplicht om verontreiniging te voorkomen van zowel het leidingnet waarop men is aangesloten als het ter beschikking gesteld leidingwater. Eigenaren moeten zorgen voor deugdelijk leidingwater bij het tappunt door een deugdelijke inrichting en onderhoud van de installatie, maar hebben beperkte verantwoordelijkheid als een normoverschrijding veroorzaakt wordt door een installatie waaraan doorgeleverd wordt. Normstelling, eisen aan monstername en analyses zijn opgenomen en de relatie tussen toezichthouder en eigenaar bij normoverschrijdingen wordt geregeld. Artikel 14 bevat de zorgplicht om verontreiniging te voorkomen van zowel leidingnet waarop men is aangesloten als het ter beschikking gestelde leidingwater. Eigenaren moeten medewerking verlenen aan controle door het waterbedrijf. Artikel 17 van het Waterleidingbesluit bevat verplichtingen voor legionellapreventie; een risicoanalyse, het opstellen van een beheersplan, een logboek en het nemen van monsters voor de analyse op legionellabacteriën Beheer Definitie van beheer: Preventief en correctief onderhoud door controles en bijstellende maatregelen. Invloed van beheer op risico: Uit controles van leidingwaterinstallaties is gebleken dat wanneer geen of onvoldoende beheer wordt uitgevoerd het risiconiveau ten aanzien van veiligheid verslechterd. Twee concrete voorbeelden zijn: 1. Het niet bijhouden van wijzigingen en aansluiten van nieuwe toestellen met als gevolg het niet of verkeerd plaatsen van beveiligingen of het plaatsen van verkeerde beveiligingen. 2. Toename van risico op groei van legionellakolonies. Wanneer niet regelmatig temperaturen worden gecontroleerd en temperatuurregelingen worden afgesteld kan dit uiteindelijk leiden tot te lage temperaturen bij warmwater en/of te hoge bij koudwater in leidingen, opslag of aan de tappunten. Beide voorbeelden kunnen leiden tot gevaar voor verontreiniging van het eigen net en het aan derden geleverd water aan tappunten. Bij risicovolle installaties draagt beheer bij aan een veilige installatie en valt onder de zorgplicht als geformuleerd in artikel 14 van het Waterleidingbesluit. Controle op beheer is gewenst, zowel uit hoofde van artikel 15.1 als van artikel 15.2 van het waterleidingbesluit. Verplichtingen ten aanzien van beheer Voor alle drinkwatersystemen is goed beheer noodzakelijk. Echter, het ontbreken van beheer leidt niet in alle gevallen tot een onacceptabel risico. Ook eigenaren van installaties in risicoklasse 1 of 2 (paragraaf 3.3 ) moeten zorgen voor een adequate installatie. Actief beheer wordt bij deze eigenaren niet gevraagd. Ook is het, vanuit praktische overwegingen en ervaringen met de uitvoering van de TRL, niet zinvol gebleken om beheerstaken voor legionellapreventie verplicht te stellen bij laagrisico installaties. Bij een aantal complexe systemen en systemen waar met gevaarlijke vloeistoffen wordt gewerkt is beheer gewenst. De hoge risicoklasse-indeling in combinatie met andere criteria bepaalt dan of een eigenaar verplicht is beheerspakket A of B uit te voeren. De eigenaar van een prioritaire installatie waar legionellapreventie wel verplicht moet worden toegepast zal beheer uitvoeren volgens pakket C. Pakket D bevat wettelijke meetprogramma s voor waterbehandeling, drinkwaterreservoirs, legionellabemonstering en alternatieve legionellapreventie. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 10/42

11 In tabel 2.1 zijn de beheerstaken per pakket in beeld gebracht. Het betreft hier een selectie van eisen die VROM-Inspectie als minimaal noodzakelijk typeert. Tabel 2.1 Overzicht van de verplichte beheerstaken van pakketten A,B,C,D. Nr Verplichte beheerstaken A B C D 1 Periodieke controle op toestelbeveiligingen v v 2 Beschikbaar hebben van actuele installatietekeningen v 3 Controle op doorstroming en verversing v 4 Uitvoeren van verplicht meetprogramma v 5 Uitvoeren beheersplan legionellapreventie v 6 Bijhouden lijst toestellen en beveiligingen v v 7 Bijhouden van een logboek v 8 Bijhouden van controlelijsten v Welk pakket van toepassing is wordt bepaald door de aanwezigheid van criteria zoals weergegeven in tabel 2.2. Het begrip risicoklasse wordt verder behandeld in hoofdstuk 3.3. Tabel 2.2 Criteria voor de verplichting tot beheerspakketten Pakket A Pakket B Pakket C Pakket D Risicoklasse Kans wijzigen >Qn6 Kwetsbaarheid Meetprogramma 4 5 x x x x x x Toepassing van alleen de risicoklasse-indeling zou er toe leiden dat òf beheer van complexe systemen in risicoklasse 4 niet wordt gecontroleerd, òf dat van alle eenvoudige systemen in risicoklasse 4 (bijvoorbeeld veel agrarische bedrijven) beheer wordt gevraagd. Terwijl dit eigenlijk niet altijd nodig is. Om uit deze impasse te komen wordt een eigenaar/verbruiker verplicht de beheerstaken volgens pakket A uit te voeren, wanneer het object is ingedeeld in risicoklasse 4 èn er kans op wijzigen is èn de watermeter in de aansluiting groter is dan Qn6, als maat voor het debiet. Een eigenaar/verbruiker wordt verplicht de beheerstaken volgens pakket B uit te voeren, wanneer het object is ingedeeld in risicoklasse 5 èn er kans op wijzigen is èn de watermeter in de aansluiting groter is dan Qn6. Dit beheer is opgenomen in de aansluitvoorwaarden. Eigenaren/verbruikers van installaties die ingedeeld zijn in risicoklasse 3 worden niet verplicht om beheerstaken uit te voeren, omdat consequenties van slecht beheer beperkt zijn. Indien er wel sprake is van onacceptabel risico, dan behoort de installatie ingedeeld te zijn (of te worden) in risicoklasse 4 of 5. De verplichting tot het naleven van meerdere beheerspakketten kan ook optreden: bijvoorbeeld pakket A samen met C en D. Bij een beperkt aantal eigenaar/verbruikers wordt beheer dus echt afgedwongen. Dit is direct afhankelijk van de risico-indeling. Omgekeerd betekent het, wanneer er sprake is van onacceptabel risico door het ontbreken van beheer, de installatie ingedeeld behoort te worden in risicoklasse 4 of 5. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 11/42

12 Bronverwijzing van de beheerstaken: De periodieke controle van toestelbeveiligingen (beheerstaak 1) is in VEWIN werkblad 1.4G verankerd. In NEN 1006 wordt verplicht gesteld dat controle zo gemakkelijk mogelijk moet zijn. De verplichting tot het beschikken over installatietekeningen die actueel zijn (beheerstaak 2) is genoemd in de werkbladen onder verwijzing naar de NEN 1006 en in hoofdstuk IIIC, Wlb. Controle op adequate doorstroming/verversing van essentiële leidingdelen (nr. 3) is genoemd in de werkbladen en in hoofdstuk IIIC, Wlb. Verplichte meetprogramma s (nr. 4) zijn voldoende omschreven. Het meetprogramma voor drinkwaterreservoirs is opgenomen in de VEWIN-werkbladen. De meetverplichting voor verbruiken hoger dan gemiddeld 100 m 3 per dag drinkwater of 30 m 3 per dag warmtapwater is opgenomen in het Waterleidingbesluit. Bij behandeling van drinkwater (plaatsen van een toestel b.v. voor desinfectie) is een meetprogramma voorgeschreven. Zie hiervoor de modelmeetprgramma s. Het meetprogramma voor legionellapreventie is beschreven in art.17 Wlb. Het uitvoeren van beheersmaatregelen conform het beheersplan legionellapreventie (nr. 5) is vastgelegd door middel van de wijziging van het Waterleidingbesluit Het bijhouden van een overzicht met toestellen en hun beveiligingen (nr. 6) is in de werkbladen verplicht gesteld, evenals het bijhouden van een logboek (nr. 7). 2.3 De controletaak De in het Waterleidingbesluit omschreven controletaak kan aangrijpen op drie punten: - De kwaliteit van het leidingwater. - De kwaliteit van de installatie. - De kwaliteit van de manier waarop de eigenaar omgaat met de installatie. De kwaliteit van het leidingwater wordt voor eigenaren met een meetverplichting geoperationaliseerd door controle op aanwezigheid en uitvoering van het meetprogramma. De juridische basis is hiervoor voldoende aanwezig. De controle van de kwaliteit van de installatie wordt geoperationaliseerd door een visuele controle van de installatie op het voldoen aan NEN 1006 en de VEWIN-werkbladen. De juridische basis is hiervoor voldoende aanwezig. Het controleren op beheer dient twee doelen. Het eerste doel is het bevorderen van goed beheer. Het tweede doel is het vereenvoudigen van de controletaak. Immers, indien een eigenaar goed beheert dan is goede informatie beschikbaar voor de controle door het waterbedrijf. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 12/42

13 Belangrijke elementen in de controle zijn daarom: o toetsen op de aanwezigheid van bijgewerkte informatie; o een juiste beveiliging; o bewijs van uitvoering van beheer. In de praktijk betekent dit dat tijdens de visuele controle de controleur onderzoekt of de eventuele risico s bekend zijn en er beheer wordt uitgevoerd. De controles hebben betrekking op zeer veel installaties, die qua ouderdom grote verschillen vertonen. De regelgeving, waaronder de NEN-1006 norm en de daarvan afgeleide VEWIN-werkbladen, wordt voortdurend aangepast aan de nieuwste inzichten. In redelijkheid kan niet verlangd worden dat iedere instrumentele wijziging c.q. verbetering leidt tot een vervanging van het bestaande. Daarom wordt de volgende gedragsregel gehanteerd bij de controles: - Hanteer de regelgeving ten tijde van de aanleg van de installatie. - Hanteer voor relevante volksgezondheidsaspecten altijd de nieuwe inzichten voor alle installaties. - Bij wijziging van de installatie gelden voor het gewijzigde deel de nieuwe regels. - Bij uitbreiding van de installatie gelden voor het nieuwe deel de nieuwe regels. Een apart aspect vormt de controle bij nieuwbouw. De controle op de bouwkundig gewenste voorzieningen wordt uitgeoefend door de gemeente. De specifieke leidingwatertechnische kennis is aanwezig bij de controleurs van de waterbedrijven. Uit eerdere controles bij nieuwbouw is gebleken dat een hoog percentage niet deugdelijke installaties wordt opgeleverd. Ook de nieuwe preventievoorschriften voor de legionellabacterie dienen deels tijdens de bouwfase geïmplementeerd te worden. Achteraf is een bouwkundig noodzakelijke wijziging niet, of tegen hoge kosten, te corrigeren. Voorlichting vanuit de overheid naar de opdrachtgever, aannemer en installateur zal hier verbetering moeten bewerkstelligen. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 13/42

14 3 Wijze waarop de controle wordt uitgeoefend De geïntegreerde controletaak is vertaald naar een controleprotocol. Dit controleprotocol geeft weer op welke wijze de beoordeling van een situatie resulteert in acties van het waterbedrijf. 3.1 Integratie van de en taak Waterbedrijven zijn verplicht alle aangesloten installaties te controleren op gevaar voor verontreiniging van het openbare net (art. 15.1) en voor derden (art. 15.2). Deze controle op circa collectieve installaties en 5,4 miljoen woninginstallaties vraagt echter dat de leidingwaterinstallatie op locatie en met een zekere frequentie moet worden gecontroleerd. Integratie van de en 15.2-taak leidt tot een efficiënte uitvoering van de controletaak. Integratie heeft ook andere voordelen: 1. Het gaat bij beide taken over dezelfde eigenaar en installatie en de klant zou een aparte benadering, door dezelfde instantie, niet begrijpen. 2. Kennis voor de uitvoering van de 15.2-taak is aanwezig bij de uitvoerders van de 15.1-taak. 3. Het 15.2-klantensegment valt nagenoeg geheel binnen het 15.1-klantensegment. 4. De 15.1-klanten mogen deels bekend verondersteld worden bij het waterbedrijf. Bij de uitvoering van de 15.2-taak kan gebruik gemaakt worden van deze informatie. Overigens beschikken de waterbedrijven op dit moment niet over voldoende informatie om de 15.2-klanten goed te kunnen benaderen. Op grond van de voordelen en hun belang voor de waterbedrijven is bij het opstellen van het controleprotocol uitgegaan van geïntegreerde uitvoering van de en 15.2-taak. Nadelen kunnen zijn: de vermenging van de verantwoordelijkheden van waterbedrijf en overheid en er is geen transparante kostentoedeling mogelijk voor de afzonderlijke taken. In het controleprotocol worden deze aandachtspunten meegewogen. 3.2 Aandachtspunten bij integratie Vermenging verantwoordelijkheden waterbedrijf en overheid Het waterbedrijf heeft als kerntaak het betrouwbaar leveren van drinkwater met betrouwbare kwaliteit. De klant betaalt hiervoor. De meeste klanten zijn gebonden aan het waterbedrijf. Alleen sommige grote klanten hebben alternatieven. Het waterbedrijf is gebaat bij een goede relatie met de klant. Deze relatie is gebaat bij transparantie en een duidelijke rolafbakening. De 15.1-taak ligt direct in het verlengde van de kerntaak van het waterbedrijf. Immers, het waterbedrijf is verantwoordelijk voor de levering van water met een betrouwbare kwaliteit. Terugstroming van verontreiniging in het net bedreigt de kerntaak. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 14/42

15 In het kader van de aansluitvoorwaarden en de leveringsvoorwaarden is het voor de klant acceptabel dat het waterbedrijf de installatie en de eigenaar controleert op de kwaliteit van (het beheer van) de binneninstallatie. Als dit niet voldoet dan kan het waterbedrijf ver gaan in het afdwingen van verbetering. Het is wat anders als het waterbedrijf geen directe schade kan oplopen door terugstroming van verontreiniging. Als alleen de derde die gebruik maakt van water aan tappunten mogelijk gevaar loopt, zal een eigenaar het als ongewenste inmenging kunnen ervaren wanneer het waterbedrijf dan maatregelen afdwingt (deze situatie komt overigens zelden voor). In gevallen van sterk verhoogd risico is bijna altijd sprake van gevaar voor verontreiniging aan zowel tappunten als voor het openbare net, als gevolg van terugstroming. In al deze gevallen kan het waterbedrijf dwingend optreden vanuit het beschermen van de eigen kerntaak. Wanneer alleen sprake is van gevaar voor verontreiniging van water aan tappunten en sprake is van een sterk verhoogd risico (in de praktijk slechts een zeer klein aantal gevallen), dan kan het waterbedrijf direct contact opnemen met VROM- Inspectie en samen optrekken. De meeste van de controles leiden tot de constatering van tekortkomingen op het gebied van de installaties en/of het beheer waarbij sprake is van verhoogd risico, maar waar nog geen sprake is van sterk verhoogd risico. In die situaties kan zowel vanuit de 15.1-taak als vanuit de 15.2-taak de eigenaar een termijn gegeven worden voor het verbeteren van de situatie. In deze situaties is het optreden van het waterbedrijf sowieso minder dwingend. Komt een eigenaar vervolgens niet in actie, dan zal het waterbedrijf in het kader van handhaving de VROM-Inspectie inschakelen. Geen transparante kostentoerekening aan de beide taken De relatie tussen het waterbedrijf en de klant is gebaat bij transparantie van kosten. Integratie van 15.1 en 15.2 maakt het niet meer mogelijk om aan de klant duidelijk te maken dat bepaalde kosten zijn gemaakt ter bescherming van de afnemer via het eigen net en dat andere kosten zijn gemaakt voor bescherming van de afnemer vanuit de collectieve installatie. Als de taak geïntegreerd wordt uitgevoerd is onderscheid in kosten tussen de taken niet meer mogelijk. Dit kan niet worden vermeden. Wel is het mogelijk om er voor te zorgen dat klanten die een goede invulling geven aan hun zorgtaak niet de kosten dragen die veroorzaakt worden door klanten die geen goede invulling geven aan de zorgtaak. Dit leidt tot twee aandachtspunten: 1. Als er op basis van de basiscontrole in de binneninstallatie geen afwijkingen worden geconstateerd, dan meldt de controleur dat de installatie op de gecontroleerde punten voldoet, maar dat de eigenaar verantwoordelijk is en blijft voor het blijvend voldoen van de gehele installatie aan de richtlijnen. De controle kan hierdoor beperkt en gelijk van omvang voor klanten in een bepaalde risicoklasse blijven. Additionele kosten voor hercontrole, etc. kunnen wel in rekening worden gebracht (facturering of boetes). De hercontrole kan diepgaander zijn. 2. Vanuit de voorlichtingtaak wordt los van de controletaak voorlichting gegeven hoe de eigenaar kan (blijven) voldoen aan de normen. 3.3 Indeling in risicoklassen De waterbedrijven controleerden voorheen hun klanten in het kader van de 15.1-taak. Hierbij werd gebruik gemaakt van de gevarenklasse-indeling. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 15/42

16 De indeling van een klant in een gevarenklasse bepaalde of en zo ja, met welke frequentie klanten werden gecontroleerd. De indeling in een gevarenklasse is een maat voor het gevaar van terugstroming van verontreiniging naar het net van het waterbedrijf 3. Nu de waterbedrijven de 15.1 en de 15.2 controletaken integreren is deze indeling niet meer toereikend. Immers, de 15.2-taak betreft controle op gevaar voor verontreiniging van aan derden geleverd water. Het gaat hierbij dus niet alleen om de kans op verontreiniging, maar ook om het mogelijke effect. Het mogelijke effect wordt mede bepaald door wie de derden zijn. Als dit kwetsbare verbruikers zijn, dan moet de betreffende installatie een hogere prioriteit krijgen. Een objectieve maat hiervoor wordt gevormd door de lijst met legionelladoelgroepen die is opgenomen in hoofdstuk IIIC van het Waterleidingbesluit en is vertaald naar de BIK-codes (zie bijlage 5). De nieuwe risicoklassenindeling is gebaseerd op het Advies over de indeling in risicoklassen van aansluitingen op het leidingwaternet (VEWIN, jan. 2005). De risicoklassenindeling bepaalt de mate van het gezondheidsrisico voor gebruikers van leidingwaterinstallaties, zowel via de tap (art.15.2) als teruggeleverd via het distributienet naar andere verbruikers (art.15.1). Bij de bepaling van de risicoklasse wordt de objectmatrix voor het betreffende bedrijf ingevuld. Uitgangspunten van de nieuwe indeling: 1. Moet 15.1 en 15.2 afdekken. De oude gevaren- en kwetsbaarheidklasse is daarmee vervallen. 2. Heeft als basis de nieuwe risicoklassenindeling van In verband met de wijziging van aanduiding van watermeters is Qn5 vervangen door Qn6. 3. Benut het eindrapport van de Werkgroep Frontbeveiliging: Evaluatie bedrijfstakbeleid m.b.t. beveiliging hoofdleidingnet tegen terugstroming d.d. maart Moet rekening houden met: risico = kans x gevolg. 5. Gaat uit van beveiliging op toestelniveau. Wanneer het aan de tap safe is, geldt dat ook voor de veiligheid voor het net en daarmee voor indirecte gebruikers van installaties bij de buren. Hiermee is art en ten dele art zeker gesteld. Blijft over risico op bacteriëngroei Maakt voor wat betreft de indeling in een klasse geen gebruik meer van het criterium zeer groot c.q. toegang beperkt van de voormalige gevarenklasse indeling. Deze parameter leidt tot een hogere gevarenklasse en daarmee kortere inspectietermijn. Echter in de praktijk is het object juist niet of moeilijk te controleren. Beoordeling van een installatie op dit criterium kan wel leiden tot een zwaardere additionele frontbeveiliging. Tabel 3.1 Objectmatrix van de risicoklasse-indeling, zie advies risicoklassen VEWIN 2005 Vloeistof Grootte/Soort Extra risico Kwetsbaarheid contact met Qn andere risico van LCI categorie <6 >6 leiding netten wijzigen indeling laag middel hoog 5 3 Controle in het kader van de Tijdelijke Regeling voor Legionellapreventie maakte gebruik van een kwetsbaarheidindeling. De nieuwe risicoklassenindeling combineert de oude gevarenklassenindeling met de prioritaire legionella doelgroepen. 4 Overigens zijn er ten aanzien van artikel 15.2 meer aspecten dan alleen toestelbeveiligingen die tot overschrijding van de norm kunnen leiden. Deze aspecten zijn voldoende meegenomen door de grootte van de watermeter mede bepalend te maken voor de indeling in risicoklassen. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 16/42

17 Tabel 3.2 geeft vervolgens de controlefrequenties voor de vijf risicoklassen. De installaties met de hoogste risico s, waaronder legionellapreventie, worden relatief frequent geïnspecteerd. Voor de risicoklasse 2 betekent het een statistisch verantwoorde steekproef. Communicatie over de resultaten van de steekproef moet de naleving bevorderen. Daarbij wordt de kanttekening gemaakt dat alle doelgroepen voor legionellapreventie zoals aangewezen in hoofdstuk IIIC van het Waterleidingbesluit een eerste controle ondergaan binnen een termijn van 3 jaar. Afhankelijk van de resultaten worden daarna de controletermijnen van klasse 4 of klasse 5 doorgevoerd. Tabel 3.2 Controletermijn per risicoklasse in jaren. risicoklasse controletermijn 0 steekproef Uitgangspunten voor het controleprotocol In het controleprotocol worden acties afhankelijk gemaakt van een inschatting van het risico. Hierbij zijn de termen beperkt, verhoogd en sterk verhoogd risico gehanteerd. Deze termen zijn in bijlage 1 gedefinieerd. De volgende uitgangspunten zijn gehanteerd bij het formuleren van het controleprotocol: 1. Een geïntegreerde uitvoering van de en 15.2-taak. 2. Een nieuwe installatie voldoet aan NEN 1006 en de VEWIN-werkbladen, recente uitgave. 3. Wijzigingen worden uitgevoerd volgens NEN 1006 en de VEWIN-werkbladen, recente uitgave. 4. Relevante volksgezondheidsaspecten worden beoordeeld volgens de nieuwste inzichten. 5. Voor de werkwijze is er vanuit gegaan dat het basiscontroledeel, indien mogelijk, beperkt wordt tot een deel van de installatie en dat uitbreiding van de controle in een hercontrole afhankelijk wordt gesteld van de bevindingen. 6. Uitgangspunt is dat in principe de gebruiker 5 van de installatie wordt aangesproken op de installatie en dat deze zonodig de eigenaar informeert. 7. Tijdens de controle wordt de eigenaar/beheerder voorgelicht over de verantwoordelijkheden en de gevolgen van het niet nakomen van afspraken/aanwijzingen. 8. De termijnen voor het opheffen van aangetroffen gebreken zijn in principe zo kort mogelijk gesteld, rekening houdend met de haalbaarheid. 9. Handhaving door de VROM-Inspectie vindt in voorkomende gevallen zo snel mogelijk plaats. 10. De afbakening van een hercontrole is als volgt: het bezoek dat leidt tot het constateren van een gebrek en leidt tot het stellen van een termijn wordt gezien als eerste bezoek van de hercontrole. Het tweede bezoek, waarbij de inspecteur bepaalt of voldaan is aan de gestelde eisen, rondt deze hercontrole af. Leidt dit tweede bezoek wederom tot de constatering van gebreken en het stellen van een termijn, dan vormt dit bezoek tevens het eerste bezoek van de volgende hercontrole. 5 In het stroomdiagram wordt steeds gesproken van eigenaar. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 17/42

18 3.5 Controleprotocol Deze paragraaf beschrijft globaal het controleprotocol. Het controleprotocol is meer in detail schematisch opgenomen in figuur 3.1. Bijlage 4 bevat een stapsgewijze beschrijving van het controleprotocol. De controle start met de selectie van de te benaderen klanten op basis van de termijnen behorende bij de risicoklasse waarin de installatie van de eigenaar/verbruiker is ingedeeld. De eigenaar/verbruiker wordt schriftelijk geïnformeerd en de controle op installatie en/of beheer wordt uitgevoerd. Als de controleur geen gebreken constateert, ontvangt de eigenaar een brief en wordt de controle administratief afgerond In geval van beperkt risico Wanneer de installatie of het beheer niet voldoet en er sprake is van beperkt risico (zie bijlage 1) dan ontvangt de eigenaar/verbruiker een brief waaruit blijkt dat de installatie niet voldoet aan de aansluitvoorwaarden en wordt de eigenaar/verbruiker verzocht dit te verbeteren. Er wordt geen termijn gesteld en er vindt geen hercontrole plaats, maar er wordt wel gecommuniceerd dat de controle periodiek is In geval van verhoogd risico Is er sprake van een verhoogd risico (zie bijlage 1) voor het openbare net en voor derden die het water gebruiken dan wordt de eigenaar schriftelijk een termijn gegeven voor verbetering. Hij moet na uitvoering het waterleidingbedrijf informeren dat de verbetering is doorgevoerd. Vervolgens bepaalt het waterleidingbedrijf of een hercontrole wordt uitgevoerd of dat genoegen wordt genomen met de melding van de aanpassing. Is er geen aanleiding voor een hercontrole of voldoet de installatie bij de hercontrole, dan ontvangt de eigenaar een brief en wordt de controle administratief afgehandeld. Indien bij 1e hercontrole blijkt dat de installatie/het beheer (nog) gebreken vertoont en het hier alleen gaat om gevaar voor derden die aan de tap water gebruiken, dan draagt het waterbedrijf het dossier over aan VROM-Inspectie. De VROM-Inspectie informeert het waterbedrijf over genomen acties. De eigenaar/verbruiker wordt hierover geïnformeerd. Is er tevens sprake van verhoogd gevaar voor verontreiniging van het openbare net, dan geeft het waterbedrijf schriftelijk een termijn voor verbetering. Voldoet de installatie bij de tweede hercontrole, dan wordt dit schriftelijk gemeld en worden de hercontrolekosten van het waterbedrijf in rekening gebracht. Indien bij de 2e hercontrole blijkt dat de installatie/het beheer (nog steeds) gebreken vertoond, dan wordt de eigenaar/verbruiker de mogelijkheid geboden een additionele (front)beveiliging aan te brengen. Doet hij dit, dan wordt het dossier overgedragen aan VROM-Inspectie. De VROM-Inspectie informeert het waterbedrijf over genomen acties. De eigenaar wordt hierover geïnformeerd. Hercontrolekosten van het waterbedrijf worden doorberekend. Brengt de eigenaar/verbruiker geen frontbeveiliging aan, dan wordt de installatie losgekoppeld van het openbare net. Hercontrolekosten worden doorberekend en een schriftelijke bevestiging volgt waarin wordt aangeven op welke wijze heraansluiting kan plaatsvinden. De VROM-Inspectie wordt hierover geïnformeerd. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 18/42

19 In geval van sterk verhoogd risico Geconstateerde gebreken kunnen ook ernstiger van aard zijn. Als er sprake is van sterk verhoogd risico (zie bijlage 1), dan wordt de eigenaar/verbruiker mondeling gesommeerd de benodigde aanpassing(en) binnen een vastgestelde termijn uit te voeren. Als de installatie bij de 1e hercontrole voldoet, dan ontvangt de eigenaar/verbruiker een brief en wordt de controle administratief afgerond. Blijkt de installatie niet in orde, en betreft het alleen gevaar voor derden die het water aan de tap gebruiken, dan wordt het dossier aan de VROM-Inspectie overgedragen. De eigenaar/verbruiker wordt hiervan in kennis gesteld. De VROM-Inspectie informeert het waterbedrijf over genomen acties. Hercontrolekosten worden doorberekend. Is er niet alleen gevaar voor derden via de tap, maar ook gevaar voor het openbare net, dan wordt de installatie losgekoppeld van het openbare net. Hercontrolekosten worden doorberekend en een schriftelijke bevestiging volgt waarin wordt aangeven op welke wijze heraansluiting kan plaatsvinden. De VROM- Inspectie wordt hierover geïnformeerd. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 19/42

20 Start Selectie Brief aan eigenaar Uitvoeren controle Installatie/ beheer gebreken geconstateerd? Ja Beperkt risico? Nee Ja Brief aan eigenaar Brief aan eigenaar Nee verhoogd Sterk verhoogd gev./risico? sterk verhoogd Brief aan eigenaar - eigenaar sommeren Melding aan i WLB i t ll - schriftelijke bevestiging Hercontrole? Nee Brief aan eigenaar 1e Hercontrole Ja Installatie/ beheer gebreken geconstateerd? Nee 1e Hercontrole Ja A B C D Figuur 3.1a Schematische weergave van het controleprotocol VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 20/42

21 Figuur 3.1b Schematische weergave van het controleprotocol A B C D Brief aan eigenaar Installatie/ beheer gebreken geconstateerd? Nee Brief aan eigenaar Ja Nee (alleen 15.2) - Brief aan eigenaar; - overdracht VROM-Inspectie i.v.m.handhaving Ja - - Brief aan eigenaar - Melding eigenaar aan WLB install. gereed Hercontrole 2e Vrom-Insp - Inst. Loskoppelen - Hercontrole kosten doorberekenen - Schriftelijke bevestiging Installatie/ beheer gebreken geconstateerd? Nee - Brief aan eigenaar - Hercontrole kosten doorberekenen Ja Additionele beveiliging plaatsen? Nee Ja - Brief aan eigenaar; - overdracht VROM-Inspectie i.v.m.handhaving - Hercontrole kosten doorberekenen - Inst. Loskoppelen - Hercontrole kosten doorberekenen - Schriftelijk bevestigen Administratief afhandelen STOP VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 21/42

22 4 Financiering De uitvoering van de controletaak zoals die is bedoeld in 15.1 en 15.2 is opgebouwd uit een aantal basisactiviteiten en activiteiten die het gevolg zijn van het niet voldoen van de installatie of het beheer. De financieringswijze moet: 1. Maatschappelijk aanvaardbaar zijn. 2. Eenvoudig zijn. 3. Eenduidig een betaler aanwijzen. 4. Acceptabel zijn voor de klanten. 5. Lage administratieve lasten met zich meebrengen (inclusief incasso). 6. Waterbedrijven zo weinig mogelijk benadelen ten opzichte van andere aanbieders van water (voor die klanten die kunnen kiezen van wie zij hun water betrekken). 4.1 Wijze van financieren per controleactiviteit Tabel 5.1 geeft een overzicht van de activiteiten ten behoeve van de uitvoering van de controle. In het overzicht gaan we er vanuit dat de basiscontroleactiviteiten in het kader van 15.1 en 15.2 zo beperkt mogelijk worden gehouden. Dat houdt in dat beoordeling van installatie en beheer plaats vindt op de reële risico s en dat advieswerk aan de markt wordt overgelaten. De basiscontroleactiviteiten worden gedekt door een tarief. Extra controleactiviteiten, veroorzaakt door eigenaren van installaties die niet voldoen, mogen worden doorberekend aan de betreffende eigenaren. Dit doorberekenen gebeurt dan in principe via in rekening gebrachte werkelijke kosten. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 22/42

23 Tabel 5.1 Overzicht van de controleactiviteiten en financieringswijzen Controleelement Basiscontrole Aanvullende controle Financiering Nieuwbouw Installatieontwerp Controle art.15 Aansluitkosten Controlekosten Controlelegionellapreventie Hercontrole Bij aansluiting in rekening brengen Bestaande bouw Mutaties Controle van beheersplannen Controle art.15 Controlelegionellapreventie Beoordeling van tekeningen of beheerspakket Controle art.15 Controlelegionellapreventie Hercontrole Hercontrole Niet apart in rekening brengen In rekening brengen Niet apart in rekening brengen In rekening brengen Bij het in rekening brengen gelden drie criteria: 1. De eigenaar voldoet na een gegeven termijn nog steeds niet aan de gestelde norm. 2. De eigenaar kan hiervoor geen rechtsgrond aanvoeren. 3. De normen zijn duidelijk gesteld. Ook moeten de verplichtingen en de wijze waarop de eigenaar aan de verplichting kan voldoen helder zijn gecommuniceerd. Het in rekening brengen gaat als volgt: o Tijdens de basiscontrole zijn gebreken geconstateerd en de controleur heeft een termijn gegeven voor verbeteringen. o Tijdens het eerste hercontrole blijkt dat de verbruiker (en daarmee de eigenaar) zonder rechtsgrond niet voldoet aan duidelijk gestelde normen. De kosten worden in rekening gebracht. Is het wel in orde dan worden geen geen kosten in rekening gebracht. o Indien meer hercontroles volgen, worden die kosten inclusief de eerste hercontrole in rekening gebracht. Dit gebeurt in principe op basis van werkelijke kosten. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 23/42

24 5 Communicatie 5.1 Communicatie van de verplichtingen Eigenaren van collectieve installaties zijn zich nauwelijks bewust van bestaande verplichtingen, laat staan van veranderingen in die verplichtingen. Ze staan in de regel niet stil bij de kwaliteit van hun installaties en het beheer daarvan. Aan de waterinstallatie wordt alleen maar aandacht geschonken als er sprake is van nieuwbouw, speciale bedrijfsprocessen (bijvoorbeeld in de gezondheidszorg) of van buitengewone omstandigheden (verontreinigd of besmet water). Controle op de naleving van de verplichtingen (zie hoofdstuk 2) kan alleen maar effectief worden uitgevoerd als de eigenaren zich bewust zijn van hun verplichtingen en beheerstaken. 5.2 Communicatieplan op hoofdlijnen In dit plan op hoofdlijnen wordt kort ingegaan op de communicatie van de controletaak van waterleidingbedrijven richting doelgroep(en). Belangrijke onderdelen zijn het doel, de boodschappen (wat wordt gecommuniceerd en door wie), het middel (hoe wordt gecommuniceerd) en de planning (wanneer wordt gecommuniceerd). Doelgroepen Eigenaren/beheerders van (collectieve) leidingwaterinstallaties (risicoklasse 3-5) vormen de belangrijkste doelgroep (primaire doelgroep) in de communicatie van de controletaak van waterleidingbedrijven. De aandacht richt zich dan ook op deze doelgroep. Belangrijk daarbij is dat communicatie gefaseerd plaatsvindt. Het informeren van en via de brancheverenigingen vormt hierbij een apart spoor. Met name speelt het feit dat bij de planning van nieuwbouw de juiste richtlijnen worden gehanteerd. Indien controle achteraf tot aanpassing aanleiding geeft zijn hiermee onevenredig hoge kosten gemoeid. Eigenaren van woningen (standaard en niet-standaard, risicoklasse 1-2) en bedrijven in risicoklasse 1 en 2 vormen geen primaire doelgroep, aangezien in de praktijk nauwelijks tot geen controle bij hen zal plaatsvinden. Zij moeten echter wel geïnformeerd worden over de herziening van het Waterleidingbesluit en (voor risicoklasse 2) de aanscherpingen in de VEWIN werkbladen, NEN 1006 en de Inspectierichtlijn. Doel (in termen van kennis, houding en gedrag) Er kunnen in eerste instantie twee fasen in de communicatie worden onderscheiden. In de eerste fase wordt de primaire doelgroep op de hoogte gebracht van de wijzigingen in het Waterleidingbesluit, de aanscherping van verplichtingen (zorgplicht) en de daarbij behorende beheerstaken. De doelgroep zal zelf een indruk kunnen krijgen over de risicoklasse waarin men valt. Doel van deze fase is het vergroten van kennis bij de doelgroep en het creëren van een bewustzijn en positieve houding ten aanzien van de hen opgedragen beheerstaken. VROM-Inspectie 1 juli 2005 INSPECTIERICHTLIJN 2005 Pagina 24/42