Forte#09. Jaargang 03, september info@pianoo.nl

Transcriptie

1 Forte#09 IPPC 2008: internationale aandacht voor inkoop 04 Op weg naar een 100% duurzame inkoop 06 Inkoopopleidingen overheid binnenkort van start 09 Wie is bang voor innovatie? 10 Jaargang 03, september info@pianoo.nl Colofon Forte is een uitgave van PIANOo, het kennisnetwerk voor aanbesteden in de publieke sector. Postbus 20101, 2500 EC Den Haag, tel Tekstbijdragen van Carolien Nout, Peter de Zoete, Olga van Oort en Imi Lau. Eindredactie: PIANOo. Fotografie: Loes Schleedoorn en Willem Spaan. Ontwerp: Besides Purple Amsterdam. Vormgeving en druk: ministerie van Economische Zaken, afdeling PGF.

2 Gratis schoolboeken: na het zuur komt het zoet Scholen in het voortgezet onderwijs krijgen vanaf het schooljaar geld om lesmateriaal gratis beschikbaar te stellen aan leerlingen. Een taskforce van het ministerie van Onderwijs,Cultuur en Wetenschap ontwikkelt instrumenten om scholen te helpen met informatie en advies. PIANOo-directeur Wouter Stolwijk voorziet dat scholen op termijn ook op andere terreinen professioneler en dus effectiever zullen gaan inkopen. Het ministerie van OCW ondersteunt scholen met geld en advies om de wet Gratis schoolboeken uit te kunnen voeren omdat voor veel scholen Europees aanbesteden nieuw is. De Taskforce Gratis Schoolboeken van het ministerie van OCW startte in augustus als aanspreekpunt voor inhoudelijke en juridische ondersteuning. Er is inmiddels een website met meer informatie en in september wordt een aantal regiobijeenkomsten voor scholen georganiseerd. De Taskforce werkt verder aan model-aanbestedingsdocumenten die op de site gratisschoolboeken.nl komen te staan. Scholen zijn overigens niet verplicht deze te gebruiken; ze kunnen ze gebruiken als handreiking. Ditmar Waterman, inkoopjurist bij PIANOo, adviseert de Taskforce over allerlei inkoop- en aanbestedingskwesties: Het is belangrijk dat scholen praktische ondersteuning krijgen zodat ze weten wat ze moeten doen op inkoopgebied. Professioneel inkopen op meer terreinen Het lijkt alsof de invoering van de gratis schoolboeken niet van een leien dakje gaat, gezien de krantenkoppen over enkele mislukte aanbestedingen. Ook twijfelen sommigen of goede marktwerking in deze branche wel mogelijk is. PIANOo-directeur Wouter Stolwijk ziet het niet zo somber in. Ik beschouw dit als aanloopproblemen. Het lijkt misschien ingewikkeld, maar ik ben ervan overtuigd dat we over een paar jaar terugkijkend zullen zeggen: De gratis schoolboeken waren een blessing in disguise ; het leek ingewikkeld, maar het heeft de concurrentie op de boekenmarkt verbeterd. Omdat scholen nu zelf binnen zekere budgettaire kaders de boeken gaan inkopen, worden ze geprikkeld zorgvuldig na te gaan hoe ze tot de keuze van een bepaald boek komen. Ik voorzie dat ze daardoor ook op andere inkoopterreinen, zoals meubilair of onderhoud, verder zullen professionaliseren en dus winsten boeken , juist omdat ze aanbesteden, invloed uitoefenen op de prijs en kwaliteit van het materiaal waarmee ze moeten werken. En dat is een goede zaak. Niet alleen de Taskforce is een praktische steun in de rug van de scholen maar ook de toezegging van staatssecretaris Van Bijsterveldt om de extra kosten voor haar rekening te nemen, mocht een school voor de rechter worden gedaagd na een aanbesteding. Voorwaarde is wel dat de school volgens de aanbestedingsregelgeving en de adviezen van de Taskforce handelt. Stolwijk nuanceert de berichtgeving over mislukte aanbestedingen. Neem het geval van de school in Venlo. Hier liep het spaak op een klein formeel punt. Voor de rest verliep die aanbesteding prima. Met de steun van OCW kunnen scholen vanaf het schooljaar Ontwikkeling TenderNed gaat door Meer weten? Kijk op Voor het advies van de Raad van State en de reactie van de staatssecretaris, zie zaaknummer W /I. 2 In juli werd de nieuwe Aanbestedingswet door de Eerste Kamer verworpen. Hiermee is de geplande invoering van de wet op 1 mei 2009 van de baan en dus vervalt voorlopig de verplichting voor aanbestedende diensten om via TenderNed te publiceren. Wat betekent dit nu voor TenderNed? De gefaseerde invoering van TenderNed gaat gewoon door. TenderNed wordt nog steeds hét systeem voor elek tronisch aanbesteden in Nederland. Met alle voordelen van dien: minder administratieve lasten, uni formiteit in aanbesteden, minder kans op fouten en eenmalige registratie van bedrijfsgegevens. TenderNed wordt met recht een virtuele marktplaats, want aan bestedende diensten en ondernemingen vinden elkaar online. TenderNed bevat straks op hoofdlijnen onderstaande functionaliteiten. Aanbestedende diensten: authenticatie (sms-service), registratie en autorisatie; opstellen en publiceren (voor)aankondiging en gunning; publicatie op TED; uploaden bestek en andere aanbestedingsdocumenten; openen aanmelding/inschrijving; downloaden offerte. Ondernemingen: raadplegen aankondigingen; filtermogelijkheden en attenderingsservice; downloaden bestek en andere aanbestedingsdocumenten; bedrijvenregister; aanmelden/inschrijven; uploaden offerte. De verwachting is dat in het voorjaar van 2009 elektronische aanbestedingen via TenderNed kunnen worden gepubliceerd. TenderNed zal volgens planning in 2010 het gehele elektronische aanbestedingsproces ondersteunen. Kijk voor meer informatie op

3 Marktpartijen klaar voor bestekkenbibliotheek PIANOo verwacht dit najaar de bestekkenbibliotheek open te stellen voor opdrachtgevers en marktpartijen. Momenteel wordt hard gewerkt aan het systeem en aan het toegankelijk maken van de aangeleverde bestekken. Ondertussen verklaren marktpartijen zich bereid om mee te werken aan het succes van de bibliotheek. Hun inbreng: hoogwaardig commentaar. Pieter van den Eijnden is directeur van de Stichting Marktwerking Installatietechniek (SMI), die installatiebedrijven bijstaat bij aanbestedingszaken. Hij is blij met de bibliotheek en met de beslissing om deze ook voor marktpartijen open te stellen. Voor onze branche is het erg belangrijk dat de kwaliteit van bestekken verbetert. Daar willen we graag aan bijdragen door deskundig commentaar te leveren. We zien nogal eens dat opdrachtgevers belangrijke details over het hoofd zien. Of niet helder formuleren wat wel en wat niet onder een opdracht valt. Het valt ook niet mee, als je ziet welke omvang de bestekken soms hebben. Ook op het gebied van risico s worden soms opmerkelijke eisen gesteld, waarvan het simpelweg niet reëel is om die bij de opdrachtnemer neer te leggen. Met ons commentaar kunnen opdrachtgevers betere bestekken laten schrijven. SMI zal actief bedrijven uit de installatiesector benaderen met het verzoek om commentaar te leveren op een aantal willekeurig gekozen bestekken in de bibliotheek. Pieter van den Eijnden verwacht dat de bedrijven niet alleen kritische kanttekeningen, maar ook slimme en hanteerbare vernieuwingen zullen aanleveren. Wij zien natuurlijk ook regelmatig goede bestekken, die een plek in de bibliotheek verdienen. Daar zullen we ons voor inspannen. Een mooi voorbeeld vind ik een ziekenhuis in Zwolle, dat inschrijvers niet het hele bestek liet doorrekenen, maar dat zijn keuze baseerde op de doorrekening van een beperkte doorsnede. Dat verdient navolging. SMI hoopt met zijn inbreng bij te dragen aan betere en evenwichtiger verhoudingen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer bij aanbestedingen. In gesprek met gemeenten PIANOo wil de komende jaren nog meer dan voorheen gemeenten ondersteunen bij het professionaliseren van hun inkoop. Om onze dienstverlening nog beter af te stemmen op de specifieke behoeften van zowel kleine als grotere - gemeenten, Jos Schreijen, accountmanager gemeenten voeren we in oktober en november gesprekken met vertegenwoordigers van ruim 60 gemeenten. Hoe ervaren zij de ontwikkelingen op inkoop- en aanbestedingsgebied? Wat zijn consequenties daarvan voor hun organisatie? Hoe kan PIANOo hen daarbij helpen? Met de informatie uit deze gesprekken wil PIANOo haar dienstverlening verder verbeteren en wellicht ook nieuwe producten ontwikkelen. Sinds juni werkt Jos Schreijen als accountmanager gemeenten bij PIANOo. Jos heeft ruim twintig jaar op vooral inkoopfuncties bij verschillende gemeenten (Kerkrade en Sittard-Geleen) gewerkt. Hij zal samen met een aantal andere PIANOo-projectleiders de gesprekken met gemeenten voeren. Met vier corporaties op kop Ron Sierink werkt sinds maart 2007 bij Mitros in Utrecht als inkoopcoördinator, destijds de eerste in die functie bij een woningcorporatie. Hij woonde het PIANOo-congres van begin juni bij en vroeg tijdens de sessie Samenwerken doe je zo advies aan de zaal: hoe krijgen we de inkoopsamenwerking in corporatieland in een hogere versnelling? Corporaties vallen niet onder de aanbestedingsregels, maar professionalisering is wel een groeiend issue bij ons. Steeds meer corporaties stellen een inkoopcoördinator aan. De verantwoordelijkheden op inkoopterrein zijn binnen corporaties nu nog erg versnipperd. Om daaraan iets te veranderen, moet je successen laten zien. Gezien het inkoopvolume van corporaties dat ligt rond de negen miljard euro per jaar zijn er ongetwijfeld grote voordelen te behalen bij samenwerking. Mijn collega bij Ymere, Henk-Jan van Mossel, en ik waren daarom geïnteresseerd hoe gemeenten hun samenwerking op gang weten te brengen. Niet om een kant en klaar recept te krijgen, maar wel om ons beeld van wat bij samenwerking komt kijken te toetsen. We kregen leuke reacties en in de discussie werden de kansen nog eens duidelijk. Ron werkte jaren als inkoper in de dienstenbranche en ondervond daar hoe de aanvankelijke scepsis kan omslaan in enthousiasme en vertrouwen, als samenwerking vruchtbaar blijkt. We hebben nu een kopgroepje van vier corporaties die iets gezamenlijks willen gaan doen met inkoop: mogelijk een eerste gezamenlijke aanbesteding. De andere twee zijn Goede Stede uit Almere en De Key uit Amsterdam. Deze vier partijen hebben zich inmiddels financieel aan de samenwerking verbonden. Hoe dat verder vorm gaat krijgen zijn we nu aan het bespreken. De resultaten gaan we delen met het Inkoopforum Woningcorporaties. Dat is een vrij toegankelijk platform voor uitwisseling op het gebied van inkoop, dat ongeveer vier keer per jaar bij elkaar komt. We maken de Workshop Samenwerken doe je zo, PIANOo-congres 2008 resultaten vervolgens via PIANOo-desk en via Aedes, onze koepelorganisatie, wereldkundig. Daarmee hopen we de aandacht voor inkoopprofessionalisering bij corporaties te vergroten. 3

4 Congresbezoekers over IPPC 2008 Richard Doyle, directeur van de Education and Training Company van de University of New England, Australië: Ik ben vooral een praktijkman, geen academicus. Kennis opdoen over nieuwe ontwikkelingen in het vak en netwerken, dat zijn mijn voornaamste redenen om dit congres bij te wonen. Praktijkvoorbeelden zijn altijd nuttig. De Australische overheid heeft inkoop net als in Groot-Brittannië vooral centraal georganiseerd. Dat maakt dat je niet alles kunt gebruiken wat een ander doet, maar het is wel inspirerend om erover te praten. Reida Shahollari, Public Procurement Agency, Albanië: Goede wetgeving en de juiste mensen om het werk te doen. Dat is de basis voor goede inkoop. Albanië is een land in ontwikkeling. Wij kunnen anderen als voorbeeld dienen in ons streven naar meer transparantie, ik ga daar ook over vertellen in een sessie. Wij spiegelen ons een beetje aan Kroatië dat een vergelijkbare ontwikkeling doormaakt. Aan de andere kant ben ik erg benieuwd naar de ervaring van anderen met e-procurement. Natuurlijk geniet ik er ook van Amsterdam te bezoeken! Willy Turyahikayo, Kyambogo Universitu, Uganda: Ik ben vooral geïnteresseerd in kennis over duurzaamheid en sociale aspecten, hoe je die kunt onderbrengen in wetgeving of integreren in het inkoopproces. Erg leuk om zo veel praktijkmensen te ontmoeten! De komende tijd werk ik mee aan een project van de Universiteit Twente, daarna ga ik weer terug naar Uganda. Ik vind het belangrijk te vertellen over de ontwikkelingen in ons land. En wat ik hier leer, neem ik ook weer mee naar huis. 4 Wetenschap en praktijk verrijken elkaar IPPC 2008: internationale Maar liefst 270 deelnemers uit 43 landen kwamen van 27 tot 30 augustus bijeen in Amsterdam op de tweejaarlijkse International Public Procurement Conference, IPPC. Niet alleen waren zij enthousiast over de hoofdstedelijke entourage, maar ook over de informele sfeer waarin wetenschappers en praktijkmensen over allerlei inkoopthema s van gedachten wisselden. Een impressie van drie inspirerende dagen. Deze derde IPPC werd georganiseerd door PIANOo, NEVI en Rijkswaterstaat. Congresvoorzitter Jan Telgen opende de bijeenkomst in het Amsterdamse Universiteitsgebouw met verve. Hij toonde zich tevreden over het aantal deelnemers afkomstig van alle continenten. Verder vond hij het opmerkelijk dat de helft van het aantal ingediende papers op conto van wetenschappers stond, terwijl het overgrote deel van de bezoekers (85%) uit de dagelijkse inkooppraktijk kwam. Het vak is duidelijk in beweging. Een internationaal congres als dit draagt bij aan betere kennisuitwisseling over inkoop. We zien dat de afstand tussen de wetenschap en de praktijk kleiner wordt. Verder kunnen we ontwikkelingen als duurzaamheid samen naar een hoger niveau tillen, stelde Telgen. Inkoopregels herstellen het vertrouwen Na presentaties van Wouter Stolwijk over het werkterrein van PIANOo en Cees Brandsen over de verschillende projecten van Rijkswaterstaat, liet Paul Buades, directeur van de Procurement Division van de Verenigde Naties, uitgebreid zien hoe de complexe VN-organisatie jaarlijks negen miljard aan inkoop van goederen en diensten in goede banen leidt. Inkoop en aanbesteden, of het nu in Darfur is of in New York, moet altijd volgens de juiste procedures gebeuren. Na enkele fraudegevallen heeft de organisatie strenge interne regels opgesteld. Het 167 pagina s tellende handboek is verplicht voor iedereen en ofschoon men het een monsterlijk document vindt, is het de basis van het inkoopwerk. Procurement is een belangrijk instrument om het vertrouwen in de organisatie te herstellen. Wij willen risico s vermijden en het beste resultaat bereiken volgens de juiste procedures,

5 aandacht voor inkoop aldus Buades. De organisatie biedt ook ruimte voor het navolgen van goede praktijkvoorbeelden, als ze tenminste aan de interne regels voldoen. Een goede zaak, meende de UN-inkoopdirecteur, want mits getest en gevalideerd kun je er je voordeel mee doen. IPPC 2010 in Korea De Koreaanse afgevaardigde Soo-man Chang benadrukte het belang van transparantie en efficiëntie, waarin e-procurement een belangrijke rol speelt. Korea wil op het gebied van duurzaamheid en milieuvriendelijk inkopen een koploper zijn. Het land bood zich aan als gastheer voor het congres in Later bepaalden de deelnemers bij stemming dat het eerstvolgende congres in Seoul zal plaatsvinden en over vier jaar in de Verenigde Staten. Na de plenaire opening zwermde het internationale gezelschap uit over de verschillende sessies in het Felix Meritisgebouw. Publiek-private samenwerking, concurrentie, businessmodellen, verantwoording en duurzaamheid waren enkele hoofdthema s waaronder de 81 presentaties verdeeld over drie dagen waren ingedeeld. Met vaak interessante discussies met het publiek. Zo toonde Marco Falagrio (Italië) in zijn presentatie aan dat het door hem ontwikkelde rekenmodel misschien een handreiking kan bieden aan overheden om een maximum te stellen aan het aantal aanbieders. Het model laat zien welk aantal aanbieders optimaal zou zijn bij een bepaalde aanbesteding. Hoewel overheden volgens de wet geen limiet mogen stellen, is het misschien toch effectief en efficiënt om dat soms wel te doen, betoogde de onderzoeker. Het leverde een interessante discussie op over de kosten van aanbestedingen, ook in de fase erna als de contracten zijn getekend. Emery Prenen, consultant op inkoopgebied, startte zijn sessie ludiek met het uitdelen van slaafvrije chocola van Tony Chocolony. Zo zette hij de aanwezigen direct op het spoor van sociale aspecten die in aanbesteding meegenomen kunnen worden. Dat komt nog maar sporadisch voor in de beschrijvingen op de Nederlandse aanbestedingskalender, meende hij. Verder lanceerde hij een wiki, een virtuele samenwerkingsplaats op internet, en een oproep om mee te werken aan duurzaamheid op inkoopgebied: Helen Walker (University of Bath School of Management, Groot-Brittannië) vertelde over haar ervaring bij de training van inkopers in een plaatselijk medisch centrum om duurzaam inkopen in de organisatie in te bedden. Een mooi voorbeeld was dat het ziekenhuis er vanwege sociale aspecten voor koos om lokale etenswaren in te kopen in plaats van ze ver van huis te halen. Prettig voor de patiënten, en goed voor de plaatselijke economie. Het zijn slechts een paar voorbeelden van de vele sessies die gehouden werden. De sfeer, versterkt door het mooie zomerse weer, was vooral informeel en gemoedelijk. Veel gesprekken werden buiten op het terras voortgezet. Het zorgde voor een geslaagd congres waar wetenschappers en praktijkmensen elkaar goed konden vinden. Twee winnende papers Een deskundige jury beoordeelde de ruim honderd ingezonden papers en bekroonde er twee. Het wetenschappelijke artikel van de Italiaanse onderzoekers Guan-Luigi Albano en Marco Sparro, getiteld A Simple Model of Framework Agreements: Competition and Efficiency bood volgens de jury een mooie mix van praktijk en theorie, waarin de actuele discussie over EU-richtlijnen en een fenomeen als raamcontracten, goed belicht wordt. De onderzoekers wijzen op de risico s die de overheid met de populaire raamcontracten kan lopen. Niet altijd krijgt men het aanbod dat men wil. Albano and Sparro maken duidelijk dat overheidsorganisaties hun prioriteiten moeten aangeven; gaat het om het goedkoopste aanbod, of om het meest efficiënte? Het beste korte artikel was dat van David Escobar uit Chili. Zijn artikel, Eliminating barriers for MSE s in the public procurement marketplace in Chile, is gebaseerd op degelijk onderzoek en toegankelijk geschreven, zo meende de jury. Het behandelt het probleem van de toegang van kleinere bedrijven (MKB) tot overheidsopdrachten. Chili koos voor transparante en efficiënte maatregelen om de toegang tot de markt te waarborgen; een bruikbaar voorbeeld voor anderen. 5

6 PIANOo introduceert metrokaart PIANOo introduceerde deze zomer de metrokaart voor inkoop en aanbesteden. Deze metrokaart met klikbare stations geeft antwoord op veelgestelde vragen over inkoop en aanbesteden. Bijvoorbeeld: Wat is het verschil tussen inkopen en Europees aanbesteden? Wat zijn de belangrijkste aanbestedingsprocedures? Hoe selecteer ik een partij bij een aanbesteding? Naast antwoorden geeft de metrokaart interessante links en verwijst naar documenten op de PIANOo-site. De metrokaart werd enthousiast ontvangen binnen het PIANOo-netwerk. Inkopers en aanbesteders gebruiken de kaart onder meer om hun interne klanten algemene informatie te verschaffen over inkoop en aanbesteding. Ook kregen we het verzoek om de kaart in gedrukte vorm uit te geven. Vooralsnog is de kaart alleen in digitale vorm beschikbaar, omdat die gemakkelijk uitgebreid en geactualiseerd kan worden. Iedereen heeft dan direct toegang tot de laatste, actuele versie. Uw collega s attenderen op de metrokaart? Vraag dan de handige ansichtkaarten (zie afbeelding hieronder) aan. Op de achterkant staat een korte uitleg en de url waarop de metrokaart te vinden is. U vindt de metrokaart op (via het hoofdmenu) Ansichtkaarten aanvragen kan door een te sturen naar info@pianoo.nl 6 Op weg naar een 100% duurzame Bij elke inkoopbeslissing, van potlood tot rijksweg, duurzaamheidcriteria meenemen. Dat is wat de rijksoverheid in 2010 voor al haar inkopen zal doen. Andere overheden leggen de lat iets minder hoog gemeenten zetten in op 75% van hun inkopen, provincies en waterschappen op 50% maar willen in 2015 ook alles duurzaam inkopen. Maar wat doen overheden nu concreet om duurzaam inkopen in hun organisaties in te bedden, om die ambitieuze doelstellingen voor 2010 en later te bereiken? Tijd voor een nazomerse stand van zaken. Om de ambities te kunnen halen, zullen overheden bij al hun inkopen duurzaamheidcriteria mee moeten nemen. Aan SenterNovem de schone taak om voor ruim tachtig productgroepen criteria te ontwikkelen waaraan al die producten en diensten moeten voldoen. Het agentschap consulteert hiervoor alle belanghebbenden. Resultaat: in augustus waren de criteria voor twintig productgroepen gereed, zoals drukwerk, dienstauto s en grondverwerving. Begin 2009 zullen de criteria voor overige productgroepen klaar zijn. Tijdens het PIANOo-congres in juni verduidelijkte Wiana Partakusuma, directeur van het Programma Duurzaam Inkopen bij het ministerie van VROM, de brede aanpak voor overheden: Het gaat niet alleen om de inkoop van een product, ook het onderhoud en de afvalverwerking zou op een duurzame manier moeten plaatsvinden. De hele organisatie heeft er dus mee te maken. Het Programma Duurzaam Inkopen is een samenwerkingsverband van alle overheden gecoördineerd door het ministerie van VROM. Wisselende reacties op ambities Dat er nog veel werk te verzetten is bleek ook uit de peiling onder de aanwezigen tijdens het PIANOo-congres. Op de vraag of zij denken de gestelde ambities voor duurzaam inkopen te zullen halen, antwoordde slechts 32% van de aanwezige inkoopprofessionals met een ja. Vooral aanwezige medewerkers van het rijk en gemeenten bleken hun twijfels te hebben: respectievelijk 28% en 33% denkt de ambities te halen. Het vertrouwen bij waterschappen en provincies bleek hoger: respectievelijk 56% en 52% acht de ambities haalbaar. Uit dezelfde peiling bleek echter dat duurzaam inkopen wel degelijk de aandacht heeft binnen veel overheidsorganisaties. Bijna de helft van de aanwezigen (49%) gaf aan dat het bestuur van hun organisatie al ambities had uitgesproken en dat er in de praktijk al regelmatig (33%) of zelfs altijd (16%) rekening wordt gehouden met duurzaamheidaspecten. 24% Gaf aan dat hun bestuur weliswaar nog geen prioriteit geeft aan duurzaam inkopen, maar dat binnen hun organisatie al wel incidenteel rekening wordt gehouden met duurzaam heidaspecten bij inkoop. Partakusuma liet zich niet uit het veld slaan door deze resultaten, maar vatte dit resultaat juist op als een verzoek om hulp. Mijn organisatie is juist opgericht om de overheden te helpen. Ik vertrouw erop dat iedereen het haalt zoals we hebben afgesproken. Ik ben optimistisch! Organisaties willen het zelf ook, zeggen ze. Maar ze kunnen het niet alleen. Er is dus heel veel werk aan de winkel. Het Programma Duurzaam Inkopen moet overheden stimuleren om duurzaam inkopen de komende tijd naar een hoger plan te tillen en aan de slag te gaan met de criteria die al gereed zijn. VNG, IPO, UvW en het rijk hebben met subsidie van het ministerie van VROM elk hun eigen actieplan opgesteld om de aangesloten organisaties te stimuleren en faciliteren bij de implementatie van de criteria binnen hun organisatie. Hiervoor organiseren zij onder meer bijeenkomsten en stellen zij handreikingen op. Verder adviseer ik inkopers om het onderwerp steeds bij hun bestuurders aan te kaarten, aldus Wiana Partakusuma. DGOBR, belangrijke stap De verschillende ministeries zijn inmiddels druk doende om bedrijfsvoering en inkoop meer gezamenlijk en efficiënter aan te pakken. De vorming van een nieuw, interdeparte mentaal directoraat-generaal Organisatie en Bedrijfs voering Rijksoverheid (DGOBR) is een belangrijke stap. Bij alle inkopen, of ze nu gezamenlijk gebeuren of niet, zullen over anderhalf jaar de duurzaamheidcriteria worden gehanteerd. Ook bij de ontwikkeling van de rijkswerkplek en de concernvisie op huisvesting speelt het thema duurzaamheid een rol. Daarbij kijken de departementen niet alleen naar alternatieve producten, maar ook naar werkwijzen die minder belastend zijn voor het milieu. Apeldoorn wil meer Gemeenten hebben het streven om in 2010

7 inkoop 75% duurzaam in te kopen en in 2015 voor de volle 100%. De gemeente Apeldoorn is al een eind op weg meent wethouder Paul Blokhuis: Wij zijn er ook al enkele jaren actief mee bezig. En we willen meer. Onze ambitie is om in 2020 een energieneutrale, duurzame stad te zijn, door bijvoorbeeld energie te winnen uit grondwarmte. Wij zijn daarin koploper. Voor hoeveel procent de wat inwoners betreft elfde stad van Nederland nu al duurzaam inkoopt, kan hij niet precies zeggen. Het is moeilijk te meten, we wachten de monitor van dit najaar even af. Maar duurzaamheid zit al in onze bestekken. Als alle criteria van SenterNovem beschikbaar zijn, kunnen we het maximale eruit halen. Binnen onze gemeente houdt de Unit Duurzaamheid alle directies scherp, denkt mee en adviseert, verklaart Blokhuis. Resultaat is dat bijvoorbeeld de restwarmte van ons stadhuis nu wordt gebruikt voor een nabijgelegen opvanghuis. Andere concrete besparingen vinden we in het gebruik van LED-verlichting op straat. Maar ook samenwerking in de regio met andere gemeenten of andere organisaties vinden we belangrijk. We hebben goede afspraken met een van onze toeristische trekpleisters, de Apenheul. Wij kopen beide bijvoorbeeld alleen duurzaam hout in. Zo stimuleren we elkaar. Acties VNG De Apeldoornse wethouder spreekt in het land met enthousiasme over het onderwerp met andere bestuurders, ook van private organisaties. Hij is een van de regionale ambassadeurs duurzaam inkopen die zijn aangesteld in het kader van het project Duurzaam Inkopen! van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Uit een Quick Scan die de VNG in het voorjaar van 2008 uitvoerde in het kader van dit project, bleek dat gemeenten welwillend zijn om samen met het rijk duurzame productie af te dwingen bij het bedrijfsleven. Een eenduidige aanpak ontbreekt echter nog. In afwachting van de duurzaamheidcriteria van SenterNovem hebben gemeenten vooral behoefte aan goede voorbeelden, handreikingen en workshops. Binnenkort verschijnt de handreiking Aan de Slag met Duurzaam Inkopen! Een handreiking voor raadsleden, collegeleden en ambtenaren. Dit najaar organiseert de VNG diverse bijeenkomsten over duurzaam inkopen voor zowel bestuurders als ambtenaren. Op 26 november wordt het VNG-project afgesloten met het congres Duurzaam Inkopen. Roadshow in de provincie Ook de provincies hebben hun ambities: tenminste 50% van hun inkopen moeten in 2010 duurzaam zijn. Op het eerste gezicht misschien minder ambitieus, maar zoals bleek uit de peiling tijdens het PIANOo-congres daardoor misschien wel een realistisch streven. Het Interprovinciaal Overleg (IPO) start dit najaar in Noord-Brabant een roadshow Duurzaam Inkopen. Die is vooral gericht op inkopers en zal langs alle provincies trekken. De bijeenkomsten gaan vooral in op manieren om de interne klant te vinden en te helpen om concreet duurzaam in te kopen. Rivierenland klaar voor hogere lat Waterschappen kopen volgens een meting uit 2006 al voor ruim 60% duurzaam in. Het cijfer is misschien wat geflatteerd, omdat maar een beperkt aantal productgroepen is onderzocht, schrijft de Unie van Waterschappen in haar plan van aanpak. Zij verwacht wel dat de waterschappen in Grond, Weg- en Waterbouw een flinke slag kunnen maken. Dat moet ook wel, want als organisatie die dagelijks met milieuaspecten te maken heeft vervullen wij een voorbeeldfunctie. Dus wij kunnen niet achterblijven, zegt Ria van Os stellig. Als inkoopadviseur bij Waterschap Rivierenland staat zij pal achter de ambities. Ons waterschap heeft een intern platform duurzaamheid, klimaat en innovatie opgericht. Door mensen binnen de organisatie te koppelen aan concrete acties zorgen we ervoor dat duurzaamheid onderdeel van het werk wordt. Denk maar aan terreinbeheer uitvoeren met goede materialen of geen gif gebruiken. Waterschap Rivierenland heeft in afwachting van de criteria van SenterNovem voor een aantal categorieën zelf criteria ontwikkeld die bij zoveel mogelijk aanbestedingen worden gebruikt. Ons bestuur hecht zeer aan duurzaamheid en draagt dat ook uit, aldus van Os. Intern proberen wij mensen te stimuleren en te laten nadenken over bijvoorbeeld het energiebewust zuiveren van water. Soms denk je alleen aan producten, maar het gaat ook om het verbeteren van de bedrijfsprocessen. Onze aanpak is erop gericht om mensen bij elkaar te brengen en breder te kijken dan alleen de eigen afdeling. Die doelstelling halen wij wel. Sterker nog, wij zijn klaar voor een hogere lat! Op de rails Provincies, gemeenten, waterschappen: voor allemaal hebben de koepelorganisaties plannen uitgewerkt om duurzaam inkopen op de rails te krijgen. Of zij de tussenstations op tijd bereiken, zal dit najaar blijken als het ministerie van VROM de voortgang meet bij de afzonderlijke organisaties. Een monitor op basis van vragenlijsten biedt dan inzicht in de toepassing van de duurzaamheidcriteria bij aanbestedingen. De resultaten zullen aan de Tweede Kamer worden gerapporteerd. Meer weten? Kijk op Informatie over de duurzaamheidcriteria vindt u op voor meer informatie over het programma Duurzaam Inkopen. 7

8 Vernieuwen om te behouden Provincie Gelderland besteedt gladheidsbestrijding aan in micropercelen Micropercelen: 44 ondernemers eten van dezelfde taart 8 Aanbesteden in micropercelen, een vernieuwing die in het bedrijfsleven al veel succes kende, is nu ook toegepast bij de overheid. Het bijzondere van deze vorm van aanbesteden is de mogelijkheid om wensen van de opdrachtgever èn van de opdrachtnemer(s) mee te nemen bij de gunning kilometer lang is het wegennet waarvoor de provincie Gelderland verantwoordelijk is. Van oudsher laat de provincie de gladheidsbestrijding over aan talrijke kleinere, lokale partijen die vanuit twaalf steunpunten snel in actie komen bij gladheid of de dreiging daarvan. We waren heel tevreden over die opzet, de communicatie met de circa 50 partijen verliep altijd heel soepel, aldus Marian Minekus, hoofd van de Onderafdeling Inkoop. Maar bij elkaar zaten we wel ruim boven de Europese drempel. Om het netjes te doen en toch de bestaande partijen zoveel mogelijk kans te geven, hebben we op aanraden van professor Telgen een opzet gemaakt voor wat officieel heet conditioneel aanbesteden via micropercelen. En die aanbesteding is voor alle partijen bevredigend verlopen. Lokale ondernemers tellen mee De provincie stelde als conditie dat een partij niet meer dan zes van de 107 percelen in de wacht kon slepen. Tegelijk konden de inschrijvers veelal kleine aannemers maar ook hiertoe uitgeruste agrariërs zelf aangeven hoeveel percelen zij maximaal zouden willen krijgen. Aan de aanbesteding deden 47 partijen mee, van wie 44 in de prijzen vielen. Onder hen Hertgers VOF in Klarenbeek, een lokale aannemer met tien werknemers, die de twee percelen kreeg toegewezen waarvoor hij zich had ingeschreven. Wij zijn tevreden, aldus Hertgers junior, wiens vader ook al voor de provincie de gladheidsbestrijding deed. Qua prijs is de uitkomst nagenoeg hetzelfde gebleven. We gaan gewoon door op de manier waarop we het altijd deden. Natuurlijk kost deze vorm van aanbesteden meer tijd dan gebruikelijk voor de voorbereiding en het contracteren van al die partijen. Marian Minekus: Voor ons was het belangrijk dat de gladheidsbestrijding net zo soepel blijft lopen als voorheen. Dat kan het best met veel en kleinere partijen. Om dat te behouden vinden we een wat grotere inspanning op zijn plaats. Daar hebben we overigens intern wel stevig voor gelobbyd. Glad verloop Om de inschrijvers met minder ervaring op het gebied van aanbesteden ter wille te zijn en vanwege de ingewikkelde gunningprocedure, koos de provincie voor uitgebreide voorlichting. Ook was het aantal documenten dat moest worden aangeleverd zo klein mogelijk gehouden. Normaal zijn die bestekken niet om door te komen, maar hier was het allemaal vrij duidelijk, vindt Hertgers. We zijn twee keer op een bijeenkomst in Arnhem geweest; de eerste keer voor een uitleg en de tweede keer voor de beantwoording van de vragen. Daarmee konden we er goed uit komen. De komende twee jaar zullen de provinciale wegen in ieder geval weer snel verlost zijn van sneeuw en gladheid. En als alles goed gaat komt daar nog twee jaar bij. Meer informatie Zie voor de factsheet Aanbesteden in micropercelen. Hier vindt u tevens de handleiding Aanbesteden in micropercelen, met meer informatie over de techniek van aanbesteden in micropercelen.

9 Inkoopopleidingen overheid binnenkort van start In 2009 starten zowel de Rijksacademie voor Financiën en Economie als de Bestuursacademie Nederland met opleidingen gericht op inkopers bij de rijksoverheid, respectievelijk bij gemeenten, provincies en waterschappen. Beide academies ontwikkelen mede op initiatief van PIANOo opleidingen gericht op inkopers van verschillende niveaus. Bij de Rijksacademie kunnen meer ervaren inkopers zich ook inschrijven voor specifieke vervolgmodules. Beide academies bieden hun eigen opleidingen aan, toegesneden op de verschillende doelgroepen met docenten en voorbeelden uit de praktijk. Maar de inhoud komt mede dankzij de inbreng van PIANOo en het Regiebureau Inkoop Rijksoverheid goed met elkaar overeen. De Rijksacademie biedt diverse opleidingen aan voor het audit-, financieel- en economisch werkterrein bij de rijksoverheid. De Bestuursacademie sinds kort een zelfstandige stichting biedt cursussen voor met name lokale overheden op terreinen als Ruimtelijk Ordening, Welzijn, Burgerzaken, Financien en Bestuurlijk Juridisch. Basiscursus voor rijksinkopers Björn Teunen, programmamanager bij de Rijksacademie, legt momenteel de laatste hand aan de studiegids voor 2009, die begin oktober wordt gepresenteerd. In onze bestaande opleidingen Moderne Bedrijfsvoering en de VOFMAplus* geven we al aandacht aan inkoop en aanbesteding, maar we merkten dat er vraag was naar een meer uitgebreide opleiding op dit gebied. Toen bleek dat PIANOo en het Regiebureau Inkoop Rijksoverheid de startende inkoper wilden ondersteunen met een basisopleiding zijn we met elkaar om de tafel gaan zitten. De Rijksacademie heeft gekozen voor een soort crash course, waarin de deelnemers in drie dagen intensief kennismaken met het vak, op twee niveaus. Vervolgens bieden we modules aan met een verdieping per onderwerp. De opleidingen worden voornamelijk door docenten uit de praktijk verzorgd. Dit jaar beginnen we met een proefuitvoering van de opleiding Inkoop en aanbesteding in de publieke sector voor medewerkers in schalen 6 tot en met 9, in 2009 gaan we echt van start. Maatwerk voor decentrale overheden De Bestuursacademie Nederland start dit studiejaar ( ) met op maat gesneden inkoopcursussen voor decentrale overheden. Programmamanager Jan Jaap van Vliet constateert dat hier duidelijk behoefte aan is. Er zijn wel langere opleidingen waar inkopen onderdeel van uitmaakt en cursussen die meer op leveranciers zijn gericht. Maar de doelgroep lokale overheid werd tot nu toe nog niet bediend. Wij zien overigens ook mogelijkheden voor cursussen op meer strategisch niveau, als onderdeel van op het management of gemeentesecretarissen gerichte opleidingen. Daar wordt op dit moment hard aan gewerkt. Ik vind het een heel boeiend terrein, waar nog veel meer mee te doen valt. De Bestuursacademie Nederland bezint zich ook nog op de vraag of ze onderscheid moet maken tussen grote en kleine gemeenten. In ieder geval worden in het opleidingsprogramma voor een drie- of vierdaagse opleidingen voor inkopers op twee functieniveaus opgenomen. Als daar behoefte aan blijkt te zijn, zal ook de Bestuursacademie Nederland specifieke vervolgmodules ontwikkelen. * VOFMAplus is een 4-daags vervolg op de Vakopleiding Openbare Financiën voor Middelbare Ambtenaren (VOFMA). Inkoopopleidingen en vervolgmodules Rijksacademie voor Financiën en Economie Inkoop en aanbesteding in de publieke sector B (schaal 10 t/m 12): wo 25 t/m 27 maart 2009; Inkoop en aanbesteding in de publieke sector A (schaal 6 t/m 9): wo 23 t/m 25 september Losse vervolgmodules over specifieke onderwerpen op het gebied van inkoop en aanbesteding: Marktbenadering (2 dagen); Specificeren (1 dag); Selectie en gunning (2 dagen); Contractzaken (2 dagen); Evaluatie (1 dag). Deze onderwerpen zijn nog onder voorbehoud en worden eventueel aangepast aan actuele ontwikkelingen. De nieuwe studiegids van de Rijksacademie verschijnt in oktober Kijk voor meer informatie over de basisopleidingen en vervolgmodules van de Rijksacademie op Inkoopcursussen Bestuursacademie Nederland De cursussen van de Bestuursacademie voor deelnemers vanuit provincies, gemeenten en waterschappen worden dit najaar geplaatst op 9

10 Design and Construct bij gemeente Westland Projectleiders bij de gemeente Westland kunnen kiezen voor een Design and Construct-contract (D&C-contract), als ze denken dat dit meerwaarde oplevert voor hun project. De meerwaarde kan zijn: tijdswinst of het benutten van de markt (expertise van de aannemer bijvoorbeeld voor het ontwerpen van bruggen). De mogelijkheid om meervoudig onderhands een D&C-opdracht op de markt te zetten kan een extra stimulans zijn, omdat traditionele aanbestedingen bij de gemeente Westland via de Aanbestedingskalender moeten worden gepubliceerd (openbaar/niet-openbaar). Volgens juridisch adviseur Christine Arendse van de gemeente kan het D&C-contract op twee manieren worden toegepast: een lichte versie waarbij het uitgangspunt voor het contract de UAV 89* kan blijven of een versie op basis van het op D&C toegesneden UAV-GC 2005*. Die laatste variant vereist wel meer voorbereiding van de betrokken projectleider. Maar het levert ook voordelen op, zo ondervond de projectleider van een fietstunnel onder de Maasdijk. Bij dit project verliep de vergunningverlening minder vlot dan verwacht, met als gevolg vertraging in de uitvoering en extra kosten voor de opdrachtnemer. De UAV GC 2005 geeft aan hoe met de extra ontwerpkosten en vertraging kan worden omgegaan, maar er blijft genoeg ruimte voor discussie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. De aanbesteding (openbaar met voorselectie) is overigens vlot verlopen. Er waren zes bouwbedrijven geïnteresseerd, drie mochten inschrijven en slechts één schreef - ondanks de toegezegde vergoeding - serieus in. Maar het bedrag van de inschrijving bleef wel ruim onder de eigen berekening. Overigens constateert Arendse dat ervaren projectleiders eerder kiezen voor de gebaande paden (RAW bestek* met contract op basis van de UAV 89), terwijl minder ervaren projectleiders zich toch al moeten verdiepen in de contractvoorwaarden en dan ook kiezen voor de recente versie (UAV GC 2005). Wie is bang voor innovatie? Loodzware geschiktheidseisen, gunnen op laagste prijs, geen ontwerpvergoeding en geen mogelijkheid voor eigen varianten. Dat is de uitkomst van een analyse van ruim 2400 aankondigingen van aanbestedingen in de GWW-sector, uitgevoerd door Joost Fijneman van Bouwend Nederland. Innovatie lijkt nog ver weg, en dat ligt vooral aan de opdrachtgevers, is zijn conclusie. Die haalde het landelijk nieuws. Is de situatie inderdaad zo alarmerend en waar ligt dat dan aan? Joost Fijneman: Ik was geschrokken van de uitkomsten van dit onderzoek. Natuurlijk had ik en met mij vele bouwbedrijven wel een idee hoe het ervoor staat met de vernieuwing in de bouw: niet al te best. Maar het was toch wel schokkend om te zien dat dit beeld door de cijfers zonder meer wordt bevestigd. Het klopt dus wat aannemers roepen. Bouwend Nederland werkt al geruime tijd alleen of samen met de overheid en met andere organisaties, zoals PSIBouw aan het bevorderen van innovatie. En toch moet je constateren dat vernieuwingen maar langzaam doorsijpelen. Als ze dat al doen, want ten opzichte van 2006 is er geen enkele progressie te bespeuren. De inventarisatie loopt al sinds 2000 via het ACA GWW (Adviescentrum Contracten en Aanbestedingen), maar de vergelijking * UAV staat voor Uniforme Administratieve Voorwaarden; GC voor geïntegreerde contracten. RAW-bestek is een standaard bestek voor de GWW-sector. 10

11 met de jaren voor 2006 is niet gemaakt. Volgend jaar heb ik ook zicht op innovatie in de sector Burger- en Utiliteitsbouw (B&U). Die informatie wordt inzichtelijk doordat de Stichting Aanbestedingsinstituut Bouw & Infra de registratie vanaf januari 2008 bijhoudt. Het Aanbestedingsinstituut controleert alle aankondigingen van aanbestedingen in de Bouw & Infra en beschikt dus over een schat aan informatie, die ook via de website (aanbestedingsinstituut.nl) gepubliceerd zal worden. Het duurt blijkbaar lang voordat met name decentrale overheden innovatie omarmen. Hoopvol daarentegen is dat wanneer dat gebeurt, zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer positieve ervaringen rapporteren. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een inventarisatie die PIANOo liet maken van aanbestedingen in de GWW-sector, waarbij een of andere vorm van vernieuwing was toegepast. Zie het voorbeeld van de gemeente Westland (zie kader links). Waarom? De grote vraag blijft natuurlijk waarom er nog zo weinig aan innovatie terug te vinden is in de aanbestedingen bij vooral decentrale overheden. Nu kunnen we daar een kanttekening bij maken, voor zover vernieuwing te maken heeft met geïntegreerde contracten. Omdat uit de aankondiging niet altijd duidelijk wordt dat het om een geïntegreerd contract gaat, maakt dit aspect geen deel uit van de analyse. Ook het geringe aantal ontwerpvergoedingen minder dan 1% komt in een ander daglicht te staan wanneer je bedenkt dat ontwerpvergoedingen vooral bij dergelijke geïntegreerde contracten aan de orde zijn. Als de ontwerpvergoeding in het bestek wordt genoemd, maar niet in de aankondiging, komt deze niet in het onderzoek naar voren. Maar ook met die kanttekeningen blijft het beeld overeind van een moeizame voortgang van innovatie bij aanbestedingen. Joost Fijneman denkt dat het alles te maken heeft met de geringe professionaliteit van de inkoopfunctie bij aanbestedende diensten. En met de vrees voor juridische procedures wanneer zij afwijken van de traditionele gunning van een uitgewerkt bestek tegen de laagste prijs. Overigens zijn er volgens hem geen aanwijzingen dat innovatieve vormen ook aanleiding geven tot meer juridische procedures. In de inventarisatie van vernieuwende GWW-aanbestedingen van PIANOo komen vooral de extra inspanningen voor aanbestedende diensten als verklaring naar voren: meer tijd voor het opstellen van de aanbesteding, meer tijd voor de beoordeling van de inschrijvingen, en meer tijd voor opleiding van medewerkers. Maar toch ook de aandacht van bestuur en politiek: die ontbreekt nog te vaak. Joost Fijneman: We moeten ophouden met telkens weer andere innovaties te bedenken. Laten we wat we hebben vooral nu eens echt gaan toepassen. Dus meer geïntegreerde contractvormen, meer emvi en dan echt met kwaliteit als zwaarwegend criterium! Meer informatie PIANOo geeft binnenkort een factsheet Vernieuwend aanbesteden uit, met mogelijke innovatieve elementen en hun voorwaarden voor gebruik. De voorbeelden van innovatief aanbesteden in de GWW-sector die PIANOo liet inventariseren vindt u in de map GWW op PIANOo-desk. Om het zoeken naar geschikte voorbeelden te vergemakkelijken zijn er naast de normale zoekfunctie (op trefwoord) drie zoekingangen: categorie van de GWW-sector, de gebruikte bouworganisatie en een opvallend innovatief kenmerk of aspect van het praktijkvoorbeeld. Feiten en cijfers van Bouwend Nederland Uit de analyse van Bouwend Nederland blijkt dat: in 92% van de onderzochte aanbestedingen het indienen van varianten was uitgesloten; bij 85% van de aankondigingen gunnen op laagste prijs was opgenomen; het aantal aanbestedingen waarbij naar het oordeel van Bouwend Nederland de geschiktheidseisen te zwaar zijn met 20% is toegenomen ten opzichte van 2006; er in minder dan 1% van de gevallen sprake was van een ontwerpvergoeding; opdrachtgevers in 70% van de gevallen afwijken van de standaard gestandhoudingstermijn van 45 dagen en dat in 22% van de aanbestedingen die zelfs langer is dan 60 dagen. Een positief punt was volgens Bouwend Nederland het RAW-bestek. 11

12 Pauline Bos Wacht niet tot mensen bij jou komen, ga er zelf op af In het discussiespel op het PIANOo-congres in juni bleek Pauline Bos de sterkste schakel in een debat over uiteenlopende inkoopkwesties. Niet zo verwonderlijk misschien, gezien het feit dat zij als inkoopcoördinator bij het Hoogheemraadschap van Delfland de vraagbaak is voor haar collega s als het om inkopen gaat. Was je verrast door de uitkomst? Ik had het van tevoren niet gedacht. Maar de discussiepunten of je alle onderdelen van een beoordeling openbaar moet maken, of hoe je leveranciers scherp kunt houden spelen op dit moment bij onze organisatie, dus dat maakte het gemakkelijker. Ik heb erg leuke en positieve reacties gekregen van collega s en een bloemetje van de directie. Dus nu kennen je 550 collega s je allemaal? Bijna! Tot een paar jaar geleden verliep de inkoop bij ons waterschap decentraal en deed iedereen het er een beetje bij. Maar met mijn aanstelling als inkoopcoördinator en aanbestedingsjurist in 2003 werken we meer met mantelcontracten. Verder hebben we richtlijnen gemaakt en bijvoorbeeld een beslisboom; allemaal instrumenten om medewerkers die inkopen te ondersteunen. Velen kennen mij dus al. En wat koopt een waterschap zoal in? Dat is heel erg uiteenlopend. Van automatiseringssystemen, inhuur van technisch adviesdiensten en het geheel van werken en diensten voor de realisatie van gemalen tot waterbergingen en het verbreden van watergangen. Een waterschap is praktisch en concreet; het is een platte organisatie. Ik vind het een uitdaging om een nieuwe procedure te ontwerpen of nieuwe contractvormen aan te gaan die recht doen aan de wensen van de mensen die ermee moeten werken. Bevind je je niet in een moeilijke positie als adviseur? Ik krijg veel steun van de directie. Mijn sterke kant is dat ik onze mensen goed kan uitleggen wat er mogelijk is en ze concreet kan helpen. Ongeveer 200 mensen hebben met inkoop te maken. Soms is het lastig om ze op tijd te informeren over bijvoorbeeld de gevolgen van wetgeving of nieuwe contractvormen. Hoe pak je dat aan? Je kunt heel veel opschrijven en op intranet zetten, maar daarmee red je het niet. Ik kom vaak toelichting geven over inkoopkwesties tijdens werkoverleggen en dat werkt goed. Mijn advies is: ga de organisatie in en vertel over je vak. Laat je zien en wacht niet tot mensen bij jou komen! Paspoort Naam: Pauline Bos (39 jaar) Functie: Inkoopcoördinator en aanbestedingsjurist bij het Hoogheemraadschap van Delfland Vorige functie: Inkoopconsultant bij adviesbureau Compendium Beïnvloedbaar inkoopbudget: 80 miljoen euro op een begroting van 138,5 miljoen euro (2007) Aantal medewerkers die met inkoop te maken hebben: ca Wapenfeit op inkoopgebied: Goede ervaring opgedaan met innovatief aanbesteden. Dat leidde tot een nieuwe contractvorm waarin een leverancier automatisering gaat leveren om stuwen of gemalen op afstand te kunnen bedienen. Het aanbestedingstraject was ingewikkeld, maar het is gelukt! PROFESSIONEEL EN INNOVATIEF AANBESTEDEN, NETWERK VOOR OVERHEIDSOPDRACHTGEVERS