Preek op 24 maart 2013 in de Morgensterkerk over 2 Samuël 12 Palmzondag. Lezing

Transcriptie

1 Preek op 24 maart 2013 in de Morgensterkerk over 2 Samuël 12 Palmzondag Lezing 26 De vrouw van Uria hoorde dat Uria, haar man, gedood was; ze treurde om haar echtgenoot. 27 Toen de rouwtijd voorbij was, stuurde David iemand en haalde haar binnen in zijn huis. Zij werd hem tot vrouw en baarde hem een zoon. Kwaad waren de dingen die David gedaan had in de ogen van JHWH. 1 JHWH stuurde Natan naar David, die kwam bij hem en zei: Er waren twee mannen in één stad, één rijk en één arm. 2 De rijke had schapen en runderen, zeer veel; 3 de arme had helemaal niets behalve één klein lammetje, dat hij had gekocht. Hij had het in leven gehouden en het werd groot bij hem, samen bij zijn zonen. Het at van zijn bord, het dronk uit zijn beker en het lag in zijn schoot; het was voor hem als een dochter. 4 Nu kwam er een gast bij de rijke. Die aarzelde om iets van zijn geiten of runderen te nemen om iets klaar te maken voor de reiziger die bij hem gekomen was. Hij nam het lam van de arme man en maakte het klaar voor de man die bij hem gekomen was. 5 Davids woede ontbrandde hevig tegen die man, hij zei tegen Natan: Zowaar JHWH leeft, een kind des doods is de man die dat gedaan heeft! 6 En het lam moet hij viervoudig vergoeden omdat hij deze dingen heeft gedaan! Omdat hij niet geaarzeld heeft! 7 Natan zei tegen David: Jij bent die man! Zo zegt JHWH de God van Israël: Ik ben het die je heeft gezalfd tot koning over Israël, ik ben het die je heeft gered uit de hand van Saul, 8 ik gaf je het huis van je heer en de vrouwen van je heer in je schoot, ik gaf je het huis Israël en Juda; en alsof dat te weinig was voegde ik dit-en-dat er nog voor je aan toe. 9 Waarom heb je de dingen van JHWH geminacht door te doen wat kwaad is in zijn ogen? 13 David zei tegen Natan: Gezondigd heb ik voor JHWH. Natan zei tegen David: JHWH doet je zonde zo voorbijgaan 1

2 dat je niet sterft, 14 maar toch, omdat je door deze dingen de vijanden van JHWH zo laat lasteren, zal hij sterven, de zoon die je geboren is sterven zal hij. 15 Natan ging naar zijn huis. En JHWH trof het kind dat de vrouw van Uria aan David gebaard had en hij werd ongeneeslijk ziek. 16 David zocht God omwille van het jongetje, David vastte en vastte en bracht de nacht liggend op de aarde door. 17 De oudsten van zijn huis werden opstandig tegen hem, ze wilden hem laten opstaan van de aarde. Maar hij wilde niet hij at geen brood met hen. 18 En het gebeurde op de zevende dag dat het kind stierf. Davids dienaren schrokken ervoor terug hem te melden dat het kind gestorven was, ze zeiden: Zie! toen het kind in leven was, spraken we hem aan en gaf hij geen gehoor; hoe zeggen we tegen hem dat het kind gestorven is? Hij zou zichzelf kwaad aandoen. 19 David zag dat zijn dienaren met elkaar fluisterden en David begreep dat het kind gestorven was. David zei tegen zijn dienaren: Is het kind gestorven? Ze zeiden: Hij is gestorven. 20 David stond op van de aarde hij nam een bad, hij zalfde zich, hij verwisselde zijn kleren, hij ging het huis van JHWH binnen en boog zich neer, hij ging naar zijn huis, hij vroeg dat ze hem brood voor zouden zetten en hij at. 21 Zijn dienaren zeiden tegen hem: Wat zijn dit voor dingen die u doet? Toen hij nog leefde, hebt u omwille van het kind gevast en gehuild en nu het kind is gestorven, bent u opgestaan en eet u brood. 22 Hij zei: Zolang het kind leefde, heb ik gevast en huilde ik, want, zei ik, wie weet is JHWH mij genadig en blijft het kind leven. 23 Nu hij gestorven is, waarom zou ik nog vasten? Kan ik hem nu nog doen terugkeren? Ik ga naar hem, maar hij zal niet naar mij terugkeren. 24 David troostte Batseba, zijn vrouw, hij kwam tot haar en lag bij haar. Zij baarde een zoon. Hij riep zijn naam: Salomo ( Vol vrede ), JHWH had hem lief. 2

3 25 Hij stuurde een boodschap door de hand van de profeet Natan en hij riep zijn naam: Jedidja ( Lieveling van JHWH ), vanwege JHWH. Preek Wat leven we in een verwarrende tijd. Het is crisis op allerlei gebieden. We zijn als samenleving de weg kwijt dat gevoel bekruipt je. En dan komt de vraag op: is er nu temidden van al die verwarring, midden in die crisis is er nog ergens iemand die richting geeft? Iemand met gezag, iemand waar je van op aan kunt? Zulke mensen zijn er eigenlijk niet. Dat is juist, volgens mij, een groot onderdeel van de hele crisis: dat zulke richtinggevende figuren er niet zijn. En als het even lijkt dat ze er zijn, dan zijn ze het even later toch weer niet. We hebben heel wat mensen zien vallen de afgelopen tijd. Kunnen we nog vertrouwen op politici? Politici doen alsof ze een oplossing hebben voor de financiële crisis. En dat blijkt toch steeds weer niet het geval te zijn. Ze vallen van hun voetstuk. Of ook managers in de financiële wereld. Topmannen van grote banken blijken zulke verkeerde beslissingen genomen te hebben Ze vallen van hun voetstuk Of denk aan iets heel anders, de topsport. Lance Armstrong en collega s: vallen van hun voetstuk. Je kunt toch eigenlijk geen sport meer kijken zonder de bijgedachte: Is dat allemaal nog wel zuiver? Je vertrouwt er niet meer op. Wie geeft er nog leiding; wie kan er nog een voorbeeld zijn? Wie spreekt er nog een woord dat richting geeft? De kerk dan misschien? Nauwelijks natuurlijk. Ook in de afgelopen week, waarin een nieuwe paus geïnaugureerd wordt. Ik ben er wel van onder de indruk, dat wel! Franciscus! Die weer aandacht vraagt voor soberheid, en voor zwakken, armen. Dat maakt indruk! En tegelijk, na alles wat erin de afgelopen tijd aan het licht is gekomen aan machtsmisbruik, misbruik van mensen Is de kerk dan nog betrouwbaar? Nauwelijks. En dat geldt niet alleen voor de rooms-katholieke kerk, net zo voor de protestantse! II David is gevallen. Ontzettend gevallen. Ook hij: niet betrouwbaar. Is er dan helemaal niemand meer, die nog een woord spreekt waar je van op aan kunt? Is er dan helemaal geen richting meer? En dan is daar ineens de profeet. Het antwoord op die vraag naar betrouwbaarheid en richting, is in de Bijbel: de profetie. Dat betekent: ja, er is een woord, dat richting geeft. Wij hebben dan ook als gemeente de grote taak om te luisteren: hoe staat het geschreven, en wat heeft het ons hier en nu te zeggen? Er is een richtinggevend woord. Dat hebben we niet in onze binnenzak, dat is niet zomaar even een gemakkelijke oplossing. Een woord van de andere kant. De profeet spreekt, Natan. David, ik wil je een verhaal vertellen. Er was eens een rijke man. En er was eens een arme man. En die arme man had één klein lammetje; dat was als een dochter voor hem. En toen kwam die rijke. En die nam. Hij wilde niet van zichzelf nemen. En daarom nam hij van die arme man. Hij nam. Ja, in dat kleine verhaaltje is er één woord dat alle nadruk krijgt. Eén woord waar alles om draait: nemen, nemen. Het verhaaltje zegt: wij leven in een sfeer van nemen. Graaien, naar je toe halen. Zo tekent de profeet onze tijd. De profeet zegt: zo zit onze wereld in elkaar. Nemen, nemen. En als ik dat zo zeg, en als wij dat zo horen, dan vinden we dat natuurlijk vreselijk. Heel verkeerd allemaal. En we weten allemaal wel voorbeelden (de politiek, de bankiers, de topsporters ). En we roepen: Vreselijk! We zijn het roerend met elkaar eens, en met David, die ook roept: Vreselijk! III Ja, maar: jij bent die man. En dat ene zinnetje maakt alles anders. Dat ene minizinnetje in het Hebreeuws twee woorden! maakt dat je ineens voelt: je stond naar anderen te wijzen (ooh, moet je kijken, die daar ), en ineens 3

4 wijst de vinger naar jou. De tekst stelt een enorme vraag, een enorme confronterende en harde vraag: waar in jouw bestaan ben jij die rijke uit het verhaaltje? De naam Natan betekent: geven. En het is deze profeet, die ons confronteert met onze wereld, waarin wij leven, en waar wij ons niet van los kunnen maken. Een wereld van: nemen. En tegen die wereld van ons, en tegen die trek in ons, wordt NEE gezegd. Maar wel zo hard, dat het oorverdovend is. De zoon, die geboren wordt uit deze geschiedenis van nemen, sterft. Het is zo hard, dit oordeel, te hard eigenlijk voor onze oren. Iemand vertelde vorige week, iemand die vroeger zondagsschool geleid had, dat hij dit verhaal altijd oversloeg. Natuurlijk vertelde hij altijd de verhalen over David. Maar dit, ik kon het niet over mijn lippen krijgen. Daar zit wat in! Te hard. Nu lees ik het verhaal niet zo, dat wij nu bang moeten zijn dat ons zoiets aangedaan wordt, door God. En al helemaal niet andersom: dat als je iets ergs overkomt, dat het dan dús een straf van God is. Zo willen deze teksten niet gelezen worden! Ik kan dat niet duidelijk genoeg zeggen. Wat heeft de kerk een schade aangericht door zo de straf van God te verkondigen Maar wat wil hier dan wel gezegd worden? Ik denk dit: dat de Bevrijdergod van Israël zich verzet. Tegen deze wereld van ons, waarin het nemen zo voorop staat. Dat hij NEE zegt waar mensen nemen, nemen ten koste van anderen. Dat deze God NEE zegt als mensen hun macht misbruiken ten koste van zwakke anderen. Deze God verzet zich. En zoals gezegd, wij schrikken ervan, van het oordeel in het verhaal. Maar ik ben er eerlijk gezegd tegelijk ook blij mee: dat er in onze wereld in ieder geval één is, die zich verzet. Die niet zijn schouders ophaalt. Die in opstand komt. Het raakt mij, ja het troost mij: dat er in ieder geval één is, die het niet waar wil hebben, die NEE zegt tegen die neem-wereld van ons, tegen het machtsmisbruik. Er is er in ieder geval één, die bewogen is. Godzijdank, er wordt nee gezegd. De zoon die uit deze geschiedenis geboren wordt, sterft. Zoon, dat is in de Bijbel het woord dat symbool staat voor: toekomst. De tekst zegt: deze weg heeft geen toekomst. Deze manier, dit nemen, het recht van de sterkste heeft geen toekomst. Deze weg loopt dood. Wij moeten en wij zullen een ándere toekomst hebben. Dat wil deze God. Omdat hij om ons bewogen is. IV Ja, zelfs zo, dat hij er zelf midden in gaat staan. Gemeente, en dat is het geheim van de Bijbel: dat deze God bewogen is. Maar dan zo, dat hij niet op afstand blijft. Dat hij niet van een afstandje zegt wat hij ervan vindt, maar dat hij er zelf in afdaalt. Zo lief heeft God de wereld die ingewikkelde, verkeerde wereld van ons dat hij er midden in komt staan. Deze God staat niet vanuit de verte te roepen wat hij ervan vindt: Goed zo jongens, die kant op! Of juist: Nee mensen, helemaal verkeerd, bekeer je nu eindelijk eens! Nee, hij komt, zelf. Deze God, hij is niet ver, maar midden onder ons. Hij staat midden in onze wereld, en hij gaat er in onder. Daar zullen we de komende week nog meer over horen, als het gaat over Jezus. Als het gaat over hoe Jezus in onze wereld ondergaat. Jezus, die de zoon van David genoemd wordt. Want dat is dus zo! Jezus wordt door de evangelisten consequent zoon van David genoemd. Dat zeiden we vorige week ook al: hoe verbazingwekkend dat eigenlijk is. Zolang David het goede voorbeeld was, was het wel begrijpelijk dat Jezus zoon van David genoemd wordt. (David is herder, Jezus is ook herder; David is koning, Jezus is ook koning, David is mooi, Jezus is ook mooi.) Maar nu, na dit verhaal valt dat toch eigenlijk allemaal weg; nu wil je toch niet meer met David geassocieerd worden? Maar Jezus kennelijk wel. En ik zat vandeweek ineens te denken: misschien wordt Jezus wel zoon van David genoemd juist vanwege dit verhaal! Namelijk omdat je nergens beter kunt zien, hóe de God van Israël trouw blijft. David blijft de mens, de man, de koning naar Gods hart. Totaal onmogelijk. Maar het is zo. Zo houdt deze God vast aan mensen, ook al gaan die mensen nog zo de verkeerde kant op. Ook al vallen die mensen nog zo van hun voetstuk. Hij blijft trouw. 4

5 En precies dat wordt zichtbaar aan Jezus. Jezus is daar te vinden waar de gevallen mensen zijn. Hij is niet zozeer daar waar het leven mooi is, hij is daar waar het leven lelijk is. Hij is daar waar mensen verloren lopen. Jezus gaat de weg van David: door de diepte heen. Ja, het is nog gekker: Jezus gaat de weg van het lam. Dat lam, uit het verhaal van Natan. Vreemd! Ik moest ineens denken aan dat woord uit het Johannesevangelie: Zie! Het lam van God, dat de zonde van de wereld draagt. En wégdraagt. Jezus gaat de weg van het lam. Hij gaat de weg van de dood. Om ons te redden. Om al dat verkeerde weg te dragen. Al die verkeerde keuzes van ons, en al die problematische dingen in ons bestaan. Hij draagt het weg. Lam van God Hoogst vreemd. Ik vind er bijna de woorden niet voor, zo vreemd. Maar als dit het is dan is het wel fantastisch. Want dan betekent dat, dat er een nieuw begin is. Een nieuwe toekomst. V Dat is waar het verhaal mee eindigt. Met een nieuw begin. Om precies te zijn: het eindigt met Pasen. Opstanding! U hoorde het misschien, net bij het voorlezen: ineens is daar het woord opstaan. Het gonst ineens door de tekst: opstaan! opstaan! En dan is er troost. En dan wordt daar Salomo geboren. Die ook nog een tweede naam krijgt, van JHWH zelf: Jedidja, lieveling. Mens van het nieuwe begin, deze zoon van David. Het wordt Pasen. Midden in dat verloren leven, midden in het bestaan, waar alles fout gegaan was is daar ineens het nieuwe begin. Misschien herken je het wel, uit je eigen leven: de ervaring dat je opnieuw kon beginnen. Dat er ineens weer een weg was, terwijl jij dacht dat het uit was. De ervaring van: bevrijd zijn. Je schuld vergeven. Je leven genezen. Deze God, hij maakt dat nieuwe begin. Hij doet dat. Hij heeft het gedaan. En hij zal het ook doen. Het zal Pasen zijn. Lof zij u, Christus! 5