2007 Fontys Hogescholen Lerarenopleiding Natuurkunde en Techniek Auteur: D.H.J. van Breukelen, M.Ed.
|
|
- Gerarda de Boer
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Mindmapping 2007 Fontys Hogescholen Lerarenopleiding Natuurkunde en Techniek Auteur: D.H.J. van Breukelen, M.Ed. Systeemdenken Mindmapping is een vaardigheid die bijdraagt aan het zogenaamde systeemdenken. Dit is een manier van denken die belangrijk is in het voortgezet onderwijs. Het bereidt leerlingen onder andere voor op de steeds complexere maatschappij, waarin het denken in systemen de voorkeur heeft boven het denken in details. In feite kweekt men bij leerlingen het besef dat alles op een bepaalde manier met elkaar samenhangt. Afwisselend in- en uitzoomen om behalve de details ook the Big Picture te kunnen zien, maakt leerlingen vaardig in het systeemdenken. Werkvormen en hulpmiddelen die een bijdrage leveren aan dit afwisselend in- en uitzoomen maken deel uit van het systeemdenken. Denk hierbij naast mindmapping ook aan het werken met grafieken, causale lussen, relatiecirkels enz. Vernieuwde onderbouw De vernieuwde onderbouw die in 2006 zijn intrede heeft gedaan, gaat ook uit van de gedachte, dat samenhang en dus systeemdenken belangrijk is. De vernieuwde onderbouw probeert de versnippering van de oude basisvorming te voorkomen. Er wordt niet meer gedacht in losse vakken, maar in leergebieden. Zo behoren natuurkunde en techniek tot het leergebied mens en natuur, samen met de vakken scheikunde, biologie en verzorging. De kerndoelen zijn niet meer opgeschreven per vak, maar per leergebied. Op deze manier wordt men gedwongen om vakoverstijgend en projectmatig te werken. Hierbij is de afstemming van de diverse vakken op elkaar een minimale vereiste. Men kan er zelfs voor kiezen om vakken volledig te integreren en niet meer apart aan te bieden. Het mag duidelijk zijn, dat de vernieuwde onderbouw ook het systeemdenken wil vergroten. Denken in leergebieden dwingt leerlingen relaties te leggen tussen de diverse (voorheen losse) vakken. Samenhang is hier wederom een kernwoord. Het werken met mindmaps sluit derhalve prima aan bij de huidige onderwijsvernieuwingen. MINDMAPPING 1
2 Kracht van systeemdenken Een krachtig element van systeemdenken is het gebruik maken van een gevarieerd aantal visuele hulpmiddelen. Een systeem is veel gemakkelijker visueel te overzien, dan alleen in woorden. Zo is het bijvoorbeeld bij natuurkunde veel gemakkelijker om een set meetresultaten te overzien in een grafiek. In deze zijn de meetwaarden de details en de grafiek het geheel (het verband). Uit onderzoek blijkt, dat het inzetten van visuele hulpmiddelen met zekerheid bijdraagt aan de onderstaande zaken. Ze komen tegemoet aan de ontwikkeling van de visuele wereld: van een hoor- en leescultuur naar een interactieve zie-cultuur. Visuele hulpmiddelen ondersteunen het leren: het maken van plaatjes en deze vervolgens opslaan, blijkt van groot belang bij de werking van het lange-termijn-geheugen. Ze bieden mogelijkheden om tegemoet te komen aan de verschillende vormen van intelligentie (meervoudige intelligentie: woordslim, denkslim, beeldslim enz.). Ze bieden ons mogelijkheden om beter om te gaan met de enorme hoeveelheid informatie die op ons afkomt. Je kunt er kennis en feiten mee structureren. Ze verhelderen relaties en samenhang en leiden tot een dieper begrip van de werkelijkheid. Ze laten zien, dat de wereld niet enkelvoudig is, maar veel complexer. Ze brengen communicatie op gang, hetgeen een stimulans kan zijn voor coöperatief leren (denk aan samenwerken). Ze optimaliseren zelfreflectie; ze helpen kinderen en leraren namelijk om hun eigen manieren van denken te onderzoeken. Wat is een mindmap? Een mindmap is een krachtig grafisch hulpmiddel dat een beroep doet op de vele mogelijkheden van onze hersenen. Het is een eenvoudige manier om informatie op te roepen uit en op te slaan in onze hersenen. Het is een effectieve en leuke manier om leerprocessen te verbeteren, om aantekeningen te maken en om op nieuwe ideeën te komen. Mindmaps bestaan uit combinaties van woorden, kleuren, lijnen en afbeeldingen (foto s, tekeningen, pictogrammen, grafieken e.d.). Samengevat kunnen we de volgende stelling inbrengen: Een mindmap is een soort kaart buiten je hoofd over wat er gaande is in je hoofd. Mindmaps zijn een prachtig hulpmiddel bij het leren en kunnen ons in principe helpen: om niet alleen details, maar tegelijkertijd ook het totaalbeeld te zien (systeemdenken). om een grote hoeveelheid informatie overzichtelijk weer te geven, bespreekbaar te maken en te onderhouden. om creatief te denken over problemen en oplossingen. om onze tijd efficiënt te benutten. om ons beter te concentreren op de inhoud. MINDMAPPING 2
3 om ons denken te structureren. om coöperatief te leren. om meer plezier en betrokkenheid bij het leerproces te ontwikkelen. Mindmaps zijn er in vele vormen en maten. De basis van een mindmap is in feite de alom bekende woordspin. Echter, een mindmap is uitgebreider en vollediger aangezien kleurgebruik en visuele tools een rol spelen. Hierbeneden zie je twee voorbeelden van een mindmap (een handgeschreven mindmap en een digitale mindmap). MINDMAPPING 3
4 De werking van mindmaps De belangrijkste reden, dat mindmaps in het algemeen erg effectief zijn, is dat ze nauw aansluiten bij de manier waarop onze hersenen werken. Een van de dingen die hersenonderzoek heeft opgeleverd is het feit, dat onze hersenen bij het leren niet werken met lijstjes (opsommingen), maar in de vorm van spinnen. De hersenen leggen relaties en zoeken naar samenhang van informatie. In feite doet een mindmap niets anders. Onze hersenen bestaan uit twee helften, met elk zijn eigen functies. Globaal gezien kunnen we het onderstaande (onvolledige) lijstje hanteren. linkerhelft woorden logisch denken getallen volgorde lineair denken analyse lijstjes rechterhelft ritme bewustzijn verbeelding fantasie kleuren dimensies relaties In het onderwijs doen we vooral een beroep op de linkerhelft. Dat komt ondermeer, doordat we gewend zijn: om gebruik te maken van papier en een schoolbord met lijnen. om te werken met lijstjes (laundry list thinking). om vooral te werken met woorden. om getallen te gebruiken om ordening aan te brengen. Deze aanpak houdt dus in, dat we meestal slechts één hersenhelft benutten. Het is volgens onderzoek wenselijk om beide hersenhelften te gebruiken bij het opslaan van informatie. We zullen dit verduidelijken met een voorbeeld. Stel, je krijgt de opdracht om je huis te beschrijven. Als je nu op dit moment aan je huis denkt, dan zie je in eerste instantie allerlei beelden (plaatjes) in je gedachten voorbij schieten. Daarna zul je aan de hand van deze afbeeldingen het huis beschrijven. Kortom, er vindt automatisch een wisselwerking plaats van de linker- en rechter hersenhelft. Vanuit een visuele context kun je het huis beter beschrijven. Dit is een natuurlijke werkwijze van de hersenen. Het is dus zaak om hier gebruik van te maken en nieuwe leerstof visueel (bijvoorbeeld in de vorm van een mindmap) aan onze hersenen aan te bieden. MINDMAPPING 4
5 In principe laat de volgende visuele weergave zien hoe de hersenen de beschrijving van je huis aanpakken. In de rechter hersenhelft wordt een beeld van het huis opgeroepen. Vervolgens specificeer je aan de hand van dit beeld de diverse ruimtes in het huis, waardoor in je hoofd een soort mindmap ontstaat. Deze mindmap zul je dan waarschijnlijk met behulp van woorden aan de toehoorder overbrengen. We laten nu dus zien, hoe je informatie uit je geheugen ophaalt. Uiteraard zijn dezelfde visuele hulpmiddelen die hier gehanteerd worden ook bruikbaar voor het opslaan van informatie in het geheugen. MIJN HUIS BADKAMER MIJN HUIS HUISKAMER ligbad wc KEUKEN witte keuken gaskookplaat rode leren bank LCD-TV groen tapijt Hoe maken we een mindmap? Er zijn velerlei manieren om aan de slag te gaan met mindmaps. In het algemeen is het handig om de volgende vijf stappen te volgen. STAP 1 Je kunt kiezen tussen het handmatig maken van een mindmap of het digitaal maken van een mindmap. Er zijn diverse softwareprogramma s in de omloop, waarmee je een mindmap kunt maken. Enkele voorbeelden zijn: mindmanager, mindmapper, microsoft visio en gliffy (webbased). Je kunt een eenvoudige mindmap ook gewoon met microsoft word, powerpoint of publisher maken. Echter je mogelijkheden (en gebruiksgemak) zijn dan wel beperkt. Maak je een mindmap handmatig, denk dan aan de volgende tips. MINDMAPPING 5
6 Gebruik papier zonder lijntjes (kies een goed formaat). Kies vooraf een geschikte ligging van het papier: landscape of portrait. Gebruik divers schrijfgerei (kleurpotloden, stiften, wasco, markeerstiften enz.). Maak (teken) plaatjes zelf, naast het gebruik van bestaande plaatjes. STAP 2 Midden op het papier plaatsen we een tekening/afbeelding die het hoofdonderwerp goed weergeeft. Vul de tekening aan met een krachtige zin of uitspraak. Zorg ervoor, dat de tekening opvallend en voldoende sprekend is. De mindmap kan in verschillende onderwijsleersituaties worden ingezet. Denk hierbij aan: De start van een nieuw thema/hoofdstuk. Een probleemstelling die in de klas besproken moet worden. Het bespreken van een thema uit een informatiebron (bijvoorbeeld krantenartikel). Het verhelderen van een tekst. Een eerste kennismaking; klassengesprek... STAP 3 Vanuit een tekening in het midden trekken we enkele lijnen naar buiten. Elke lijn loopt naar één belangrijk (sub)onderdeel (basic ordening of ideas). Het is handig om elke lijn een eigen kleur te geven. De lijnen in de buurt van het centrum maken we dikker, dan de verdere vertakkingen. Zorg ervoor, dat de hoofdlijnen ongeveer even lang zijn. Op deze manier breng je een duidelijke hiërarchie aan in de mindmap. STAP 4 Geef elk (sub)onderdeel vervolgens een naam. Zet de woorden eventueel op de lijn, zodat alle belangrijke woorden onderstreept zijn. Maak er, als je dat wilt, een tekening bij of zet er een plaatje bij. Zorg wel, dat het plaatje ondersteunend is en jezelf helpt bij het memoriseren van de informatie. Dit is een van de redenen, waarom een door leerlingen zelf gemaakte mindmap veel effectiever kan zijn, dan een door de leraar aangeboden mindmap. Iedere persoon zal een andere waarde toekennen aan een bepaalde afbeelding of figuur. STAP 5 Vanuit de (sub)onderdelen kan weer met behulp van lijnen een nieuwe onderverdeling gemaakt worden. Deze lijnen worden steeds dunner. Vergelijk het met de takken van een boom. Je kunt nu dezelfde werkwijze toepassen als in stap 4. Het resultaat kan er nu uitzien als het voorbeeld op de volgende pagina. MINDMAPPING 6
7 Je ziet in het bovenstaande voorbeeld heel duidelijk het centrale thema. Er is gebruik gemaakt van sprekende figuren. Verder zie je de lijnen vanuit het midden steeds dunner worden. Ook heeft iedere tak zijn eigen kleur. Het mag duidelijk zijn, dat we hier alleen een mogelijk voorbeeld geven. Uiteraard zijn andere opties ook mogelijk. Algemene tips Bij het werken met mindmaps kun je verder gebruik maken van de volgende suggesties: Woorden kunnen dikker of dunner geschreven worden, afhankelijk van hoe belangrijk je ze vindt. Realiseer je, dat de hersenen van elk persoon uniek zijn en dat dit een diversiteit aan mindmaps kan opleveren bij één bepaald onderwerp. Dit uitgangspunt beidt vele mogelijkheden om met elkaar in gesprek te gaan en om te ontdekken dat er meerdere waarheden zijn. Ook refereert deze opmerking naar de eerder gemaakte opmerking, dat een door leerlingen zelf gemaakte mindmap vaak doeltreffender is, dan een door een leraar aangeboden mindmap. Werken met mindmaps is heel handig bij het schrijven van een verhaal, een brief of een gedicht. Leerlingen zeggen vaak: Ik weet niets te schrijven. Een eenvoudige mindmap (vaak woordspin) kan gebruikt worden om te brainstormen. MINDMAPPING 7
Systeemdenken in de klas
Systeemdenken in de klas Werken met mind maps (bron: Tony Buzan: Mind Maps for kids ) Jan Jutten www.natuurlijkleren.org Inleiding Een van de kenmerken van systeemdenken is het gebruik maken van een gevarieerd
Nadere informatieMINDMAP effectief hulpmiddel bij leren
2 JUN I 2018 MINDMAP effectief hulpmiddel bij leren Truus Römgens Deze tekst is geschreven door Truus Römgens. Voor eigen gebruik ( scripties, werkstukken, spreekbeurten e.d. ) mogen deze teksten worden
Nadere informatieHoofdstuk 1: Hoe maak je een mindmap? 2
Inhoud Brief van Tony Hoofdstuk 1: Hoe maak je een mindmap? 2 Wat is een mindmap? 4 Hoe komt het dat mindmappen echt werkt? 5 Je les leren Stel je eens voor Mindmap van jouw huis Hoe maak je een mindmap?
Nadere informatieSuccesvol Leren met Mindmappen. Lieza Geuzinge. Beter onthouden. Ideeën opdoen. Makkelijker leren. Presentaties voorbereiden.
Beter onthouden Ideeën opdoen Makkelijker leren Presentaties voorbereiden Samenvatten 1 Over dit e-bookje Dit is versie 1.0 van Succesvol leren met mindmappen. Fijn dat je dit e-bookje leest! Ik hoop dat
Nadere informatieStudievaardigheden van A tot Z
Geschreven door Patricia Hendrikx Studievaardigheden van A tot Z Actief leren Actief leren is het tegenovergestelde van passief leren. Bij actief leren doe je meer dan alleen de leerstof doorlezen. Je
Nadere informatieVoorwoord 9. Inleiding: Hello 12. Hoofdstuk 1: Mindmap de Mind-app 20
Inhoud Voorwoord 9 Inleiding: Hello 12 Hoofdstuk 1: Mindmap de Mind-app 20 Mind-app 21 De kracht van de mindmap 22 Overzicht en inzicht 22 Ordenen, onthouden en bedenken 23 Een mindmap voor alles! 24 Gebruik
Nadere informatiedoor Eric Maccare januari 2014 1
door Eric Maccare januari 2014 1 doel: Autisme en mindmap Thuis en School Mindmap uitvoeren in een thuis situatie met 2 jongeren met een vorm van autisme en in een Schoolse Activiteiten groep, gemixte
Nadere informatieOnderwijs Maak Je Samen DENKBEELDEN LEREN MET BEELDEN. TREIN Volgorde. CIRKEL Omschrijven van... BLOEM Beschrijf kenmerken. STRIK Oorzaak en gevolg
king in samenwerking in in samenwerking samenwerking TREIN Volgorde CIRKEL Omschrijven van... Eerst..., dan... BLOEM Beschrijf kenmerken Wat weet je van...? STRIK Oorzaak en gevolg De... is... KAPSTOK
Nadere informatieMind Mapping, MindManager & Creatief Denken
Mind Mapping, MindManager & Creatief Denken L + R MMMCD 2009/1: 1 & 7 oktober Kosten: De investering per module bedraagt: 295,00 De investering bij een boeking van: twee modules bedraagt: 560,00* drie
Nadere informatieBBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Persoonlijke ontwikkeling Studievaardigheden
BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Inleiding en leerdoelen Leren en studeren is een belangrijk onderdeel in je opleiding tot verpleegkundige. Om beter te leren studeren is het belangrijk niet
Nadere informatiehoofdstuk 1 Prezi: een zooming interface
hoofdstuk 1 Prezi: een zooming interface In dit hoofdstuk leg ik uit wat Prezi is, waar het vandaan komt en wat Prezi zo bijzonder maakt. Hierbij grijp ik onder andere terug op de verschillen tussen onze
Nadere informatieColofon. Slim leren. Leren leren in de eerste graad in de 21ste eeuw. Educa Slim leren
Colofon Slim leren Leren leren in de eerste graad in de 21ste eeuw Educa Slim leren Colofon Auteur: J. Delestinne Eindredactie en vormgeving: J. Delestinne 2017 Educa G.C.V. Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieDag 15 - natuurlijk speechen met mind mapping
Dag 15 - natuurlijk speechen met mind mapping Zodra je er op gaat letten zie je dat veel toespraken eigenlijk heel onnatuurlijk overkomen. De spreker staat kaarsrecht achter zijn spreekgestoelte. Hij duikt
Nadere informatieVoorwoord 9. Inleiding 10. Hoofdstuk 1: Mindmap de Mind-app 14
Inhoud Voorwoord 9 Inleiding 10 Hoofdstuk 1: Mindmap de Mind-app 14 Mind-app 15 De kracht van de mindmap 16 Overzicht en inzicht 16 Ordenen, onthouden en bedenken 17 Een mindmap voor alles! 17 Gebruik
Nadere informatieDonec. Pellentesque: Consectetuer: KBS De Triangel Mei 2012
KBS De Triangel Mei 212 Wat is Mindmappen? Mindmappen is een door de Engelsman Tony Buzan ontwikkelde techniek. Leerlingen leren meer informatie verwerken,complexe informatie structureren, een beter overzicht
Nadere informatieSysteemdenken in de klas
Systeemdenken in de klas Systeemdenken en denkgewoonten Jan Jutten www.natuurlijkleren.org 1 1. Inleiding Het onderwijs in onze tijd houdt onvoldoende gelijke tred met wat er nodig is aan kennis, vaardigheden
Nadere informatieIntroductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.
Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van
Nadere informatieACTIEF STUDEREN IN 6 STAPPEN
ACTIEF STUDEREN IN 6 STAPPEN Stap 1 Weet wat je moet leren Stap 4 Leerstof instuderen Stap 2 Leerstof verkennen Stap 5 Leerstof controleren Stap 3 Leerstof verwerken Stap 6 Leerstof herhalen ACTIEF STUDEREN
Nadere informatieTrainingskaarten Zelfregulerend leren met effectieve leerstrategieën
Trainingskaarten Zelfregulerend leren met effectieve leerstrategieën 2016 Pieternel Dijkstra en Petra Bunnik & Boom uitgevers Amsterdam 1 Introductie Zelfregulerend leren houdt in dat leerlingen het eigen
Nadere informatieDEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 3-4)
Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen DEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 3-4) Deze uitgave maakt onderdeel uit van het product Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen. Dit product
Nadere informatieOptische illusie en gezichtsbedrog
Start Hoe gaan het doen Wat gaan klaarleggen Betekenis of Hoe vergroten hun Wat is rol bij deze Optische illusie en gezichtsbedrog We denken met de leerlingen na over optische illusie en gezichtsbedrog.
Nadere informatieWeet meer...breng je brein in kaart
Weet meer...breng je brein in kaart Benut de kracht van visuele informatie Een beeld is meer waard dan duizend hangmappen. Ons eigen organisch brein werkt zelden lineair. Onze beste ideeën en inzichten
Nadere informatieLeeratelier: Actief studeren deel 1
Leeratelier: Actief studeren deel 1 Leerateliers Doel: Aanleren en inoefenen van belangrijke studievaardigheden Wie: Leercoach naam (e-mailadres) Hoe: Met behulp van presentaties en oefeningen Wanneer:
Nadere informatieHoe zet je een goede structuur neer voor jouw onderzoeksvoorstel, plan van aanpak of scriptie als je gaat afstuderen?
1 Hoe zet je een goede structuur neer voor jouw onderzoeksvoorstel, plan van aanpak of scriptie als je gaat afstuderen? Versie 1.0, april 2019 copyright, Jouw Scriptiecoach BV 2 Inhoudsopgave Over Jouw
Nadere informatie1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren
Stellingen visie 1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren 2. Ik heb voldoende vertrouwen in mijn leerlingen om ze op afstand te coachen en begeleiden 3. Ik houd
Nadere informatievan stoffen illustreren
Bouw van stoffen illustreren Keuzeopdracht voor scheikunde bovenbouw vwo Een herhalende opdracht scheikunde over de bouw van stoffen VWO4 Omvang: 5-8 SLU 2013 Universiteit Utrecht: Junior College Utrecht
Nadere informatieA person who never made a mistake never tried anything new.
Beroepenproject klas 3 droomberoep A person who never made a mistake never tried anything new. Albert Einstein Naam:.. Klas:. Mentor:.. Schooljaar: 2016-2017 1 Als je droomt, is alles mogelijk. Een droomberoep
Nadere informatieOpbrengsten van CNV thema onderwijsdag 20 april 2016 Masterclass leerstrategieën door Karin Nijman & Inge Verstraete
10 werkvormen om het denken te activeren Goede metacognitieve vaardigheden worden gezien als een voorspeller van succesvol leren. Door expliciet aandacht te besteden aan denkvaardigheden, stimuleer je
Nadere informatieLeeratelier: Mindmappen
Leeratelier: Mindmappen Ons brein Macro en Micro Linkercortex-rechtercortex Situering binnen het actief leren Mindmapping, de theorie Mindmapping, praktisch! w w w. g o l e w e. e u Hersencortex: 10 9
Nadere informatieLEREN LEZEN MET DE DAVIS LEERSTRATEGIE.
LEREN LEZEN MET DE DAVIS LEERSTRATEGIE. Leren lezen is een ingewikkeld proces, waarbij heel wat vaardigheden moeten worden ontwikkeld. OBS Dijkerhoek heeft daarom heel bewust gekozen voor de Davis leerstrategie
Nadere informatieIn je kracht. Werkboek voor deelnemers
In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers
Nadere informatieEindrapportage Interactieve Leerlijnen. www.dnsleerroutes.net. Auteur(s) : Annemarieke Schepers Versienummer : januari 2010. Kennisnet.
Eindrapportage Interactieve Leerlijnen versie datum 1 / 7 Eindrapportage Interactieve Leerlijnen www.dnsleerroutes.net Auteur(s) : Annemarieke Schepers Versienummer : januari 2010 Kennisnet.nl www.dnsleerroutes.net
Nadere informatieLEREN ONDERSTEUNEN MET EEN MINDMAP
LEREN ONDERSTEUNEN MET EEN MINDMAP Praktische uitvoering 1 DE RODE DRAAD 2 KORTWEG woorden uit een brainstorm verzamelen om vervolgens te groeperen en structureren in een mindmap. De aldus ontstane mindmap
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatieChecklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands ? - + +
Checklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands? - + + De gebruikte methoden stellen duidelijke (toetsbare) doelen en leerlijnen voor begrijpend lezen. Zwakke lezers krijgen een aanvullend
Nadere informatieBRAINTRAINING VOOR WERK EN STUDIE. Overzicht modules
BRAINTRAINING VOOR WERK EN STUDIE Overzicht modules Overzicht training Je krijgt een globaal inzicht in de werking van de hersenen en leert technieken om: Je hersencapaciteit beter te benutten sneller
Nadere informatieLeer als een speer. Jan-Willem van den Brandhof
Leer als een speer Jan-Willem van den Brandhof Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Inleiding 07 1.1 Doel 07 1.2 Overzicht boek 07 Hoe lees je dit boek handig? 08 1.3 Hersenen 09 Samenvattende mind map 16/17 Hoofdstuk
Nadere informatieTuesday, February 8, 2011. Opleiding Interactieve Media
Opleiding Interactieve Media Inhoud Inleiding presenteren 1. Voorwerk 2. Middenstuk 3. Begin presentatie 4. Einde presentatie 5. Visuele middelen 6. Non-verbale communicatie 7. Opdracht 8. Criteria 1.
Nadere informatiewerkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen?
werkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen? Noteer ook 2 reservekeuzen: 1. 2. 1. Wat weet je al van dit beroep? Schrijf het
Nadere informatieSamen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg.
Samen Inspireren Ontdekken Ontwikkelen Informatiegids IKC de Plattenburg www.deplattenburg.nl Kiezen Het kiezen van een basisschool voor uw kind: een belangrijke stap. Bij de Plattenburg gaat er voor uw
Nadere informatieVoorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO
Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Onderdeel van de eindrapportage
Nadere informatieHoofdstuk 17 - Memoriseren, overhoren en studeren
Hoofdstuk 17 - Memoriseren, overhoren en studeren 17.1. Inleiding 225 17.2. Uit het hoofd leren, met uitspraak erbij 227 17.3. Studeren door het maken van een Mindmap 229 17.4. Tekst markeren, samenvatten
Nadere informatieBlauwe stenen leer je zo
Handleiding groep 3-8 Blauwe stenen leer je zo Wijzers Jeelo heeft gele wijzers om samen met leerlingen te verkennen hoe je een steen van Jeelo leert. Voor groep 3-4 wijzer 2009 Zo leer je blauwe stenen
Nadere informatieMindmappen met kleuters
Mindmap Woordenschat Groep 1-2 Mindmappen met kleuters Rianne Hofma Mindmappen met kleuters? Ongetwijfeld een goed idee! Maar hoe kun je dit bij jonge kinderen, die niet kunnen lezen en schrijven, gestalte
Nadere informatieHANDLEIDING BLOEMPOT ONDERBOUW
HANDLEIDING BLOEMPOT ONDERBOUW De opdracht In deze drie energizers gaan de leerlingen aan de slag met het bedenken van een nieuwe manier om een bloempot te gebruiken. Dit doen de leerlingen door te bespreken
Nadere informatieFunctioneel rekenen. Wat? Waarom? opdracht: Doelen van vandaag: 1. Doel van wiskunde-onderwijs
Doelen van vandaag: Functioneel rekenen - Samen reflecteren en inzien wat het uiteindelijke doel, de essentie is van wiskunde-onderwijs. - De begrippen functioneel rekenen, realistisch rekenen en levensecht
Nadere informatieVoorkennis activeren. Ambassadeurs Digitale didactiek Noorderpoort. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Ambassadeurs Digitale didactiek Noorderpoort 28 april 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/51851 Dit lesmateriaal is gemaakt
Nadere informatieWORKSHOP OVERHEADPROJECTIE
Reader 41 WORKSHOP OVERHEADPROJECTIE Februari 2010 Mediatheek Tilburg Moller 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 De overheadprojector 5 2.1 De beeldhoek 6 3 Sheets 7 3.1 Schrijfsheets.. 7 3.2 Inbrandsheets
Nadere informatieWaarom een samenvatting maken?
Waarom een samenvatting maken? Er zijn verschillende manieren om actief bezig te zijn met de leerstof. Het maken van huiswerk is een begin. De leerstof is al eens doorgenomen; de stof is gelezen en opdrachten
Nadere informatieleer-actief werkboek Naam: www.leer-actief.nl 1
leer-actief werkboek Naam: www.leer-actief.nl 1 actief leren WWW.leer-actief.nl Dit is Wybo. Wybo was vroeger een heel gewoon jongetje, maar hij was wel erg lui. En dat...werd zijn redding. Hij had nooit
Nadere informatieHoe kunnen we WAT ACTIE zodat IETS VERANDERT
Anouk Nooteboom Hand-out Cultuurhelden Delft Werkvormen creatief proces & passende vragen In dit document zijn een aantal werkvormen te vinden die toe te passen zijn binnen het creatief proces. Bij de
Nadere informatieVoorwoord Zo maakte ik kennis met mindmapping 7
Inhoud Voorwoord Zo maakte ik kennis met mindmapping 7 Hoofdstuk 1 Wat is Freemind? 9 1.1 Wanneer gebruik je Freemind? 10 1.2 Waarom zou ik een mindmap maken? 10 Hoofdstuk 2 Wat kan ik met mindmapping?
Nadere informatieProject Start Up Wat is het? Wie nemen er deel? Wanneer kies je voor een PSU? Hoe werkt het?
Project Start Up Wat is het? De Project Start Up (PSU) is een krachtige interventie bij aanvang van het project. De PSU is een workshop waarin je de belangrijke aspecten van het project met elkaar inventariseert
Nadere informatieHoe ben jij KNAP??? >> Doe nu de test! Ga naar de 'Vragenlijst' Howard Gardner
Hoe ben jij KNAP??? Je zou talent kunnen omschrijven als ergens heel goed in zijn. Elk mens heeft zo z n eigen talenten. Zelfs de grootste luilak die heeft namelijk een slaaptalent en een lui op de bank
Nadere informatieNu nog beter... Toegepaste kunst Kunst BV
Nu nog beter... Toegepaste kunst Kunst BV H4 ~ periode B Toegepaste vormgeving Autonome kunst Inleiding INLEIDING In de eerste periode ben je vooral bezig geweest met het onderzoeken van vormen, materialen
Nadere informatieRekenen Wiskunde Ondersteuning
Schooljaar 2014-2015 Rekenen Wiskunde Ondersteuning Handvatten voor leerlingen met (ernstige) reken- en/of wiskundeproblemen Naam leerling:... Klas: 0 Inleiding In deze bundel probeer ik je wegwijs te
Nadere informatieHoe werkt u met een bordboek?
Hoe werkt u met een bordboek? MAXIMALISEER UW LES MET HET BORDBOEK Als u een bordboek opent, ziet u het beginscherm. In de meeste browsers kunt u ervoor kiezen om het volledige scherm te benutten om het
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieRubrics vaardigheden
Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden
Nadere informatiePraktijk Onderwijs Handboek
Praktijk Onderwijs Handboek Het Praktijk College Rotterdam De toekomst? Met jou zeker! Lobke Infographic Het Praktijk College Rotterdam Gespreks techniek: Clean Language Clean Questions zijn ontwikkeld
Nadere informatieNaam:. Namen groepsleden:... Begeleider:
Naam:. Klas: Namen groepsleden:........ Begeleider: 1 Inleiding In deze projectweek ga je onderzoek doen. Dit onderzoek is ter voorbereiding op het sectorwerkstuk in de vierde klas. Dit boekje is jouw
Nadere informatieToelichting release notes. 22 mei 2014
Toelichting release notes 22 mei 2014 1 2 Toelichting release notes Error! Unknown document property name. 22 mei 2014 Inleiding release notes Dit document beschrijft de belangrijkste en meest zichtbare
Nadere informatiePlat- Vorm deel 1 Handleiding Editie 2014
Inhoud 1. Inleiding 2. Didactische informatie bij hoofdstuk 1 t/m 6 3. Bijlagen - Kernconcepten voor kunst en cultuur - Kernvaardigheden en kerndoelen - Model Creativiteit - Model planmatig werken - Model
Nadere informatiePre-screening Stercollecties door het CLU-Leermiddelen Adviescentrum
Pre-screening Stercollecties door het CLU-Leermiddelen Adviescentrum Verslag december 2015 INLEIDING Op verzoek van VO-content heeft het CLU-Leermiddelen Adviescentrum een pre-screening (verkennend onderzoek)
Nadere informatielezing Krachtig Onderwijzen
lezing Krachtig Onderwijzen 25 september 2013 www.bazalt.nl Bazalt Postbus 21778 3001 AT Rotterdam Tel: 088-5570570 1 Doelen Informatie over de werking van het brein in relatie tot onderwijs en ontwikkeling
Nadere informatieRubrics vaardigheden
Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden
Nadere informatie10 Stappen voor het maken van een Mindmap
10 Stappen voor het maken van een Mindmap Benodigdheden Om een mindmap te maken heeft u de volgende materialen nodig: papier stiften Gebruik bij voorkeur A3-formaat blanco papier, lijntjes of ruitjes leiden
Nadere informatieLesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er?
Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Wanneer jij iets wilt verkopen, moet je altijd rekening houden met je
Nadere informatieDeze training kan je manier van werken blijvend veranderen
Mind Training Mappen Hilversum, 28 juni 2017 Roeland van der Velden Deze training kan je manier van werken blijvend veranderen 1 Mindmappen Creatieve gedachten bundelen Op één pagina Meer onthouden, minder
Nadere informatieGepubliceerde afleveringen: ( zie volgende pagina s) Februari 2010
Gepubliceerde afleveringen: ( zie volgende pagina s) Maart 2010 Februari 2010 September 2010 April 2012 AVI nieuw S llezen Hoogbegaafd? Mindmappen AVI*-Nieuw? (*AVI=Analyse Van Individualiseringsvormen)
Nadere informatieVerantwoording 1.1 Keuze van de titel
1 13 Verantwoording 1.1 Keuze van de titel Voor je ligt het handboek Training sociale vaardigheden. Dit boek is geschreven voor iedereen die te maken heeft met kinderen tussen de tien en vijftien jaar
Nadere informatieLezing: Voorbij de misverstanden! Neuro-diversiteit op de werkvloer
Lezing: Voorbij de misverstanden! Neuro-diversiteit op de werkvloer Samenwerking vanuit de verschillende denkstijlen. Door: Sjan Verhoeven Professional met ervaringsdeskundigheid. Inzicht in het diversiteit
Nadere informatieSuperboom. Kinderen onderzoeken op basis van een detail op een afbeelding hoe de volledige
Superboom Natuur, eerste graad Doelstellingen Kinderen onderzoeken op basis van een detail op een afbeelding hoe de volledige situatie eruit kan zien. Kinderen ontdekken dat bomen noodzakelijk zijn voor
Nadere informatieInfo@dyslexiecentrumrotterdam.nl
Info@dyslexiecentrumrotterdam.nl INHOUD 1. Vergoede behandeling 2. Problemen dyslectici 3. Sterke kanten 4. Doelstellingen begeleiding 5. Mogelijkheden: faciliteiten 6. Mogelijkheden: spelling 7. Mogelijkheden:
Nadere informatieOntdek-je-zelf toolkit. Plané Training & Coaching Persoonlijke- en Loopbaanontwikkeling
Ontdek-je-zelf toolkit Ontdekken wat voor werk echt bij je past dat is nog zo gemakkelijk niet! Om je op weg te helpen, geef ik je 4 tools waarmee je je eerste stappen kunt zetten om te ontdekken waar
Nadere informatieibooks Author Aan de slag
ibooks Author Aan de slag Welkom bij ibooks Author, een geweldige manier om prachtige, interactieve Multi-Touch-boeken voor ipad en Mac te maken. Begin met prachtige, door Apple ontworpen sjablonen met
Nadere informatieRichtlijnen voor het ontwerpen van tactiele tekeningen
Richtlijnen voor het ontwerpen van tactiele tekeningen op zwelpapier Project (Ver)ken je wereld Dorine in t Veld en Esther Rieken Voorwoord In dit document vindt u de vernieuwde richtlijnen voor het ontwerpen
Nadere informatieNieuwsbrief ICT december 2013
Stripverhaal Aanvulling Padlet vorige nieuwsbrief Woordkunst Deel 2 Nieuwsbrief ICT december 2013 Lucien Hermans Word een WoordKunstenaar met de "Imagechef" Url: http://www.imagechef.com Ook als app te
Nadere informatieTips bij het in gesprek gaan met een burger met een licht verstandelijke beperking
Tips bij het in gesprek gaan met een burger met een licht verstandelijke beperking S.N. Kuik (2014, ongepubliceerd) Inleiding Het in Gesprek gaan met iemand met een LVB vergt nogal wat van Gespreksvoerders.
Nadere informatieHuiswerk Spreekbeurten Werkstukken
Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.
Nadere informatieHandleiding Workspace (basis) Codename Future
Handleiding Workspace (basis) Codename Future Handleiding Workspace Codename Future_Basis 1 Inhoudsopgave I. Inleiding... 3 II. Functionaliteitenoverzicht Workspace... 4 III. Leerlingen aan het werk...
Nadere informatieVoorwoord Adam Somlai-Fischer 10 Gepreziliteerd 12 Segito de zebra 14. Hoofdstuk 1: Wat is een Prezi? 16
Inhoud Voorwoord Adam Somlai-Fischer 10 Gepreziliteerd 12 Segito de zebra 14 Hoofdstuk 1: Wat is een Prezi? 16 We hebben iets nieuws 17 Canvas 17 Zoemen? Zoomen! 18 Liever geen lijntjes 20 Waar gebruik
Nadere informatieZorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.
Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp
Nadere informatieVoorbij de kunst. Anders kijken naar kunst met jongeren. Yotka Kroeze & Jobbe Holtes
Voorbij de kunst Anders kijken naar kunst met jongeren Yotka Kroeze & Jobbe Holtes Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 6 Hoofdstuk 7
Nadere informatieWiskunde: vakspecifieke toelichting en tips
Wiskunde: vakspecifieke toelichting en tips Met deze voorbeelden van taken voor de wiskundelessen willen wij verschillende ideeën illustreren. Ten eerste geven zij een idee wat bedoeld wordt met hele-taakeerst
Nadere informatieModule Mind Mapping Mind map toepassingen Mind map voor- en nadelen. Inhoud Module Inleiding Geheugentraining Recent hersenonderzoek
Module Mind Mapping Een van de technieken om ons brein beter te gebruiken, meer informatie te verwerken, een beter overzicht te houden en sneller te leren, is de mind map techniek. Waar het om gaat is
Nadere informatieBasistechnieken Microsoft Excel in 15 minuten
Basistechnieken Microsoft Excel in 15 minuten Microsoft Excel is een rekenprogramma. Je kan het echter ook heel goed gebruiken voor het maken van overzichten, grafieken, planningen, lijsten en scenario's.
Nadere informatie1 Introductie. We wensen je veel plezier met deze kaarten! Pieternel Dijkstra en Petra Bunnik
1 Introductie Leerlingen hebben recht op onderwijs dat bij hen past en dat hun individuele capaciteiten laat opbloeien. Deze kaarten helpen leerkrachten en docenten, intern begeleiders, remedial teachers,
Nadere informatieInhoud: Methodes voor visueel leren
Visuele start Brainstorming Brain writing Clustering Mindmapping Cognitieve kaarten Morfologische box Inhoud: Methodes voor visueel leren Voor de beginfase van de workshop visueel leren maken we gebruik
Nadere informatieHandleiding voor de leerling
Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek
Nadere informatieSpinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept
Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept Dit document beschrijft het model dat binnen het netwerk ontwikkeld wordt om: Aan de ene kant te dienen als een leidraad om
Nadere informatieAls één blok samen. Laat 's morgens bij het binnenkomen de clip van de Phillibustas zien: http://www.youtube.com/watch?
Lesvoorbereiding Als één blok samen Diversiteit 3 e graad Beluister het lied Iedereen is anders van de Phillibustas: http://www.youtube.com/watch?v=13md0gd6sec Voorzie een speelgoedauto, huis, of ander
Nadere informatieWiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO
Wiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO Keuze profielen Cultuur en Maatschappij Economie en Maatschappij Natuur en Gezondheid Natuur en Techniek Wiskunde C Wiskunde A wiskunde A wiskunde
Nadere informatieWij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw.
onderwijs Wij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw. April 2012 2 Stad & Esch bereidt leerlingen optimaal voor op de
Nadere informatieRonde 3. Op Woordenjacht: creatief en effectief werken aan woordenschatuitbreiding. 1. Inleiding
Ronde 3 Barbara van der Linden Fontys Fydes Contact: b.vanderlinden@fontys.nl Op Woordenjacht: creatief en effectief werken aan woordenschatuitbreiding 1. Inleiding Kinderen zijn echte woordenkrachtpatsers.
Nadere informatieExperiment: massadichtheid
Inleiding In deze workshop willen we aan de hand van een praktijkvoorbeeld voor de lessen fysica in het derde jaar aangeven hoe de TI-83 plus een handig hulpmiddel kan zijn bij het verwerken van meetresultaten.
Nadere informatieWerkboek LES 1. Je eerste E-Learning Programma
Werkboek LES 1 Je eerste E-Learning Programma 1 LES 1 Wat e-learning voor jou als trainer of consultant kan betekenen en ook voor je klanten en de deelnemers aan je programma s. Les 1 2 Voor wie is e-learning
Nadere informatieDe kruk in de klas: de vijf disciplines als basis voor boeiend onderwijs
De kruk in de klas: de vijf disciplines als basis voor boeiend onderwijs Jan Jutten www.natuurlijkleren.org 1 1. Inleiding Werken aan een lerende school houdt onder meer in, dat er een omgeving gecreëerd
Nadere informatieSysteemdenken in de klas
Systeemdenken in de klas Praktische tips voor het werken met jonge kinderen Jan Jutten www.natuurlijkleren.org 1. Gedragspatroongrafieken met kleuters 1.1. Inleiding Gedragspatroongrafieken zijn bruikbaar
Nadere informatieCKV Festival 2012. CKV festival 2012
C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van
Nadere informatie