Valpreventie en fixatiearme zorg in WZC: wat zegt de evidentie?

Transcriptie

1 Valpreventie en fixatiearme zorg in WZC: wat zegt de evidentie? Prof. dr. Koen Milisen Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen Departement Maatschappelijke Gezondheidszorg en Eerstelijnszorg, KU Leuven

2 Valproblematiek: incidentie Valincidentie 65+ thuis versus WZC % thuis WZC val 1 / jaar val 2 / jaar valindicentie per specifieke doelgroep (CBO guideline 2004, Allan et al. 2009, Milisen et al. 2012, Cameron et al. 2012)

3 Valproblematiek: gevolgen Gevolgen valincident Fysiek Psychosociaal Economisch

4 Valproblematiek: gevolgen Gevolgen valincident Fysiek Klein letsel: 30-50% Ernstig letsel: 10-15% Heupfractuur: 4% Psychosociaal Economisch (Tinetti et al. 2003, Kannus et al. 2005, Berry et al. 2008, Haentjens et al. 2010, Sawka et al. 2010, Papaioannou et al. 2000)

5 Valproblematiek: gevolgen In VS stijgt mortaliteit tgv valgerelateerde letsels van 29,6/ (in 2000) naar 56,7/ (in 2013) (Kramarow et al. 2015)

6 Valproblematiek: gevolgen Gevolgen valincident Fysiek Psychosociaal Valangst: 50% Zowel vallers als niet-vallers 67% activiteiten Economisch Functioneren Sociale interactie Bewegen (Gillespie et al. 2007, Zijlstra et al. 2007, scheffer et al., 2008, Zijlstra et al. 2009) +++ Valrisico

7 Valproblematiek: gevolgen Gevolgen valincident Fysiek Psychosociaal Economisch Duurste categorie alle trauma s ouderen Vnl. heupfracturen Bijkomende kost jaar volgend op fractuur vgl. met ouderen zonder heupfractuur (Englander et al. 1996, Masud et al. 2001, Haentjens et al. 2001&2005, Seematter-Bagnaud et al. 2006, Dejaeger et al. 2008, Meerding et al. 2006, Watson et al. 2011)

8 Vallen = acuut gebeuren Valrisico = chronisch Valproblematiek Resultaat complexe interactie onderliggende factoren: Intrinsiek vb. evenwicht en spierkacht, slecht zicht, orthostatische hypotensie, pijn, Extrinsiek vb. medicatie, omgevingsfactoren Gedrag van de oudere vb. op ladder gaan staan (Ganz et al. 2008, Zijlstra et al. 2009, Woolcott et al. 2009, Tinetti & Kumar 2010 Close & Lord 2011)

9 Soorten interventies In literatuur verschillende soorten interventies: Unifactoriële interventies Multifactoriële interventies (Lamb et al. 2007, Lamb et al. 2011)

10 Soorten interventies Unifactoriële interventies: 1 aan alle (Lamb et al. 2007, Lamb et al. 2011)

11 Soorten interventies Multifactoriële interventies: meerdere individueel assessment (Lamb et al. 2007, Lamb et al. 2011)

12 Evidentie

13 Evidentie Evidentie minder sterk ivg met evidentie thuiszorg Unifactorieel: vitamine D supplementen 37% valincidenten (RR=0.63, 95% CI: ) Geen effect op vallers (Cameron et al. 2012)

14 Evidentie Unifactoriële oefentherapie Trend: valincidenten in intermediate level care Trend: valincidenten in high level nursing care Multifactoriële interventies Positieve trend valincidenten & vallers (Cameron et al. 2012)

15 Evidentie Grote variatie definiëring WZC zeer heterogene groep bewoners grote verschillen in zorgzwaarte Deels verklaring waarom metaanalyses weinig effect (Flicker et al. 2005, Sorensen et al. 2006, DHHS 2011, PubMed MeSH 2012, , Cameron et al., 2012)

16 Evidentie Nieuwe meta-analyse

17 Evidentie Inclusie van studies met duidelijk omschreven doelgroep Residential facilities that provide 24- hour-a-day surveillance, personal care and limited clinical care for persons who are typically elderly and infirm. (Sorensen et al., 2006)

18 Evidentie Karakteristieken valpreventieprogramma s 6 unifactorieel Training & educatie (3) Medicatie aanpassing (2) Vitamine D supplementen (1) Oefenprogramma (1) 6 multifactorieel (Vlaeyen et al. 2015)

19 Evidentie Karakteristieken multifactoriële valpreventieprogramma s Studie Becker Rapp Oefenprogramma Medicatie Interventiecomponenten Orthostatische hypotensie Omgeving Heup protector Multidisciplinaire interventie in alle studies behalve Kerse et al. (Vlaeyen et al. 2015) Zicht Voet & schoen Goal setting & Feedback X 0 0 X X 0 0 X Dyer X X X X 0 X X 0 Kerse X X McMurdo X X X X 0 X 0 0 Neyens X X 0 X Ray 0 X X X 0 0 X X

20 Evidentie Conclusie nieuwe meta-analyse Geen significante daling in Aantal valincidenten (RR=0.93, 95% CI: ) Aantal vallers (RR=0.97, 95% CI: ) MAAR 21% herhaaldelijke vallers (RR=0.79, 95% CI: ) (Vlaeyen et al. 2015)

21 Evidentie Conclusie nieuwe meta-analyse (priori subgroep analyses) Unifactorieel: geen effect CAVE: training & educatie: 29% valincidenten (RR=1.29, 95% CI: ) Multifactorieel door MD-team: 33% valincidenten (RR=0.67, 95% CI: ) 21% herhaaldelijke vallers (RR=0.79, 95% CI: ) Geen effect op aantal vallers (RR=0.83, 95% CI: ) (Vlaeyen et al. 2015)

22 DUS: Evidentie Multifactoriële interventies uitgevoerd door een MD-team leiden tot significant minder valincidenten en minder herhaaldelijke vallers Cave oefentherapie (zeker als unifactoriële interventie) bijzondere aandacht voor ouderen met hoog kwetsbaarheidsprofiel; altijd onder supervisie!

23 Epidemiologie fysieke fixatie 2 maanden registratie in 7 WZC 23 afdelingen, 570 bewoners alle soorten fysieke fixatie exclusief bedhekken OP VRAAG van bewoners 47.5% minstens 1 keer of vaker gefixeerd 80% dagelijks gefixeerd (Heeren, Van de Water, De Paepe, Boonen, Vleugels & Milisen, 2014)

24 Epidemiologie fysieke fixatie Ruime variatie in gebruik (4.8% en 90.9%) (Heeren, Van de Water, De Paepe, Boonen, Vleugels & Milisen, 2014)

25 Fysieke fixatie en vallen Fysieke fixatie vaak aangehaald als belangrijkste reden om valincidenten te voorkomen Is dit een juiste strategie?

26 Fysieke fixatie en vallen Meta-analyse van 5 studies waarvan 3 in WZC en 2 in ZH CAVE matige methodologische kwaliteit! 2 prospectieve studies met historische controle 3 observationele cohort studies Valrisico neemt niet af door fixatie Rate Ratio voor valincidenten = 0.59 (95% CI = ) Relatief Risico voor vallers = 0.83 (95% CI = ) (Oliver et al, BMJ, 2007)

27 Fysieke fixatie en vallen Fysieke fixatie enkel als middel van laatste keuze!! Fixatie is geen efficiënt middel in de preventie van valincidenten behandeling van onrust onrust kan er door verhoogd worden Er zijn risico s verbonden aan fixatie

28 Risico s van fixatie Hogere kans op letsels indien de persoon valt vb. over de bedhekken kruipen Pols- en enkelletsels, huidletsels als de persoon zich uit fixatie probeert los te wrikken Kans op een dodelijk ongeval vb. door verstikking bij inadequate fixatie (Capezutti 2004; Castle & Mor, 1998; Gallinagh et al., 2001; Healy et al., 2008; Hignett & Griffiths, 2005; Parker & Miles 1997)

29 Risico s van fixatie Door langdurige immobilisatie verlies van spiermassa, mobiliteit en stabiliteit met een verhoogd risico op vallen risico op decubitus, incontinentie, constipatie en dehydratatie (Capezutti 2004; Castle & Mor, 1998; Gallinagh et al., 2001; Healy et al., 2008; Hignett & Griffiths, 2005; Parker & Miles 1997)

30 Risico s van fixatie Psychisch lijden voor sommige ouderen een gevoel van veiligheid en stabiliteit meestal een gevoel van vrijheidsbeperking zonder echt te begrijpen waarom kan aanleiding zijn voor het ontwikkelen van meer angst en onzekerheid, agressie en/of depressie belemmering sociale contacten

31 Reductie van fysieke fixatie

32 Reductie van fysieke fixatie Multi-componente interventie bestaande uit 4 kernelementen: Verbod op gebruik van banden Intensief scholingsprogramma voor zorgverleners Beschikbaarheid van alternatieve interventies, lage bedden, infrarood systemen, extra activiteiten, bewegen, Gespecialiseerde verpleegkundige als consultant voor specifieke casussen (Gulpers et al 2011 & 2012)

33 Reductie van fysieke fixatie Gulpers et al 2011 Quasi-experimentele studie over 8 maanden 26 afdelingen in 13 WZC, 520 bewoners met psycho-geriatrisch profiel In interventiegroep 50% minder gebruik van banden geen toename van andere vrijheidsbeperkende maatregelen psychofarmaca valincidenten

34 Reductie van fysieke fixatie Gulpers et al 2012 Quasi-experimentele studie over 8 maanden 26 afdelingen in 13 WZC, 104 NIEUW opgenomen bewoners met psycho-geriatrisch profiel In interventiegroep 90% reductie in gebruik van banden bij nieuw opgenomen bewoners trend in verminderd gebruik andere vrijheidsbeperkende maatregelen geen toename psychofarmaca valincidenten en valgerelateerde letsels

35 Conclusie Multi-componente aanpak met Duidelijke beleidsvisie (vb. verbod op gebruik van bepaalde - materialen) deskundigheidsbevordering Beschikbaar stellen van Alternatieven Klinisch expert (vb. Verpleegkundig specialist) Reduceert gebruik fixatie zonder toename van valincidenten en valgerelateerde letsels

36 Week van de Valpreventie

37 Contact Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen Departement Maatschappelijke Gezondheidszorg en Eerstelijnszorg Academisch Centrum voor Verpleeg- en Vroedkunde Kapucijnenvoer 35 blok d - bus LEUVEN