Onderzoeksteam : (in alfabetische volgorde)

Transcriptie

1 Afdeling Epidemiologie FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Juliette Wystmansstraat 14 Leuvenseweg Brussel 1000 Brussel Tel : 02/ his@iph.fgov.be Onderzoeksteam : (in alfabetische volgorde) Kristina Bayingana Stefaan Demarest Lydia Gisle Edith Hesse Pieter-Jan Miermans Jean Tafforeau Johan Van der Heyden Logistieke steun : Monique Schoonenburg Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid: IPH/EPI REPORTS N Depotnummer : D/2006/2505/4

2 De opdrachtgevers van de Gezondheidsenquête 2004 B. Cerexhe Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Economie, Tewerkstelling, Wetenschappelijk Onderzoek, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp en Landbouwbeleid Brussels Hoofdstedelijk Gewest R. Demotte Minister van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu Federale regering C. Fonck Ministre de la Santé, de l'enfance et de l'aide à la Jeunesse Franse Gemeenschap B. Gentges Vize-Ministerpräsident, Minister für Ausbildung und Beschäftigung, Soziales und Tourismus Duitstalige Gemeenschap G. Vanhengel Minister van de Brussels Gewestse Hoofdstedelijke Regering, belast met Financiën, Begroting, Externe Betrekkingen en Informatica Brussels Hoofdstedelijk Gewest I. Vervotte Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Vlaamse Gemeenschap C. Vienne Ministre de la Santé, de l'action sociale et de l'egalité des chances Waals Gewest

3 Boek VIII Internationale Vergelijking Gezondheidsenquête België 2004 IPH/EPI REPORTS nr

4

5 Algemene Inhoud Boek I Inleiding Methodologish rapport...5 Boek II Gezondheidstoestand Subjectieve Gezondheid...9 Chronische aandoeningen...47 Mentale gezondheid Langdurige lichamelijke beperkingen Tijdelijke beperkingen Boek III Leefstijl Lichaamsbeweging...5 Voedingsstatus Voedingsgewoontes Gebruik van alcohol Tabaksgebruik Gebruik van illegale drugs Gezondheid en seksualiteit AIDS : kennis, attitudes en opsporing Boek IV Preventie Vaccinatie...5 Cardiovasculaire preventie Vroegtijdige opsporing van diabetes Vroegtijdige opsporing van borstkanker Vroegtijdige opsporing van baarmoederhalskanker...297

6 Boek V Medische Consumptie Contacten met zorgverstrekkers Contacten met de huisarts...5 Ambulante contacten met de specialist Contacten met de dienst spoedgevallen Contacten met de tandarts Contacten met paramedische zorgverstrekkers Opname in het ziekenhuis Gebruik van geneesmiddelen Niet-conventionele geneeswijzen Boek VI Gezondheid en samenleving Toegankelijkheid van de gezondheidszorgen... 5 Socio-economische verschillen in gezondheid Gezondheid en omgeving Traumata Sociale gezondheid Gebruik sociale en preventieve diensten Boek VII Ouderen... 5 Boek VIII Internationale vergelijking... 5

7 Boek VII Internationale Vergelijkingen Kristina Bayingana Inleiding Gezondheidstoestand Leefstijl Preventie Medische consumptie Gezondheid en samenleving Ouderen Internationale vergelijking Gezondheidsenquête, België 2004

8

9 Inhoudstabel DANKWOORD INLEIDING METHODOLOGIE... 7 SELECTIE VAN ENQUÊTES... 7 SELECTIE VAN INDICATOREN... 8 GEGEVENSBESTAND... 8 ANALYSE VAN DE GEGEVENS INDICATOREN VRAGEN OMSCHRIJVING VAN DE INDICATOREN RESULTATEN SUBJECTIEVE PERCEPTIE VAN DE GEZONDHEID (S_HEALTH) PREVALENTIE VAN ZIEKTEN EN LANGDURIGE AANDOENINGEN (CHRON) Body Mass Index (BMI) GEBRUIK VAN TABAK Proportie van huidige rokers (SMOKES) Rookgedrag (SMOKE_P) Prevalentie van rokers volgens de hoeveelheid dagelijks gerookte sigaretten (CSMOKE) Prevalentie van ex-rokers (FSMOKES) GEBRUIK VAN ALCOHOL (DR_12M) GEBRUIK VAN GENEESMIDDELEN (PRESCMED, NPRESMED) Prevalentie van het gebruik van voorgeschreven geneesmiddelen in de afgelopen 2 weken (PRESCMED) Prevalentie van het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen in de afgelopen twee weken (NPRESCMED) BASISTABELLEN GECORRIGEERDE TABELLEN... 71

10

11 Dankwoord Wij houden eraan de volgende personen de bedanken voor hun bijdrage in het nalezen van dit onderdeel en voor hun expertise op het vlak van gezondheidsbeleid: o o o o o o o o Claire Deverill, National Centre for Social Research, Angleterre Finka Denkova and Evelin Yordanova, Institut de Statistique National, Bulgarie Niels Kr. Rasmussen et Mette Kjøller, Centre for Health and Society, Danemark Cecily Kelleher, Celine Murrin et Sharon Friel, Department of Public Health Medicine and Epidemiology, University College Dublin, Irlande Ferdy Otten et Frans Frenken, CBS Netherlands, Pays Bas Jorun Ramm, Statistics SSB Norway, Norvège Mercedes Alfaro Latorre, Ministerio de Sanidad y Consumo, Espagne Roland Calmonte et Renaud Lieberherr, Office fédéral de la statistique, Suisse - 5 -

12 1. Inleiding Voor het eerst wordt in het kader van een eindrapport van een Gezondheidsenquête vergelijkingen met andere Europese landen - waarvoor gegevens beschikbaar zijn doorgevoerd. Voor deze vergelijking werden de resultaten van de Gezondheidsenquête 2001 gebruikt, gezien meer recente gegevens voor de andere Europese landen thans niet voorhanden zijn. Het doel van deze vergelijking is het plaatsen van de gezondheid van de bevolking van België in de bredere context van het Europa

13 2. Methodologie Selectie van enquêtes De selectie van enquêtes die in aanmerking kwamen voor deze vergelijking is gebaseerd op de inventaris van gezondheidsenquêtes in Europa ( Hierbij werden de volgende criteria werden gebruikt: De enquête diende gerealiseerd te zijn tussen het jaar 2000 en 2002 Het diende te gaan om een algemene Gezondheidsenquête Geen leeftijdsbeperking (of leeftijd beperkt tot personen van 15 jaar en meer) Steekproef met minstens 5000 personen Responsepercentage hoger dan 50% De enquêtes die aan deze criteria beantwoorden vertegenwoordigen 10 landen: Engeland, Bulgarije, Denemarken, Spanje, Frankrijk, Ierland, Noorwegen, Nederland, Roemenië en Zwitserland. Onderstaande tabel stelt de benaming voor van de geselecteerde enquêtes en het jaar waarin ze werden georganiseerd. Land (Engelse) naam van de enquête en jaar van organisatie Engeland Health Survey for England, 2001 Bulgarije Survey of the Health Status of the Population, 2001 Denemarken Danish Health and Morbidity Survey, 2000 Spanje National Health Survey, 2001 Frankrijk Health and Care Interview Survey, 2002 Ierland The National Health and Lifestyle Surveys Phase 2, 2002 Noorwegen Survey on Living Conditions, Health Care and Social Relations, 2002 Nederland Continuous Quality of Life Survey, Roemenië Health Interview Survey, 2000 Zwitserland Swiss Health Survey, 2002 Een aanvraag voor het ter beschikking stellen van de gegevens werd per post overgemaakt. Acht landen gingen akkoord om hun gegevens ter beschikking te stellen: Engeland, Bulgarije, Denemarken, Spanje, Ierland, Noorwegen, Nederland en Zwitserland. Ondanks herhaalde contactpogingen, werden geen gegevens ontvangen voor Roemenië en de gegevens van Frankrijk konden onmogelijk op tijd ter beschikking gesteld worden opdat zij nog in de analyses zouden worden opgenomen

14 Selectie van indicatoren Teneinde vergelijkbare gegevens te hebben, werden, naast enkele socio-economische gegevens, gegevens gevraagd over 18 met gezondheid gerelateerde onderwerpen, dit alles in de format gedefinieerd door Eurostat. Deze onderwerpen hebben betrekking op de gezondheidstoestand, de levensstijl, preventie en de medische consumptie. De selectie van mogelijke thema s voor de analyse werd bovenal bepaald door de beschikbaarheid van de gegevens in de verschillende enquêtes en de mogelijkheden om ze te vergelijken met de Belgische gegevens. De procedure toegepast om de indicatoren te selecteren bestond erin om voor elk van de onderwerpen de bewoording van de vraag in de enquête en de antwoordcategorieën (beiden vertaald in het Engels) te vergelijken. Indien de vraag als doel had gelijkaardige informatie te verzamelen als de vraag gebruikt in de Belgische enquête, werd deze weerhouden. In sommige gevallen bestonden lichte verschillen in de wijze waarop de vraag werd gesteld en/of in de antwoordcategorieën die werden gebruikt. In dergelijke gevallen, werden de vragen toch weerhouden maar met dien verstande dat telkens de beperkingen van de vergelijking wordt vermeld. De verschillende thema s waarvoor vergelijkbare gegevens tussen de verschillende landen beschikbaar waren, zijn de volgende: Gezondheidstoestand: subjectieve gezondheid, ziekten en chronische aandoeningen, Body Mass Index Levensstijl: gebruik van tabak, gebruik van alcohol Medische consumptie: gebruik van geneesmiddelen Gegevensbestand Aan elk land werd gevraagd een gegevensbestand op individueel niveau ter beschikking te stellen, wat ons zou toelaten statistische analyses door te voeren. Om beter de reële samenstelling van de bevolking te vertegenwoordigen, werd aan elk land tevens gevraagd de individuele wegingsfactor over te maken zodat deze in de analyse voor elk land zou kunnen worden gebruikt. Op de acht landen die erin toestemden ons de gegevens van hun enquêtes te laten gebruiken, stelden zes landen ons de gegevens ter beschikking op individueel niveau (Engeland, Denemarken, Spanje, Ierland, Noorwegen en Zwitserland). Nederland en Bulgarije stelden gewogen en geaggregeerde gegevens ter beschikking (geaggregeerd per geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en economische activiteit). European Commission: Statistical Office of the European Community, Unit D-6. Guidelines for the collection of data on 18 HIS items. March

15 In Ierland wordt geen wegingsfactor gebruikt in de enquête. Daarnaast komt de leeftijdsverdeling in de steekproef gebruikt in de Ierse enquête in 2002 niet overeen met de leeftijdsverdeling van de bevolking, zoals deze op basis van de volkstelling in 2001 samengesteld kon worden. Vandaar dat we de gegevens ons ter beschikking gesteld door Ierland niet weerhouden hebben voor verdere analyse. De gegevensbestanden werden ons toegestuurd op CD-rom, via , ofwel werden ze van de internetsite van de enquête gekopieerd (Health for England 2001). Analyse van de gegevens Voor elke indicator worden eerst de ruwe gewogen resultaten berekend en dit in functie van leeftijd en geslacht. Hierbij werden ook de resultaten voor Nederland en Bulgarije gepresenteerd, hoewel het bij deze laatste gaat om geaggregeerde gegevens. De resultaten worden gepresenteerd in de basistabellen. De resultaten worden niet voorgesteld in functie van socio-economische indicatoren zoals het opleidingsniveau omwille van de problemen in verband met de vergelijkbaarheid van de variabele opleiding in de diverse enquêtes. Daarnaast wordt een methode van directe standaardisatie toegepast en dit opeenvolgend voor geslacht en voor geslacht en leeftijd. De referentiepopulatie hierbij gebruikt, is deze van België in Deze methode wordt enkel toegepast voor die landen waarvoor we gegevens op het individuele niveau met hun respectievelijke gewichtsfactor ontvingen, dit wil zeggen voor zes landen (Engeland, België, Denemarken, Spanje, Noorwegen en Zwitserland). De gecorrigeerde resultaten laten toe een vergelijking tussen landen mogelijk te maken, waarbij rekening gehouden wordt met de leeftijd en geslacht. In totaal omvat het gegevensbestand personen (van 15 jaar en meer). Wanneer enkel rekening gehouden wordt met de gegevens op individueel niveau (de niet geaggregeerde gegevens) gaat het om personen die de volgende landen vertegenwoordigen: Engeland, België, Denemarken, Spanje, Noorwegen en Zwitserland. De geaggregeerde gegevens van Nederland en Bulgarije bestaan uit individuen van 15 jaar en meer. Engeland België Denemarken Spanje Noorwegen Zwitserland Nederland* Bulgarije* * Geaggregeerde en gewogen gegevens - 9 -

16 3. Indicatoren Vragen De vragen die in België in de gezondheidsenquête 2001 werden gebruikt en die weerhouden worden voor de constructie van de indicatoren zijn de volgende: Subjectieve gezondheid PE.01. Hoe is uw algemene gezondheidstoestand? (Zeer goed/ Goed/ Gaat wel (redelijk)/ Slecht/ Zeer slecht) Voor alle geselecteerde landen, is de vraag naar de subjectieve gezondheid dezelfde als deze in België gebruikt, uitgezonderd voor Spanje: in de Spaanse vraag wordt verwezen naar een periode van 12 maanden. Niettemin worden de gegevens van Spanje weerhouden voor deze indicator. Ziekten en langdurige aandoeningen MB01. Heeft u last van één of meerdere langdurige ziekten, langdurige aandoeningen of handicaps? (Ja/ Neen) Voor Spanje en Zwitserland zijn de vragen naar langdurige ziekten niet vergelijking met de vraag gebruikt in België; in de Spaanse enquête wordt in de vraag naar ziekten en langdurige aandoeningen gerefereerd naar een periode van de afgelopen 12 maanden en verwezen naar ziekten die de dagelijkse activiteiten voor de duur van minstens 10 dagen beperken. In de Zwitserse enquête verwijst de vraag naar gezondheidsproblemen die de dagelijkse activiteiten beperken en die al langer dan een jaar duren. Body Mass Index NU.04. Hoe groot bent u, zonder schoenen aan? ( cm) NU.05. Hoeveel weegt u zonder kleding en zonder schoenen aan? Aan vrouwen die zwanger zijn, wordt het gewicht vóór de zwangerschap gevraagd.. ( kg) In de Deense en Zwitserse enquête wordt in de vraag niet vermeld dat voor vrouwen het gewicht voor de zwangerschap wordt gevraagd. Niettemin beschouwen we de vragen in beide enquêtes als vergelijkbaar met deze gebruikt in België. In de Engelse enquête worden gewicht en lengte gemeten: de resultaten zijn dus gebaseerd op metingen en niet op antwoorden van de respondenten

17 Gebruik van tabak TA.01. Rookt u? (Ja, elke dag/ Ja, af en toe/ Neen) De antwoordcategorie Ja, soms bestaat onder verschillende vormen in de Bulgaarse enquête ( Ja, soms ) in de Deense enquête ( ja, maar op sommige dagen rook ik niet ), in de Noorse enquête ( van tijd tot tijd ) en in de Spaanse enquête ( ja, maar niet dagelijks ). In Zwitserland is de vraag zelf eerder algemeen ( Rookt u, zelfs als is dit maar af en toe? Ja/Neen ). In de Engelse enquête zijn de vragen gelieerd met het type tabak. Wij hebben deze verschillende vragen mee in de analyse genomen. Enkel de vraag naar het gebruik van sigaretten is van toepassing op personen vanaf de leeftijd van 16 jaar. Voor de andere tabaksproducten verwijzen de vragen enkel naar personen vanaf de leeftijd van 18 jaar. TA.02. Hoeveel sigaretten rookt u gewoonlijk gemiddeld per dag? (Rook geen sigaretten/ Minder dan 20/ 20 of meer) Behalve voor de Noorse enquête, bestaat deze vraag in de overige enquêtes, weliswaar vaak met andere antwoordcategorieën dan deze gebruikt in België: de antwoordcategorieën in Bulgarije kunnen omschreven worden als minder dan een pakje per dag en meer dan een pakje per dag. In Denemarken, Spanje en Zwitserland, dient de respondent zelf het gemiddeld aantal sigaretten per dag noteren. Voor de Engelse enquête laten twee vragen toe om de gemiddelde dagelijkse hoeveelheid gerookte sigaretten te bepalen: een vraag refereert aan het aantal sigaretten dat tijdens de week wordt gerookt, een andere vraag refereert aan het aantal sigaretten dat tijdens het weekend gerookt wordt. TA.09. Heeft u vroeger ooit gerookt? (Ja, elke dag/ Ja, af en toe/ Neen) Een gelijkaardige vraag kan niet teruggevonden worden in de Noorse enquête en in de Zwitserse enquête refereert deze vraag naar het verleden regelmatig, tijdens meer dan 6 maanden. Beide landen worden niet in de vergelijking meegenomen. In de overige enquêtes zijn de vragen naar het vroeger gebruik van tabak vergelijkbaar met deze gebruikt in België. De antwoordcategorieën Ja, elke dag en Ja, af en toe worden soms niet van elkaar onderscheiden (Engeland, Bulgarije). In Denemarken wordt de vraag iets anders geformuleerd: bent u reeds een ro(o)k(st)er geweest?. Gebruik van alcohol AL.01. Heeft u in de afgelopen 12 maanden, zelfs al was het maar één keer, alcoholische dranken gedronken die voorkomen in de volgende lijst? (Ja/Neen) (bier, wijn, sherry, porto, vermouth, likeur, advocaat, kir, gin, brandy, cognac, whisky, wodka, longdrinks, cocktails, dranken met een laag alcoholgehalte) De Spaanse vraag naar het gebruik van alcohol wordt niet weerhouden voor verdere analyse, gezien de referteperiode in deze vraag de laatste twee weken is. Voor Nederland hebben we evenmin een vergelijkbare vraag

18 Gebruik van geneesmiddelen DR.01. Heeft u in de voorbije 2 weken, die gisteren afliepen, geneesmiddelen gebruikt die voorgeschreven waren door een arts? (Ja / Neen) DR.04. Heeft u in de voorbije 2 weken, die gisteren afliepen, geneesmiddelen gebruikt die niet door een arts waren voorgeschreven? (Ja / Neen) Voor de enquêtes van Spanje en Denemarken werden beide vragen gegroepeerd in één vraag. In de vragen gebruikt in Zwitserland en Noorwegen wordt gerefereerd naar de consumptie van geneesmiddelen in de laatste week. We beschikken niet over een equivalente vraag voor Engeland voor wat betreft het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen betreft, terwijl voor de voorgeschreven geneesmiddelen de referentieperiode van twee weken niet gepreciseerd is

19 Omschrijving van de indicatoren In de Belgische gezondheidsenquête 2001, werden de verschillende geselecteerde vragen (i.v.m. gezondheidsstatus, levensstijl, preventie en medische consumptie) veelal voorgelegd aan iedereen. Om echter een internationale vergelijking mogelijk te maken, hebben we beslist ons te beperken tot personen van minstens 15 jaar oud. Voor sommige vragen is deze leeftijdsbeperking verschillend in andere landen: 16 jaar voor de Deense enquête voor alle geselecteerde vragen, 16 jaar en meer in Spanje voor wat betreft de vragen rond het gebruik van tabak, Voor elke indicator zal dan ook duidelijk aangegeven worden voor welke leeftijdsgroep de analyse van toepassing is. De geaggregeerde gegevens van Nederland en Bulgarije hebben, voor alle indicatoren, betrekking op personen van minstens 15 jaar oud. Subjectieve gezondheid Subjectieve perceptie van de gezondheid (S_HEALTH): deze indicator wordt geconstrueerd op basis van de algemene vraag naar subjectieve gezondheid. Twee groepen antwoorden worden onderscheiden: de antwoorden zeer goed en goed enerzijds, de antwoorden redelijk, slecht en zeer slecht anderzijds. Voor de constructie van de indicatoren worden in de verschillende Europese landen enkel die personen van minstens 16 jaar oud weerhouden. Ziekten en chronische aandoeningen Prevalentie van ziekten en chronische aandoeningen (CHRON) : deze indicator bestaat uit twee categorieën en laat toe de verdeling van de bevolking (van 16 jaar en meer) weer te geven dat aan een of meerdere langdurige ziekten, langdurige aandoeningen of handicaps lijdt. Deze indicator wordt niet ontwikkeld voor Spanje en voor Zwitserland, gezien de vragen in deze enquêtes niet vergelijkbaar zijn met de andere. Body Mass Index Body Mass Index (BMI): deze indicator bestaat uit 6 categorieën. Ze is geconstrueerd op basis van de vragen naar de lengte en het gewicht van elk individu. De grenswaarde voor de lengte werd vastgesteld op 250 cm, de grenswaarde voor het gewicht op 250 kg. Een lengte, respectievelijk een gewicht dat deze grenswaarden overschrijdt wordt uit de analyse geweerd. De BMI wordt berekend voor alle personen van 18 jaar en ouder en dit op basis van de volgende formule: BMI = gewicht (kg) / lengte² (m) We spreken over een overgewicht indien de BMI groter is dan 25 en van obesiteit indien de BMI een waarde heeft van 30 of meer. Prevalentie van overgewicht (BMI_OW): deze indicator is geconstrueerd op basis van de vorige indicator (BMI) en heeft betrekking op personen van 18 jaar en meer. Twee categorieën werden onderscheiden: een categorie van personen met BMI-waarden die lager liggen dan 25 en een categorie van personen met BMI-waarden die gelijk of hoger zijn dan 25. Deze laatste categorie verwijst naar personen met een overgewicht

20 Gebruik van tabak Prevalentie van rokers (SMOKES): deze indicator bestaat uit twee categorieën en laat toe de proportie huidige rokers (van alle types tabak) in de bevolking van 16 jaar of meer te identificeren en dientengevolge ook de niet-rokers. Gezien het onderscheid tussen dagelijkse en occasionele rokers niet in alle enquêtes wordt gemaakt, omvat de categorie rokers zowel de dagelijkse als de occasionele rokers. Rookgedrag (SMOKES_P): deze indicator, bestaande uit 4 categorieën en omschrijft, bij de bevolking van minstens 16 jaar, de dagelijkse rokers, de occasionele rokers, de ex-rokers en die groep van personen die nooit gerookt heeft. Deze indicator kan niet voor elk land berekend worden, gezien niet overal het onderscheid tussen dagelijkse en occasionele rokers gemaakt wordt (Engeland, Zwitserland) terwijl voor sommige landen zoals Noorwegen en Zwitserland, geen informatie beschikbaar is aangaande de ex-rokers. Prevalentie van rokers volgens het gemiddeld aantal sigaretten dat dagelijks gebruikt wordt (CSMOKE): deze indicator laat toe bij de rokers (van alle types van tabak) van 16 jaar of meer, de proportie zware rokers (gebruik van gemiddeld 20 sigaretten per dag) en de proportie matige rokers (gebruik van minder dan 20 sigaretten per dag) te identificeren. Voor de meerderheid van de landen is de indicator gebaseerd op de vraag naar het gemiddeld aantal gerookte sigaretten per dag en de vraag naar het al dan niet roker zijn. De gegevens van Denemarken kunnen in deze analyse niet gebruikt worden, gezien de categorieën gebruikt voor het aanduiden van het aantal sigaretten niet vergelijkbaar is met de gegevens van de andere landen. Prevalentie van ex-rokers (FSMOKES): deze indicator omschrijft, bij de huidige niet-rokers van 16 jaar of meer, de ex-rokers en diegenen die nooit gerookt hebben. Deze indicator kon echter niet voor alle landen berekend worden, gezien voor sommige landen (Noorwegen en Zwitserland) informatie aangaande het voormalig tabaksgebruik niet beschikbaar was. Gebruik van alcohol Prevalentie van het gebruik van alcohol in de afgelopen 12 maanden (DR_12M) : deze indicator met twee categorieën laat toe bij diegenen van 16 jaar de proportie personen te berekenen dat minstens één alcoholische drank gebruikt te hebben in de afgelopen 12 maanden en zij die geen alcohol gebruikt hebben in de afgelopen twaalf maanden: het kan hierbij gaan om mensen die nooit alcohol drinken om mensen en die in de afgelopen 12 maanden geen alcohol gedronken hebben. Gebruik van geneesmiddelen Prevalentie van het gebruik van door artsen voorgeschreven geneesmiddelen in afgelopen twee weken (PRESCMED) : deze indicator beschrijft het gebruik van voorgeschreven geneesmiddelen in de afgelopen twee weken en dit door personen van 16 jaar en meer. Prevalentie van het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen in afgelopen twee weken (NPRESCMED) : deze indicator beschrijft het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen in de afgelopen twee weken en dit door personen van 16 jaar en meer

21 4. Resultaten 4.1. Subjectieve perceptie van de gezondheid (S_HEALTH) Analyse volgens land Voor wat betreft de subjectieve perceptie van de gezondheid bij diegenen van 16 jaar en meer, hebben we de resultaten voor Engeland, België, Denemarken, Spanje, Noorwegen en Zwitserland vergeleken. De resultaten gepresenteerd voor Nederland en Bulgarije hebben betrekking op de bevolking van 15 jaar en ouder. Het percentage van de bevolking van 16 jaar en meer dat de eigen gezondheid als onbevredigend beoordeelt, varieert over de landen heen van 14% in Zwitserland tot 30% in Spanje. Spanje wordt hierin gevolgd door Engeland (26%) en België (24%). Na correctie voor leeftijd en geslacht kan vastgesteld worden dat het percentage van de bevolking dat de eigen gezondheid als onbevredigend beoordeelt in België niet significant verschillend is in vergelijking met de resultaten voor Denemarken en Engeland. De ruwe cijfers voor beide landen zijn respectievelijk 22% en 26%. Een significant verschil kan echter teruggevonden worden met enerzijds de resultaten voor Zwitserland en Noorwegen en anderzijds deze voor Spanje. De percentages van toepassing voor Zwitserland (14%) en Noorwegen (20%) liggen beduidend onder deze bekomen voor België; het percentage voor Spanje (30%) is dan weer heel wat hoger dan in België. De resultaten bekomen voor Spanje dienen met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. In de vraagstelling rond subjectieve gezondheid wordt verwezen naar in de afgelopen 12 maanden, wat niet het geval is voor de vraagstelling in de Belgische en andere Europese enquêtes waar er niet gerefereerd wordt naar een specifieke periode. Voor Bulgarije is de proportie personen dat de eigen gezondheid als redelijk tot slecht beoordeelt 45%. Het betreft hier het hoogste percentage van alle bestudeerde landen. Analyse volgens leeftijd en geslacht Het percentage van de bevolking dat niet tevreden is over de eigen gezondheid is in alle bestudeerde landen hoger bij vrouwen dan bij mannen. Bij de vrouwen van 16 jaar en meer, variëren de resultaten tussen 16% in Zwitserland en 36% in Spanje. In Bulgarije stelt ongeveer de helft van de vrouwelijke bevolking van 15 jaar en meer (49%) ontevreden te zijn over de eigen gezondheid. België positioneert zich op de zesde positie (27%) na Zwitserland (16%), Noorwegen (23%), Denemarken (24%), Nederland (25%) en Engeland (26%). Bij de mannen varieert het percentage van de bevolking dat aangeeft niet tevreden te zijn over de eigen gezondheid van 12% in Zwitserland tot 40% in Bulgarije. Na correctie voor leeftijd, zijn de percentages van toepassing voor België, voor zowel mannen als vrouwen, significant verschillend met deze van Spanje, Zwitserland en Noorwegen. De resultaten voor België zijn evenzeer significant verschillend met deze van toepassing op Engeland, maar dan enkel bij de mannen

22 Het percentage personen dat ontevreden is over de eigen gezondheid stijgt met de leeftijd. In België, Denemarken en Spanje stijgt dit percentage tot aan de leeftijdsgroep jaar om daaropvolgend te dalen. Voor Zwitserland en Engeland is er sprake van een constante stijging vanaf de leeftijd van 35 jaar. In Nederland en Noorwegen stijgt het percentage personen dat ontevreden is over de eigen gezondheid tot de leeftijd van 74 jaar om daaropvolgend constant te blijven in de oudere leeftijdsgroepen (74 84 jaar en 85 jaar en ouder). In Bulgarije stijgt het percentage personen dat ontevreden is over de eigen gezondheid zeer snel tot de leeftijdsgroep jaar; in de oudere leeftijdsgroepen is er nog steeds sprake van een weliswaar lichte stijging Indien de resultaten per geslacht én per leeftijdsgroep onderzocht worden, dan kan worden vastgesteld dat bij mannen vanaf de leeftijd van 75 jaar, de proportie die ontevreden is over de eigen gezondheid, één van de hoogste is. In vergelijking met andere landen (Engeland, Denemarken, Spanje, Noorwegen en Zwitserland) kan in België bij mannen van 85 jaar en meer het hoogste percentage teruggevonden worden van zij die ontevreden zijn over de eigen gezondheid (bijna 62%). Bij de vrouwen van 75 tot 84 jaar, is het percentage voor België (met uitzondering van deze van Spanje) ook zeer hoog in vergelijking met de andere landen. Er kunnen echter geen belangrijke verschillen voor de andere leeftijdsgroepen teruggevonden worden tussen België en de andere bestudeerde landen. S_HEALTH : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) met een slecht subjectieve gezondheid, MANNEN, volgens leeftijd en per land

23 S_HEALTH : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) met een slecht subjectieve gezondheid, VROUWEN, volgens leeftijd en per land

24 4.2. Prevalentie van ziekten en langdurige aandoeningen (CHRON) Analyse volgens land Voor wat de prevalentie van ziekten en langdurige aandoeningen betreft, werden de resultaten van 6 landen vergeleken: Engeland, Denemarken, Noorwegen, Nederland en Bulgarije. De hoogste prevalentie kan teruggevonden worden in Engeland met 45% van de bevolking dat aangeeft aan langdurige aandoeningen te lijden, gevolgd door Denemarken (41%) en Noorwegen (38%). Voor België rapporteert 29% van de bevolking van 16 jaar en meer aan één of meerdere langdurige aandoeningen te lijden. Dit percentage is het laagste van de landen die hier vergeleken worden. Na correctie voor leeftijd en geslacht is de prevalentie voor België significant lager dan deze voor Engeland, Denemarken en Noorwegen. Indien de resultaten van België met deze van Bulgarije en Nederland vergeleken worden, dan scoort België lager: de prevalentie van ziekten en langdurige aandoeningen in Nederland is 33%, in Bulgarije gaat het om 35%. Analyse volgens leeftijd en geslacht Het percentage mannen dat aangeeft aan ziekten of langdurige aandoeningen te lijden, is licht hoger bij vrouwen dan bij mannen en dat gaat op voor alle bestudeerde landen. De percentages in de betrokken landen zijn niet significant van elkaar verschillend na correctie voor leeftijd. Het grootste verschil tussen mannen en vrouwen kan teruggevonden worden in Bulgarije: 31% bij de mannen tegen 38% bij de vrouwen. De prevalentie van langdurige aandoeningen stijgt met de leeftijd en dit kan vastgesteld worden in alle betrokken landen. Deze tendens kan zowel bij mannen als bij vrouwen vastgesteld worden, hoewel ze minder uitgesproken is bij de Noorse mannen van minder dan 55 jaar oud. In Engeland zijn de verschillen naar leeftijd meer uitgesproken; het percentage personen dat aangeeft aan een of meerdere ziekten of langdurige aandoeningen te leiden gaat van 25% bij de jongeren van jaar tot 80% bij diegenen van 85 jaar en ouder. Vanaf de leeftijd van 45 jaar en dat gaat zowel op voor mannen als voor vrouwen liggen de prevalenties er in iedere leeftijdsgroep hoger dan in de andere betrokken landen. In België varieert de prevalentie van 12% in de leeftijdsgroep jaar tot 64% bij diegenen van 85 jaar en meer. De percentages bij diegenen die jonger zijn dan 35 jaar, zijn het laagst in Bulgarije, gevolgd door België (tot 16%). In de Noorse landen is de proportie personen van minder dan 35 jaar dat aangeeft aan een of meerdere ziekten of langdurige aandoeningen te lijden het hoogst; 30%

25 CHRON : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) dat lijdt aan een of meerdere langdurige ziekten, langdurige aandoeningen of handicaps, MANNEN, volgens leeftijd en per land CHRON : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) dat lijdt aan een of meerdere langdurige ziekten, langdurige aandoeningen of handicaps, VROUWEN, volgens leeftijd en per land

26 4.3. Body Mass Index (BMI) Analyse volgens land Voor wat de prevalentie van overgewicht betreft bij personen van 18 jaar en meer, was het mogelijk de resultaten van 6 landen te vergelijken: Engeland, België, Denemarken, Spanje, Noorwegen en Zwitserland. De gegevens van Nederland en Bulgarije hebben betrekking op de bevolking van 15 jaar en meer. De prevalentie van overgewicht varieert van 39% in Zwitserland tot 63% in Engeland. België neemt de vijfde plaats in met 44%, na Nederland en Denemarken (42%) en Noorwegen (iets minder dan 44%). No correctie voor leeftijd en geslacht, verschilt de prevalentie van overgewicht in België niet significant met deze van Denemarken of Noorwegen. Met Zwitserland, Spanje en Engeland kan echter wel een significant verschil worden vastgesteld. De ruwe cijfers voor wat overgewicht betreft in deze landen zijn respectievelijk 38%, 50% en 62%. Indien de prevalentie van obesitas (BMI van 30 of meer) vergeleken wordt, dan kan de hoogste prevalentie teruggevonden worden in Engeland (23%), gevolgd door Spanje (13%), Bulgarije en België (12%). De prevalentie van overgewicht is het hoogst in Engeland vergeleken met de andere hier betrokken landen. Er dient hier benadrukt te worden dat voor de berekening van de BMI men zich in Engeland baseert op een effectieve meting van het gewicht en de lengte en niet op antwoorden van de respondenten (zoals dit het geval is in de andere landen). Analyse volgens geslacht en leeftijd Voor de verschillende betrokken landen zijn de percentages van personen van minstens 18 jaar met een overgewicht steeds hoger bij mannen dan bij vrouwen. De resultaten variëren van 47% van de mannen in Zwitserland tot 69% in Engeland. Bij de vrouwen gaat het om 30% in Zwitserland tot meer dan de helft van vrouwen met een overgewicht in Engeland (57%). In België kan voor de helft van de mannelijke bevolking gesteld worden dat ze een overgewicht heeft. Na correctie voor leeftijd is de situatie van de Belgische mannelijke bevolking niet significant verschillend van deze voor de mannen in Zwitserland, Denemarken of Noorwegen. De geobserveerde prevalenties in deze landen zijn; 47% in Zwitserland, 50% in Denemarken en 52% in Noorwegen. De prevalentie van overgewicht bij mannen is daartegen significant hoger in Spanje en Engeland in vergelijking met België: het gaat om 58% in Spanje en 69% in Engeland tegen 50% in België. Bij de vrouwen kunnen dezelfde verschillen tussen de landen vastgesteld worden als bij de mannelijke bevolking. Verschillen tussen mannen en vrouwen zijn echter meer pregnant aanwezig in Zwitserland (50% bij de mannen tegen 34% bij de vrouwen) en in Noorwegen (52% van de mannen tegen 36% van de vrouwen) dan in de andere hier betrokken landen. Voor wat de obese bevolking betreft (BMI van 30 en meer), is de prevalentie hoger bij vrouwen dan bij mannen en dit in de meerderheid van de hier bestudeerde landen (België, Spanje, Engeland, Nederland en Bulgarije). De prevalentie van obesiteit bij mannen varieert van 8% in Nederland en Zwitserland tot 21% in Engeland. Bij de vrouwen gaat het van 8% in Noorwegen en Zwitserland tot 24% in Engeland. In Bulgarije wordt 11% van de mannen met obesiteit geconfronteerd, tegen 13% van de vrouwen

27 De prevalentie van personen met een overgewicht varieert in functie van de leeftijd. Voor de meerderheid van de hier bestudeerde landen, en voor beide geslachten, stijgt de prevalentie tot de leeftijdsgroep jaar en daalt daaropvolgend bij de oudere personen. Er kan vastgesteld worden dat de helft van de bevolking in de leeftijdsgroep van jaar met een overgewicht te maken heeft en dit zowel in België, Denemarken, Noorwegen, Nederland als in Bulgarije. In Engeland echter, heeft de bevolking op jongere leeftijd met overgewicht te maken; vanaf de leeftijdsgroep jaar heeft al 50% van de bevolking een overgewicht. In Spanje heeft 50% van de bevolking met overgewicht te maken vanaf de leeftijdsgroep jaar. Voor zowel mannen als vrouwen, en over alle leeftijdsgroepen heen, is de prevalentie van overgewicht steeds hoger in Spanje en Engeland. Voor België kan vastgesteld worden dat de prevalentie van overgewicht bij vrouwen begint te verschillen met deze van Denemarken, Zwitserland en Noorwegen vanaf de leeftijd van 45 jaar. Vanaf deze leeftijd neemt de prevalentie van overgewicht bij vrouwen in België de derde plaats in, na Engeland en Spanje, en dat tot de leeftijd van 84 jaar. In alle bestudeerde landen is de prevalentie van overgewicht hoger bij mannen dan bij vrouwen. Een omgekeerde tendens kan vastgesteld worden voor wat de prevalentie van obesitas betreft. De situatie van mannen in België is niet verschillend van deze in Zwitserland, Denemarken en Noorwegen. De hoogste prevalenties voor beide geslachten kan teruggevonden worden in Spanje en Engeland. Buiten deze twee landen, groeit het verschil tussen België en de andere landen bij de vrouwen vanaf de leeftijd van 45 jaar: in België ligt de prevalentie van overgewicht vanaf deze leeftijd bij vrouwen hoger. BMI_OW : Percentage van de bevolking (van 18 jaar en meer) met een overgewicht (BMI 25), MANNEN, volgens leeftijd en per land

28 BMI_OW : Percentage van de bevolking (van 18 jaar en meer) met een overgewicht (BMI 25), VROUWEN, volgens leeftijd en per land

29 4.4. Gebruik van tabak Proportie van huidige rokers (SMOKES) Analyse per land Voor dit onderdeel werden de gegevens van Engeland, Denemarken, Spanje, Noorwegen, Zwitserland, Nederland, Bulgarije en België vergeleken. In deze landen varieert de proportie rokers bij diegenen van 16 jaar en meer van 29% in België tot 43% in Engeland. Na controle voor leeftijd en geslacht, ligt de proportie rokers in België significant lager in vergelijking met de andere hier weerhouden landen. In Nederland geeft 34% van de bevolking aan te roken, in Bulgarije gaat het om 40%. In Engeland hebben de cijfers betrekking op huidige rokers van sigaretten vanaf de leeftijd van 16 jaar en op rokers van andere types tabak vanaf de leeftijd van 18 jaar. Analyse volgens leeftijd en geslacht In alle vergeleken landen, zijn de mannen talrijker om roken dan de vrouwen. Bij de mannelijke bevolking varieert de proportie rokers van 34% in België tot 51% in Bulgarije. Indien voor leeftijd gecorrigeerd wordt, is de proportie rokers bij mannen in België (34%) significant verschillend van deze in Denemarken en Noorwegen (39 40%), Spanje en Engeland (43%). Er is geen significant verschil tussen België en Zwitserland. Ook bij de vrouwen ligt in België de proportie rokers het laagst van alle betrokken landen (24%). Engeland kent de hoogste proportie rokers (42%). De verschillen zijn significant tussen België en Spanje (27%), Denemarken (35%), Noorwegen (37%) en Engeland (42%). Zoals dit ook bij de mannen het geval was, kan geen significant verschil tussen België en Zwitserland vastgesteld worden. Het verschil tussen mannen en vrouwen is het meest geprononceerd in Bulgarije (51% van de mannen rookt tegen 28% van de vrouwen) en Spanje (42% van de mannen rookt tegen 27% van de vrouwen). De cijfers voor mannen en vrouwen liggen echter veel dichter bij elkaar in Engeland en Noorwegen (43% bij mannen tegen 42% bij vrouwen in Engeland, 40% bij mannen tegen 37% bij vrouwen in Noorwegen). Het verschil tussen de proportie rokers bij mannen en vrouwen zijn gelijkaardig in België, Zwitserland en Nederland. De verdeling van de proportie rokers varieert volgens de leeftijd. In België is deze proportie het hoogst in de leeftijdsgroep jaar (38%). Het relatieve aantal rokers daalt daaropvolgend vanaf de leeftijd van 45 jaar. Eenzelfde tendens kan vastgesteld worden in Nederland en Spanje. In de twee noordelijke landen daalt de proportie rokers slechts vanaf de leeftijd van 55 jaar, terwijl in Bulgarije het relatieve aantal rokers al begint de dalen vanaf de leeftijd van 35 jaar. De proportie rokers bij de jongeren tussen 16 en 24 jaar is zeer hoog in alle betrokken landen in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen. In België rookt één derde van de jongeren in de leeftijdsgroep jaar. In Engeland gaat het om 69% van de jongeren, In Zwitserland, Noorwegen, Bulgarije en Spanje gaat het om 40 à 42%, in Denemarken om 34% en in Nederland om 38%. In de meerderheid van de gevallen liggen deze proporties hoger dan deze bij personen vanaf 25 jaar. De proportie rokers is in België, bij beide geslachten, in vergelijking met de resultaten in de overige hier betrokken landen, lager in elke leeftijdsgroep. Dit is echte niet zo, indien de resultaten voor vrouwen en mannen apart worden bekeken: vanaf de leeftijd van 45 jaar is de proportie rokers bij vrouwen in België

30 hoger in vergelijking met Spanje. De cijfers in België horen hoe dan ook bij de laagste van de hier betrokken landen. Bovendien groeien de verschillen tussen de resultaten van België en andere landen zoals Denemarken en Noorwegen met de leeftijd. SMOKES : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) dat thans rookt, MANNEN, volgens leeftijd en per land SMOKES : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) dat thans rookt, VROUWEN, volgens leeftijd en per land

31 Rookgedrag (SMOKE_P) Analyse volgens land Gezondheidsenquête, België 2004 De verdeling van de bevolking van 16 jaar en meer volgens hun rookgedrag kon bestudeerd worden voor België, Denemarken en Spanje. De resultaten van Nederland en Bulgarije worden tevens meegenomen, al betreft het hier de bevolking van 15 jaar en meer. Het percentage dagelijkse rokers in deze landen varieert van 24% in België tot 34% in Denemarken. De occasionele rokers zijn echter het minst talrijk in Spanje en Denemarken (3%), terwijl in Bulgarije het om 8% gaat. In België geeft 4% van de bevolking aan occasioneel roker te zijn. De prevalentie van ex-rokers is het hoogst in België en Nederland (31%). Analyse volgens leeftijd en geslacht Dagelijkse en occasionele rokers kunnen relatief meer bij mannen dan bij vrouwen terug gevonden worden. Dit is tevens het geval voor ex-rokers. De proportie ex-rokers bij mannen is 18% in Bulgarije en 34% in België en bij vrouwen 9% in Spanje en Bulgarije en 29% in Nederland. In België is 4% van de vrouwen een ex-roker. Het rookgedrag varieert met de leeftijd. Tot de leeftijd van 45 jaar daalt de prevalentie van occasioneel roken in alle landen, terwijl het percentage dagelijkse rokers de tendens heeft te stijgen. Vanaf de leeftijd van 45 jaar daalt de prevalentie van dagelijkse en occasionele rokers met de leeftijd. Het occasioneel roken is vooral populair bij jongeren van 16 tot 24 jaar in alle hier betrokken landen. In deze leeftijdsgroep varieert de prevalentie van occasioneel roken van 4% in Denemarken tot 11% in Bulgarije. In België geeft 6% van de jongeren van 16 tot 24 jaar aan occasioneel te roken. De proportie dagelijkse rokers is het hoogst in de leeftijdsgroep 35 tot 44 jaar in België (33%) en in Spanje (46%). In Nederland en Denemarken is de proportie dagelijkse rokers roken het hoogst in de leeftijdsgroep jaar (respectievelijk 34% en 39%). Het percentage ex-rokers heeft de tendens licht te stijgen met de leeftijd tot de leeftijd van 74 jaar. In België is dit percentage het hoogst in vergelijking met de andere landen tot de leeftijd van 45 jaar. Het percentage gaat van 18% in de leeftijdsgroep jaar tot 27% in de leeftijdsgroep jaar. Het hoogste percentage ex-rokers kan teruggevonden worden in de leeftijdsgroep jaar. In Nederland gaan de percentages van 15% bij de jongste leeftijdsgroep tot 51% bij personen van 65 tot 74 jaar. De kleinste proportie over alle leeftijdsgroepen heen kan in Bulgarije teruggevonden worden, met proporties variërend van 9% tot 22% tussen de leeftijd van 16 jaar en meer dan 85 jaar. In vergelijking met de andere landen, kan in België het laagste percentage dagelijkse rokers teruggevonden worden. De hoogste percentages vindt men in Denemarken, Bulgarije en Spanje terug. Voor wat de occasionele rokers betreft, neemt België de derde plaats in na Bulgarije en Nederland. Het percentage ex-rokers in de verschillende leeftijdsgroepen is echter in vergelijking met de andere landen in België en Nederland bij een van de hoogste

32 Prevalentie van rokers volgens de hoeveelheid dagelijks gerookte sigaretten (CSMOKE) Analyse volgens land De hoeveelheid dagelijks gerookte sigaretten kon berekend worden voor Engeland, België, Bulgarije Spanje, Nederland en Zwitserland. In België kan bij de huidige rokers 35% bestempeld worden als zware rokers (20 of meer sigaretten per dage). In de andere bestudeerde landen varieert dit percentage van 32% in Engeland tot 49% in Spanje. Na correctie voor leeftijd en geslacht kan een significant verschil tussen België en Spanje vastgesteld worden. In Bulgarije en Nederland ligt het percentage zware rokers op respectievelijk 14% en 18%. Analyse volgens leeftijd en geslacht In België, Spanje, Zwitserland, Engeland en Bulgarije, kan bij mannen meer frequent zware rokers aangetroffen worden dan bij vrouwen. In Nederland is het percentage zware rokers hetzelfde bij mannen als bij vrouwen. Het percentage zware rokers bij de mannen varieert van 36% in België tot 56% in Spanje. Bij de vrouwen varieert dit percentage van 28% in Engeland tot 38% in Spanje. De prevalentie van zware rokers bij vrouwen in België is 33%. Na correctie voor leeftijd zijn de resultaten bij mannelijke rokers in België significant verschillend in vergelijking met de resultaten in Zwitserland en Spanje. De ruwe cijfers voor deze twee landen is 43% in Zwitserland en 56% in Spanje. Bij vrouwen echter kunnen geen significante verschillen vastgesteld worden tussen België en de overige drie landen: de ruwe cijfers zijn 38% in Spanje, 29% in Zwitserland en 28% in Engeland. Bij de vrouwelijk rokers, is het percentage zware rokers 6% in Bulgarije en 3 maal zo groot bij mannen. In Nederland echter is het verschil tussen mannen en vrouwen minimaal (28% tegen 29%), hetzelfde zoals in België waar, na correctie voor leeftijd, de verschillen in percentages zware rokers niet significant verschillend zijn bij mannen als bij vrouwen (36% bij mannen tegen 33% bij vrouwen). In de overige landen (Spanje, Zwitserland en Engeland) zijn de verschillen tussen de geslachten significant na controle voor leeftijd. Bij de huidige rokers, varieert de verdeling van zware rokers volgens de leeftijd: indien alle landen samen genomen worden, stijgt het percentage zware rokers tot de leeftijd van 55 jaar en daalt daaropvolgend. Het aantal zware rokers is het grootst in de leeftijdsgroep jaar. In deze leeftijdsgroep gaat het om 18% in Bulgarije tot 60% in Spanje. In België zijn de cijfers gelijkaardig met deze van Engeland en Zwitserland (45%). Het aandeel zware rokers bij de vrouwelijke rokers in België is een van de hoogste indien met de overige landen vergeleken wordt: 18% bij de jongeren van jaar, tot 45% bij vrouwelijke rokers in de leeftijdsgroep jaar. Het aandeel zware rokers is het hoogst in Spanje, gevolgd door Zwitserland en België. Zware rokers zijn meer frequent mannen. In vergelijking met de overige landen is het aandeel zware rokers bij de vrouwelijk rokers in België op één na het hoogst, na Spanje. Bij de mannelijke rokers, neemt het aandeel zware rokers in België de vierde plaats in na Spanje, Zwitserland en Engeland

33 CSMOKE : Percentage van de huidige rokers (van 16 jaar en meer) dat als zware roker(20+ sigaretten/dag) beschouwd kan worden, MANNEN, volgens leeftijd en per land CSMOKE : Percentage van de huidige rokers (van 16 jaar en meer) dat als zware roker(20+ sigaretten/dag) beschouwd kan worden, VROUWEN, volgens leeftijd en per land

34 Prevalentie van ex-rokers (FSMOKES) Analyse per land In de bevolking van 16 jaar en meer dat thans niet rookt, varieert de prevalentie van ex-rokers van 22% in Bulgarije tot 66% in Engeland. In Denemarken en Engeland is de prevalentie van ex-rokers het hoogst (respectievelijk 61% en 66%). België situeert zich in het midden met een prevalentie van ex-rokers van 38%. Na controle voor leeftijd en geslacht is de prevalentie van ex-rokers in België significant verschillend met deze van Spanje, Denemarken en Engeland. In deze drie landen zijn de ruwe cijfers voor ex-rokers respectievelijk 26%, 61% en 66%. Analyse volgens leeftijd en geslacht Het percentage ex-rokers is bij mannen hoger dan bij vrouwen. Bij mannen varieert het percentage ex-rokers tussen 36% in Bulgarije tot 73% in Engeland. Bij vrouwen varieert dit percentage van 13% in Spanje tot 61% in Engeland. In België heeft 49% van de huidige niet rokers vroeger gerookt, bij vrouwen gaat het om 30%. Na controle voor leeftijd, zijn de verschillen tussen de landen significant en dit zowel bij mannen als bij vrouwen. De proportie ex-rokers bij huidige niet rokers varieert in functie van de leeftijd. In België stijgt dit percentage tot jaar (52%) en daalt daaropvolgend tot 36% in de leeftijdsgroep jaar. Het profiel van de verdeling van ex-rokers in de bevolking van niet rokers varieert van land tot land: in Denemarken kan een verhoging van de prevalentie worden vastgesteld tot de leeftijdsgroep jaar (68%), gevolgd door een stabilisatie tot de leeftijd van 65 jaar. De hoogste prevalentie van ex-rokers kan er teruggevonden worden bij de leeftijdsgroep van jaar (75%). De vermindering van de prevalentie begint veel later in België; enkel vanaf de leeftijd van 75 jaar. In Engeland varieert het percentage personen dat vroeger gerookt heeft van 59% tot 73% naargelang de leeftijdsgroep. In Bulgarije fluctueert dit percentage tussen 15% en 30%. Het profiel van de verdeling van ex-roker volgens leeftijd in Engeland en Bulgarije is niet zo uitgesproken als het profiel dat voor België kan worden teruggevonden. In Nederland stijgt de prevalentie van ex-rokers zoals dit het geval is in België tot de leeftijdsgroep van jaar, blijft stabiel tussen 45 en 74 jaar en daalt dan tot 39% bij de oudere bevolkingsgroepen. Bij mannen stijgt de prevalentie van ex-rokers met de leeftijd in alle hier beschouwde manden, de prevalentie van ex-rokers bij de vrouwen verschilt van land tot land. In België, zoals ook in Spanje, kan een stijging van de prevalentie vastgesteld worden tot de leeftijdsgroep van jaar, gevolgd door een daling. In Denemarken kan bij vrouwen tevens een stijging van de prevalentie van ex-rokers vastgesteld worden tot de leeftijdsgroep van jaar (64%). De prevalentie van ex-rokers is het hoogst in de leeftijdsgroep jaar, en daalt in de oudere leeftijdsgroepen. In tegenstelling hiermee, is de prevalentie van ex-rokers bij vrouwen in Engeland eerder stabiel over de verschillenden leeftijdsgroepen heen (fluctueert tussen 59% en 65% naargelang de leeftijdsgroep)

35 FSMOKES : Percentage van de niet-rokers (van 16 jaar en meer) dat vroeger heeft gerookt, MANNEN, volgens leeftijd en per land FSMOKES : Percentage van de niet-rokers (van 16 jaar en meer) dat vroeger heeft gerookt, VROUWEN, volgens leeftijd en per land

36 4.5. Gebruik van alcohol (DR_12M) Analyse volgens land Het percentage van de bevolking van 16 jaar en ouder dat aangeeft minstens één alcoholische drank gebruikt te hebben in de afgelopen 12 maanden kon berekend worden voor Engeland, België, Noorwegen, Zwitserland en Bulgarije. Dit percentage varieert van 63% in Bulgarije tot 89% in Engeland. De prevalentie van het gebruik van alcohol is 81% in België. Na correctie voor leeftijd en geslacht kan een significant verschil vastgesteld worden tussen België en Engeland. Voor de overige landen is er geen significant verschil met de percentages in België. Analyse volgens leeftijd en geslacht De prevalentie van het gebruik van alcohol in de afgelopen 12 maanden is hoger bij mannen dan bij vrouwen en dit in alle bestudeerde landen. In België geeft 88% van de mannen van 16 jaar en meer aan alcohol gebruikt te hebben in de loop van de afgelopen 12 maanden tegen 74% van de vrouwen. Na correctie voor leeftijd, is de prevalentie van het gebruik van alcohol in de afgelopen 12 maanden bij mannen niet significant verschillend met deze vastgesteld in Zwitserland, Noorwegen en Engeland. De ruwe percentages van het gebruik van alcohol is 86% in Zwitserland, 90% in Noorwegen, 92% in Engeland en 88% in België. Bij de vrouwelijke bevolking echter is het percentage voor België (74%) significant verschillend met het percentage van Zwitserland (69%), Noorwegen (82%) en Engeland (86%). In Bulgarije geeft 78% van de mannen en 49% van de vrouwen aan in het afgelopen jaar alcohol gebruikt te hebben. Het meest uitgesproken verschil tussen mannen en vrouwen aangaande het gebruik van alcohol kan teruggevonden worden in Bulgarije (49% van de vrouwen tegen 78% van de mannen), gevolgd door Zwitserland (69% van de vrouwen tegen 86% van de mannen). In Engeland is het verschil tussen mannen en vrouwen aangaande het gebruik van alcohol het kleinst (86% van de vrouwen tegen 92% van de mannen). Het percentage personen van 16 jaar en meer dat aangaf alcohol gebruikt te hebben in de afgelopen 12 maanden varieert in functie van de leeftijd. In de bestudeerde landen, is de consumptie van alcohol meer frequent bij personen van 35 tot 54 jaar. Ze is iets lager bij personen van minder dan 35 jaar in België, Engeland, Zwitserland en Noorwegen. In Bulgarije variëren de percentages van 51% bij diegenen jonger dan 25 jaar tot 74% bij personen van jaar. Bij diegenen van 16 tot 34 jaar varieert de consumptie van alcohol van 51% in Bulgarije tot 90% in Engeland. In België gaat 83 à 84% van diegenen van 16 à 34 jaar aan alcohol gebruikt te hebben in de afgelopen 12 maanden. Vanaf de leeftijd van 64 jaar in Zwitserland en vanaf de leeftijd van 54 jaar in de andere landen, daalt het percentage van personen dat aangaf alcohol gebruikt te hebben in de afgelopen maanden stelselmatig. De consumptie van alcohol volgens de leeftijd varieert op eenzelfde wijze voor beide geslachten in Engeland en Noorwegen. In deze landen daalt het gebruik van alcohol vanaf de leeftijd van 65 jaar sneller bij vrouwen dan bij mannen. De verdeling van de consumptie van alcohol in België is gelijkaardig als deze van toepassing in Engeland en Noorwegen en dit voor beide geslachten. In Zwitserland is de consumptie van alcohol bij mannen vrij stabiel over de verschillende leeftijdsgroepen heen, terwijl ze bij vrouwen daalt vanaf de leeftijd van 65 jaar

37 DR_12M : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) dat alcohol heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden, MANNEN, volgens leeftijd en per land DR_12M : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) dat alcohol heeft gebruikt in de afgelopen 12 maanden, VROUWEN, volgens leeftijd en per land

38 4.6. Gebruik van geneesmiddelen (PRESCMED, NPRESMED) Prevalentie van het gebruik van voorgeschreven geneesmiddelen in de afgelopen 2 weken (PRESCMED) Analyse volgens land Het percentage van de bevolking van 16 jaar en meer dat voorgeschreven geneesmiddelen heeft gebruikt in de afgelopen 2 weken kon berekend worden voor België, Denemarken en Spanje. De gegevens voor Nederland en Bulgarije waren tevens ter beschikking. De prevalentie van het gebruik van voorgeschreven geneesmiddel in de afgelopen twee weken door personen van minstens 16 jaar is 35% in Denemarken, 43% in Spanje en 54% in België. In België is het gebruik van voorgeschreven geneesmiddelen het hoogst in vergelijking met de andere landen en dat blijft zo na correctie voor leeftijd en geslacht. In Bulgarije is de prevalentie van het gebruik van voorgeschreven geneesmiddelen 32% tegen 40% in Nederland en dit bij de bevolking van 15 jaar en meer. Analyse volgens leeftijd en geslacht Het percentage van de bevolking van 16 jaar en meer dat voorgeschreven geneesmiddelen heeft gebruikt in de afgelopen twee weken is hoger bij vrouwen dan bij mannen en dit in alle hier betrokken landen. Bij mannen varieert dit percentage van 30% in Denemarken over 36% in Spanje tot 44% in België. Na correctie voor geslacht is de prevalentie van het gebruik van voorgeschreven geneesmiddelen bij mannen significant hoger in België dan in Denemarken of Spanje. Ook bij vrouwen in België is het gebruik van voorgeschreven relatief het hoogst; 63%. In Spanje gaat het om 49%, in Denemarken of 39%. Na correctie voor leeftijd, kan vastgesteld worden dat het verschil tussen België en de overige twee landen (Spanje en Denemarken) significant is. In Bulgarije heeft 27% van de mannen en 36% van de vrouwen voorgeschreven geneesmiddelen gebruikt in de afgelopen twee weken. De prevalentie is hoger in Nederland waar de prevalentie van het gebruik van voorgeschreven geneesmiddelen 34% is bij mannen en 46% bij mannen bij diegenen van 15 jaar en ouder. Het verschil tussen de prevalentie van de consumptie van voorgeschreven geneesmiddelen tussen mannen en vrouwen is het meest uitgesproken in België (44% van de mannen tegen 63% van de vrouwen). Ze is het minst uitgesproken in Denemarken en Bulgarije. De consumptie van voorgeschreven geneesmiddelen stijgt met de leeftijd tot de leeftijd van 85 jaar en daalt vanaf een beetje. Dit gaat op voor de meeste landen. In Denemarken echter blijft het gebruik van geneesmiddelen stijgen, ook in deze laatste leeftijdsgroep. In België ligt de consumptie van voorgeschreven geneesmiddelen in elke leeftijdsgroep hoger dan in de andere landen. Ze varieert van 32% bij diegenen van 16 à 24 jaar tot 90% in de leeftijdsgroep jaar. Meer dan de helft van de personen in de leeftijdsgroep jaar heeft voorgeschreven geneesmiddelen in de referentieperiode gebruikt. Voor alle landen geldt dat de stijging in de consumptie

39 van voorgeschreven geneesmiddelen sterker is vanaf de leeftijdsgroep 35 à 44 jaar. De verschillen tussen de leeftijdsgroepen worden kleiner vanaf de leeftijd van 65 jaar. Wanneer het gebruik van voorgeschreven geneesmiddelen volgens leeftijd en geslacht bekeken wordt, kan vastgesteld worden dat bij mannen het verschil tussen België en de ander landen stijgt met de leeftijd: In de jongste leeftijdsgroep (16-24 jaar) gaat het om 18% in België, om 17% in Spanje en om 14% in Denemarken. In de leeftijdsgroep jaar gaat het echter om 64% in België tegen 10% in Spanje en 23% in Denemarken. De verschillen tussen België en deze twee landen vermindert weliswaar vanaf de leeftijd van 55 jaar, maar blijft toch groot. Bij vrouwen kan niet dezelfde tendens vastgesteld worden: de verschillen tussen België en Spanje enerzijds en tussen België en Denemarken anderzijds verminderen met de leeftijd. Dit verschil is het grootst bij de jongste leeftijdsgroep (48% voor België, tegen 21% voor Denemarken en 28% voor Spanje) en vermindert tot de leeftijd van 44 jaar voor Denemarken en tot 84 jaar voor Spanje. De consumptie van voorgeschreven geneesmiddelen is het hoogst in België in vergelijking met overige bestudeerde landen. In alle landen consumeren de vrouwen meer voorgeschreven geneesmiddelen dan de mannen, maar het verschil tussen mannen en vrouwen is het grootste in België. Het gebruik van voorgeschreven geneesmiddelen stijgt met de leeftijd en dit in alle vergeleken landen. Het verschil in gebruik tussen België en de andere landen lijkt bij mannen toe te nemen, terwijl het omgekeerde eerder het geval is bij vrouwen. PRESCMED : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) dat voorgeschreven geneesmiddelen heeft gebruikt in de afgelopen 2 weken, MANNEN, volgens leeftijd en per land

40 PRESCMED : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) dat voorgeschreven geneesmiddelen heeft gebruikt in de afgelopen 2 weken, VROUWEN, volgens leeftijd en per land

41 Prevalentie van het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen in de afgelopen twee weken (NPRESCMED) Analyse per land Het percentage van de bevolking van 16 jaar en meer dat niet voorgeschreven geneesmiddelen heeft gebruikt in de afgelopen 2 weken kon berekend worden voor België, Denemarken en Spanje. De gegevens voor Nederland en Bulgarije waren tevens ter beschikking. De prevalentie van het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen in de afgelopen twee weken door personen van minstens 16 jaar is 12% in Spanje tot 31% in Denemarken. Ze bedraagt 29% in België. Na correctie voor leeftijd en geslacht kan een statistisch significant verschil vastgesteld worden aangaand de consumptie van niet voorgeschreven geneesmiddelen tussen België en Spanje. Het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen in Bulgarije is 36%, in Nederland gaat het om 38%. Analyse volgens leeftijd en geslacht/ Het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen ligt hoger bij vrouwen dan bij mannen. In België geeft 23% van de bevolking van 16 jaar of ouder aan niet voorgeschreven geneesmiddelen gebruikt te hebben. In Denemarken gaat het om 24%, in Spanje om 10%. Na correctie voor leeftijd kan een significant verschil vastgesteld worden tussen België en Spanje. Er kan geen significant verschil vastgesteld worden tussen België en Denemarken. Bij vrouwen varieert het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen van 14% in Spanje tot 37% in Denemarken. In België gaat het om 34%. Na correctie voor leeftijd kan vastgesteld worden dat het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen significant lager is in Spanje dan in België. Voor mannen kan er een significant verschil vastgesteld worden tussen België en Denemarken. Het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen is in Nederland bij mannen 31% en bij vrouwen 45%. In Bulgarije gaat het om 27% bij de mannen en 36% bij de vrouwen. Het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen varieert met de leeftijd. De verdeling ervan over de leeftijd heen is per land verschillend. Bij de mannen in België varieert het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen bij mannen van 23% tot 28% tussen de 16 en 55 jaar, bij vrouwen gaat het om 36% tot 46%. Het gebruik ligt het hoogst in de leeftijdsgroep 25 à 24 jaar (28% bij de mannen tegen 46% bij de vrouwen). Vanaf de leeftijd van 55 jaar daalt het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen met de leeftijd. In de leeftijdsgroep 85 jaar en ouder gaat het nog om 9% bij de mannen en 13% bij de vrouwen. In Denemarken is het profiel anders: er kan een stijging in het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen vastgesteld worden vanaf de leeftijd van 55 jaar bij de mannen en 75 jaar bij de vrouwen. Het verschil tussen België en Denemarken is meer uitgesproken vanaf de leeftijd van 55 jaar en dit zowel bij de mannen als bij de vrouwen. In Spanje daalt het gebruik van niet voorgeschreven geneesmiddelen met de leeftijd tot de leeftijd van 85 aar. Vanaf de leeftijd van 85 jaar stijgt het verbruik en wordt het bij mannen zelfs hoger in vergelijking met België (9% in België, 15% in Spanje) en is het quasi gelijk bij de vrouwen (13% in België, 14% in Spanje)

42 NPRESCMED : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) dat niet voorgeschreven geneesmiddelen heeft gebruikt in de afgelopen 2 weken, MANNEN, volgens leeftijd en per land NPRESCMED : Percentage van de bevolking (van 16 jaar en meer) dat niet voorgeschreven geneesmiddelen heeft gebruikt in de afgelopen 2 weken, VROUWEN, volgens leeftijd en per land