Een folder maken voor je vereniging

Transcriptie

1 Een cursus van Vormingplus in samenwerking met de Gezinsbond Een folder maken voor je vereniging Stefaan Van der Biest

2 Inleiding Het maken van folders, affiches, nieuwsbrieven, uitnodigingen kan je op verschillende manieren en met verschillende software. Je kan je tekstverwerker gebruiken of een beeldbewerkingsprogramma. Echter, je zal al vlug op problemen stoten als je tekst en afbeeldingen wil combineren en een aantrekkelijk resultaat wil bereiken. Een tekstverwerker is namelijk sterk gericht op het omgaan met tekst terwijl beelden eerder bijkomstig zijn. Omgekeerd is een beeldbewerker vooral gericht op het bewerken van beelden en hier is dan weer de tekst van ondergeschikt belang. Beter is het om met specifieke software te werken. Dit noemen ze desktop publishing (DTP) software. Dergelijke software brengt de tekst en de afbeeldingen samen zodat ze samen de boodschap ondersteunen. Voorbeelden van DTP-software zijn Adobe InDesign, Quark Express, Microsoft Publisher en Scribus. Het laatst genoemde programma - Scribus - gaan we gebruiken in deze cursus. Scribus biedt een aantal voordelen ten opzichte van de andere: het is een gebruiksvriendelijk en toch krachtig programma. De belangrijkste troef is echter dat het programma volledig gratis én legaal is. Dit terwijl de andere genoemde programma s vlug van een paar honderd tot meer dan duizend euro kosten. Scribus kan je downloaden van de site net De installatie levert geen problemen op en Scribus zal de taal van je besturingssysteem gebruiken. Je installeert ook best een zgn.. GhostScript, deze heb je nodig voor het maken van een eps-bestand maar echt nodig is dit niet. Het kan wel vervelend zijn dat je bij het opstarten telkens een foutmelding krijgt, daarom installeer je best het bestand gs854w32. Nadeel van het programma is wel dat er geen Nederlandstalige handleiding is. Op de site docs.scribus.net (geen www) kan je wel Engelstalig materiaal vinden. Maar met deze workshop kom je ook al een heel eind.

3 De eerste stappen: een nieuw document maken Wanneer je Scribus start krijg je het venster Nieuw document te zien. Hier kan je al een aantal keuzes maken zoals de afmetingen van het papier, het aantal pagina s,... De meeste van de opties kan je achteraf makkelijk aanpassen, al is het eenvoudiger om nu al te beslissen. De meeste opties spreken voor zich en we laten ze voorlopig op de standaardwaarden staan en klikken op OK.

4 Het programmavenster bevat enkele bekende en minder bekende menu s en pictogrammen. Het witte vlak is het document, de fijne blauwe lijnen geven de marges aan en de rode rand de rand van het document.

5 Tekst invoegen In tegenstelling tot wat je waarschijnlijk gewend bent van een tekstverwerker, kan je hier niet onmiddellijk beginnen typen. Bij DTP worden alle elementen (tekst, afbeeldingen, logo s,...) in kaders gezet. Voor je tekst kan typen moet je eerst een tekstkader aanmaken. Kies het tekstkadergereedschap en sleep een kader op de pagina. Het tekstkader verschijnt als een rechthoek waarvan de rand bestaat uit stippellijnen en met vierkante grepen op de hoeken en halverwege de zijden. Deze grepen dienen om de vorm van het tekstvak aan te passen. Klik dubbel in het tekstvak om te typen. Typ een korte zin. Wanneer je nu de eigenschappen van de tekst wil aanpassen moet je het venster Eigenschappen activeren. Dit doe je via Venster/Eigenschappen. Dit is het belangrijkste venster in Scribus en je zal het dan ook regelmatig gebruiken. Je kan het formaat en de positie van het venster aanpassen door boven in het venster te klikken en dan te kiezen voor Formaat wijzigen of Verplaatsen.

6 Eens je het venster geplaatst hebt moet je het in de toekomst niet meer activeren, het zal iedere keer dat je Scribus start te zien zijn. Het venster Eigenschappen bevat 6 onderdelen of knoppen: X,Y,Z Vorm Tekst Afbeelding Lijn Kleuren Enkel de knoppen die opgelicht staan zijn beschikbaar: aangezien we nu met een tekstkader werken zijn de eigenschappen Afbeelding niet beschikbaar. In het onderdeel Tekst van het venster Eigenschappen kan je bijvoorbeeld het lettertype, lettergrootte, kleur, regelafstand, letterafstand, uitlijning,... instellen. Je moet er wel op letten dat de tekst die je wil bewerken geselecteerd is.

7 Een afbeelding invoegen Een afbeelding invoegen doe je in twee stappen: eerst moet je een afbeeldingskader maken, daarna moet je een afbeelding in het afbeeldingskader plaatsen. Klik op het afbeeldingspictogram in het taakvenster. Sleep een kader op je pagina. Er verschijnt een kader met diagonalen. Dubbelklik in het kader om een afbeelding naar keuze toe toevoegen. Zoals je kan merken wordt de afbeelding boven op de tekst geplaatst. Dit noemen we het niveau van een object in een document. De tekst ligt één niveau lager dan de afbeelding. Je kan de volgorde van de objecten herschikken via de knoppen in het onderdeel X,Y,Z.

8 Je kan het kader waarin de afbeelding staat apart van de afbeelding bewerken. Op die manier kan je bijvoorbeeld de afbeelding bijsnijden. Je maakt hiervoor het kader kleiner dan de afbeelding. Wanneer je midden in het kader gaat staan kan je het ook verplaatsen. Omgekeerd kan je er ook voor zorgen dat de afmetingen van de afbeeldingen aangepast (geschaald) worden naar de grootte van het kader (frame). Je moet dan wel de optie Schalen naar framegrootte aan zetten in het onderdeel Afbeelding van het venster Eigenschappen.

9 Werken met lagen Scribus biedt de mogelijkheid om lagen aan te maken in een document. De lagen moet je je voorstellen als doorzichtige vellen of transparanten. De volgorde van de stapel is van onder naar boven. In de praktijk betekent dit dat de bovenliggende laag de onderliggende bedekt. In het voorbeeld hier onder bedekt de grijze cirkel het zwarte vierkant. In het venster Lagen kan je zien dat er 2 lagen zijn. De onderste laag noemt Achtergrond, de boven liggende laag noemt Nieuwe laag 1. Doordat de laag met de cirkel boven de laag met de rechthoek ligt, bedekt de cirkel de rechthoek. Met het venster lagen kunt u snel nieuwe lagen maken, de volgorde van de stapel wijzigen en, de laag met de afbeelding selecteren die u wilt bewerken. Om de eigenschappen van een laag aan te passen moet de laag geselecteerd zijn. In het voorbeeld is de bovenste laag, Nieuwe laag 1, geselecteerd. Een vinkje onder het pictogram van het ook plaatsen of weg halen betekent dat je de laag zichtbaar of onzichtbaar maakt. De laag is dan niet weg, ze is enkel niet zichtbaar. Een vinkje onder het pictogram van de printer betekent dat deze laag zal worden afgedrukt. Haal je het vinkje weg, dan blijft de laag zichtbaar maar zal ze niet worden afgedrukt. Een vinkje onder het pictogram van het slot betekent dat de laag vergrendeld is. Je kan de inhoud van de laag niet bewerken. Dit is handig om het per ongeluk wijzigen van een laag te vermijden

10 10 Onder het venster staan nog 3 knoppen: 1 Een nieuwe laag toevoegen 2 De geselecteerde laag verwijderen 3 De geselecteerde laag verhogen in de stapelvolgorde 4 De geselecteerde laag verlagen in de stapelvolgorde Wanneer je een object of kader op een andere laag wil plaatsen, dan klik je met de rechter muistoets op het object en kies je in het snelmenu voor In laag zetten. Vink dan de laag aan waar je het object wil plaatsen.

11 De affiches van de Gezinsbond gebruiken Het werken met lagen biedt mogelijkheden om te werken met een voorgedrukte flyer of affiche. Dit sjabloon of affiche is eigenlijk soort blanco briefpapier met logo, grafische elementen, kleur,... Je hoeft eigenlijk enkel tekst toe te voegen. Doordat je de afbeelding van de affiches op de onderste laag plaatst kan je de tekst heel precies positioneren. Bij heb afdrukken moet je er dan wel op letten dat je de laag met de affiches uitschakelt, of niet mee afdrukt. Je kan dan kiezen om rechtstreeks op de affiches te printen (kleine oplage) of je kan een kopieerapparaat gebruiken. Ga als volgt te werk om een affiches/affiche te maken in A4 11 Maak een nieuw document aan in A4 Voeg een afbeeldingskader in en klik daarna rechts op het kader en kies voor Afbeelding verkrijgen. (dit kan ook via het menu Bestand/importeren)

12 12 Navigeer nu naar de gewenste afbeelding om in te voegen en klik op openen om in te voegen. Ga nu naar het venster Eigenschappen en activeer het onderdeel Afbeelding. Kies voor Schalen naar framegrootte en - als dat nog niet het geval is- vink aan Proportioneel. Nu is de afbeelding even groot als je pagina.

13 13 Voeg nu een laag toe zodat je achteraf de achtergrond kan scheiden van de tekst. Gebruik hiervoor de knop Nieuwe laag toevoegen. Pas nu de eigenschappen van de lagen aan: geef bijvoorbeeld de bovenste laag een meer betekenisvolle naam en haal het vinkje afdrukken weg bij de achtergrondlaag. De naam van een laag wijzigen doe je door te dubbelklikken op de naam van de laag en een nieuwe naam te typen. Eventueel kan je de achtergrondlaag vergrendelen door een vinkje te plaatsen bij het slot-pictogram. Op die manier voorkom je dat je de laag per ongeluk verplaatst. Voeg nu op de tekstlaag tekstkaders toe naar wens. Pas daarna de opmaak aan. Het resultaat kan er ongeveer zo uit zien: Enkele tips: Werk de basisopmaak uit in je tekstverwerker: lettertype, regelafstand,... Dit kan ook in Scribus, maar gaat vlotter in je tekstverwerker. Gebruik met andere woorden Scribus voornamelijk voor het positioneren van de verschillende elementen: tekst, grafische elementen en afbeeldingen. Zet tekstblokken die bij mekaar horen en die min of meer dezelfde opmaak moeten krijgen in hetzelfde tekstvak. De titel komt bij voorkeur in een wat opvallender, herkenbaarder lettertype. Hier gebruiken we Verdana. De lopende tekst zet je best in een lettertype met schreven. Dit zijn de korte streepje aan het uiteinde van een letter.

14 14 Gebruik niet meer dan 2 lettertypes. Varieer eventueel met grootte, vet,... maar overdrijf niet. Gebruik geen tekst in hoofdletters en dan zeker niet meer dan een paar woorden. Onderstreep geen tekst. Ga niet alles centreren. Gebruik eventueel een kader maar zet niet alles in een kader. In de volgende stap voegen we een afbeelding en logo toe. Maak een afbeeldingskader Klik rechts in het kader en kies Afbeelding verkrijgen... Selecteer een afbeelding en klik op Openen Om de afbeelding de grootte te laten aannemen van het kader kies je in het onderdeel Afbeelding van het eigenschappen-venster voor Schalen naar afbeelding De afbeelding zal nu het kader vullen. Voeg op dezelfde manier het logo van Vormingplus toe. Je kan in een volgende stap de tekst om de afbeelding heen laten lopen. Daarvoor moet je de omlooppunten van het tekstvak bewerken. Selecteer het tekstvak en kies in het palet Eigenschappen het onderdeel Vorm. Klik dan op de kop Vorm bewerken...

15 15 Er verschijnt nu een nieuw venster met de naam Knooppunten. Je kan ook zien dat er om het tekstvak een blauwe lijn met bolletjes zichtbaar is. Door het verslepen, toevoegen of wissen van deze knooppunten kan je de tekst om de afbeelding laten lopen. Als je klaar bent klik je onderaan op Bewerking beëindigen om de aanpassingen door te voeren. Doe hetzelfde met het afbeeldingskader. De tekst loopt nu min of meer om de afbeelding. Als je nu ook nog het logo van Vormingplus toe voegt ziet het resultaat er als volgt uit: Wanneer je écht wil zien hoe het zal worden afgedrukt klik je in het menu Bestand op Afdrukvoorbeeld. Je krijgt mogelijk een venstertje Preflight controle te zien met foutmeldingen. Hier gaan we het volgende deel op in. Nu volstaat het om te klikken op Negeer fouten om verder te gaan. Je ziet nu een venster met het af te drukken resultaat. Vergeet niet in het definitieve ontwerp om de achtergrondlaag niet-afdrukbaar te maken, want we gaan op de originele affiches afdrukken, weet je nog.

16 Een publicatie klaar maken voor afdruk Je kan nu je eindresultaat zelf afdrukken of klaar maken voor afdruk door een afdrukservice of drukker. 16 Zelf afdrukken Je vraagt best een afdrukvoorbeeld op voor je gaat afdrukken. Dit doe je via Bestand en dan Afdrukvoorbeeld. (zie eerder) Het kan zijn dat je een schermpje krijgt met mogelijke fouten. Dit noemen ze de Preflight Controle. Niet alle fouten zijn problematisch. Het kan bijvoorbeeld zijn dat het programma merkt dat kaders mekaar overlappen, of dat de resolutie van een afbeelding te laag is. Het is wel best dat je dit dan even controleert. Via het pictogram Preflight Controle kan je ook nagaan welke fouten er zich voordoen voor de verschillende versies van pdf of postscript printer.

17 Naar een afdrukservice of drukker Wanneer je met je publicatie naar een drukker of printservice gaat maak je daar eerst een pdf van. De kans is namelijk zo goed als onbestaande dat zij het Scribus-bestand zullen kunnen inlezen. Om een bestand om te zetten gebruik je het knopje met het symbool van pdf. 17 Je krijgt dan een venster te zien om opties in te stelen. Een aantal spreken voor zich en de belangrijkste halen we even aan. Wanneer het de bedoeling is om de pdf nadien te laten afdrukken staan de standaardopties goed. Vraag eventueel even aan de drukker of printservice welke versie van pdf ze willen: meestal is pdf 1.3 voldoende. Onder het knopje Kleur kan je instellingen vinden die je kan aan zetten als je drukker er om vraagt. Klik op Opslaan om een pdf aan te maken.

18 Een publicatie klaar maken voor of website Wanneer je een publicatie wil verspreiden via mail of op een website ga je ongeveer op de zelfde manier als hierboven te werk met aanpassing van enkele opties. 18 Kies dan zeker voor pdf 1.3 en zet bij het tabblad Kleur de instellingen op Scherm/web. Behalve een pdf kan je ook een afbeelding maken van je publicatie. Deze kan je dan gewoon op je website laten verschijnen. Kies dan voor Bestand Exporteren en Opslaan als afbeelding.... In het venster Exporteren als afbeelding(en) kan je nog een paar opties instellen. Je kan bijvoorbeeld het afbeeldingstype wijzigen in jpeg en de kwaliteit terugbrengen tot 80%. Het hangt hier een beetje af hoe je de afbeelding precies wil gebruiken.