Patiënteninformatie. Verwijderen van de prostaat met de Da Vinci operatierobot. (radicale prostatectomie)

Transcriptie

1 Patiënteninformatie Verwijderen van de prostaat met de Da Vinci operatierobot (radicale prostatectomie) Verwijderen van de prostaat met de Da Vinci operatierobot radicale prostatectomie.indd :45

2

3 Verwijderen van de prostaat met de Da Vinci operatierobot (radicale prostatectomie) Polikliniek Urologie, route 2.5 Telefoon (050) Algemeen Neemt u bij ieder bezoek aan het ziekenhuis uw ziekenhuispasje en een geldig identiteitsbewijs mee. Bent u verhinderd? Neem dan tijdig contact op met het secretariaat van de polikliniek Urologie. Het secretariaat is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 8.30 en uur. Inleiding Bij u is de diagnose prostaatkanker vastgesteld. In overleg met u heeft de uroloog daarom besloten om de gehele prostaat inclusief de zaadblaasjes operatief te verwijderen (radicale prostatectomie). In deze brochure leest u hoe de ingreep zal verlopen en welke voorbereidingen u moet treffen. De folder is bedoeld als aanvulling op de mondelinge informatie van de uroloog en de verpleegkundig specialist. Wat is een prostaat eigenlijk? Iedere man heeft een prostaat. Dit is een klier die niet groter hoort te zijn dan een kastanje. Deze klier weegt normaal ongeveer tien gram en bestaat uit drie kwabben. Hij bevindt zich onder de urineblaas, rond om de plasbuis. De plasbuis loopt van de blaas tot aan het uiteinde van de penis. plasbuis penis zaadbal blaas bijbal endeldarm prostaat zaadleider Verwijderen van de prostaat met de Da Vinci operatierobot 1

4 Tussen de blaas en de prostaat bevindt zich een sluitspier van de blaas; de tweede sluitspier zit onder de prostaat. De prostaat produceert een vloeistof die bij de zaadlozing samen met de zaadcellen naar buitenkomt (sperma). Wat is prostaatkanker? We spreken van prostaatkanker als de prostaat kwaadaardige cellen bevat. Meestal ontwikkelt prostaatkanker zich langzaam. Als het gezwel zich tot de prostaat zelf beperkt, heeft u geen of weinig klachten. Het gezwel kan operatief worden verwijderd of worden bestraald (radiotherapie), eventueel gecombineerd met een hormoontherapie. Deze brochure geeft informatie over de operatieve behandeling. Preoperatief spreekuur Voorafgaand aan de operatie heeft u een afspraak voor het preoperatief spreekuur op de polikliniek Anesthesiologie. In de brochure Anesthesie en preoperatief spreekuur leest u hoe u zich kunt voorbereiden. U krijgt standaard een afspraak bij de bekkenfysiotherapeut. Deze leert u welke spieren nodig zijn om na de operatie weer controle te krijgen over het plassen (zie ook incontinentie). Opnamedag U wordt op de dag van de operatie opgenomen op de verpleegafdeling Urologie. Het tijdstip van de opname staat in de brief vermeld. U wordt ontvangen door een verpleegkundige die u uw kamer wijst en u een rondleiding en uitleg geeft over de afdeling. Het is belangrijk dat u uw medicatie van huis meeneemt naar het ziekenhuis. De verpleegkundige controleert met u uw thuismedicatie en neemt deze voor de duur van uw opname in bewaring. Verder wordt bloed bij u afgenomen en wordt u gevraagd urine in te leveren voor onderzoek. Tijdens de hele opname krijgt u elke avond een injectie in het bovenbeen om de vorming van een bloedpropje in de bloedvaten (trombose) te voorkomen. Thuis moet u deze injectie nog vier weken zelf toedienen. 2 Martini Ziekenhuis

5 Nuchter zijn U moet nuchter zijn voor de operatie. Dit betekent dat u voor de operatie niet (alles) meer mag eten en drinken. We hanteren hiervoor de regel. Wat deze regel inhoudt en wat u wel/niet mag, leest u in de brochure Anesthesie en preoperatief spreekuur. Operatie Van de verpleegkundige krijgt u de medicatie die u moet innemen voor de operatie. De soort en hoeveelheid medicijnen zijn vastgesteld door de anesthesioloog. Het is mogelijk dat u thuis andere of meer/minder medicatie gebruikt. Ongeveer een uur voor de operatie helpt de verpleegkundige u in het operatiehemd en krijgt u een slaaptablet. Als u een gebitsprothese draagt, vraagt de verpleegkundige u deze uit te doen. We vragen u ook uw horloge en sieraden af te doen. De verpleegkundige rijdt u in uw bed naar de operatiekamer. Nadat in bijzijn van het hele operatieteam de laatste checks met u zijn doorgenomen (de time-out procedure) brengt de anesthesioloog u onder narcose. De uroloog verwijdert met behulp van een operatierobot (Da Vinci Xi) de gehele prostaat met de zaadblaasjes. Daarvoor worden via zes kleine sneetjes een camera en instrumenten in uw buik gebracht. Deze worden aangesloten op de robotarmen nadat de buik met gas wat is opgeblazen. De uroloog opereert u met de robot vanachter zijn console in de operatiekamer. De anesthesiemedewerker en een operatieassistent staan direct bij u in de buurt. Uw uroloog kan met u besproken hebben dat ook de lymfeklieren in het bekken worden weggenomen. De blaas wordt na het verwijderen van de prostaat opnieuw met de plasbuis verbonden. Het weggenomen weefsel wordt naar het pathologisch anatomisch lab gestuurd voor onderzoek. Na de operatie Als de operatie achter de rug is gaat u naar de uitslaapkamer (recovery).uw bloeddruk, het zuurstofgehalte in uw bloed en uw urineproductie worden regelmatig gemeten. Als alles goed onder controle is, mag u terug naar de verpleegafdeling. Verwijderen van de prostaat met de Da Vinci operatierobot 3

6 Een verpleegkundige haalt u dan weer op.u heeft dan verschillende slangen in uw lichaam: een infuus in uw arm (voor het toedienen van vocht en eventueel medicijnen); een of twee wonddrains (nabij de operatiewond voor de afvoer van wondvocht); een blaaskatheter die via de plasbuis urine afvoert uit de blaas (de blaaskatheter is met behulp van een fixatiepleister bevestigd aan uw bovenbeen); soms een zuurstofslangetje in de neus (om tijdelijk zuurstofgebrek dat eventueel na de operatie kan optreden aan te vullen). Als u pijn heeft of misselijk bent, kunt u dit melden aan de verpleegkundige. Dan kunt u medicijnen krijgen. U krijgt medicijnen om de gebruikelijke wondpijn te voorkomen. Op de operatiedag blijft u in bed. U mag zo nu en dan wat drinken. Uw balzak en penis kunnen na de operatie opgezwollen zijn door vocht. Ook kunnen zij blauw verkleuren door een bloeduitstorting. Dit gaat vanzelf weer over. De eerste dagen na de operatie is het belangrijk dat u kunt bijkomen van de operatie. Het is daarom verstandig dat u niet te veel of langdurig bezoek ontvangt. Eerste dag na de operatie De verpleegkundige helpt u bij de lichamelijke verzorging. De wond wordt bekeken en alle slangen worden in de gaten gehouden. Veelal wordt de wonddrain verwijderd. Komt er nog te veel vocht uit, dan wordt dit uitgesteld. Met hulp van de verpleegkundige probeert u uit bed te komen. Uw bloeddruk, pols en temperatuur worden gemeten en de uroloog of de zaalarts komt bij u langs. U kunt dan uw vragen stellen. U mag u normaal eten en drinken, tenzij de arts dit anders met u bespreekt. Neem uw rust. Verder verloop Afhankelijk van hoe uitgebreid de operatie was en hoe snel u herstelt, kunt u vanaf de tweede dag na de operatie voldoende hersteld zijn om naar huis te gaan. Uiteraard kan het ook zijn dat u een paar dagen langer moet herstellen. Dit wordt tijdens de ochtendvisite van de zaalarts met u besproken. De blaaskatheter blijft zitten als u naar huis gaat. Deze moet ongeveer een week blijven zitten. De katheter moet ervoor zorgen dat de nieuwe verbinding van de plasbuis aan de blaas goed kan herstellen. De blaas reageert soms met krampen op de katheter. Dit kan 4 Martini Ziekenhuis

7 voelen als plasdrang of drang voor ontlasting. Ook kan er dan urine of bloed langs de katheter lopen. Dit is niet gevaarlijk, maar kan vervelend voor u zijn, meld dit dus aan de verpleegkundige. De verpleegkundige kan in overleg met de uroloog medicijnen tegen blaaskramp geven. Het is belangrijk dat de ontlasting na de operatie op gang blijft, zo nodig krijgt u hier wat voor. Ontslag U gaat met katheter naar huis. Van de verpleegkundige krijgt u het volgende ontslagpakket mee: startpakket om de katheter thuis te verzorgen; brief voor de huisarts; eventueel recepten voor pijnstilling of andere medicatie waarmee u tijdens de opname bent gestart; in sommige gevallen een afspraak voor een röntgenonderzoek van de blaas (mictiecystogram, uitleg volgt verderop in deze brochure); afspraak voor heropname op de verpleegafdeling Urologie voor het verwijderen van de katheter. Adviezen bij ontslag De eerste zes weken is het verstandig om het kalm aan te doen en op tijd uw rust te nemen. Dit houdt in: geen zwaar huishoudelijk werk en niet zwaar tillen; geen lange autoritten maken en niet fietsen; geen alcohol gebruiken; veel drinken, ongeveer twee liter per dag. Na zes weken mag u rustig beginnen met het uitbreiden van uw activiteiten. Houd er rekening mee dat het wel een tijd kan duren voordat u uw conditie van voor de operatie weer terug heeft. Als u koorts krijgt, erg bloederige urine heeft of andere problemen ervaart, kunt u contact opnemen met uw huisarts. Verwijderen van de prostaat met de Da Vinci operatierobot 5

8 Verzorging van de katheter Een goede hygiëne is belangrijk om infecties te voorkomen. Was daarom altijd bij de verzorging van de katheter eerst uw handen. U kunt de penis het beste met lauw water wassen zonder zeep. Daarbij is het belangrijk om ook onder de voorhuid te wassen en de katheter bij de ingang van de plasbuis te reinigen. In het startpakket voor de verzorging van de katheter zit voldoende materiaal om de opvangzak en nachtzak van de katheter één keer in de week te vervangen. De blaaskatheter is met een fixatiepleister op uw bovenbeen bevestigd. Dit moet thuis zo blijven, ook s nachts. U kunt gewoon douchen met blaaskatheter en fixatiepleister. Voor de nacht sluit u de nachtzak op de opvangzak op het been aan. Deze kunt u s ochtends afkoppelen en onder de kraan met lauw water aan de binnenkant omspoelen. Het is uit hygiënische redenen beslist noodzakelijk de katheterzakken eenmaal per week door schone zakken te vervangen. Verwijderen van de katheter Na tien dagen komt u terug op de polikliniek urologie voor het verwijderen van de katheter en het verwijderen van de hechtingen. Dit gebeurt door de verpleegkundige. Tijdens uw bezoek hoort u ook de uitslag van het weefselonderzoek van de patholoog anatoom (PA-uitslag). Soms wordt voor het verwijderen van de katheter een foto van de blaas (mictiecystogram) gemaakt. Dit hoort u bij het ontslag. Een mictiecystogram is een onderzoek waarbij wordt gekeken of de verbinding tussen blaas en plasbuis goed is hersteld. Via de katheter wordt een vloeistof (contrastmiddel) in de blaas gespoten waarbij men op de foto kan zien of er vloeistof uit de verbinding van de blaas met de plasbuis lekt. Aansluitend op het mictiecystogram heeft u ook een gesprek met de verpleegkundig specialist over de uitslag van het weefselonderzoek van de patholoog anatoom (PA-uitslag). Incontinentie Het is mogelijk dat u na de verwijdering van de katheter onvoldoende controle heeft over de sluitspier. Hierdoor kan ongewild urineverlies (incontinentie) optreden. Bij de meeste patiënten herstelt zich dit geleidelijk weer. 6 Martini Ziekenhuis

9 Als u met ontslag gaat krijgt u, naast de ontslagpapieren, een afspraak mee voor de verpleegkundig specialist en de bekkenfysiotherapeut. U kunt bij de verpleegkundig specialist terecht met alle mogelijke vragen en onzekerheden na de ingreep. Impotentie De operatie heeft invloed op het seksueel functioneren. Omdat uw prostaat en de zaadblaasjes zijn verwijderd, is het niet meer mogelijk om een zaadlozing te krijgen. Een orgasme kunt u nog wel hebben. Tijdens de operatie kan het gebeuren dat zenuwen beschadigd raken waardoor erectiestoornissen kunnen optreden. Dit is niet altijd te voorkomen. Als deze erectiestoornissen aanhouden, kunt u dit met de uroloog bespreken. Hij kan samen met u naar een oplossing zoeken. Andere informatiebronnen (patiëntenorganisatie) Tevredenheid Wij gaan ervan uit dat de behandeling naar tevredenheid verloopt. Mocht dit niet het geval zijn, bespreekt u dit dan allereerst met degene die hiervoor direct verantwoordelijk is. U kunt in tweede instantie ook een afspraak maken met het hoofd van de afdeling of met de ombudsfunctionaris van het ziekenhuis. Meer informatie hierover vindt u op onze website of in de folder Uw tevredenheid onze zorg. Tot slot Heeft u naar aanleiding van deze folder nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de polikliniek Urologie, tel. (050) De polikliniek is bereikbaar op werkdagen tussen 8.30 en uur. Verwijderen van de prostaat met de Da Vinci operatierobot 7

10 Ruimte voor eigen aantekeningen 8 Martini Ziekenhuis

11

12 Martini Ziekenhuis Postadres Postbus RM Groningen Bezoekadres Van Swietenplein 1 Groningen Algemeen telefoonnummer (050)