Hoe duurzaam is duurzaam?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hoe duurzaam is duurzaam?"

Transcriptie

1 Duurzaam geproduceerde biomassa en biofuels Hoe duurzaam is duurzaam? Harold Pauwels Nederlands Normalisatie-instituut (NEN) Workshop Jaarcongres KIVI NIRIA 2010

2 Programma Achtergrond NTA 8080: normstellend document NTA 8081: certificatieschema Traceerbaarheid Praktijkcases Continue verbeterproces Europese en internationale ontwikkelingen Vervolgstappen

3 Achtergrond (1) Biomassa van groene revolutie tot hot issue Commissie Cramer => Toetsingskader voor duurzame biomassa (2007): Broeikasgassen (emissies en koolstofvoorraden) Concurrentie met andere toepassingen Biodiversiteit Milieu (bodem, water en lucht) Welvaart Welzijn

4 Achtergrond (2) 2008: Korte termijn behoefte aan gecertificeerde duurzame biomassa voor energie (Convenant markt overheid) Nodig: Normstellend document met duurzaamheidseisen => NTA 8080 Certificatieschema met spelregels voor certificatie => NTA 8081

5 Achtergrond (3) Operationalisering Cramer criteria => vertaling in toetsbare eisen (NTA 8080) Breed draagvlak => deelname markt, overheid en maatschappelijke organisaties Quick, but not dirty => NTA-proces onder begeleiding van NEN: circa 8 maanden Publicatie in maart 2009 (Engelstalige in augustus 2009)

6 Achtergrond (4) nieuwe ontwikkelingen. EU richtlijn

7 (5) Doelstelling 2020 EU/NL EU > 10% hernieuwbaar 2020 vervoerssector NL 4% (2010) biobrandstoffen voor het wegverkeer (oplopend naar 5,5% in 2014) Randvoorwaarden richting 2020 doelen Duurzaamheid Kosteneffectiviteit

8 (6) Duurzaamheidseisen EU Broeikasgasbalans Koolstofvoorraden Biodiversiteit Stimulering 2 de generatie via dubbeltelling

9 Biobrandstoffen moeten vanaf 2011 duurzaam geproduceerd zijn Behoefte aan instrumenten!!

10 NTA 8080 & NTA 8081 Instrumenten voor aantoonbaar duurzame biomassa

11 NTA 8080 (1) Broeikasgassen (emissies en koolstofvoorraden) Concurrentie met andere toepassingen Biodiversiteit Milieu (bodem, water en lucht) Welvaart Welzijn

12 NTA 8080 (2) Eisen voor primaire biomassaproducent m.u.v. broeikasgasbalans Lijst met uitzonderingen (reststromen) Vrijstelling van eisen voor small-holders en groepscertificatie mogelijk Alle 3 ketenmodellen voor traceerbaarheid mogelijk Opname belanghebbendenconsultatie

13 NTA 8080 (3) Verschillen met Cramer : Eisen emissiereductie broeikasgassen Rapportage aspecten => indirecte effecten Uitgaan van continue verbetering (PDCA) Reststromen alleen economische waarde => pragmatisch door lijst o.b.v. NTA 8003:2008

14

15 NTA 8081 (1) Centraal certificatieschema: eenduidig & transparant lagere ontwikkelingskosten Commissie van Deskundigen onder NEN Schemabeheer

16 NTA 8081 (2) Certificatieschema behorend bij NTA 8080: toepassingsgebied van schema eisen aan certificatie-instelling en auditor(s) auditinspanning in mandagen methode van conformiteitsbeoordeling beoordelingsfrequentie en geldigheidsduur van certificaat minor' & major' non-conformiteiten en wijze van omgang benodigde gegevens voor register en rapportage wijze van klachtenregeling, bezwaar, beroep, schorsing en uitschrijving

17 NTA 8081 (3) Validatie en verbetering: Nationale projecten (zie presentatie) Internationale projecten (lopend) Taakgroepen: Interpretaties => interpretatiedocumenten Benchmarks => procedure/methodiek Pilots => regio s/biomassastromen Communicatie => uitrol schema/omgang media Organisatorische aspecten

18 NTA 8081 (4) Certificeringsysteem: NTA 8080 NTA 8081 Interpretatiedocument(en) Certificatenregister (in ontwikkeling) Additionele hulpmiddelen: Flowcharts (schema met procedure) System plans (in ontwikkeling)

19 Traceerbaarheid (1) Drie ketenmodellen: Segregatie Massabalans Book & claim

20 Traceerbaarheid (2) Segregatie

21 Traceerbaarheid (3) Massabalans

22 Traceerbaarheid (4) Book & claim

23 Traceerbaarheid (5) NTA 8080: alle ketenmodellen mogelijk RED: massabalans NTA 8081: uitwerking massabalans: eisen aan boekhouding eisen aan overdrachtsdocument

24 Programma Achtergrond NTA 8080: normstellend document NTA 8081: certificatieschema Traceerbaarheid Praktijkcases Continue verbeterproces Europese en internationale ontwikkelingen Vervolgstappen

25 Praktijkcases

26 Bevindingen 2010 pilots Geen fundamentele problemen implementatie Nieuw! Opleiding lessons learned curciaal NTA universeel en internationaal toepasbaar Aandachtspunten: CO2 berekeningen Overlap (benchmarking/evidence andere systemen) Biodiversity Small holders

27 Continue verbeterproces (1) Verbeteringen n.a.v. pilots: Aanpassing definitie small-holder Interpretaties: documentatie-eisen small-holder toelichting biodiversiteitsaspecten (bijv. 5 km zone, referentiekader, 10% functioneel behoud) Aanpassing opbouw onderzoek (audits) Verheldering auditdagentabellen

28 Continue verbeterproces (2) Verbeteringen n.a.v. pilots (vervolg): Aanpassing certificatiecriteria Aandacht CO 2 -tool Aandacht lijst met reststromen (bijlage A) Aandacht gewichtsverschillen in keten Checklist niet normatief Ontwikkeling instrumenten voor bedrijven

29 Europese & internationale ontwikkelingen (1) Hernieuwbare energie richtlijn (RED): 20% duurzame energie in EU in 2020 (14% in NL) 10% duurzame transportbrandstoffen in elk lidstaat duurzaamheidscriteria voor biofuels en bioliquids => broeikasgasemissie, koolstofvoorraden, biodiversiteit, milieu (alleen binnen EU) geen duurzaamheidscriteria voor vaste biomassa Brandstofkwaliteitrichtlijn (FQD): dezelfde duurzaamheidscriteria als in RED totaal 6% broeikasgasemissiereductie in 2020

30 Europese & internationale ontwikkelingen (2) CEN/TC 383 (Sustainably produced biomass for energy applications): Uitwerking RED voor EC: => biodiversiteitsaspecten => verificatie & auditing Aanvullend i.r.t. RED: => terminologie => rekenmethodologie broeikasgasemissies => fossil fuel comparator Mogelijk later verbreding van scope NTA 8080 ingebracht

31 Europese & internationale ontwikkelingen (3) ISO/PC 248 (Sustainability criteria for bioenergy): Aanbevelingen: => scope vaste, vloeibare en gasvormige biomassa => duurzaamheidscriteria à la Cramer => indirecte effecten niet op voorhand uitsluiten Bespreking scope, structuur en werkprogramma in eerste meeting eind april 2010 Presentatie NTA 8080 als een van initiatieven Verscheidene andere initiatieven

32 Vervolgstappen Formalisering certificatieschema => acceptatie RvA => erkenning CI s Uitrol certificeringsysteem => roadshows, lezingen, publicaties, cursus start. Aanbieden aan EC voor beoordeling RED compliance in process Voortzetting continue verbeterproces Verder ontwikkelen hulpmiddelen

33 Acknowledgments All parties who contributed to NTA 8080 and NTA 8081: Agriculture & Horticulture Organization (LTO) BioShape Bosschap Committee Board for Agriculture Control Union Dutch Association for Petrochemical Industry (VNPI) Dutch Forestry Commission ECN Ecolabel Foundation (SMK) Electrabel Eneco Energy Pellets Moerdijk Essent Gasunie IUCN-NL KEMA Consultancy KEMA Quality Kiwa Ministry of Economic Affairs Ministry of Environment NAK Agro Nature & Environment Foundation NL Agency Nuon Oxfam Novib Quality Services Rotterdam Climate Initiative SGS Shell University Leiden

34 Bedankt voor uw aandacht!

Classificatie en duurzame productie van biomassa voor energietoepassing

Classificatie en duurzame productie van biomassa voor energietoepassing Classificatie en duurzame productie van biomassa voor energietoepassing Laten we een afspraak maken! Jarno Dakhorst NEN Energiewinning Seminar Beleid en emissies bij bio-wkk Bodegraven, 7 mei 2009 Programma

Nadere informatie

Energie uit hout. Inzet van lokaal en niet-lokaal hout en borging van duurzaamheid. Your partner in bioenergy

Energie uit hout. Inzet van lokaal en niet-lokaal hout en borging van duurzaamheid. Your partner in bioenergy Energie uit hout Inzet van lokaal en niet-lokaal hout en borging van duurzaamheid Auteur Datum Martijn Vis 31-10-2013 Your partner in bioenergy BTG Biomass Technology Group B.V. Bestaat 26 jaar 100% focus

Nadere informatie

Better Biomass certificatieschema

Better Biomass certificatieschema NEN certificatieschema Better Biomass certificatieschema (nl) Vervangt NCS 8080:2017-04 voor toepassingen buiten de werkingssfeer van Richtlijn 2009/28/EG en NTA 8081:2012-04 voor toepassingen binnen de

Nadere informatie

Certificatiecriteria NEN-EN-ISO versie 9001:2008

Certificatiecriteria NEN-EN-ISO versie 9001:2008 Certificatiecriteria NEN-EN-ISO versie 9001:2008 Inhoudsopgave 1 Algemeen... 3 1.1 Doel van dit document... 3 1.2 Toepassingsgebied... 3 1.3 Beheer van dit document... 3 1.4 Referenties... 3 1.5 Definities

Nadere informatie

Interpretatiedocument 07 behorend bij NTA 8081

Interpretatiedocument 07 behorend bij NTA 8081 Interpretatie van: NTA 8080:2009 nl Document: 07 Datum: 2012-06-19 Vervangt document: 05 Interpretatiedocument 07 behorend bij NTA 8081 Dit interpretatiedocument geeft een toelichting op een aantal eisen

Nadere informatie

Borging duurzaamheid vaste biomassa in de SDE+ Joyce de Wit RVO.nl

Borging duurzaamheid vaste biomassa in de SDE+ Joyce de Wit RVO.nl Borging duurzaamheid vaste biomassa in de SDE+ Joyce de Wit RVO.nl Aan bod komt: Wanneer duurzaamheid aantonen? Waar gaan de eisen over? Hoe toon je duurzaamheid aan? Gebruik goedgekeurde certificaten

Nadere informatie

Oprichtingsbijeenkomst CvD Asset management

Oprichtingsbijeenkomst CvD Asset management Oprichtingsbijeenkomst CvD Asset management 1 Agenda voor de middag 13.15 14.00 15.00 Aanleiding/doel van de bijeenkomst Essentie centraal schemabeheer voor ISO 55001 en de relatie met bestaande schema

Nadere informatie

Sustainable Certification Bio-Energy. Eric Evers. A safe world. Sales Manager / Business Developer. Slide DEKRA

Sustainable Certification Bio-Energy. Eric Evers. A safe world. Sales Manager / Business Developer. Slide DEKRA Sustainable Certification Bio-Energy Eric Evers A safe world Sales Manager / Business Developer Slide 1 Minimize the Risk We will be the global partner for a safe world Op de weg. Weg-, spoor- en luchtvervoer.

Nadere informatie

Toelichting bij de consultatie van het. conceptverificatieprotocol. Duurzaamheid vaste biomassa

Toelichting bij de consultatie van het. conceptverificatieprotocol. Duurzaamheid vaste biomassa Toelichting bij de consultatie van het conceptverificatieprotocol Duurzaamheid vaste biomassa Welkom www.rvo.nl/duurzaamheidseisen Sipke Castelein Timo Gerlagh Agenda SER Energieakkoord Duurzaamheidseisen

Nadere informatie

Verificatieprotocol binnen SDE. Timo Gerlagh RBCN 21 april 2016

Verificatieprotocol binnen SDE. Timo Gerlagh RBCN 21 april 2016 Verificatieprotocol binnen SDE Timo Gerlagh RBCN 21 april 2016 Opzet presentatie Toelichting SDE Rol Biomassa in de SDE Achtergrond duurzaamheidscriteria Invulling in regelgeving Verificatieprotocol Stimulering

Nadere informatie

Voorbeeld. NTA (nl) Duurzaam geproduceerde biomassa voor bio-energie en biobased producten Deel 2: Eisen aan ketenbeheer.

Voorbeeld. NTA (nl) Duurzaam geproduceerde biomassa voor bio-energie en biobased producten Deel 2: Eisen aan ketenbeheer. NTA This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. NTA 8080-2 (nl) Duurzaam

Nadere informatie

Nederland duurzaam aan kop

Nederland duurzaam aan kop Nederland duurzaam aan kop 29 april 2010 De Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa (CDB) bestaat uit: Dorette Corbey (voorzitter), Prem Bindraban, Dominic Boot, Bart-Willem ten Cate, Daan Dijk, André

Nadere informatie

Energieprestatie. De aanscherping van de Energieprestatieeis in de gebouwde omgeving

Energieprestatie. De aanscherping van de Energieprestatieeis in de gebouwde omgeving Energieprestatie De aanscherping van de Energieprestatieeis in de gebouwde omgeving 1 Even voorstellen: Ron van der Aa (projectmanager bij NEN) Wie bent u? Context 2 Inhoud van deze presentatie Algemeen:

Nadere informatie

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Retouradres Postbus 10073, 8000 GB Zwolle Sustainable Biomass Program XXXXX Verenigd Koninkrijk corresp_barcode» Correspondentieadres Hanzelaan 310 8017 JK Zwolle Postbus 10073 8000 GB Zwolle www.rvo.nl

Nadere informatie

BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry april 2015 Jeroen Koot -CEO

BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry april 2015 Jeroen Koot -CEO BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry 2015 9 april 2015 Jeroen Koot -CEO Content Bio-methanol belangrijke grondstof voor o.a. transport en chemie BioMCN ontwikkelt duurzame en bio-based

Nadere informatie

Voorbeeld. Better Biomass certificatieschema. Preview. NCS 8080: (nl) NEN-certificatieschema

Voorbeeld. Better Biomass certificatieschema. Preview. NCS 8080: (nl) NEN-certificatieschema NCS Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This

Nadere informatie

Normen voor energie efficiency in organisaties

Normen voor energie efficiency in organisaties Normen voor energie efficiency in organisaties Industrial Processing - FEDEC Energietheater Regelgeving - Compliance op energiegebied, 4 oktober 2016 Bert Dijkstra NEN Energie bert.dijkstra@nen.nl 1 Inhoud

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Duurzaamheidsverificaties van vaste biomassa voor energietoepassingen.

Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Duurzaamheidsverificaties van vaste biomassa voor energietoepassingen. Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Duurzaamheidsverificaties van vaste biomassa voor energietoepassingen. Documentcode: RvA-SAP-C024-NL Versie 1, 14-9-2018 Een Specif

Nadere informatie

Bij de voorbereiding van dit advies werd de CDB bijgestaan door: Willem Wiskerke.

Bij de voorbereiding van dit advies werd de CDB bijgestaan door: Willem Wiskerke. De Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa (CDB) bestaat uit: Dorette Corbey (voorzitter), Prem Bindraban, Dominic Boot, Ewald Breunesse, Bart-Willem ten Cate, Daan Dijk, André Faaij, Wilfred Hadders,

Nadere informatie

Green Deal Groencertificaten

Green Deal Groencertificaten Green Deal Groencertificaten biobased economy energie water bouw grondstoffen klimaat mobiliteit voedsel biodiversiteit Aanleiding groeimarkt voor`kunststoffen, chemicaliën op basis van duurzame biomassa

Nadere informatie

Commissieplan 2013 Normcommissie Duurzaamheidscriteria voor biomassa

Commissieplan 2013 Normcommissie Duurzaamheidscriteria voor biomassa kenmerk Error! Bookmark not defined. datum 2013-04-04 pagina 1/13 Commissieplan 2013 Normcommissie 310 383 Duurzaamheidscriteria voor 2/14 NORMCOMMISSIE Biomassa? Alleen als deze duurzaam geproduceerd

Nadere informatie

KETENAANSPRAKELIJKHEID HERNIEUWBARE ENERGIE VERVOER?

KETENAANSPRAKELIJKHEID HERNIEUWBARE ENERGIE VERVOER? KETENAANSPRAKELIJKHEID HERNIEUWBARE ENERGIE VERVOER? Door: Myrna van den Kommer Datum: 31 januari 2017 In opdracht van RVO Projectnummer: 59023084 V A N D E N K O M M E R L E G A L B V Inhoudsopgave 1.

Nadere informatie

Introductie LRQA 2003

Introductie LRQA 2003 ! Introductie ! Lloyd s Register Quality Assurance(LRQA) " Onderdeel van de Lloyd s Register group " Wereldwijd marktleider in certificatie " + 1 300 assessors " + 33 000 certificaten " Geaccrediteerd

Nadere informatie

/ GS19SBP001. Geachte [ ],

/ GS19SBP001. Geachte [ ], Besluit tot (gedeeltelijke) goedkeuring van certificatieschema Sustainable Biomass Program (SBP) voor de toepassing van het Besluit conformiteitsbeoordeling vaste biomassa voor energietoepassingen, Rijksdienst

Nadere informatie

Handleiding bij de duurzaamheidsrapportage vloeibare biomassa Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) Datum Versie V1.

Handleiding bij de duurzaamheidsrapportage vloeibare biomassa Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) Datum Versie V1. Handleiding bij de duurzaamheidsrapportage vloeibare biomassa Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) Datum 20-4-2017 Versie V1.0 Colofon Titel Contactpersoon Handleiding bij de duurzaamheidsrapportage

Nadere informatie

Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Energiedossiers tijdens het Griekse voorzitterschap

Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Energiedossiers tijdens het Griekse voorzitterschap Energiedossiers tijdens het Griekse voorzitterschap Jan Haers 07.02.2014 Vleva en SAR-Minaraad Overzicht ILUC 2030 klimaat-energiekader Mededeling over energieprijzen en kosten Mededeling over overheidsinterventie

Nadere informatie

Duurzaamheidscertificatie van vaste biomassa voor energiedoeleinden

Duurzaamheidscertificatie van vaste biomassa voor energiedoeleinden Duurzaamheidscertificatie van vaste biomassa voor energiedoeleinden Uitgebreide Nederlandse samenvatting van het Handbook Sustainability Certification of Solid Biomass Colophon Duurzaamheidscertificatie

Nadere informatie

Energiedossiers tijdens het Italiaanse voorzitterschap

Energiedossiers tijdens het Italiaanse voorzitterschap Energiedossiers tijdens het Italiaanse voorzitterschap Jan Haers 2 juli 2014 Vleva en SAR-Minaraad Overzicht Energiebeleid op Europese Raad Tijdens het Griekse voorzitterschap Prioriteiten van het Italiaanse

Nadere informatie

Uitvoering RED NL regelgeving

Uitvoering RED NL regelgeving Uitvoering RED NL regelgeving Hans de Waal Ministerie van Infrastructuur en Milieu Projectdirectie Biobrandstoffen 6-12-2010 Inhoud Richtlijn hernieuwbare energie / onderdeel vervoer Implementatie in NL

Nadere informatie

Bioenergie en de Richtlijn voor hernieuwbare energie

Bioenergie en de Richtlijn voor hernieuwbare energie Bioenergie en de Richtlijn voor hernieuwbare energie Bio-energiedag Oost Nederland 14 oktober 2010 Ir. F.C.W. (Frank) van Erp Projectleider AGNl Actieplan Hernieuwbare Energie en CA-RES Inhoud Richtlijn

Nadere informatie

AANTOONBAAR. MVO norm. Stichting MVO Aantoonbaar. Door Gerben Bekooy

AANTOONBAAR. MVO norm. Stichting MVO Aantoonbaar. Door Gerben Bekooy VO norm Stichting VO Aantoonbaar Door Gerben Bekooy Inhoud presentatie 1. aanleiding 2. doel 3. toelichting 4. relatie met andere VO initiatieven 5. status van de norm 6. vragen Door Gerben Bekooy Aanleiding

Nadere informatie

Carbon debt in NTA 8080?

Carbon debt in NTA 8080? Carbon debt in NTA 8080? Kan en moet het carbon debt concept worden geïntegreerd in de NTA 8080? Harry Croezen, senior consultant Hoofdvraag bij actualisering NTA 8080: Moet een criterium m.b.t. carbon

Nadere informatie

Certificatiecriteria VCU versie 2011/05

Certificatiecriteria VCU versie 2011/05 Certificatiecriteria VCU versie 2011/05 Inhoudsopgave 1 Algemeen... 3 1.1 Doel van dit document... 3 1.2 Toepassingsgebied... 3 1.3 Beheer van dit document... 3 1.4 Referenties... 3 1.5 Definities en afkortingen...

Nadere informatie

Rapportage duurzaamheid biobrandstoffen Rapportageperiode 1 januari t/m mei 2010

Rapportage duurzaamheid biobrandstoffen Rapportageperiode 1 januari t/m mei 2010 Rapportage duurzaamheid biobrandstoffen 2010 Rapportageperiode 1 januari t/m mei 2010 Juli 2010 2/8 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Aard van de biobrandstoffen 3 3. Herkomst van de grondstoffen 4 4. Duurzaamheid

Nadere informatie

Notitie 5 september Handhaaf doelstellingen en verplichtingen

Notitie 5 september Handhaaf doelstellingen en verplichtingen Notitie 5 september 2016 Reactie Platform Duurzame Biobrandstoffen op ontwerpwet tot wijziging Wet milieubeheer inzake implementatie ILUC-richtlijn en reductieverplichting richtlijn brandstofkwaliteit,

Nadere informatie

De nieuwe weg naar erkenning

De nieuwe weg naar erkenning De nieuwe weg naar erkenning Hoofdpunten nieuwe BMI schema s Seminar Brandmeld 5 september 2012 Harrit Broos, LPCB Nederland 1. Drie nieuwe certificatieschema s a. CCV Schema Brandmeldinstallaties 2011

Nadere informatie

Certificatie BRC7 vraagt ketenbeheer

Certificatie BRC7 vraagt ketenbeheer Certificatie BRC7 vraagt ketenbeheer Ambition Competence Lisette Stam: Competence Manager ISACert NL Confidence Algemeen Update BRC7 Standaard door bezorgdheid over: Traceerbaarheid in de hele keten Onduidelijkheid

Nadere informatie

Handboek duurzaamheidscertificatie van biogas

Handboek duurzaamheidscertificatie van biogas Handboek duurzaamheidscertificatie van biogas Colofon Handboek Duurzaamheidscertificatie van Biogas Versie van November 2013 Deze versie komt in de plaats van: n.v.t. Dit Handboek kwam tot stand in het

Nadere informatie

BDT Certificatie reglement

BDT Certificatie reglement Pagina 1 van 6 Dit reglement is onderdeel van het certificatiesysteem van Cicero certificaties en vastgesteld te Zwolle. Definities:... 1 Algemeen... 2 Artikel 1. Aanmelding en uitbrengen offerte... 2

Nadere informatie

Duurzaamheidscriteria voor biomassa in het Vlaamse energiebeleid. 23 augustus 2016

Duurzaamheidscriteria voor biomassa in het Vlaamse energiebeleid. 23 augustus 2016 Duurzaamheidscriteria voor biomassa in het Vlaamse energiebeleid 23 augustus 2016 Inhoud Overzicht biomassa eisen in Vlaamse energiebeleid Noodzaak wijziging energiebesluit ILUC wijzigingen Duurzaamheidscriteria

Nadere informatie

Met groter gemak, minder in de afvalbak. Advies over definities en duurzaamheidseisen van reststromen

Met groter gemak, minder in de afvalbak. Advies over definities en duurzaamheidseisen van reststromen Met groter gemak, minder in de afvalbak Advies over definities en duurzaamheidseisen van reststromen 30 juni 2011 De Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa bestaat uit: Dorette Corbey (voorzitter),

Nadere informatie

NTA 8120 certificaat voor veilig netbeheer

NTA 8120 certificaat voor veilig netbeheer NTA 8120 certificaat voor veilig netbeheer Veiligheidstoezicht bij gastransport 2006; SodM wordt aangewezen als veiligheidstoezichthouder op gastransport; De Gaswet legt de netbeheerders een zorgplicht

Nadere informatie

Wijzigingsblad BRL 3201

Wijzigingsblad BRL 3201 Wijzigingsblad BRL 3201 Het toepassen van specialistische instandhoudingstechnieken voor betonconstructies Wijzigingsdatum: 19 januari 2015 Techniekgebied H8: het repareren, onderhouden, versterken en

Nadere informatie

Voorbeeld. NTA (nl) Duurzaam geproduceerde biomassa voor bio-energie en biobased producten Deel 1: Duurzaamheidseisen.

Voorbeeld. NTA (nl) Duurzaam geproduceerde biomassa voor bio-energie en biobased producten Deel 1: Duurzaamheidseisen. NTA This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. NTA 8080-1 (nl) Duurzaam

Nadere informatie

Besluitenlijst CCvD HACCP/ List of decisions National Board of Experts HACCP

Besluitenlijst CCvD HACCP/ List of decisions National Board of Experts HACCP Besluitenlijst CCvD HACCP/ List of decisions National Board of Experts HACCP Dit is de actuele besluitenlijst van het CCvD HACCP. Op deze besluitenlijst staan alle relevante besluiten van het CCvD HACCP

Nadere informatie

Handhavingskader hernieuwbare energie in de vervoersector

Handhavingskader hernieuwbare energie in de vervoersector Handhavingskader hernieuwbare energie in de vervoersector In het AO van 26 januari 2011 is de wijziging van de wetgeving omtrent biobrandstoffen aan de orde geweest. Uw Kamer heeft toen verzocht om binnen

Nadere informatie

Contact person Croeselaan 15 Utrecht

Contact person Croeselaan 15 Utrecht Rapportage van de praktijktesten met het concept verificatieprotocol vaste biomassa Datum maart 2017 Status concept Contact person consultatievp@rvo.nl Croeselaan 15 Utrecht Pagina 2 van 12 INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

CFD in normalisatie. Ruud Nouwen NEN-Bouw Symposium Actiflow 20 mei 2011. Presentatie NEN 1

CFD in normalisatie. Ruud Nouwen NEN-Bouw Symposium Actiflow 20 mei 2011. Presentatie NEN 1 CFD in normalisatie Ruud Nouwen NEN-Bouw Symposium Actiflow 20 mei 2011 Presentatie NEN 1 Even voorstellen: Ruud Nouwen (Clustermanager Integraal Bouwen bij NEN-Bouw) Wie bent u? Presentatie NEN 2 Inhoud

Nadere informatie

NTA 8055 waarde creëren Ontwikkeling van NTA 8055 naar NEN 8055;

NTA 8055 waarde creëren Ontwikkeling van NTA 8055 naar NEN 8055; NTA 8055 waarde creëren Ontwikkeling van NTA 8055 naar NEN 8055; Vlora Rexhepi van der Pol (NEN ) Standards and Regulations 1 Inhoud NEN en normontwikkeling NTA ontwikkeling Van NTA 8055 naar NEN 8055

Nadere informatie

CERTIFICATIE REGLEMENT Stichting Green Gold Label

CERTIFICATIE REGLEMENT Stichting Green Gold Label CERTIFICATIE REGLEMENT Stichting Green Gold Label Het Certificatie reglement is door het Bestuur van de Stichting Green Gold Label vastgesteld en goedgekeurd op 1 oktober 2010. Artikel 1. Stichting Green

Nadere informatie

Platform voor certificatie van milieuen arbomanagementsystemen

Platform voor certificatie van milieuen arbomanagementsystemen Platform voor certificatie van milieuen arbomanagementsystemen SCCM stimuleert de uitwisseling van kennis en praktijkervaring en brengt partijen bij elkaar. Inhoud Platform voor certificatie van milieu-

Nadere informatie

INTERPRETATIEDOCUMENT BIJ VERIFICATIEPROTOCOL DUURZAAMHEID VASTE BIOMASSA VOOR ENERGIETOEPASSINGEN versie december 2017

INTERPRETATIEDOCUMENT BIJ VERIFICATIEPROTOCOL DUURZAAMHEID VASTE BIOMASSA VOOR ENERGIETOEPASSINGEN versie december 2017 INTERPRETATIEDOCUMENT BIJ VERIFICATIEPROTOCOL DUURZAAMHEID VASTE BIOMASSA VOOR ENERGIETOEPASSINGEN versie december 2017 Datum: 18-07-2018 Colofon Locatie Contactpersoon RVO, Utrecht duurzaamheidvastebiomassa@rvo.nl

Nadere informatie

Leen Poppeliers VOV-beurs Leuven, 16 november 2007 met steun van

Leen Poppeliers VOV-beurs Leuven, 16 november 2007 met steun van Kwaliteitssystemen in opleiding Qfor 2007 Leen Poppeliers VOV-beurs Leuven, 16 november 2007 met steun van Inhoud presentatie Wie is Management Information? Kwaliteitssystemen Verschillende benaderingen

Nadere informatie

Broeikasgas Verificatieverklaring Nummer verklaring: FP/14/000117

Broeikasgas Verificatieverklaring Nummer verklaring: FP/14/000117 Broeikasgas Verificatieverklaring Nummer verklaring: FP/14/000117 De methodiek en de berekeningen voor de bepaling van de emissie-inventaris, betreffende het jaar 2014, van: DYKA B.V. te Produktieweg 7

Nadere informatie

Algemene Vereniging Inlands Hout

Algemene Vereniging Inlands Hout Algemene Vereniging Inlands Hout Algemene Vereniging Inlands Hout: vereniging van ondernemers in bos en hout Typen ondernemers bij de AVIH: adviesbureau bosbouwaannemer (exploiterende) rondhouthandel rondhoutverwerkende

Nadere informatie

Certificatie reglement VIN

Certificatie reglement VIN Pagina 1 van 6 Proceseigenaar General Manager Datum Handtekening ter goedkeuring Dit reglement is onderdeel van het certificatiesysteem vastgesteld te Zwolle. Definities:... 1 Algemeen... 2 Artikel 1.

Nadere informatie

EnergieConversiePark Moerdijk Een ECP aansluitend op bestaande verwerking van biomassa

EnergieConversiePark Moerdijk Een ECP aansluitend op bestaande verwerking van biomassa EnergieConversiePark Moerdijk Een ECP aansluitend op bestaande verwerking van biomassa Nathalie Márquez Luzardo, Jan Venselaar (Avans Hogeschool) en Patrick Reumerman (BTG) Inleiding - ECP Moerdijk is

Nadere informatie

Verificatieprotocol duurzaamheid vaste biomassa voor energietoepassingen In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Verificatieprotocol duurzaamheid vaste biomassa voor energietoepassingen In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat Verificatieprotocol duurzaamheid vaste biomassa voor energietoepassingen In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat December 2017 >> Duurzaam, Agrarisch, Innovatief en Internationaal

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Normcommissie OHSAS naar ISO-norm

Informatiebijeenkomst Normcommissie OHSAS naar ISO-norm Informatiebijeenkomst Normcommissie OHSAS 18001 naar ISO-norm 24 januari 2013 1 Programma informatiebijeenkomst 10.00 uur Opening en welkomstwoord Marc Ritter, Manager NEN Arbeid en Managementsystemen

Nadere informatie

CERTIFICERING NEN 7510

CERTIFICERING NEN 7510 CERTIFICERING NEN 7510 Henry Dwars Account manager DEKRA Certification B.V. Standards and Regulations 1 Onderwerpen Intro DEKRA De weg naar certificering Certificatietraject Standards and Regulations 2

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 32 813 Kabinetsaanpak Klimaatbeleid op weg naar 2020 Nr. 18 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 25 april 2012 De vaste commissie voor Infrastructuur

Nadere informatie

NL In verscheidenheid verenigd NL. Amendement

NL In verscheidenheid verenigd NL. Amendement 11.1.2018 A8-0392/296 296 Kathleen Van Brempt, Jo Leinen namens de S&D-Fractie Artikel 26 lid 5 inleidende formule 5. De biobrandstoffen, vloeibare biomassa en biomassabrandstoffen uit bosbiomassa die

Nadere informatie

Seminarie Vegaplan.be

Seminarie Vegaplan.be Seminarie Vegaplan.be Brussel, 14 november 2007 Willy Kusters 1 Grensoverschrijdende voedselveiligheid VKL-certificatieschema Stichting Pro act Wat is VKL Positionering / opbouw / werking Doelgroep Stand

Nadere informatie

4. De toetsing vindt of individueel (per systeem of schema) plaats of breder (per sector, groep, formule).

4. De toetsing vindt of individueel (per systeem of schema) plaats of breder (per sector, groep, formule). Criteria voor toezichtondersteuning door private kwaliteitssystemen Introductie Omdat de overheid moet zorgen voor een passende infrastructuur voor nalevingstoezicht, opsporing en vervolging in het kader

Nadere informatie

Plan van Aanpak Operationaliseren kwaliteitssysteem Nederlandse archeologie

Plan van Aanpak Operationaliseren kwaliteitssysteem Nederlandse archeologie Plan van Aanpak Operationaliseren kwaliteitssysteem Nederlandse archeologie Besproken in het CCvD van 2 juni 2014 Versie 1.0 definitief 17072014 EW/WdK 1 Schema 1 Het PvA in de vorm van een schema op hoofdlijnen

Nadere informatie

Handleiding bij de duurzaamheidsrapportage vaste biomassa Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) Versie overgangsperiode

Handleiding bij de duurzaamheidsrapportage vaste biomassa Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) Versie overgangsperiode Handleiding bij de duurzaamheidsrapportage vaste biomassa Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) Versie overgangsperiode Datum 20-4-2017 Status Definitieve versie Colofon Titel Contactpersoon Handleiding

Nadere informatie

De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid

De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid Wouter Wetzels Presentatie voor het HVC Innovatieplatform, 15 juli 2010, Petten www.ecn.nl Werkprogramma Schoon en Zuinig Doelen van het kabinet

Nadere informatie

Kwaliteitskader Complementaire Zorg Utrecht, 19 juni 2014

Kwaliteitskader Complementaire Zorg Utrecht, 19 juni 2014 Partner for progress Kwaliteitskader Complementaire Zorg Utrecht, 19 juni 2014 Even voorstellen - Drs. Petra van Mastrigt - Ing. Gerard Crone - Drs. Willy Limpens Kiwa Nederland B.V. Visie Kiwa B.V.: Kiwa

Nadere informatie

BentVoorbeeld. Proces en informatie onderzoek DECLA. consultancy. Versie : 1.0 Datum : 3 juli 2013 Auteur : D.W.F.

BentVoorbeeld. Proces en informatie onderzoek DECLA. consultancy. Versie : 1.0 Datum : 3 juli 2013 Auteur : D.W.F. BentVoorbeeld Proces en informatie onderzoek DECLA consultancy Versie : 1.0 Datum : 3 juli 2013 Auteur : D.W.F. Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 2 INTRODUCTIE... 4 3 OPDRACHTOMSCHRIJVING EN SCOPE... 5 4

Nadere informatie

Laat de beste bloemen bloeien. Aanbevelingen over certificering en rapportage in het kader van de EU-richtlijn Hernieuwbare Energie

Laat de beste bloemen bloeien. Aanbevelingen over certificering en rapportage in het kader van de EU-richtlijn Hernieuwbare Energie Laat de beste bloemen bloeien Aanbevelingen over certificering en rapportage in het kader van de EU-richtlijn Hernieuwbare Energie Aanbevelingen van de Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa (Commissie

Nadere informatie

(Bekendmaking van titels en referentienummers van geharmoniseerde normen in het kader van de harmonisatiewetgeving van de Unie)

(Bekendmaking van titels en referentienummers van geharmoniseerde normen in het kader van de harmonisatiewetgeving van de Unie) C 293/68 NL Publicatieblad van de Europese Unie 12.8.2016 Mededeling van de Commissie in het kader van de uitvoering van Verordening (EG) nr. 765/2008 van het Europees Parlement en de Raad, Besluit nr.

Nadere informatie

(Bekendmaking van titels en referentienummers van geharmoniseerde normen in het kader van de harmonisatiewetgeving van de Unie)

(Bekendmaking van titels en referentienummers van geharmoniseerde normen in het kader van de harmonisatiewetgeving van de Unie) C 209/12 NL Publicatieblad van de Europese Unie 15.6.2018 Mededeling van de Commissie in het kader van de uitvoering van Verordening (EG) nr. 765/2008 van het Europees Parlement en de Raad, Besluit nr.

Nadere informatie

KWALITEIT MANAGEMENT PLAN CO2 EMISSIE INVENTARIS SOGETI

KWALITEIT MANAGEMENT PLAN CO2 EMISSIE INVENTARIS SOGETI KWALITEIT MANAGEMENT PLAN CO2 EMISSIE INVENTARIS SOGETI Auteur René Speelman Versie V1.0 Plaats Vianen Kenmerk Versie informatie VERSIE INFORMATIE Versie Datum Bijzonderheden Auteur V 1.0 09-03-2015 Aangepast

Nadere informatie

Het huidige beleidstekort: er moeten nog heel wat tandjes bij. Ton van Dril 10 september 2009

Het huidige beleidstekort: er moeten nog heel wat tandjes bij. Ton van Dril 10 september 2009 Het huidige beleidstekort: er moeten nog heel wat tandjes bij Ton van Dril 1 september 29 Coalitieakkoord februari 27: 3% Broeikasgasreductie ten opzichte van 199 2% Aandeel duurzame energie in 22 2% Energie-efficiencyverbetering

Nadere informatie

Seminar UPD opsteller. 17 november 2011

Seminar UPD opsteller. 17 november 2011 Seminar UPD opsteller 17 november 2011 Seminar UPD opsteller De Theorie en de Praktijk Seminar Nut en noodzaak erkenning UPD opstellers 17 november 2011 Door: René Leijzer, LPCB Nederland De Regeling UPD

Nadere informatie

Bij de voorbereiding van dit advies werd de CDB bijgestaan door: Jacob Rookmakers.

Bij de voorbereiding van dit advies werd de CDB bijgestaan door: Jacob Rookmakers. De Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa (CDB) bestaat uit: Dorette Corbey (voorzitter), Prem Bindraban, Dominic Boot, Ewald Breunesse, Bart-Willem ten Cate, Daan Dijk, André Faaij, Wilfred Hadders,

Nadere informatie

SER, Internationaal MVO 2 april 2009 Louise Bergenhenegouwen

SER, Internationaal MVO 2 april 2009 Louise Bergenhenegouwen SER, Internationaal MVO 2 april 2009 Louise Bergenhenegouwen Secretaris NEN Nederlandse normcommissie MVO en Expert in de ISO-werkgroep voor Social Responsibility SER-congres Internationaal MVO ISO 26000-

Nadere informatie

Rapportage van broeikasgasemissies veroorzaakt door gekochte elektriciteit

Rapportage van broeikasgasemissies veroorzaakt door gekochte elektriciteit Rapportage van broeikasgasemissies veroorzaakt door gekochte elektriciteit Een samenvatting van de "Greenhouse Gas Protocol Scope 2 Guidance" Samengevat en vertaald door het EKOenergie-secretariaat, januari

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Evaluatie van conformiteitsbeoordelingsschema s

Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Evaluatie van conformiteitsbeoordelingsschema s Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Evaluatie van conformiteitsbeoordelingsschema s Documentcode: RvA-BR012-NL Versie 1, 22-12-2016 INHOUD 1. Toepassingsgebied 4 2. Definities en begrippen 5 3.

Nadere informatie

De CO 2 -Prestatieladder

De CO 2 -Prestatieladder De CO 2 -Prestatieladder Verleden, heden en toekomst Duurzame Leverancier, Movares, Utrecht, 18-11-2014 Gijs Termeer, Projectleider CO 2 -Prestatieladder, Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen

Nadere informatie

Privacy in de Audit IIA PAS conferentie 2016 November 2016 Maurice Steffin

Privacy in de Audit IIA PAS conferentie 2016 November 2016 Maurice Steffin www.pwc.nl Privacy in de Audit IIA PAS conferentie 2016 November 2016 Maurice Steffin Even voorstellen Maurice Steffin Maurice is Manager Privacy binnen het Privacy team. Hij combineert zijn privacy kennis

Nadere informatie

Hierbij gaat voor de delegaties Commissiedocument SEC(2010) 66 final.

Hierbij gaat voor de delegaties Commissiedocument SEC(2010) 66 final. RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 26 februari 2010 (01.03) (OR. en) 6948/10 ADD 2 ENER 55 ENV 117 AGRI 63 INGEKOMEN DOCUMENT van: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretaris-generaal

Nadere informatie

Het EPD, hoe deal ik ermee? NVFG - Nederlandse Vereniging voor Farmaceutische Geneeskunde. CRA dag 25 april 2013

Het EPD, hoe deal ik ermee? NVFG - Nederlandse Vereniging voor Farmaceutische Geneeskunde. CRA dag 25 april 2013 0 Het EPD, hoe deal ik ermee? NVFG - Nederlandse Vereniging voor Farmaceutische Geneeskunde CRA dag 25 april 2013 Het EPD, hoe deal ik ermee? Moderators: Sharon Anderson Hans Martens Presentators: Robbert

Nadere informatie

Reactie Platform Duurzame Biobrandstoffen op ontwerpbesluit Hernieuwbare Energie Vervoer

Reactie Platform Duurzame Biobrandstoffen op ontwerpbesluit Hernieuwbare Energie Vervoer Notitie 22 november 2016 Reactie Platform Duurzame Biobrandstoffen op ontwerpbesluit Hernieuwbare Energie Vervoer Het Platform Duurzame Biobrandstoffen (hierna Het Platform) heeft eerder dit jaar een reactie

Nadere informatie

Schema s en schemabeheerders

Schema s en schemabeheerders Raad voor Accreditatie Schema s en schemabeheerders Wijzigingen per 1.1.2017 Ed Wieles, RvA Agenda Toelichting op het waarom van de wijzigingen; Wijzigingen in T033; Validatie; Introductie van BR012 en

Nadere informatie

Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta

Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta Rotterdam Energy Port 2015 R.Willems 1 Definitie Natuurlijk Kapitaal The world s stocks of natural assets which include

Nadere informatie

Kiwa Training B.V. Trust Quality Progress

Kiwa Training B.V. Trust Quality Progress Persoonscertificatie in de KB: NL-systeem en ISO 15257 Trust Quality Progress Historie Kiwa (voorheen Gastec en VEG-Gasinstituut) organiseert ± 60 jaar trainingen over gasdistributie 2 e helft jaren 90:

Nadere informatie

GMP+ Feed Certification scheme

GMP+ Feed Certification scheme GMP+ Feed Certification scheme MI Module: Feed Responsibility Assurance GMP+ MI102 Verantwoord varkens- en pluimveevoeder 102 Te gebruiken in combinatie met: GMP+ B100 Feed Responsibility Management System

Nadere informatie

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 Korte uitleg over de bijeenkomsten KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 (1) Organisatie: KIVI

Nadere informatie

Hernieuwbare waterstof en HBEmarkt

Hernieuwbare waterstof en HBEmarkt Hernieuwbare waterstof en HBEmarkt John van Himbergen Opbouw presentatie Wettelijk kader Systematiek Eisen aan inboeken Wanneer is H 2 hernieuwbaar? 2 Ministerie van Infrastructuur en Milieu Systematiek

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 30 196 Duurzame ontwikkeling en beleid Nr. 472 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie

Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie 1 Wat kunt u verwachten? De nieuwe aanpak van ISO normen voor managementsystemen Eerste ervaringen bij herziening ISO 14001 en ISO 9001 Betekenis

Nadere informatie

Verificatieprotocol duurzaamheid vaste biomassa

Verificatieprotocol duurzaamheid vaste biomassa Verificatieprotocol duurzaamheid vaste biomassa In opdracht van het ministerie van Economische Zaken >> Duurzaam, Agrarisch, Innovatief en Internationaal Ondernemen Uitvoeringsdocument bij SDE+ regeling

Nadere informatie

Goed bezig blijven met bodemenergie

Goed bezig blijven met bodemenergie Goed bezig blijven met bodemenergie Verantwoord mechanisch boren Arthur de Groof Informatiemiddag Mechanisch boren Gouda, 18 juni 2010 Mechanisch boren onderdeel van groter werk, bijvoorbeeld: installatie

Nadere informatie