Studie naar de niet-functionele eigenschappen van AUTOSAR gebaseerde software
|
|
- Mathijs Kok
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 IWT Beursaanvraag Studie naar de niet-functionele eigenschappen van AUTOSAR gebaseerde software Auteur: Joachim DENIL Karel de Grote Hogeschool Promotor: Prof. dr. Serge DEMEYER Universiteit Antwerpen Lab On REengineering versie: 0.13
2 Samenvatting Software speelt een steeds belangrijkere rol in voertuigen, getuige de recente standaardisatie inspanningen rond het AUTOSAR platform. Er rijzen echter vragen betreffende de impact van deze standaardisatie op de niet-functionele eigenschappen van de software. Daarom zal dit onderzoek een vergelijkende studie uitvoeren van AUTOSAR gebaseerde software op geheugengebruik, snelheid en real-time gedrag met verschillende AUTOSAR configuraties. Hierdoor kunnen automotive bedrijven, vroeger in de design cyclus de impact op de niet-functionele eigenschappen van hun software inschatten. Dit onderzoek zal bijdragen tot een beter begrip van de AUTOSAR standaard wat op termijn een competitief voordeel zal opleveren voor de toeleveranciers in de Vlaamse automobielindustrie. 1
3 1 Probleemstelling Sinds het begin van de jaren 90 speelt software een steeds belangrijkere rol in de ontwikkeling van automotive elektronica. Tegenwoordig zijn meer dan 80% van de innovaties in wagens software gerelateerd [1]. De stuwende kracht voor deze ontwikkelingen zijn te danken aan de marktvraag voor nieuwe, innovatieve toepassingen op comfortgebied. Denken we maar aan de opkomst van parkeer assistentie [2], nacht-visie [3] en innovaties op gebied van cruisecontrol [4]. Een andere stuwende kracht voor deze innovaties zijn de overheden, deze leggen de constructeurs steeds scherpere normen op: (a)emissie: De beperkingen op de uitstoot van vervuilende emissies [5]; (b)veiligheid: Regelgeving met betrekking passagiers en kwetsbare weggebruikers [6]; (c)beveiliging: Regelgeving met betrekking tot de beveiliging van voertuigen [7] De meeste van deze deelsystemen hebben een eigen stuurdoos, opgebouwd rond een microcontroller met elk met hun eigen software. Dit impliceert dat in een gemiddelde personenwagen al vlug 25 tot 35 microcontrollers aanwezig zijn. In luxevoertuigen kan dit zelfs oplopen tot 80 microcontrollers [8]. Om uniformiteit binnen de ontwikkeling van automotive software te bekomen is het AUTOSAR consortium opgericht. Dit consortium, bestaande uit automobiel constructeurs en toeleveranciers, heeft als doel het ontwikkelen van een open systeemarchitectuur. Door het definiëren van standaarden bevordert AUTOSAR de samenwerking tussen verschillende producenten en garandeert meer functionaliteit van elektronische componenten en/of hun software [9]. De AUTOSAR standaarden hebben een dubbele focus. Enerzijds definieert ze een platform voor automotive embedded systemen met gestandardiseerde interfaces. Anderzijds standaardiseert AUTOSAR het ontwikkelingsproces van nieuwe automotive software toepassingen. Dat brengt ons tot volgende probleemstelling: De automotive industrie werkt in een zeer competitieve markt waarbij kost een bepalende factor is. Als gevolg hiervan wordt veel energie geïnversteerd in het reduceren van geheugen- en snelheidsvereisten van de software waardoor de gekozen geheugengrootte en processorperformantie optimaal zijn [1]. De impact van de design keuzes op deze nietfunctionele eigenschappen moet gekend zijn om software te ontwikkelen voor het onderliggende hardware platform [10]. Vele huidige en toekomstige toepassingen binnen de automotive context zijn zeer tijdkritisch, bijvoorbeeld X-by-Wire systemen[11]. Om veilige software voor dergelijke systemen te kunnen ontwikkelen moet de impact van design keuzes op het real-time gedrag van de software onderzocht worden[12]. Eens de software ontwikkeld is, moet de data gescheduled worden op het netwerk en de taken gescheduled worden op het AUTOSAR besturingssysteem. Belangrijk is dat de deadlines van de taken gehaald worden. 2
4 2 Doelstellingen Gedurende dit onderzoek zal ik enerzijds de geheugen- en snelheidsvereisten en anderzijds real-time gedrag van AUTOSAR gebaseerde software in kaart brengen voor verschillende configuraties. Dit moet leiden naar een beter inzicht in de niet-functionele eigenschappen van AUTOSAR gebaseerde software. Hierdoor kunnen er sneller in de ontwikkelingscyclus al inschattingen gedaan worden van deze eigenschappen. We definiëren volgende subdoelen: 2.1 Doelstellingen in de design fase Geheugen- en snelheidsvereisten: Dit onderdeel spitst zich toe op de geheugen- en snelheidsvereisten van AUTOSAR-gebaseerde applicaties. In een eerste fase identificeer ik de plaatsten in het ontwikkelingsproces die een invloed kunnen hebben op deze eigenschappen. Met de resultaten uit de eerste fase ga ik de invloed van deze keuzes na op het eindresultaat. Hierdoor kunnen de relaties tussen de verschillende keuzes en de uiteindelijke uitvoerbare code worden vastgelegd. Dankzij deze relaties kunnen er design patterns worden opgesteld die het proces optimaliseren. NOTE Goal: karakterisatie van resource consumptie. Questions: Op welke plaatsen in het ontwikkelingsproces kunnen er keuzes gemaakt worden die invloed hebben op geheugen- en snelheidseigenschappen?, Wat is de invloed van deze keuzes? Real-time gedrag van AUTOSAR communicatie paradigma s: AUTO- SAR stelt communicatie paradigma s voor die kunnen gebruikt worden in het ontwikkelen van een applicatie [13]. Deze verschillende paradigma s kunnen een effect hebben op het real-time gedrag van de applicatie. De impact hiervan moet gekend zijn om de juiste beslissingen te nemen tijdens het design-proces. In dit onderdeel zal ik de impact van deze paradigma s karakteriseren. Met de opgedane ervaring in deze doelstelling kunnen indicaties van het real-time gedrag worden gegeven. NOTE Goal: Karakterisatie van real-time gedrag van communicatieparadigma s. Questions: Wat zijn de invloeden van de voorgestelde communicatie-paradigma s op het real-time gedrag van AUTOSAR gebaseerde applicaties? 2.2 Doelstellingen in de integratie-fase Invloed van de onderliggende hardware-architectuur op het real-time gedrag: AUTOSAR beoogt de ontkoppeling van de applicatie met de onderliggende HW-architectuur. Maar real-time gedrag kan onmogelijk worden losgekoppeld van deze onderliggende architectuur [12]. Om tijdskritische applicaties te ontwikkelen is het belangrijk dat de invloed van de onderliggende architectuur kan worden ingeschat. In deze doelstelling zal ik de invloed van de onderliggende architectuur onderzoeken. Er worden heuristieken vergele- 3
5 ken die de bus- en processorscheduling optimaliseren voor de real-time eisen van de applicatie. NOTE Goal: Karakterisatie van real-time gedrag onder invloed van de onderliggende architectuur. Questions: Wat zijn de invloeden van de onderliggende architectuur? Hoe kunnen we bus- en processor scheduling optimaliseren voor de eigenschappen van de applicatie? 4
6 3 Projectomschrijving 3.1 Inleiding tot AUTOSAR Deze inleiding moet de lezer een introductie geven tot de concepten, methodologie en architectuur van het AUTOSAR-platform Concepten Het AUTOSAR consortium werd 6 jaar geleden opgericht door enkele grote spelers in de automotive industrie. Ondertussen bevat het consortium meer dan 100 bedrijven uit de automotive industrie. De grootste doelstelling van AUTOSAR omvat de herbruik van software tussen verschillende voertuigplatformen, autoconstructeurs en toeleveranciers [14]. Het fundamentele concept van AUTOSAR is de volledige scheiding van applicaties en de onderliggende infrastructuur. Deze applicaties worden gerealiseerd door AUTOSAR software-componenten (SW-C). Een SW-C is een deel van de functionaliteit van een applicatie. SW-C s zijn eveneens atomisch, dit wil zeggen dat we ze niet kunnen opsplitsen over verschillende gedistribueerde ECU 1 s. Iedere software-component heeft buiten z n bron- of objectcode ook metadata. Deze metadata, opgenomen in de software component description, omvat eisen naar de gevraagde services, geleverde services en resource vereisten. [13] Om de mogelijkheid van herlocatie aan te bieden zijn de SW-C volledig onafhankelijk van de hardware. Deze onafhankelijkheid wordt bereikt door de virtuele functie-bus die optreedt als de virtuele hardware. De virtuele bus zorgt voor een snellere integratie van de software componenten in vergelijking met de traditionele manier van werken. [13] Figuur 1 verduidelijkt dit concept ECU software architectuur Figuur 2 toont de software structuur van een enkele ECU. SW-C s worden uitgevoerd in de applicatie laag van de node. Alle interacties tussen deze SW- C s en SW-C s op andere nodes worden gerouteerd via de run-time environment(rte). De services die de RTE moet aanbieden zijn afhankelijk van de SW-C die worden uitgevoerd. Onder de RTE is de basic software gesitueerd. Deze biedt services aan de SW-C s aan. De basic software bestaat uit gestandaardiseerde en node specifieke componenten. 1 Electronic Control Unit: Een embedded systeem dat een of meerdere elektrische (sub)systemen controleert in de wagen 5
7 Figuur 1: De Virtual Functional Bus Figuur 2: Software Architectuur van een AUTOSAR node Methodologie 3.2 Geheugen- en snelheidsvereisten Probleemstelling Zoals eerder reeds vermeld is de automotive sector zeer competitief. Het toevoegen van een meer geheugen of een zwaardere processor op een subsysteem verhoogt de kostprijs van het systeem aanzienlijk. De redenering is als volgt: een component kan geproduceerd worden voor 7 jaar of langer met ongeveer stukken per jaar. Een hardware reductie van e1 voor 20 van dergelijke componenten (bijv. kleinere processor) in elke auto leidt tot een kost reductie van e70 miljoen. AUTOSAR heeft een directe impact op de geheugenen snelheidsvereisten voor automotive toepassingen. 6
8 AUTOSAR is zeer modulair opgebouwd. Door design keuzes die gemaakt worden in het modelleren van de software worden verschillende basic software componenten in de uitvoerbare code opgenomen. Ook de Run-time Environment wordt volledig gegenereerd. Het is dus van belang om te weten op modelleringsniveau wat de impact is van de keuzes op geheugen- en snelheid. Bestaande technieken Op dit vlak van AUTOSAR werd nog slechts weinig werk verricht vanuit de onderzoeksgemeenschap. In [10] werd een verkennende studie uitgevoerd naar het geheugengebruik van de communicatie-paradigma s die in AUTO- SAR aanwezig zijn. Er worden enkele patterns voorgesteld die het geheugengebruik kunnen verminderen. In andere domeinen van de embedded systems gemeenschap werd reeds veel energie gestoken in het onderzoek naar geheugen- en snelheidsvereisten. In [15] werden schattingen van het geheugengebruik en snelheidvereisten onderzocht op UML niveau. De paper gaat uit van een reeds volledig gekarakteriseerd platform en bibliotheken. Recent werd in [16] de invloed van datastructuren op het geheugengebruik en de energieconsumptie gekarakteriseerd. Er werden patterns voorgesteld zodat een optimale oplossing kan worden bekomen. Tekortkomingen Op gebied van AUTOSAR is nog heel wat werk te verrichten in de karakterisatie van het volledige systeem. De paper [10] is een eerste stap in deze richting. Dit onderzoek is evenwel zeer beperkt en neemt enkel de communicatieparadigma s op het hoogste niveau in beschouwing. Tijdens het AUTOSAR ontwikkelingsproces zijn andere zaken ook van belang. Een voorbeeld is het verdelen van de SW-C s in runnables 2. Concrete doelstellingen In een eerste fase wordt een representatieve applicatie voor de automotive industrie gemodelleerd. Deze applicatie moet voldoen aan enkele eigenschappen. Ze moet (a)verschillende SW-C bevatten, (b)zowel inter-ecu als intra-ecu communicatie ondersteunen, (c)concrete deadlines voor de uitvoering van subsystemen hebben. Ik heb gekozen om een deel van het door-lock systeem te modelleren zoals voorgesteld in [17]. Deze applicatie zal in een labo-opstelling verwezenlijkt worden. Een meetmethodiek moet worden opgesteld zodat de resultaten betrouwbaar zijn en niet onderhevig aan optimalisaties die gebeuren door de compiler. AUTOSAR basic software is eveneens zeer implementatie-afhankelijk. Hiermee moet rekening gehouden worden om de impact van design-keuzes goed te kunnen inschatten. 2 SW-C s worden verdeeld in runnables. Deze runnables kunnen dan gescheduled worden als taken op het AUTOSAR OS. 7
9 In een tweede fase modelleren we de applicatie opnieuw waarbij andere design keuzes gemaakt worden. Door de uitvoerbare code te vergelijken kunnen relaties gelegd worden tussen de niet-functionele eigenschappen van de applicatie en het design model. Belangrijk is te weten hoe deze verschillen ontstaan. Met de kennis opgebouwd in de vorige fase kan een pattern-handboek worden opgesteld dat gebruikt kan worden door designers. Om de correctheid van de patterns te bewijzen wordt een tweede applicatie gemodelleerd die aan dezelfde eisen als de eerste voldoet. 3.3 Real-time gedrag van communicatie paradigma s Probleemstelling AUTOSAR biedt de software ontwikkelaars 2 communicatie paradigma s aan die kunnen worden gebruikt bij het sturen en ontvangen van data. Dit kan enerzijds een client-server interface of een sender-receiver interface zijn. Het gedetailleerde gedrag van deze paradigma s wordt bepaald door z n eigenschappen. Deze eigenschappen omvatten het type van de queue, het gedrag van de verzender en het gedrag van de ontvanger [13]. Zo kan een taak, omdat ze moet wachten op data van een server, naar een waiting status gaan wat een impact betekent op het real-time gedrag van de applicatie. Anderzijds moeten er op een 2e design niveau, wanneer het abstracte communicatiemodel reeds opgesteld is, keuzes gemaakt worden voor de communicatieeigenschappen van de data. Zo is er de keuze voor het type transmissie mode en de transfereigenschappen van de data. Deze hebben ook een impact op het real-time gedrag van de applicatie [18]. Om tijdskritische applicaties te ontwikkelen moeten applicatie designers op de hoogte zijn van de impact van een communicatie-paradigma. Indien er wordt gekozen voor een verkeerd paradigma moet dit later in de design fase worden weggewerkt. Dit kan leiden tot sub-optimale oplossingen. Bestaande technieken Tekortkomingen Indicatoren opstellen Concrete doelstellingen 3.4 Invloed van de HW-architectuur op het real-time gedrag Probleemstelling System level design methodologie evolueert continu, we geven een gesimplificeerde voorstelling van het geheel. Door middel van de specificaties van 8
10 het systeem wordt er een system model opgesteld, hieruit kan een architectuur gekozen worden die aan de vereisten voldoet. Eens de architectuur vastligt en de software componenten bepaald zijn kan het mappen van de software op de hardware beginnen. Daarna volgt het proces om de bus en de taken te schedulen. Als laatste gebeurt er een analyse om te kijken dat de eisen van de applicatie, waaronder de deadlines, gehaald zijn. Indien dit niet het geval is kan er opnieuw een mapping en schedule worden opgesteld of voor een andere architectuur worden gekozen [19]. In de automotive sector komt hier nog een gegeven bij. Zo verschilt de release van een type wagen met dezelfde wagen 2 jaar later. De ontwikkelaars moeten rekening houden met toekomstige uitbreidingen [1]. Op gebied van busstructuren hebben de systeem ontwikkelaars keuze uit verschillende types van netwerken. Deze verschillen onderling van doelstellingen en paradigma s. De meest bekende netwerk dat tegenwoordig gebruikt wordt is het controller area network (CAN), deze bus gebruikt een event-triggered schema gebaseerd op het CSMA/BA protocol [20]. Om tijdskritische systemen te gebruiken zijn andere paradigma s ontwikkeld zoals een puur timetriggered schema (vb TTP/C [21]). Om aan de toekomstige eisen van automotive datacommunicatie te voldoen werd een combinatie van beide ontwikkeld, nl. FlexRay [22]. Elk van deze bussen vraagt zijn eigen specifieke benadering tot de scheduling problematiek. Om het geheel nog meer complexiteit te geven wordt er niet met een enkele bus gewerkt. Sommige wagens hebben tot 5 bussen in de wagen die geconnecteerd zijn via een gateway [23]. Het werk dat in deze fase verricht wordt, situeert zich in de fase waarin de scheduling van de bus en de taken gebeurt. We formuleren het probleem als volgt: vanuit de systeem architectuur, bouw een cyclische schedule voor de taken en berichten zodat alle deadlines van de applicatie kunnen gehaald worden. Bestaande technieken Er werd de laatste decennia reeds veel onderzoek verricht in de problematiek van scheduling en de schedulability analyse. Een van deze methoden, het holistische schedulen, werd reeds zeer vaak toegepast in de automotive context. Denk maar aan de Volcano tool suite die een bus- en netwerk schedule opstelt voor het CAN en LIN 3 netwerk [24]. Recenter werd in [19] en [25] een holistische methode opgesteld voor het FlexRay netwerk. Tekortkomingen Zoals in de vorige sectie reeds besproken is, bestaan er reeds verschillende heuristieken voor systemen die slechts 1 bus gebruiken. Ik wens de verschillende heuristieken te vergelijken voor het gebruik met de AUTOSAR scheduler. We vergelijken de heuristieken op basis van (a) oplossing: geeft de gegeven heuristiek een schedule die de deadlines haalt? (b) uitbreidbaarheid: Is er nog 3 Local Interconnect Network: ontwikkeld als subnetwerk voor de CAN-bus 9
11 voldoende processortijd / netwerk bandbreedte om toekomstige toepassingen toe te laten? (c) snelheid tot oplossing: Is de heuristiek bruikbaar voor het gebruik in een tool-suite? De invloed van de AUTOSAR gebaseerde gateway s tussen netwerken en de combinatie van verschillende netwerken is in een automotive context nog niet voldoende onderzocht [19]. Ik wens de kennis opgebouwd voor de verschillende bussen te combineren en de invloed van de gateways hierin mee te rekenen. Omdat holistische methodes moeilijk schaalbaar zijn, vernauwen we de problematiek. We nemen slechts een enkele topologie in beschouwing. Deze topologie is een backbone topologie die werd voorgesteld in [26]. Deze topologie bevat een FlexRay backbone netwerk met voor de verschillende domeinen (powertrain, drivetrain, comfort,...) een CAN of FlexRay netwerk. Deze topologie zal een praktische navolging hebben in de toekomstige automotive architectuur TOFIX BMW paper. Concrete doelstellingen Literatuurstudie: evaluatie van bestaande heuristieken die gebruikt worden voor bus- en netwerk scheduling. Simulator aanpassen van [27]. Hier is scheduling policy reeds OK maar de bus moet nog worden meegesimuleerd. Ofwel simulator vanuit van [28] aanpassen aan de AUTOSAR OS scheduler. Evaluatie van de verschillende heuristieken met verschillende processorloads, aantal taken, bus-loads. Proberen generaliseren van een heuristiek 3.5 Onderzoeksomgeving Het onderzoek zal worden uitgevoerd in de onderzoeksgroep Automotive-ICT van de Karel de Grote-Hogeschool. In dit lab is een zeer toegepaste kennis van automotive datacommunicatie protocollen aanwezig dankzij het hobucan en FlexRay (TETRA) project. Dit jaar start ook een nieuw TETRA-project dat kennis disseminatie van de AUTOSAR standaard beoogt. TOFIX Marijn haar onderzoek, eveneens in samenwerking met LORE, ook over niet-functionele vereisten van software maar gericht op geheugen en power consumptie optimalisatie TOFIX LORE lab: kennis op gebied van design patterns zie design pattern boek over reengineering en optimalisatie 10
12 4 Planning Tijdsindeling: Publiceren: 11
13 5 Toepassingsmogelijkheden De automotive industrie is traditioneel zeer verticaal opgebouwd. Vanuit de constructeurs wordt veel van het ontwikkelingswerk verdeeld naar de toeleveranciers. Toeleveranciers halen ook voordelen uit deze modulaire opbouw van de markt, ze kunnen een subsysteem bouwen voor verschillende constructeurs. Door de opkomst van electronica en de interactie van verschillende deelsystemen is de taak van de constructeur gewijzigd van een assemblage taak naar een integratietaak [1]. Een grondige kennis van AUTOSAR is van groot economisch belang voor de Vlaamse automotive industrie. Deze bestaat uit een groot deel uit toeleveranciers (GPS-systemen, transmissies,...) en enkele constructeurs. De interesse voor AUTOSAR vanuit de Vlaamse insdustrie is zeer groot. Dit bewijst het aantal bedrijven die zijn meegestapt in het TETRA-project AU- TOSAR - gestandardiseerde software in voertuigen, dit zijn o.a. DSP Valley, Flanders Drive, Flanders Mechatronics Technolgy Centre, Dana Spicer Off- Highway, EIA Electronics NV, LMS International NV, Luperco, Melexis NV, NXP Semiconductors, Open License Society, Punch Powertrain, Triphase en Verhaert new products and services NV. Dit project werd aangevraagd door de Karel de Grote Hogeschool. Ook het aantal deelnemers op de workshop autosar 4, georganiseerd door Flanders DRIVE, wijst in deze richting. TOFIX klein voorbeeldje wie autosar in de toekomst wenst te gebruiken DANA? Dit project draagt op twee vlakken bij tot een beter begrip van de AUTO- SAR standaard. Enerzijds worden de geheugen- en snelheidsvereisten van AUTOSAR gebaseerde software in kaart gebracht. Ontwikkelaars kennen de impact van hun keuzes op deze niet-functionele eisen en kunnen hierop inspelen. Anderzijds wordt de bus- en processor scheduling geoptimaliseerd voor de eisen van de applicatie. Zo kan er voor gezorgd worden dat de deadlines, die belangrijk zijn voor tijdskritische applicaties, gehaald worden. 4 Autosar Information Day, 16 november 2006, Lanaken 12
14 Referenties [1] M. Broy, I. Kruger, A. Pretschner, and C. Salzmann. Engineering automotive software. Proceedings Of the IEEE, 95, February [2, 9, 12] [2] Li Li, Jingyan Song, Fei-Yue Wang, Wolfgang Niehsen, and Nan-Ning Zheng. Ivs 05: New developments and research trends for intelligent vehicles. IEEE Intelligent Systems, 20(4):10 14, [2] [3] T. Tsuji, H. Hattori, M. Watanabe, and N. Nagaoka. Development of night-vision system. Intelligent Transportation Systems, IEEE Transactions on, 3(3): , [2] [4] P. Ioannou and C. Chien. Autonomous intelligent cruise control. IEEE Transactions on Vehicular Technology, 42(4), [2] [5] Europese Unie. Euro 5- en euro 6-normen: beperking van de vervuilende emissies van lichte voertuigen. online: [2] [6] Europese Unie. Technische implicaties van de verkeersveiligheid. online: [2] [7] Europese Unie. Directive 74/61/eec. online: 61 cee.html, [2] [8] M. Ruff. Reducing power consumption in battery-powered applications. EDN, [2] [9] G.R. AUTOSAR. Automotive open system architecture. online: [2] [10] DL Buttle, SE Mitchell, and NS Walker. Guiding AUTOSAR Design Decisions for Memory Constrained Electronic Control Units. VDI BERICHTE, 1931:799, [2, 7] [11] C. Wilwert, N. Navet, Y.Q. Song, and F. Simonot-Lion. Design of automotive X-by-Wire systems. The Industrial Communication Technology Handbook, [2] [12] W Damm. Findings of the artist2 workshop: Beyond autosar [2, 3] [13] G.R. AUTOSAR. Technical overview, versie online: [3, 5, 8] 13
15 [14] H. Fennel, S. Bunzel, H. Heinecke, J. Bielefeld, S. Fuerst, K.P. Schnelle, W. Grote, N. Maldener, T. Weber, F. Wohlgemuth, et al. Achievements and exploitation of the AUTOSAR development partnership. AUTOSAR Convergence, [5] [15] M.F.S. Oliveira, L. Brisolara, F.R. Wagner, and L. Carro. Embedded SW Design Exploration Using UML-based Estimation Tools. DAC Workshop on UML for SoC Design (UML-SOC), Anaheim, USA, [7] [16] Marijn Temmerman. Optimizing Abstract Data Type Models for Dynamic and Data-Dominant Embedded Applications. PhD thesis, Universiteit Antwerpen, [7] [17] G.R. AUTOSAR. Explanation of application interfaces of the body and comfort domain, versie online: [7] [18] R. Racu, A. Hamann, R. Ernst, and K. Richter. Automotive software integration. Proceedings of the 44th annual conference on Design automation, pages , [8] [19] Traian Pop. Analysis and Optimisation of Distributed Embedded Systems with Heterogeneous Scheduling Policies. PhD thesis, Linkoping University, Dep. of computer and information science, [9, 10] [20] N. Navet. Controller area network [automotive applications]. Potentials, IEEE, 17(4):12 14, [9] [21] H. Kopetz. Specification of the TTP/C Protocol. TTTech, A, 1040:131 7, [9] [22] R. Makowitz and C. Temple. Flexray-A communication network for automotive control systems. Factory Communication Systems, 2006 IEEE International Workshop on, pages , [9] [23] G. Leen and D. Heffernan. Expanding Automotive Electronic Systems. COMPUTER, pages 88 93, [9] [24] S. Byhlin, A. Ermedahl, J. Gustafsson, and B. Lisper. Applying Static WCET Analysis to Automotive Communication Software. Real-Time Systems, 2005.(ECRTS 2005). Proceedings. 17th Euromicro Conference on, pages , [9] [25] S. Kanajan. A Hierarchical Flexray Bus and Task Scheduler [9] [26] EASIS. Deliverable d2.2, conceptual hardware architecture specification, versie 1.0. online: [10] [27] Thorsten Kramp, Matthias Adrian, and Rainer Koster. An open framework for real-time scheduling simulation online: [10] 14
16 [28] P. Hastrono, S. Klaus, and S.A. Huss. An integrated SystemC framework for real-time scheduling. Assessments on system level. Proceedings of the 25th IEEE International Real-Time Systems Symposium (RTSS04), [10] 15
Studie naar de niet-functionele eigenschappen van AUTOSAR gebaseerde software
IWT Beursaanvraag Studie naar de niet-functionele eigenschappen van AUTOSAR gebaseerde software Auteur: Joachim DENIL Karel de Grote Hogeschool Joachim.Denil@KdG.be Promotor: Prof. dr. Serge DEMEYER Universiteit
Nadere informatieMC4ES. Going Multicore for Embedded Software. Jeroen Boydens (KHBO) Marijn Temmerman (KdG)
MC4ES Going Multicore for Embedded Software Jeroen Boydens (KHBO) Marijn Temmerman (KdG) 13/09/2012 MC4ES 2 Problem Statement Moore s and Amdahl s Law Better performance Parallelism Embedded constraints
Nadere informatieSoftware Processen. Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1. Het software proces
Software Processen Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1 Het software proces Een gestructureerd set van activiteiten nodig om een software systeem te ontwikkelen Specificatie;
Nadere informatieHardware-software Co-design
Jan Genoe KHLim Versie: maandag 10 juli 2000 Pagina 1 Wat is HW/SW Co-design Traditioneel design: De verdeling tussen de HW en de SW gebeurt bij het begin en beiden worden onafhankelijk ontwikkeld Verweven
Nadere informatieSoftware Factories. Toepassing van Domain Specific Languages. achtergrond
In de software-industrie zijn budget- en deadline-overschrijdingen aan de orde van de dag, er wordt vaak niet aan de gestelde verwachtingen voldaan. Dit kan worden voorkomen door software-ontwikkeling
Nadere informatieSocio-technisch systemen. Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 2 Slide 1
Socio-technisch systemen Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 2 Slide 1 Systeem categoriën Technische op computer gesteunde systemen Systemen die HW en SW bevatten, maar waar
Nadere informatieHigh Performance Computing
High Performance Computing Kristian Rietveld (krietvel@liacs.nl, kamer 138) Groep Computer Systems - Embedded systems - Specifieke software mappen op specfieke hardware. - Hardware synthesis. - Real-time
Nadere informatieSoftware Mobiliteit. UAMS - 6 maart 2001. Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac.
Software Mobiliteit Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac.be/~tjdhondt p. 1 Overzicht Stelling Objecttechnologie Distributie Mobiliteit Evolutie Besluit p.
Nadere informatieCerussa FIN Pre-requirements
Pre-requirements Inhoudstafel A. Algemeen... 3 B. Type installaties... 3 C. Hardware en software vereisten... 4 1. PC Clients... 4 2. Terminal Server Clients (Thin Clients)... 4 3. Server... 4 D. Operating
Nadere informatieCareConnect Fin Pre-requirements
Pre-requirements Inhoudstafel A. Algemeen... 3 B. Type installaties... 3 C. Hardware en software vereisten... 4 1. PC Clients... 4 2. Terminal Server Clients (Thin Clients)... 4 3. Server... 4 D. Operating
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Dutch summary)
Nederlandse samenvatting (Dutch summary) Ditproefschriftpresenteerteen raamwerk voorhetontwikkelenvanparallellestreaming applicaties voor heterogene architecturen met meerdere rekeneenheden op een chip.
Nadere informatieDistributed Systems Architectures
Distributed Systems Architectures Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 12 Slide 1 Topics covered Multiprocessor architectures Client-server architectures Distributed object architectures
Nadere informatieTotally Integrated Automation. Realizing visions every day in every industry
Totally Integrated Automation Realizing visions every day in every industry Industriële trends Hardware complexer en krachtiger Kortere innovatiecycli en snellere modelwijzigingen om in te spelen op veeleisende
Nadere informatieHigh Performance Computing
High Performance Computing Kristian Rietveld (krietvel@liacs.nl, kamer 138) Groep Computer Systems High-Performance Computing Optimizing compilers (generieke codes, maar ook specifieke rekenkernels). Parallel
Nadere informatieOpenTraffic. Open Traffic: open source software modellen toolbox. Guus Tamminga, Peter Knoppers, Hans van Lint, Alexander Verbraeck, Yufei Yuan
OpenTraffic. Open Traffic: open source software modellen toolbox Guus Tamminga, Peter Knoppers, Hans van Lint, Alexander Verbraeck, Yufei Yuan Grontmij TU Delft Data Hub Functional Modules Your Application
Nadere informatieSMART SCHOOLS PROJECTOPROEP 2018
SMART EDUCATION @ SCHOOLS PROJECTOPROEP 2018 PUBLIC 9 maart 2018 OVERZICHT Imec Imec Smart Education Smart Education @ Schools Waarom? Wat? Wie? Budget Voorbeelden Aanvraagprocedure & evaluatiecriteria
Nadere informatieMasterproeven 2012-2013 Wireless & Cable Research Group (WiCa)
Masterproeven 2012-2013 Wireless & Cable Research Group (WiCa) Aanbevelingssystemen Vakgroep Informatietechnologie Onderzoeksgroep WiCa WiCa Wireless 13 onderzoekers Cable 3 onderzoekers Fysische laag
Nadere informatieHet SEESCOA project; jouw user interface, altijd en overal
Het SEESCOA project; jouw user interface, altijd en overal Kris Luyten Karin coninx 17 januari 2002 Samenvatting De informatica kende een ware revolutie voordat men tot de desktop PC gekomen is. 20 jaar
Nadere informatieArchitectuur SynGuard Comfort
Architectuur SynGuard Comfort Met SynGuard voor toegangscontrole wil Syntegro een moderne en krachtige oplossing brengen geschikt voor alle bedrijven van welke grootte of complexiteit ook. SynGuard heeft,
Nadere informatieSoftware Test Plan. PEN: Paper Exchange Network Software Engineering groep 1 (se1-1415) Academiejaar 2014-2015
Software Test Plan PEN: Paper Exchange Network Software Engineering groep 1 (se1-1415) Academiejaar 2014-2015 Jens Nevens - Sander Lenaerts - Nassim Versbraegen Jo De Neve - Jasper Bevernage Versie 1 Versie
Nadere informatieBRAIN FORCE THE JOURNEY TO THE CLOUD. Ron Vermeulen Enterprise Consultant
BRAIN FORCE THE JOURNEY TO THE CLOUD Ron Vermeulen Enterprise Consultant BRAIN FORCE Europe Europese Professional Services Provider Consultancy, Projects & Solutions, Staffing Belangrijkste Partnerships
Nadere informatieLes 11: systeemarchitectuur virtuele machines
Les 11: systeemarchitectuur virtuele machines Geavanceerde computerarchitectuur Lieven Eeckhout Academiejaar 2008-2009 Universiteit Gent Virtuele machines Motivatie Interfaces Virtualisatie: inleiding
Nadere informatieCerussa HR Pre-requirements
Pre-requirements Inhoudstafel A. Algemeen... 3 B. Type installaties... 3 C. Hardware en software vereisten... 4 1. PC Clients... 4 2. Terminal Server Clients (Thin Clients)... 4 3. Server... 4 D. Operating
Nadere informatieKwetsbaarheden in BIOS/UEFI
Kwetsbaarheden in BIOS/UEFI ONDERZOEKSRAPPORT DOOR TERRY VAN DER JAGT, 0902878 8 maart 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Wat is een aanval op een kwetsbaarheid in het BIOS?... 2 Hoe wordt een BIOS geïnfecteerd?...
Nadere informatieWaarom Cloud? Waarom nu? Marc Gruben April 2015
Waarom Cloud? Waarom nu? Marc Gruben April 2015 Waarom Daarom Cloud? Cloud! Waarom Daarom nu? nu! Marc Gruben April 2015 Wie ben ik? Informatie analist Project/development manager Developer/architect Wie
Nadere informatieSoftware Test Plan. Yannick Verschueren
Software Test Plan Yannick Verschueren November 2014 Document geschiedenis Versie Datum Auteur/co-auteur Beschrijving 1 November 2014 Yannick Verschueren Eerste versie 1 Inhoudstafel 1 Introductie 3 1.1
Nadere informatieIntegrated decision making. Op de ORTEC Plandag Donderdag 3 oktober, Fort Voordorp www.ortec.nl/plandag
Integrated decision making Op de ORTEC Plandag Donderdag 3 oktober, Fort Voordorp www.ortec.nl/plandag Integrated decision making 12-11-2013 2 Operatie Tactiek Strategie Integrated decision making Integrated
Nadere informatieDigitalization in Machine Building
Digitalization in Machine Building Industrie 4.0 De volgende stap voor de maakindustrie 2 nd Industrial 1 st Revolution Water and steam Kernpunten Electricity, mass production Industrial Revolution 4
Nadere informatieArchitectuur SynGuard Elegant
Architectuur SynGuard Elegant Met SynGuard voor toegangscontrole wil Syntegro een moderne en krachtige oplossing brengen geschikt voor alle bedrijven van welke grootte of complexiteit ook. SynGuard heeft,
Nadere informatieIndustry 4.0. Big Data: van shopfloor naar IT level MES/ERP: Trends & Technologieën. Advantech Europe Jim ten Broeke Business Development Manager IoT
Industry 4.0 Big Data: van shopfloor naar IT level MES/ERP: Trends & Technologieën Advantech Europe Jim ten Broeke Business Development Manager IoT Internet of Things: de evolutie Vandaag, 2016, groeit
Nadere informatieUNIFORME LAADSTEKKER VOOR PUBLIEKE OPLAADINFRASTRUCTUUR ELEKTRISCHE VOERTUIGEN
PERSMEDEDELING VAN VICEMINISTER-PRESIDENT INGRID LIETEN VLAAMS MINISTER VAN INNOVATIE, OVERHEIDSINVESTERINGEN, MEDIA EN ARMOEDEBESTRIJDING 25 mei 2012 UNIFORME LAADSTEKKER VOOR PUBLIEKE OPLAADINFRASTRUCTUUR
Nadere informatieData en Applicatie Migratie naar de Cloud
Data en Applicatie Migratie naar de Cloud Iris Pinkster Professional Testing 1 Agenda - Introductie - De Cloud een introductie - Keuze van geschikte applicaties - Migratie strategieën - Test strategieën
Nadere informatieSD-WAN, de nieuwe IT- Infrastructuur. Een functionele en technische uitleg waarom SD-WAN zo populair is.
SD-WAN, de nieuwe IT- Infrastructuur Een functionele en technische uitleg waarom SD-WAN zo populair is. 01 Waarom SD-WAN Blz. 1 02 Uitleg SD-WAN Blz. 2 03 Functionaliteiten Blz. 3-4 04 Veilige toegang
Nadere informatieGETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE
GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE 2 OMNEXT IN HET KORT Broncode als bron van informatie Gevestigd in NL, UK en USA Kennis van meer dan 40 diverse technologieën Verschillende
Nadere informatieSyfadis Suite. LMS & Talent applicatie
Syfadis Suite LMS & Talent applicatie FERN : digitaal leren op werkvloer E books Library Learning Management SyfadisLearning & Talent suite Learning Content management & authoring Performance Support Feiten
Nadere informatieZelftest Java concepten
Zelftest Java concepten Document: n0838test.fm 22/03/2012 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INLEIDING BIJ DE ZELFTEST JAVA CONCEPTEN Om de voorkennis nodig
Nadere informatieEINDTERMEN EN VAKKENPAKKETTEN VOOR DE SPECIALISATIES VAN DE MASTER ELECTRICAL ENGINEERING MAARTEN KORSTEN
EINDTERMEN EN VAKKENPAKKETTEN VOOR DE SPECIALISATIES VAN DE MASTER ELECTRICAL ENGINEERING MAARTEN KORSTEN EINDTERMEN EN DE OPBOUW VAN DE OPLEIDING sequential in time relation with FQs Philosophy of Engineering
Nadere informatieADVIES voor mobiele toepassingen
ADVIES voor mobiele toepassingen Software-expertise bij KaHo Sint-Lieven Bart Blanckaert Joris Maervoet Overzicht software-expertise (1/2) 1. Begeleiden van bedrijven bij het maken van hun keuze in Hardwareplatformen
Nadere informatieTim Mallezie Architectuur van besturingssystemen: Vraag A2.
Procesbeheer: kenmerken van moderne besturingssystemen. 1. Bespreek de (drie) meest typische kenmerken van moderne besturingssystemen. 2. In hoeverre beantwoorden UNIX, Linux en Windows NT hieraan? Geef
Nadere informatieModel Driven Software Development: Geen toekomst maar realiteit. 4 juni 2009, WTC, Amsterdam.
Model Driven Software Development: Geen toekomst maar realiteit. 4 juni 2009, WTC, Amsterdam. Welke hoort in dit rijtje niet thuis? Weg- en waterbouw Huizen- en kantoorbouw Stedenbouw Auto- en vliegtuigbouw
Nadere informatieADVANCED KNOWLEDGE SERVICES (AKS )
ADVANCED KNOWLEDGE SERVICES (AKS ) EEN KRACHTIG NIEUW BUSINESS IMPROVEMENT PARADIGMA OM COMPLEXITEIT TE BEHEERSEN DEMO AKS BUSINESS BENEFITS: VAKANTIEDAGEN SOP EEN KRACHTIG NIEUW BUSINESS IMPROVEMENT PARADIGMA
Nadere informatieGETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE FIT TEST VOOR UNIFACE
GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE FIT TEST VOOR UNIFACE 2 DIGITALISATIE VEREIST: Toegevoegde waarde Agility en snelheid Security en betrouwbaarheid 3 COMBINATIE BUSINESS & IT BUSINESS TECHNOLOGY
Nadere informatieZelftest Informatica-terminologie
Zelftest Informatica-terminologie Document: n0947test.fm 01/07/2015 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE Deze test is een zelf-test, waarmee u
Nadere informatieHet ontwikkelproces naar Inkjet Modules
Het ontwikkelproces naar Inkjet Modules ML13.027 2013-01-31 FHI Future Technology Today 2013 1 Waar staan wij voor? intelligente elektronica voor meet- en regeltechniek fysica in hard en software tot uiting
Nadere informatieVerantwoording van het Logica In Lagen referentiemodel
Verantwoording van het Logica In Lagen referentiemodel Bijlage bij Meer inzicht in gelaagde architectuur - Deel 1: Uitleg, terminologie en methoden [Pruijt10]. Leo Pruijt, Lectoraat Architectuur van Digitale
Nadere informatie" Inleiding: " Sectie GISt " GDMC " TUDelft " Case studies " Conclusies
De impact van open vs closed source voor geo DBMS research Seminar Open Source GEO ICT Delft Wilko Quak 1 Overzicht " Inleiding: " Sectie GISt " GDMC " TUDelft " Case studies " Conclusies 2 Section GIS
Nadere informatieSoftware Test Document
Software Test Document PEN: Paper Exchange Network Software Engineering groep 1 (se1-1415) Academiejaar 2014-2015 Jens Nevens - Sander Lenaerts - Nassim Versbraegen Jo De Neve - Jasper Bevernage Versie
Nadere informatieJaarproject programmeren bij LORE
Jaarproject programmeren bij LORE Elke onderzoeksgroep heeft een eigen karakter en vereisten. Zo ook met LORE. Opdat je zou weten wat we van je verwachten maar ook wat je van ons mag verwachten, hebben
Nadere informatieVeel (onderzoeks)simulatoren voor verkeer en transport
OpenTrafficSim Een innovatief platform voor verkeersmodellen en dataverrijking 17-11-2015 Guus Tamminga, Grontmij Alexander Verbraeck, TU Delft Delft University of Technology Challenge the future Veel
Nadere informatieContinuous testing in DevOps met Test Automation
Continuous ing in met Continuous testing in met Marco Jansen van Doorn Tool Consultant 1 is a software development method that emphasizes communication, collaboration, integration, automation, and measurement
Nadere informatieOV Control. Opdracht voor het afstuderen bij HiTECHnologies. HiTECHnologies Industrial Automation B.V.
OV Control Opdracht voor het afstuderen bij HiTECHnologies Bedrijf: Contract personen: Periode: HiTECHnologies Industrial Automation B.V. Dennis Dunne & Erwin Bergkamp januari - juli HiTECHnologies Industrial
Nadere informatieWerkplek anno 2013. De werkplek; maak jij de juiste keuze?
Werkplek anno 2013 Welkom Agenda Bas van Dijk & Peter Klix (EIC) Pauze HP Converged infrastructuur Johan Benning Presales consultant HP Diner Wie is wie Bas van Dijk Infrastructuurarchitect Specialisatie
Nadere informatievanuit de technische en organisatorische omgeving, werk-verdeling, budget, planning, en hergebruik van componenten. Het documenteren van SA dient
9 Samenvatting Software heeft vooruitgang in veel vakgebieden mogelijk gemaakt en heeft een toenemend invloed op ons leven en de samenleving in zijn geheel. Software wordt gebruikt in computers, communicatienetwerken,
Nadere informatieVier aandachtspunten bij het specificeren van digitaal geregelde voedingen
Vier aandachtspunten bij het specificeren van digitaal geregelde voedingen De industrie staat soms nog wat afwachtend tegenover digitaal geregelde voedingen omdat engineers, anders dan bij de traditionele
Nadere informatieMonitoring. SolidBE B.V. Maarten Schoutenstraat SV Waddinxveen
Monitoring SolidBE B.V. Maarten Schoutenstraat 19 2741SV Waddinxveen 1 Inhoudsopgave Monitoring...3 Introductie...3 Netwerkcomponenten...4 Back-up...4 Discovery...4 Poller...5 SNMP-traps...5 Maintenance...5
Nadere informatie1. Introductie...3 2. Verleden...4 2.1 De ENIAC... 4 2.2 ARPANET... 6
DEEL 1 E-LEARNING IN DE TIJD 1. Introductie...3 2. Verleden...4 2.1 De ENIAC... 4 2.2 ARPANET... 6 3. Heden... 10 3.1 Voor- en nadelen van e-learning...10 3.1.1 Voordelen van e-learning...10 3.1.2 Nadelen
Nadere informatieDroom of werkelijkheid? Integratie VMware NSX en F5 zorgt voor effectieve uitrol van applicaties.
Droom of werkelijkheid? Integratie VMware NSX en F5 zorgt voor effectieve uitrol van applicaties. Ralph Wanders Datacenter Solutions Manager IT SECURITY IS TOPSPORT! Datacenter solutions componenten Orchestrate
Nadere informatieVolwassenheid en effectiviteit van enterprise
Volwassenheid en effectiviteit van enterprise architectuur http://igitur-archive.library.uu.nl/dissertations/2011-0609- 200519/steenbergen.pdf Marlies van Steenbergen Even voorstellen Principal Consultant
Nadere informatieWhitepaper. Online samenwerken: meer transparantie en efficiency geeft accountant extra ruimte voor advies
Whitepaper Online samenwerken: meer transparantie en efficiency geeft accountant extra ruimte voor advies Een whitepaper van UNIT4 Accountancy 2013 Inleiding Accountantskantoren leveren vandaag de dag
Nadere informatieMasterproeven 2013-2014 Wireless & Cable Research Group (WiCa) Aanbevelingssystemen
Masterproeven 2013-2014 Wireless & Cable Research Group (WiCa) Aanbevelingssystemen WiCa Wireless 15 onderzoekers Cable 3 onderzoekers Fysische laag Toepassingslaag Karakterisatie en interactie van draadloze
Nadere informatieSupport Center GIS-Flanders
Support Center GIS-Flanders Our mission: Ensuring the optimal use of geographic information in Flanders Het Ondersteunend Centrum GIS-Vlaanderen is
Nadere informatieSoftware Test Plan. Yannick Verschueren
Software Test Plan Yannick Verschueren Maart 2015 Document geschiedenis Versie Datum Auteur/co-auteur Beschrijving 1 November 2014 Yannick Verschueren Eerste versie 2 December 2014 Yannick Verschueren
Nadere informatieVoor en nadelen (spatieel) gedistribueerd
Voor en nadelen (spatieel) gedistribueerd Centraal Dynamische regelbaarheid Gedistribueerd Communicatie hogere systeemlagen Communicatie lagere systeemlagen Fouttolerantie Faalgedrag Schaalbaarheid Complex
Nadere informatieMicrosoft; applicaties; ontwikkelaar; developer; apps; cloud; app; azure; cloud computing; DevOps; microsoft azure
Asset 1 van 7 Over het bouwen van cloudoplossingen Gepubliceerd op 24 february 2015 Praktische handleiding voor ontwikkelaars die aan de slag willen met het maken van applicaties voor de cloud. Zij vinden
Nadere informatieKIM. Slimme acties ondernemen
KIM Slimme acties ondernemen CONTROLE KWIJT? Herkent u dit soort ervaringen ook? Uw organisatie heeft allerlei systemen in huis, maar Niemand weet echt meer hoe het systeem exact werkt Voor kleine wijzigingen
Nadere informatieAgenda. 1. voorstelling projectuitvoerders. 2. overzicht van tetra project SecureApps. 3. voorstelling leden gebruikersgroep
1 Agenda 1. voorstelling projectuitvoerders 2. overzicht van tetra project SecureApps 3. voorstelling leden gebruikersgroep 4. QR based out-of-band communicatie 5. planning komende periode 6. discussie
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20225 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20225 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Heijstek, Werner Title: Architecture design in global and model-centric software
Nadere informatieEEN SIMULATIESTUDIE VAN DE SCHEDULE CONTROL INDEX
EEN SIMULATIESTUDIE VAN DE SCHEDULE CONTROL INDEX Universiteit Gent Faculteit economie en bedrijfskunde Student X Tussentijds Rapport Promotor: prof. dr. M. Vanhoucke Begeleider: Y Academiejaar 20XX-20XX
Nadere informatieVariability in Multi-tenant SaaS Applications:
Variability in Multi-tenant SaaS Applications: Gastcollege voor het vak Product Software Jaap Kabbedijk, MSc. Universiteit Utrecht, Nederland 1 Wat gaan we behandelen? Introductie Uitleg ontwikkeling SaaS
Nadere informatieSystems Engineering en de Modelgebaseerde aanpak. Eric Burgers
Systems Engineering en de Modelgebaseerde aanpak Eric Burgers 2 Context: Toepassing MBSE in tunnelprojecten Modelprecisie / formaliteit LST 1.2 LST 1.1 Nijverdal (2011) SysML Statisch model Dynamisch model
Nadere informatieWelkom op het Adobe Connect Business Exchange Event. 2006 Adobe Systems Incorporated. All Rights Reserved.
Welkom op het Adobe Connect Business Exchange Event 1 Roel-Jan Mouw Senior Marketing Manager Adobe Systems Benelux 2 Agenda Acrobat Momentum Introductie Acrobat 8 Overzicht van Acrobat 8 Acrobat 8 in Business
Nadere informatieDe PROFIBUS, PROFINET & IO-Link dag 2010. Share our Vision for Automation. Wireless Sensor Netwerken. WirelessHART. Toepassingen. PROFIBUS integratie
Share our Vision for Automation De, PROFINET & IO-Link dag 2010 instrumentatie in een landschap De mogelijkheden, toepassingen en voordelen. Daan Roks, Intation De, PROFINET & IO-Link dag 2010 Agenda 3
Nadere informatieTeststrategie met behulp van heuristieken
Workshop TestNet Teststrategie met behulp van heuristieken www.improveqs.nl (info@improveqs.nl) Versie 2.0 1 Acknowledgements Met dank aan: Ruud Cox voor de vele discussies over dit onderwerp Fiona Charles
Nadere informatieWereld in transitie. Drivers en trends
Wereld in transitie Drivers en trends Batterij vereisten Uitdagingen Veiligheid GRID EV ELECTRONICA Lange levensduur Hoge energiecapaciteit Snel laden Goedkoop Duurzaam 3 @VITO/EnergyVille Missie Doel:
Nadere informatieRevisie geschiedenis. [XXTER & KNX via IP]
Revisie geschiedenis [XXTER & KNX via IP] Auteur: Freddy Van Geel Verbinding maken met xxter via internet met de KNX bus, voor programmeren of visualiseren en sturen. Gemakkelijk, maar niet zo eenvoudig!
Nadere informatieONZE INTERPRETATIE VAN HET KNOOPPUNT PLATFORM
MEMO: ONZE INTERPRETATIE VAN HET KNOOPPUNT PLATFORM Boek.be 1 INHOUDSTAFEL 1 INHOUDSTAFEL... 2 2 ALGEMENE INFORMATIE... 3 2.1 DOCUMENT INFO... 3 2.2 NASCOM INFO... 3 2.3 KLANT INFO... 3 3 INTERPRETATIE
Nadere informatieApplication interface. service. Application function / interaction
Les 5 Het belangrijkste structurele concept in de applicatielaag is de applicatiecomponent. Dit concept wordt gebruikt om elke structurele entiteit in de applicatielaag te modelleren: softwarecomponenten
Nadere informatiei ll take off to the cloud
i ll take off to the cloud Webbased applicaties gebouwd door ILE programmeurs Gepresenteerd door: Drs. Martijn van Breden Lead software architect Pantheon Automatisering 26-4-2017 1 Historie Pantheon Ontstaan
Nadere informatiePicknPack. Gert Kootstra, Wageningen UR. gert.kootstra@wur.nl
PicknPack Gert Kootstra, Wageningen UR gert.kootstra@wur.nl EU project: PicknPack FP7 project automation in food packaging systems 14 partners (onderzoeksinstituten en bedrijven) 14 M (9 M subsidie) Coördinatie
Nadere informatieDe PROFIBUS & PROFINET dag 2009. Edegem, 10 juni 2009
De PROFIBUS & PROFINET dag 2009 Edegem, 10 juni 2009 Wat is PROFIBUS? Ronald Poosen PI Competence Center ACRO 2 Waarom PROFIBUS - Centrale PLC - Sensoren/Actuatoren - Gebaseerd op 4-20mA of 0-10V technologie
Nadere informatieTestautomatisering werkt niet bij Continuous Delivery en DevOps
Testautomatisering werkt niet bij Continuous Delivery en DevOps Testnet Najaarsevent 2016 Joost Voskuil Setting the stage Continuous Delivery & DevOps Gaat niet over hoe vaak je software naar productie
Nadere informatieEVO:RAIL VDI AANPAK Plaveit VMware EVO:RAIL de weg voor VDI?
EVO:RAIL VDI AANPAK Plaveit VMware EVO:RAIL de weg voor VDI? APRIL 8, 2015 SLIDE 1 #Name: Verloigne Geert #Function: Technical Consultant #Email: geert.verloigne@realdolmen.com #UC: +32 2 801 51 81 Company:
Nadere informatieVoorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor)
Real Time Operating Systems (RTOS) Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor) Kennis nodig voor: Operating systems Niveau: inleidend Diplomavoorwaarde: bachelor, schakelprogramma
Nadere informatieVan productidee tot realiteit.
Van productidee tot realiteit. De Digital Factory Divisie van Siemens AG Unrestricted / Siemens AG 2014. All Rights Reserved. siemens.com/automation Agenda 13.30 Welkom, Introductie I4.0, Kuka robot integratie
Nadere informatieOperationeelrisicomodeleren
Operationeelrisicomodeleren Eencombinatievanrisicomanagmenten procesmodelereninhetfinanciëledomein RolandSwinkels Juli2009 Plan van Aanpak Master Thesis Operationeel risico modelleren afstudeernummer:
Nadere informatieUw telefooncentrale in de cloud?
? Kostenbesparend Gebruiksvriendelijk Innovatieve mogelijkheden Wat is VoIP? VoIP is de afkorting van Voice over IP. VoIP maakt het mogelijk om via het internet of een ander IP-netwerk spraak te transporteren.
Nadere informatieCENTUM CS 3000 Revisie 3.04
CENTUM CS 3000 Revisie 3.04 In de loop van september 2003 werd de nieuwe revisie 3.04 van Centum CS 3000 gelanceerd. Hieronder vindt u een introductie van de nieuwe functies : Centum CS 3000 R3 : geperfectioneerd,
Nadere informatieBusiness Architectuur vanuit de Business
Business Architectuur vanuit de Business CGI GROUP INC. All rights reserved Jaap Schekkerman _experience the commitment TM Organization Facilities Processes Business & Informatie Architectuur, kun je vanuit
Nadere informatieIntroductie. Met Flowcode software ontwikkelt u snel en gemakkelijk de meest complexe elektronische en elektromechanische systemen.
Introductie Met software ontwikkelt u snel en gemakkelijk de meest complexe elektronische en elektromechanische systemen. is een van 's werelds meest geavanceerde ontwikkelomgevingen voor elektronica en
Nadere informatieIntelligent Gebouw. Relatie met de technische infrastructuur. Heerlen, 15 december 2009 Anton.Lankhuizen@apg.nl Architect Technische Infrastructuur
Intelligent Gebouw Relatie met de technische infrastructuur Heerlen, 15 december 2009 Anton.Lankhuizen@apg.nl Architect Technische Infrastructuur Agenda Toegepaste technologieën Ontwikkeling netwerkinfrastructuur
Nadere informatieZet de volgende stap in bedrijfsinnovatie met een Open Network Environment
Overzicht van oplossingen Zet de volgende stap in bedrijfsinnovatie met een Open Network Environment Wat u leert De opkomst van nieuwe technologieën zoals cloud, mobiliteit, sociale media en video die
Nadere informatieUw telefooncentrale in de cloud?
? ü Kostenbesparend ü Gebruiksvriendelijk ü Innovatieve mogelijkheden Wat is VoIP? VoIP is de afkorting van Voice over IP. VoIP maakt het mogelijk om via het internet of een ander IP-netwerk spraak te
Nadere informatieCloud Computing. Definitie. Cloud Computing
Cloud Computing Definitie In de recente literatuur rond Cloud Computing zijn enorm veel definities te vinden die het begrip allemaal op een verschillende manier omschrijven. Door deze diversiteit zijn
Nadere informatieZelftest Java EE Architectuur
Zelftest Java EE Architectuur Document: n1218test.fm 22/03/2012 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INLEIDING BIJ DE ZELFTEST JAVA EE ARCHITECTUUR Nota:
Nadere informatieThe OSI Reference Model
Telematica Applicatielaag Hoofdstuk 16, 17 Applicatielaag 4Bevat alle toepassingen die van het netwerk gebruik maken n E-mail n Elektronisch nieuws n WWW n EDI (Electronic Data Interchange) n Napster,
Nadere informatieNetwerken in productiesystemen. Automatiseringspiramide SCADA. Inleiding computersystemen en netwerken deel 2
6.1 6.2 Netwerken in productiesystemen 6.3 6.4 Automatiseringspiramide ERP (Enterprise Resource Planning) MES (Manufacturing Execution System) SCADA (Supervisory Control and Data Aquasition) 6.5 6.6 SCADA
Nadere informatieIntelligente energiemeters voor datacenters
Intelligente energiemeters voor datacenters Waarom meten? Elektrische energie is de duurste van alle variabele kosten in een datacenter. Alleen daarom al is het goed om het verbruik met energiemeters in
Nadere informatieCerussa HR Pre-requirements
Pre-requirements Inhoudstafel A. Algemeen... 3 B. Type installaties... 3 C. Hardware en software vereisten... 4 1. PC Clients... 4 2. Terminal Server Clients (Thin Clients)... 4 3. Server... 4 D. Operating
Nadere informatie