Aan bestuur en directie van de bij de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) aangesloten stichtingen en verenigingen

Transcriptie

1 Aan bestuur en directie van de bij de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) aangesloten stichtingen en verenigingen Datum 30 juni 2008 Ons kenmerk B300608CHE0905 Onderwerp Stand van zaken ontwikkeling Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg Contact mw. drs. M.E.A. (Maartje) Blom Telefoon Geacht bestuur, geachte directie, Met deze brief wil ik u graag informeren over de laatste stand van zaken omtrent de ontwikkeling van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Eén van de onderdelen hiervan is de ontwikkeling van een hernieuwde methodiek voor het meten van cliëntervaring: de CliëntErvarings-index (CE-index). Achtergrond Op 21 maart 2006 heeft de Algemene Leden Vergadering (ALV) van de VGN ingestemd met het voornemen om te komen tot een gezamenlijk Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg inclusief sectorale kwaliteitsindicatoren. Het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg wordt in verschillende fasen ontwikkeld, elke fase kent haar eigen mijlpaal. Visiedocument Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg Aan de basis van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg ligt een gezamenlijke visie op kwaliteit van zorg en ondersteuning in de gehandicaptenzorg. De in de Stuurgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg vertegenwoordigde partijen zijn: Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Zorgverzekeraars Nederland (ZN) Cliëntenorganisaties: Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland (CG-Raad), Platform VG, Landelijke Federatie Belangenverenigingen Onderling Sterk (LFB) Beroepsorganisaties: Nederlandse Vereniging van Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten (NVAVG), Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN), Nederlandse Vereniging van pedagogen en onderwijskundigen (NVO), Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) en de beroepsorganisatie voor sociale, (ortho)pedagogische en hulpverlenende functies (Phorza).

2 pagina 2 De ontwikkeling van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg wordt ondersteund door het bureau Zorgbrede Transparantie Kwaliteit (ZbTK). Dit bureau ondersteunt ook de ontwikkeling van de Kwaliteitskader in de andere zorgsectoren, zodat optimale afstemming en coördinatie worden bereikt. In een samenwerkingsovereenkomst is vastgelegd dat het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg de leidraad vormt voor de uitvoering van de verschillende taken en verantwoordelijkheden van de diverse partijen: Inspectie voor de Gezondheidszorg: vormgeven gefaseerd toezicht Gehandicaptenzorginstellingen: kwaliteitsverbetering op basis van stuur- en spiegelinformatie, stroomlijning verantwoordingsinformatie (één keer meten voor meerdere doeleinden) Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport: branche-informatie voor vormgeven zorgbeleid Zorgkantoren: vormgeven inkoopbeleid op kwaliteit naast inkoopbeleid op prijs Cliënten: keuzeondersteunende informatie via Beroepsbeoefenaren: kwaliteitsverbetering door inzicht in eigen handelen/bijdrage en opleiden/bijscholen Het Visiedocument Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg beschrijft een tweetal uitgangspunten. Ten eerste zijn zorg en ondersteuning gericht op het bevorderen dan wel in stand houden van de kwaliteit van bestaan van mensen met een beperking. Ten tweede is eigen regie van mensen met een beperking een centrale waarde in zorg en ondersteuning. Vervolgens worden acht thema s met betrekking tot kwaliteit van bestaan onderscheiden (lichamelijk welbevinden, psychisch welbevinden, interpersoonlijke relaties, deelname aan de samenleving, persoonlijke ontwikkeling, materieel welzijn, zelfbepaling, belangen) en een viertal zorgvoorwaardelijke thema s (zorgafspraken en ondersteuningsplan, cliëntveiligheid, kwaliteit van medewerkers en organisatie, samenhang in zorg en ondersteuning). Op 13 maart 2007 is het door de stuurgroepleden vastgestelde Visiedocument Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg na achterbanraadplegingen aangeboden aan de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), mevrouw dr. M. (Jet) Bussemaker. Kwaliteitsindicatoren & instrumentarium Vervolgens is het visiedocument door de verschillende stuurgroeppartijen gezamenlijk, ondersteund door Vilans en Plexus Medical Group, geconcretiseerd in een pilotset meetbare kwaliteitsindicatoren. De lidinstellingen van de VGN hebben hieraan middels ledenbijeenkomsten een grote bijdrage geleverd evenals de diverse VGN-adviescommissies. De insteek van het traject is altijd geweest een Kwaliteitskader te ontwikkelen van generiek naar specifiek. Met andere woorden: gestart wordt met één kader voor de gehele gehandicaptenzorg, maar er is ruimte voor aanpassingen voor specifieke doelgroepen of bepaalde typen zorg en ondersteuning. Het is een groeimodel. Uiteindelijk is de set indicatoren in november door de verschillende betrokken partijen pilotproof bevonden. Er zijn in deze fase drie soorten indicatoren onderscheiden:

3 pagina 3 1. Indicatoren op organisatieniveau, bijvoorbeeld vragen over het cliënten- en personeelsbestand en bevraging van de cliënten-/ouderraad. Meting hiervan vindt eens per jaar plaats. 2. Cliëntgebonden indicatoren: meetbevindingen van de professional, zoals een check op het zorg- en ondersteuningsplan. Ook deze meting vindt eens per jaar plaats. 3. Indicatoren cliëntervaringsonderzoek: meetbevindingen van de cliënt via een hernieuwde methodiek voor het meten van cliëntervaring, de CliëntErvarings-index (CE-index). De CEindex wordt eens per drie jaar afgenomen. De indicatoren op organisatieniveau (1) vormen samen met de cliëntgebonden indicatoren (2) de zorginhoudelijke indicatoren. CliëntErvarings-index (CE-index) De CE-index vervangt de huidige CQ-index, zoals deze binnen de benchmark van de VGN is gebruikt in 2006/2007. Uit de evaluatie van de CQ-index is gebleken dat het instrument onvoldoende geschikt is voor de gehandicaptenzorg, met name voor afname bij mensen met een verstandelijke beperking. Problemen doen zich vooral voor bij de (mondelinge) interviews met de cliënten zelf. Met name de vragen naar het belang van een bepaald onderwerp bleken te moeilijk voor de cliënten. De (schriftelijke) vragenlijsten voor ouders/verzorgers en/of wettelijk vertegenwoordigers bleken wel redelijk bruikbaar. Ook de organisatie en uitvoering van het veldwerk leverde problemen op. De Stuurgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg heeft daarom het Instituut voor Toegepaste Sociale wetenschappen (ITS) de opdracht gegeven om, gebruikmakend van bovengenoemde ervaringen, een hernieuwde methodiek voor cliëntervaringsonderzoek te ontwikkelen. Belangrijke uitgangspunten daarbij zijn: transparantie, vergelijkbaarheid, onafhankelijke dataverzameling, cliënten (zoveel mogelijk) zelf bevragen en methode aanpassen aan capaciteiten van cliënten. De resultaten van de CE-index zijn ook geschikt voor gebruik binnen de VGN-benchmark. Dit betekent dus dat de cliëntervaring één keer gemeten kan worden voor zowel het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg als bij eventuele deelname aan een volgende benchmark. Oorspronkelijk zou de CE-index, evenals de zorginhoudelijke indicatoren, worden getoetst in de pilotperiode eind 2007/begin Gezien de ervaringen met de CQ-index binnen de benchmark is door de Stuurgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg juist op dit onderdeel gekozen voor kwaliteit boven snelheid, mede op basis van het advies van inhoudelijke experts binnen de sector. De CE-index wordt in eerste instantie ontwikkeld voor het bevragen van VG- en LVG-cliënten en is naar verwachting het eerste kwartaal van 2009 gereed. De daaropvolgende maanden wordt het instrument doorontwikkeld voor de overige doelgroepen binnen de gehandicaptenzorg. De inzet is om in de zomer van 2009 voor de gehele gehandicaptensector een CE-index gereed te hebben, zodat hiermee, mede in het kader van de benchmark, in september 2009 gewerkt kan worden.

4 pagina 4 Ook ZN is lid van de Stuurgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg en heeft daarmee ingestemd met het uitgestelde sectorale cliëntervaringsonderzoek. Mocht desondanks door uw zorgkantoor eerder om de resultaten van een cliëntervaringsonderzoek gevraagd worden, kunt u hen informeren over de besluitvorming binnen de Stuurgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Wanneer dit problemen geeft, ontvangen wij dit signaal graag van u. Pilot Ruim 30 lidinstellingen hebben met één of meer organisatorische eenheden deelgenomen aan de pilot en zijn in december 2007 van start gegaan met het meten van de zorginhoudelijke indicatoren. Hierbij is gebruik gemaakt van gedigitaliseerde vragenlijsten. De pilotmetingen zijn in april 2008 afgerond. Inmiddels hebben alle pilotinstellingen een interne rapportage met de resultaten van de metingen ontvangen inclusief een vergelijking van de eigen scores met die van vergelijkbare organisaties. Evaluatie pilot De pilot Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg voorziet in een uitgebreide evaluatie. Zo hebben op 3 en 4 juni jl. vertegenwoordigers van de verschillende pilotinstellingen deelgenomen aan evaluatiebijeenkomsten van deze pilot. Tijdens deze evaluatie kwamen de volgende thema s aan bod: 1. De inhoudelijke validiteit en betrouwbaarheid van de kwaliteitsindicatoren. 2. Het proces; de werking en werkbaarheid van het ontwikkelde instrumentarium, tijdsinspanningen (ook coördinatie) en genereerbaarheid van de data. 3. Bruikbaarheid van de data voor interne sturing en externe verantwoording. Aan de hand van deze thema s zijn werkgroepen samengesteld en zijn de bevindingen en ervaringen met elkaar gedeeld. De uitkomsten van deze evaluatiebijeenkomsten worden, net als de uitkomsten van de overige evaluatie-onderdelen, gebundeld in een evaluatierapport door Plexus Medical Group. Dit rapport is naar verwachting in het derde kwartaal van 2008 gereed. Naast de evaluatiebijeenkomsten is de pilot Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg ook op andere manieren geëvalueerd: Enquête pilotinstellingen (inhoudelijke validiteit en bruikbaarheid kwaliteitsindicatoren, herkenning organisatorische eenheden, tijdsinspanningen, bruikbaarheid van de data voor interne sturing, bruikbaarheid instrumentarium). Interviews met alle leden van de stuurgroep over de bruikbaarheid van de data voor externe verantwoording. Validatiebezoeken door de IGZ. Statistische validatie van de data. Tijdsduurmetingen bij het invullen van de vragenlijsten online. Interviews met instellingen die hebben besloten niet (meer) mee te doen. Evaluatie ZG-sector, omdat deze deelsector niet vertegenwoordigd was in de pilot.

5 pagina 5 Een eerste indruk van de evaluatie levert verbeterpunten op ten aanzien van de bruikbaarheid van het Kwaliteitskader voor bepaalde doelgroepen en bepaalde typen zorg en ondersteuning, de bruikbaarheid van de gehanteerde OE-indeling, de omvang van de indicatorenset, de omvang van de te scoren cliënten, kinderziekten in het instrumentarium, communicatie en planning. Planning Het evaluatierapport van de pilot van de zorginhoudelijke indicatoren is naar verwachting in het derde kwartaal van 2008 gereed. Aan de hand van de evaluatieresultaten worden de zorginhoudelijke indicatoren en het bijbehorende instrumentarium in het vierde kwartaal van 2008 aangepast. Deze aangepaste versie wordt ter besluitvorming aan de stuurgroepleden voorgelegd (gevolgd door een achterbanraadpleging door de verschillende leden van de stuurgroep). Dit impliceert dat rapportage in het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording op basis van een eventueel vastgesteld Kwaliteitskader op z n vroegst in 2010 over verslag 2009 plaatsvindt. Ik vertrouw erop u met deze brief voor dit moment voldoende te hebben geïnformeerd. Meer informatie over het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg in het algemeen of de ontwikkeling van de CE-index in het bijzonder kunt u vinden op Voor vragen kunt u terecht bij Maartje Blom, mblom@vgn.org of Namens de Stuurgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg, Met vriendelijke groet, Mw. Drs. J.A.H. van Veen Voorzitter Stuurgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg