Proefveldbezoek CVBA Kestemont & 10 oktober 2016 OVERZICHT

Transcriptie

1 Proefveldbezoek CVBA Kestemont & Proefcentrum PAMEL 10 oktober 2016 OVERZICHT Een organisatie van Proefcentrum Pamel i.s.m. pcfruit vzw

2

3 Welkom Als (biologische) kleinfruitteler sta je dikwijls voor verschillende uitdagingen zoals onkruidbeheersing, de gevreesde suzukivlieg (D. suzukii) of taxuskever. Vanuit Proefcentrum Pamel zoeken wij (mee) naar praktijkgerichte oplossingen, door de aanleg van proefvelden en onderzoek in samenwerking met verschillende partners en telers. Onze bevindingen en ervaringen doen we op twee locaties uit de doeken tijdens deze gevarieerde netwerkbijeenkomst. Onder het motto beter voorkomen dan genezen, heten wij u hartelijk welkom op dit proefveldbezoek. Programma CVBA Kestemont uur: Ontvangst door Francis Kestemont uur: Ervaring met innetten herfstframboos onder bescherming uur: On farm proef onkruidbeheersing in zomerframboos onder bescherming Proefcentrum Pamel uur: Aandachtspunten bij de beheersing van Taxuskever in de biologische kleinfruitteelt uur: Aandachtspunten bij het innetten van herfstframboos onder bescherming uur Pluimvee als onkruidbeheerser in de biologische teelt van houtig kleinfruit uur Afsluiten en nakaarten bij een drankje

4 Halte 1 Ontvangst door Francis Kestemont Het tuinbouwbedrijf CVBA Kestemont is al sinds de start in 1982, pionier in de biologische landbouw in Vlaanderen. Stichter Francis Kestemont begon op bescheiden wijze in 1982 en werd daarin gevolgd door zijn broer Eddy in 1986 en zijn zoon Lias in Het grootste deel van de productie situeert zich in het Pajottenland (zowel openlucht als beschermde teelt). In Peulis-Putte en Onze- Lieve-Vrouw Waver is nog een deel van de productie onder glas gevestigd. Dankzij een goede samenwerking met collega-telers in binnen- en buitenland kan jaarrond een uitgebreid assortiment aangeboden worden. In totaal beslaat de biologische productie van groenten en fruit 5 ha beschermde teelt en 10 ha openluchtteelt. Foto: Francis Kestemont

5 Halte 2 - Ervaring met innetten herfstframboos onder bescherming CCBT-project: Zachtfruit telen in de aanwezigheid van D. suzukii Het innetten van een kleinfruitteelt onder bescherming kan een oplossing bieden tegen de gevreesde suzukivlieg (D. suzukii). Het verloopt echter niet altijd van een leien dakje. Zo had Francis moeite om het klimaat in zijn tunnel op peil te houden, waardoor een spintaantasting al snel de overhand nam. Foto: Net, opengezet om de warmte uit de tunnel te laten Francis Kestemont CVBA Kestemont Irissa Bogaerts pcfruit vzw

6 Halte 3 - On farm proef onkruidbeheersing in zomerframboos onder bescherming CCBT-project: Onkruidbeheersing in de biologische kleinfruitsector Onkruidbeheersing in houtig kleinfruit kwam in het BioBedrijfsNetwerk kleinfruit naar voor als één van de meest gewenste onderzoeksonderwerpen. Proefcentrum Pamel test, in het kader van een demonstratieproject, in een teelt van zomerframboos onder bescherming, verschillende technieken uit, gebruik makend van compost, stro en antiworteldoek, ter beheersing van het onkruid. De teelt van zomerframboos werd gekozen omdat deze frequent voorkomt onder bescherming. Bovendien is het een gewas waar jaarlijks grondscheuten opgekweekt worden. Hierdoor is onkruidbeheersing moeilijker dan in andere teelten. Door de permanente overkapping is het nodig om te irrigeren. Hierdoor ontstaat een vochtige plantstrook en een droger plukpad, wat maakt dat de onkruiddruk op de plantstrook logischerwijs groter is. Foto: on farm perceel zomerframboos, voor de aanleg van de proef

7 Proefplan: Achterzijde tunnel 40 m 5 m 5 m 5 m 5 m 5 m 5 m 5 m 5 m Blanco Blanco Blanco Blanco Object 4 Object 4 Object 4 Object 4 Object 3 Object 3 Object 3 Object 3 Object 2 Object 2 Object 2 Object 2 Object 4 Object 4 Object 4 Object 4 Object 3 Object 3 Object 3 Object 3 Object 2 Object 2 Object 2 Object 2 Blanco Blanco Blanco Blanco 1 m 1 m 2 m 1 m 1 m 6 m Kant Eksterstraat Object 1: Blanco: Spontane vegetatie laten ontwikkelen tot ze storend wordt voor de werkzaamheden of tot er zaadvorming optreedt. De frambozen kunnen in volle breedte wortels ontwikkelen en ook grondscheuten vormen. Object 2: Afdekken met stro Plantstrook en plukpad worden bedekt met biologisch stro (spelt). Stro heeft in eerdere proeven op Proefcentrum Pamel al aangetoond dat het een goede onkruidonderdrukkende werking heeft, zonder de grondscheuten van zomerframboos te onderdrukken. Daarenboven heeft het stro een isolerende werking op de bodem, waardoor vochtverlies door verdamping geminimaliseerd wordt.

8 Object 3: Plantstrook afdekken met antiworteldoek Antiworteldoek langs de plantstrook, spontane vegetatie op het plukpad. Door langs beide zijden van de plantstrook de bodem af te dekken met antiworteldoek, wordt de zomerframboos gedwongen enkel scheuten te geven tussen de twee doeken. Hierdoor bekomt men een smalle plantstrook die door de begroeiing van de framboos weinig onkruid toelaat. Op het plukpad wordt spontane vegetatie toegelaten, tot het punt waarop het storend wordt of dat het onkruid in zaad komt. Object 4: Plantstrook afdekken met compost De plantstrook wordt afgedekt met compost. Op het plukpad wordt spontane vegetatie toegestaan, tot het punt waarop het storend wordt of dat het onkruid in zaad komt. Deze techniek wordt in de praktijk vaak toegepast. De plantstrook wordt in het voorjaar onkruidvrij gemaakt, om vervolgens een laag compost als afdekmateriaal op de plantstrook aan te brengen. Om een juiste afweging te maken van welke techniek het best naar voor komt in deze proef, wordt rekening gehouden met verschillende parameters zoals kostprijs, arbeidstijd, effect op de onkruidgroei en scheutlengte van de bruikbare scheuten voor het volgende seizoen. Sander Vangrunderbeek Proefcentrum Pamel Verplaatsing naar Proefcentrum Pamel

9 Halte 4 - Aandachtspunten bij de beheersing van taxuskever in de biologische kleinfruitteelt Demonstratieproject: BIOROOTS, BIOlogische gewasbeschermingsstrategieën demonstreren onder Reële Omstandigheden Op vraag van de biologische Tuinbouwsector Het project BIOROOTS wil biologische telers participatief ondersteunen bij een meer beredeneerde aanpak van verschillende prioritaire probleemplagen/ziekten in verscheidene biologische deelsectoren. Proefcentrum Pamel focust zich in het kader van dit project op de taxuskever (Otiorynchus sulcatus). De laatste jaren breidt de taxuskever explosief uit, wordt steeds minder kieskeurig en is recent ook schade gaan aanrichten in kleinfruit. Maar, (biologische) kleinfruittelers zijn nog te weinig alert voor de taxuskever. Hierdoor neemt de aantasting soms ongemerkt ernstige proporties aan, vooral onder de vorm van plantenuitval door larvale vraat aan de wortels. Foto: links een volwassen taxuskever, rechts de larve Voorkomen is beter dan genezen Op de juiste momenten controleren (monitoren) op de mogelijke aanwezigheid van larven, poppen en/of volwassen kevers kan veel leed voorkomen. Controle op de volwassen kevers kan op een eenvoudige manier via het gebruik van houten platen, waaronder de kevers zich bij daglicht verschuilen. Andere soorten vallen bleken minder effectief. De controle op de volwassen overwinterende kevers start best in de periode april/mei tot en met september. De controle op larven gebeurt best in het voorjaar of het vroege najaar. Daartoe wordt er op regelmatige afstanden in de rijen van het kleinfruit een plant uitgekozen, het wortelgestel deels

10 vrijgemaakt en nauwkeurig gecontroleerd op de aanwezigheid van de larven. In het kader van het project BIOROOTS werd zowel op Proefcentrum Pamel als op 5 praktijkbedrijven gemonitord op de aanwezigheid van volwassen taxuskevers en taxuskeverlarven. Op 2 van de 5 bedrijven werden in 2015 zowel volwassen taxuskever (onder de vangplaten) als larven waargenomen. Bij 3 andere bedrijven werden geen kevers noch larven waargenomen. Biologische bestrijding De larve van de taxuskever kan effectief bestreden worden met biologische bestrijdingstechnieken. Men maakt daarbij vooral gebruik van natuurlijk voorkomende bodemorganismen zoals insectenparasitaire aaltjes (nematoden) en schimmels (Metarhiziumschimmel). Deze organismen werken enkel optimaal bij voldoende hoge bodemtemperatuur en vochtigheid. De volwassen kever kan alsnog niet bestreden worden in de biologische teelt wegens gebrek aan toegelaten middelen. Tijdens dit proefveldbezoek worden twee van de mogelijke biologische bestrijdingstechnieken gedemonstreerd, met speciale aandacht voor de juiste omstandigheden waarin de toepassingen dienen te gebeuren, namelijk Larvanem (Heterorhabditis bacteriophora) van Koppert en Kraussei-System (Steinernema kraussei) van Biobest. Beide producten zijn insectenparasiterende nematoden die de larve van de taxuskever gaan aantasten. Do s en dont s Koop (gecertifieerd) larve/kevervrij uitgangsmateriaal (containerplanten) of zo niet mogelijk: controleer het aangekochte plantgoed Monitor op basis van vallen en signaalplanten en bestrijd waar nodig. Figuur: Bodemplaat voor de monitoring van de volwassen taxuskever. Mieke Vandermersch Dienst land- en tuinbouw Provinciebestuur Vlaams-Brabant

11 Halte 5 - Aandachtspunten bij het innetten van herfstframboos onder bescherming CCBT-project: Zachtfruit telen in de aanwezigheid van D. suzukii Sinds 2011 is er in Europa een nieuwe plaag in opmars: de Aziatische fruitvlieg of Drosophila suzukii. Daar er voorlopig weinig mogelijkheden zijn naar bestrijding (biologische gewasbeschermingsmiddelen, inzet van nuttigen, ) werd een project opgestart om biologische telers te ondersteunen bij een beredeneerde aanpak van deze plaag. Binnen dit project wordt er gefocust op een relatief nieuw aspect binnen de Vlaamse tuinbouwsector: het preventief innetten van de aanplanting. Er werden op twee bedrijven demo s aangelegd, zowel bij Frambiosa y besos van Wim Vandenberghe in Veurne als bij Francis Kestemont in Lennik. Zowel onder het net als er buiten werden er vallen geplaatst. Onder het net werd er 80% minder gevangen dan erbuiten en ook de zouttesten toonden geen infectie aan onder het net. Het klimaat onder het net was wel minder goed. Vooral bij tunnelconstructies liep de vochtigheid hoog op waardoor de vruchten niet snel genoeg opdroogden en er veel vuile vruchten geoogst werden (blaadjes bleven plakken op de vrucht). Grotere constructies (regenkappen) gaven geen problemen. Bij een 2 e poging (2016) werden de plastieken zijkanten van de tunnels verhoogd en werd er meer net gebruikt waardoor er meer verluchting was en het klimaat verbeterde. Naar werking tegen D. suzukii bleek dit even effectief. Als je je perceel wil gaan innetten tegen D. suzukii hou je best rekening met de volgende richtlijnen: - De optimale maaswijdte van het net moet klein genoeg zijn (minimum 1 zijde kleiner dan 0.8mm) en voldoende licht- en luchtdoorlatend zijn. Er werd gekozen voor het Ornata net (Howitec, 0,77 x 1,02 mm). Dit net laat 70% van het fotosynthese licht door en de rechthoekige mazen zorgen voor meer luchtcirculatie en dus een beter klimaat.

12 - Net een zo groot mogelijke oppervlakte in en zorg voor voldoende verluchting langs de zijkanten. - Net op tijd in voor de eerste vruchten rijp zijn. Zo net je geen populatie vliegjes mee in en kan je plaagvrij aan je teelt beginnen. Foto: Tunnel herfstframboos met net op Proefcentrum Pamel Tim Beliën pcfruit vzw

13 Halte 6 - Pluimvee als onkruidbeheerser in de biologische teelt van houtig kleinfruit CCBT-project: Onkruidbeheersing in de biologische kleinfruitsector Steeds vaker wordt er gezocht naar alternatieve methoden om het onkruid in de kleinfruitplantage onder controle te houden. In verschillende proeven blijkt begrazen door pluimvee al of niet in combinatie met andere technieken, het onkruid goed onder controle te houden. Op een apart perceel op Proefcentrum Pamel worden drie soorten pluimvee ondergebracht, ieder met een perceel waar ze hun normale graas-/scharrelgedrag kunnen uitoefenen. Dit perceel bestaat uit een plukpad met gras/klaver en een plantstrook met behoorlijk wat onkruidgroei. Op het perceel staan stekelbessen, rode bes, zomerframbozen, herfstframbozen, zwarte bes en kiwibes. Onkruid zal verwijderd worden vanaf het ogenblik dat het storend wordt of zaad gaat vormen. De grasstrook wordt gemaaid van zodra het pluimvee de begroeiing niet meer onder controle kan houden. De drie soorten pluimvee die door de stuurgroep van dit project uitgekozen zijn, zijn: Isa Brown leghen Europese kwartel Manengans Hybride ras Hoge eiproductie Goedkoop Scharrelt goed Inheems Kwartelei is een nicheproduct Goede afsluiting nodig Goede grazer Duur in aankoop Eerste bevindingen: Isa Brown - Enige pluimveesoort in de oriënterende proef die de vegetatie op het proefperceel de baas kan - Scharrelt de vegetatie op de plantstrook goed weg

14 - Vegetatie op het plukpad wordt kort gehouden - Moet op tijd omgeweid worden om het blootscharrelen van de wortels en het vernielen van de graszode op het plukpad te voorkomen Foto: links perceel na drie weken Isa Brown, rechts na maaien Europese kwartel - Heeft weinig tot geen invloed op de begroeiing in het kleinfruitperceel - Er ontstaan gangen in de vegetatie, waarlangs de kwartels zich voortbewegen - Erg gevoelig voor predatoren - Stelt hoge eisen aan de afsluiting van het perceel Manengans - De manengans heeft op het proefperceel moeite met het onder controle houden van de vegetatie - Graast vooral aan jonge vegetatie - De dichtheid (aantal dieren/oppervlakte) dient hoog genoeg te zijn om de vegetatie de baas te kunnen Foto: links toestand perceel na 3 weken Europese kwartel, rechts na 3 weken manengans Sander Vangrunderbeek Proefcentrum Pamel

15

16 Molenstraat Roosdaal Tel. 054/ Deze activiteit komt in aanmerking voor de fytolicentie Bovengenoemde projecten zijn mogelijk gemaakt in samenwerking met onderstaande partners: Met steun van de Vlaamse overheid en het Europees fonds voorplattelandsontwikkeling Een organisatie van: Proefcentrum Pamel i.s.m. pcfruit vzw Beleidsverantwoordelijke: Monique Swinnen, gedeputeerde voor land- en tuinbouw Dit proefveldbezoek word georganiseerd in het kader van volgende projecten: - ADLO- project BIOROOTS (BIOlogische gewasbeschermingsstrategieën demonstreren onder Reële Omstandigheden Op vraag van de biologische TuinbouwSector) - CCBT-project Zachtfruit telen in aanwezigheid van D. suzukii - CCBT-project Onkruidbeheersing in de biologische kleinfruitsector