Monitor Effecten langer thuis wonen

Transcriptie

1 Monitor Effecten langer thuis wonen Onderzoek naar de effecten van het beleid langer thuis wonen op de continuïteit van langdurige zorg augustus 2016

2

3 Inhoud Vooraf 5 Managementsamenvatting 7 1. Inleiding Aanleiding Doel Definities en afbakening Leeswijzer Methode Kwantitatief Indicatoren Sectoren Kwalitatief Interviews individuele zorgaanbieders Interviews koepelorganisaties Enquête zorgkantoren Kwantitatieve analyse Inleiding Veranderopdracht Veranderopdracht in de ouderenzorg Veranderopdracht in de gehandicaptenzorg Veranderruimte Liquiditeit Zorgaanbieders met een grote uitdaging Zorgkantoorregio s Conclusie Kwalitatieve analyse Inleiding Vastgoed Zorginkoop Zorginkoop afspraken Meerjarenafspraken Onderaannemerschap Kleine zorgaanbieders De (intramurale) cliënt Conclusie Effect op overige domeinen: Zvw, Wmo en Jeugdwet Loketproblematiek Bijzondere cliëntgroepen Ketenproblematiek Conclusie Conclusie 25 Bijlage 1. Opbouw gegevensbestand 27 Bijlage 2. Topiclijst interviews zorgaanbieders 29 Bijlage 3. Enquête zorgkantoren 31 3

4 4

5 Vooraf Het beleid van het kabinet is erop gericht om zorg en ondersteuning meer in de eigen omgeving van de cliënt te organiseren. Met de hervorming langdurige zorg is de Wet langdurige zorg alleen bedoeld voor mensen met een blijvende en zware zorgvraag. De zorg en ondersteuning voor mensen die voorheen een lage indicatie kregen, worden geregeld via de Wet maatschappelijke ondersteuning of via de Zorgverzekeringswet. Voor jongeren en jeugdigen is een deel van de zorg en ondersteuning geregeld via de Jeugdwet. In 2014 heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) voor het eerst de risico s van het beleid langer thuis wonen op de continuïteit van de langdurige zorg voor 2013 en 2014 onderzocht. We constateerden toen een verhoogd risico in vijf zorgkantoorregio s, onder andere vanwege de verwachte leegstand. In deze monitor wordt het onderzoek vervolgd. We kijken onder andere naar de werkelijke (financiële) effecten over de afgelopen jaren. We concluderen dat het risico op het niet kunnen borgen van de continuïteit van zorg in de zorgkantoorregio s klein is. De monitor laat zien op welke manieren partijen zijn omgegaan met de veranderende (markt)omstandigheden. We hebben hiervoor gesprekken gevoerd met zorgaanbieders, zorgkantoren en branche- en cliëntenorganisaties. Wij danken hen zeer voor hun medewerking. De Nederlandse Zorgautoriteit, M.J. Kaljouw voorzitter Raad van Bestuur 5

6 6

7 Managementsamenvatting Deze monitor geeft een vervolg aan de monitor Continuïteit van langdurige zorg die in 2014 is uitgebracht. In die monitor zijn vijf zorgkantoorregio s met een verhoogd risico voor de continuïteit van langdurige zorg aangewezen. Een belangrijke factor hierin was de verwachte leegstand bij zorgaanbieders doordat cliënten met een lichte zorgvraag vanaf 2013 geen indicatie voor verblijf meer krijgen. In deze monitor zijn de werkelijke (financiële) effecten van het beleid langer thuis wonen gemonitord over de periode We concluderen op basis van zowel de kwantitatieve als de kwalitatieve resultaten dat het risico op het niet kunnen borgen van de continuïteit van zorg in de zorgkantoorregio s klein is. Uit het kwantitatieve deel van het onderzoek blijkt dat de sector in zijn geheel er financieel gunstig voor staat. De solvabiliteitscijfers van aanbieders zijn over het algemeen zeer goed. We verwachten dat zij daarmee voldoende veranderruimte beschikbaar hebben om de resterende omslag te maken. De veranderopdracht neemt, zoals verwacht, geleidelijk af. In de ouderenzorg daalt deze van 14,6% in 2012 naar 9,9% in Voor de gehandicaptenzorg daalt deze van 11,2% naar 9,0% over de jaren 2012 tot en met Uit het kwalitatieve onderzoek blijkt dat zorgaanbieders creatief nadenken over hun strategisch (vastgoed)beleid. Vrijgekomen intramurale plaatsen worden op een andere wijze ingezet, zoals voor particuliere verhuur, voor andere cliëntgroepen, voor zwaardere zorg of locaties worden afgestoten. De puzzel voor de financieringsstromen voor het vastgoed wordt zogezegd opnieuw gelegd. Ook gebruiken zorgaanbieders alternatieve mogelijkheden om zorg te kunnen blijven leveren. Dit gebeurt bijvoorbeeld door zorg via onderaannemerschap in te (laten) kopen. Soms zijn cliënten hierdoor gedwongen te verhuizen naar een andere locatie. Dat de continuïteit van zorg geborgd is, neemt dus niet weg dat het effect op individuele burger groot kan zijn geweest. Tenslotte signaleren we op basis van de gesprekken nog enkele bredere aandachtspunten. We zien problemen op de grensvlakken van de domeinen Wlz, Zvw, Wmo en Jeugdwet. Partijen geven aan dat het niet altijd duidelijk is op basis van welk domein een burger aanspraak heeft op zorg. Daarnaast is door de verschuiving van de intramurale lichte zorg naar de thuissituatie een nieuwe situatie ontstaan. Gemeenten, zorgaanbieders en zorgkantoren moeten zich hierop aanpassen. Er moet ervaring worden opgedaan en dat kost tijd. Afspraken in de keten en over de domeinen heen zijn nog niet altijd toereikend om recht te doen aan de zorgvraag van de cliënt. 7

8 8

9 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Het beleid van het kabinet is erop gericht om zorg en ondersteuning meer in de eigen omgeving van de cliënt te organiseren. Met ingang van 2013 worden daarom geen indicaties meer afgegeven voor de lichte zorgzwaartepakketten (zzp s) voor nieuwe cliënten. De ouderenzorg (v&v), gehandicaptenzorg (ghz) en geestelijke gezondheidszorg (ggz) kennen hierdoor allen een eigen uitstroom (tabel 1.1). 1 Tabel 1.1: Overzicht uitstroom lage zzp s Jaar Extramuralisering 2013 v&v ghz ggz-b : zzp 1 en 2 : zzp VG 1 en VG 2 : zzp 1 en v&v : zzp ghz : zzp VG ghz v&v : zzp LG1, LG3, ZG1 (auditief en visueel) : zzp 4 Dit betekent voor bestaande intramurale zorgorganisaties een grote omslag. Een deel van hun plekken met verblijf zullen immers niet meer worden opgevuld. Uit de eerste monitor die wij over dit onderwerp uitbrachten bleek dat in de ouderenzorg een derde van de oorspronkelijke intramurale capaciteit in de toekomst niet meer nodig zou zijn. Zorgaanbieders moeten tijdig op deze ontwikkeling inspelen. Als zij dit niet doen kan dit risico s met zich meebrengen voor de bedrijfsvoering en daarmee voor de continuïteit van de langdurige zorg. 1.2 Doel Uit de vorige monitor bleek dat in vijf zorgkantoorregio s een verhoogd risico is voor de continuïteit van langdurige zorg. Deze risico s kwamen onder andere voort uit de verwachte leegstand door het beleid om mensen langer thuis te laten wonen. Het doel van deze monitor is om de werkelijke effecten in kaart te brengen en te kijken of er nog steeds risico s bestaan op de continuïteit van de langdurige intramurale zorg. Hierbij focussen we ons op de financiële gevolgen voor zorgaanbieders en de wijze waarop zij met de gevolgen van de beleidsmaatregel zijn omgaan. 1.3 Definities en afbakening Zorg op grond van de Wet langdurige zorg Deze monitor heeft alleen betrekking op de intramurale zorg waarop aanspraak bestaat op grond van de Wet langdurige zorg (Wlz). Op basis van de Wlz heeft het zorgkantoor de plicht om voldoende zorg in te kopen, zodat een cliënt indien noodzakelijk altijd naar een passende plek bij een zorgaanbieder kan. 1 Zie brief VWS aan Tweede Kamer, 25 april 2013, kenmerk: LZ 9

10 Continuïteit van zorg Continuïteit van zorg wil zeggen dat een nieuwe cliënt met een indicatie voor langdurige zorg binnen redelijke termijn en binnen redelijke afstand passende zorg ontvangt en dat bestaande cliënten hun zorg behouden. In de Memorie van toelichting bij Wlz heeft de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een extra dimensie gegeven aan het begrip continuïteit van zorg door ook diversiteit van het aanbod hier aan te koppelen. Pagina 24 Memorie van toelichting Wlz Zorgkantoren dienen bij hun inkoopbeleid diversiteit in het gecontracteerde aanbod en aansluiting bij de vraag na te streven. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan verschillende woonvormen, grootte van de zorgaanbieder, culturele achtergrond of filosofie, de dagbestedingsactiviteiten et cetera. De regering verwacht van zorgkantoren dat zij aanbieders zorgvuldig onderling vergelijken op klanttevredenheid, kwaliteit en doelmatigheid van zorg en verwacht dat deze criteria bij de lengte en de continuering van contracten, de prijzen en de volumes een rol spelen. Indien ze hier onvoldoende werk van maken, kan de regering zelf nadere regels stellen, terwijl de cliënt en/of de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) zowel de verantwoordelijke Wlzuitvoerders als het zorgkantoor kan aanspreken. Memorie van toelichting, 10 maart 2014 Zorgkantoorregio s en zorgkantoren Nederland is verdeeld in 32 2 zorgkantoorregio s. Zorgkantoren hebben een verantwoordelijkheid voor het waarborgen van de continuïteit van zorg in de vorm van de wettelijke zorgplicht. 3 Die houdt in dat zij de zorg waaraan hun verzekerden behoefte hebben, moeten (laten) leveren. Om zorg te (laten) leveren moeten zij (behoudens situaties van overmacht) voldoende zorg beschikbaar hebben voor hun verzekerden. Dat doen zij primair door het inkopen van zorg. Langdurige ggz De Wlz geeft aan dat een beperkte groep ggz-cliënten toegang houdt tot de Wlz, de zogenoemde ggz-b cliënten. Vanuit de Zvw stromen ggzcliënten door naar de Wlz als de maximumduur voor verblijf in de Zvw is verstreken. Ggz-aanbieders leveren hierdoor zowel Zvw- als Wlz-zorg. Daardoor is het niet mogelijk om op basis van Wlz-data de effecten van het beleid langer thuis wonen betrouwbaar in kaart te brengen. In deze monitor is de langdurige ggz wederom geen onderdeel van dit onderzoek. 1.4 Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft de onderzoeksmethode. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 en 4 de resultaten van het kwantitatieve en het kwalitatieve onderzoek gepresenteerd. Hoofdstuk 5 gaat specifiek in op de gesignaleerde problemen die spelen op grensvlakken tussen de domeinen Wmo, Jeugdwet, Zvw en Wlz. In hoofdstuk 6 volgen de conclusie en aanbevelingen. 2 Vanaf 2016 zijn er 31 zorgkantoorregio s. 3 We gebruiken in deze monitor de term zorgkantoor voor zowel Wlz-uitvoerder als zorgkantoor. Voor de definitie van Wlz-uitvoerder en zorgkantoor wordt verwezen naar de beleidsregel Definities Wlz, CA-BR

11 2. Methode 2.1 Kwantitatief Het kwantitatieve onderzoek beschrijft het financiële effect van het beleid langer thuis wonen op zorgaanbieders. We baseren ons hiervoor op twee indicatoren. De eerste indicator is de veranderopdracht. De tweede indicator is de beschikbare veranderruimte Indicatoren Veranderopdracht De veranderopdracht is het deel van de productie dat wegvalt bij een zorgaanbieder doordat er geen cliënten meer voor een lage zzp worden geïndiceerd. Hoe hoger de veranderopdracht, hoe groter de uitdaging van een zorgaanbieder. De veranderopdracht wordt berekend door per zorgaanbieder de financiële waarde van de productie van de lage zzp s en vpt s af te zetten tegen de totale financiële waarde van de zzp en vpt productie van een zorgaanbieder. 4,5 De uitkomst is een percentage van de financiële waarde van de productie dat op den duur wegvalt. Veranderruimte Net als in de vorige monitor is de solvabiliteit gekozen als maatstaf voor de financiële draagkracht van zorgaanbieders. Wij noemen dit de veranderruimte. De solvabiliteit is uitgerekend door het eigen vermogen te delen door het balanstotaal. 6 Liquiditeit Liquiditeit geeft een beeld van de mate waarin een zorgaanbieder in staat is om op korte termijn haar financiële verplichtingen na te komen. De liquiditeit is uitgerekend door de vlottende activa 7 te delen door de kortlopende schulden. 8 Veranderopdracht en veranderruimte op regionaal niveau Enkele zorgaanbieders zijn in meerdere regio s actief, waardoor de bovengenoemde indicatoren voor deze zorgaanbieders niet aan één regio toe te rekenen zijn. Om dit op te lossen is de veranderopdracht en veranderruimte op totaalniveau van een zorgaanbieder gekoppeld aan alle onderliggende budgetten. 9 Elk budget krijgt dus dezelfde veranderopdracht en veranderruimte die gelijk is aan de veranderopdracht en veranderruimte van de zorgaanbieder op totaalniveau (= alle afzonderlijke budgetten opgeteld). De veranderopdracht en veranderruimte worden op regionaal niveau gemiddeld gewogen met de hoogte van de productie van het regionale 4 Hierbij wijken we af van de methode in de vorige monitor waarbij de veranderopdracht is gedefinieerd als het aantal zzp/vpt dagen afgezet tegen het totaal aantal zzp/vpt dagen. 5 Overige productie (zoals extramurale productie) laten we buiten beschouwing. De veranderopdracht heeft dus alleen betrekking op het intramurale deel van de productie van een zorgaanbieder. 6 De variabelen in de gebruikte dataset DigiMV voor eigen vermogen en totaal activa zijn respectievelijk jeu09700 en jeu In DigiMV is dit de variabele jeu Kortlopende schulden zijn de kortlopende schulden inclusief de schulden uit hoofde van de te verrekenen subsidies (in DigiMV respectievelijk de variabelen jeu1265 en jz_jeud1_schuldsubs ). 9 Een zorgaanbieder heeft per regio een budget (rekenstaat). Een zorgaanbieder die actief is in meerdere regio s heeft dus meerdere budgetten. 11

12 budget. De ratio s van een zorgaanbieder tellen op regionaal niveau dus mee conform het marktaandeel in de regio Sectoren Een zorgaanbieder kan actief zijn in één of meer sectoren. Om het type zorgaanbieder goed te duiden, zijn zij ingedeeld in de sectoren v&v of ghz. Alle zorgaanbieders zijn ingedeeld naar de hoofdactiviteit. We onderscheiden 319 zorgaanbieders in de ouderenzorg en 136 zorgaanbieders in de gehandicaptenzorg. 2.2 Kwalitatief Het doel van het kwalitatieve onderzoek is om conclusies uit de kwantitatieve stukken te onderbouwen en te duiden. Hiervoor hebben we contact gehad met individuele zorgaanbieders, koepelorganisaties en zorgkantoren Interviews individuele zorgaanbieders We hebben voor deze monitor tien zorgaanbieders gesproken. Voor de interviews zijn de zorgaanbieders met de grootste uitdaging geselecteerd. Uit de selectie bleek dat het om relatief kleine zorgaanbieders ging. Daarom hebben we daarnaast ook een grote zorgaanbieder in de ouderenzorg geïnterviewd. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van een topiclijst (zie bijlage 2) Interviews koepelorganisaties We hebben gesprekken gevoerd met de brancheorganisaties voor de ouderenzorg (Actiz) en voor de gehandicaptenzorg (VGN). Daarnaast hebben we met enkele cliëntorganisaties gesproken (Anbo, Ieder(in), NPCF) Enquête zorgkantoren Alle zorgkantoren zijn door ons gevraagd een enquête in te vullen. De opzet van de enquête bestond uit open vragen. Daarbij is eerst gereflecteerd op de resultaten van de vorige monitor en daarna zijn enkele vragen gesteld over de huidige situatie (zie bijlage 3). Bijna alle zorgkantoren hebben de enquête over dit onderwerp ingevuld en geretourneerd. 12

13 3. Kwantitatieve analyse 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk beschrijven we in cijfers de uitdaging waar de V&V en de ghz voor hebben gestaan en welke zij nog voor zich hebben. We presenteren de resultaten van achtereenvolgens de veranderopdracht, veranderruimte en de liquiditeit. Vervolgens geven we een analyse van de veranderopdracht per sector en splitsen deze ook uit naar de omzet van zorgaanbieders. Daarna presenteren we de veranderruimte en liquiditeit. In paragraaf 3.5 zoomen we in op zorgaanbieders met een grote uitdaging. We eindigen met een analyse op het niveau van de zorgkantoorregio. 3.2 Veranderopdracht De veranderopdracht van de v&v blijft hoger dan die voor de ghz. In 2012 was de veranderopdracht in de v&v 14,6%, voor de ghz was dit iets meer dan 11%. In 2014 bestond voor beide sectoren nog een opdracht van respectievelijk 10% en 9%. Het verschil in veranderopdracht is daarmee in de periode 2012 tot en met 2014 kleiner geworden. Dit is te verklaren doordat er in de v&v sprake is van een hogere uitstroom dan in de ghz. Cliënten in de v&v maken over het algemeen voor een kortere periode gebruik van de zorg. Tabel 3.1 Veranderopdracht per sector (in %) Veranderopdracht v&v 319 zorgaanbieders 14,6 11,7 9,9 ghz 136 zorgaanbieders 11,2 9,5 9, Veranderopdracht in de ouderenzorg Tabel 3.2 geeft de gemiddelde veranderopdracht van V&V zorgaanbieders weer naar omvang van de zorgaanbieder. We hebben vier klassen gemaakt om de omvang van een zorgaanbieder te classificeren. De groep zorgaanbieders met een productie lager dan 1 miljoen (klasse IV) heeft gemiddeld de grootste veranderopdracht (14,6%). Dit wordt verklaard doordat kleine zorgaanbieders zich veelal specialiseren in cliënten met een gelijke zorgbehoefte. Zij hebben vaak óf relatief zware cliënten óf juist relatief lichte cliënten. De spreiding van de veranderopdracht binnen de groep kleine zorgaanbieders is dan ook relatief groot (zie hiervoor de vorige monitor). Tabel 3.2 Veranderopdracht naar omvang zorgaanbieder (ouderenzorg) (in %) v&v (n=319) I. > 100 mln. (n=33) 12,1 9,9 8,2 II mln. (n=44) 14,7 12,0 10,1 III mln. (n=125) 16,1 12,8 10,4 IV. < 1 mln. (n=117) 23,9 18,4 14,6 Totaal (n=319) 14,6 11,7 9,9 13

14 3.2.2 Veranderopdracht in de gehandicaptenzorg Tabel 3.3 geeft de gemiddelde veranderopdracht van ghz zorgaanbieders naar omvang van de zorgaanbieder weer. In 2014 zien we de grootste veranderopdracht in de klasse met kleine aanbieders (13,2%). Aanbieders met een omzet van meer dan 100 miljoen hebben gemiddeld de laagste veranderopdracht (7,9%). Ook hier is sprake van een relatief grote spreiding in de veranderopdracht binnen de groep kleine aanbieders. Tabel 3.3 Veranderopdracht naar omvang zorgaanbieder (ghz) (in %) ghz (n=136) I. > 100 mln. (n=25) 10,4 8,7 7,9 II mln. (n=20) 13,4 11,6 11,1 III mln. (n=42) 11,0 9,1 8,4 IV. < 1 mln. (n=49) 17,5 14,4 13,2 Totaal (n=136) 11,2 9,5 9,0 3.3 Veranderruimte In 2012 was de solvabiliteit van zorgaanbieders in de langdurige zorg gemiddeld 35% 10 en in 2013 gemiddeld 34%. 11 Veruit de meeste zorgaanbieders hadden in beide jaren een solvabiliteit van minimaal de grens die gehanteerd wordt door het waarborgfonds (15%). We zien in de groep zorgaanbieders met de laagste solvabiliteit vooral v&v aanbieders. Zes zorgaanbieders in deze groep leveren ghz (zie figuur 3.1). In 2014 zien we een soortgelijk beeld, ook in 2014 zijn er 6 ghz zorgaanbieders die onder de 15% zitten. Veruit de meeste zorgaanbieders hadden in 2014 en 2013 een solvabiliteit hoger dan 15% (zie figuur 3.2). Figuur 3.1 Solvabiliteit in 2013 ten opzichte van Ongewogen gemiddelde 2012, gewogen met grootte zorgaanbieder 29%. 11 Ongewogen gemiddelde 2013, gewogen met grootte zorgaanbieder 30%. 14

15 Figuur 3.2 Solvabiliteit in 2014 ten opzichte van Liquiditeit De gemiddelde liquiditeit van de v&v en ghz zorgaanbieders gezamenlijk is afgenomen van 2,3 (2012) naar 1,9 (2013). De helft van de zorgaanbieders had in 2013 een liquiditeit lager dan 1,5. Een kwart van de zorgaanbieders zat onder de 0,9. Dit laat zien dat een fors deel van de zorgaanbieders relatief laag scoort in 2013 (zie figuur 3.3). In 2014 nam het aantal instellingen met een liquiditeit hoger dan 1 toe ten opzichte van Dit betekent dat meer instellingen aan hun financiële verplichtingen op de korte termijn kunnen voldoen (zie figuur 3.4). Omdat liquiditeit echter een momentopname is, bekijken we deze in relatie tot overige indicatoren. Uit de analyse in de volgende paragraaf blijkt dat slechts enkele zorgaanbieders een lage liquiditeit combineren met een hoge veranderopdracht en een lage veranderruimte. Figuur 3.3 Liquiditeit in 2013 ten opzichte van

16 Figuur 3.4 Liquiditeit in 2014 ten opzichte van Zorgaanbieders met een grote uitdaging Aan de hand van de indicatoren veranderopdracht, veranderruimte en liquiditeit selecteren we zorgaanbieders met een relatief grote uitdaging. Waarden die we voor deze selectie hanteren zijn: de veranderopdracht is meer dan twee keer het landelijke gemiddelde van de sector; de solvabiliteit veranderruimte - is lager dan 15%; de liquiditeit is lager dan 1. In 2013 zijn er 46 zorgaanbieders waarbij de solvabiliteit lager is dan 15%, 141 zorgaanbieders met een lage liquiditeit en 83 zorgaanbieders met een relatief grote veranderopdracht. Er zijn slechts 3 zorgaanbieders die op alle drie de indicatoren laag scoren. We concentreren ons op de zorgaanbieders die voldoen aan indicator 1 en 3. Dit zijn 11 zorgaanbieders in 2013 (zie tabel 3.4). In totaal gaat het om 10 zorgaanbieders in de v&v en 1 in de ghz. Gezamenlijk hebben deze zorgaanbieders een budget van 133 miljoen en zijn actief in acht verschillende regio s. Het zijn, zoals verwacht op basis van eerdere resultaten, kleine aanbieders. 16

17 Tabel 3.4 Aantal zorgaanbieders per indicator Indicator Aantal 2012 Aantal Solvabiliteit < 15% Liquiditeit < 1, Veranderopdracht > 2 x gemiddelde Zorgaanbieders voldoen aan indicator 1, 2 en Zorgaanbieders voldoen aan indicator 1 en Zorgkantoorregio s In deze paragraaf brengen we de veranderopdracht en veranderruimte op het niveau van het zorgkantoor in beeld. Deze indicatoren zijn van toepassing voor de v&v en gzh. In figuur 3.3 wordt de veranderopdracht in het jaar 2013 van elk zorgkantoor afgezet tegen de veranderruimte in het jaar De zwarte lijn geeft het landelijke gemiddelde weer. De blauwe gestreepte lijn geeft het landelijk gemiddelde weer van het jaar Het blijkt dat de veranderopdracht voor alle zorgkantoorregio s gedaald is ten opzichte van Ook blijkt dat in 2013 de gemiddelde solvabiliteit van alle zorgkantoorregio s ruim boven de 15% ligt. Figuur 3.3 Gemiddelde veranderopdracht versus gemiddelde solvabiliteit 2013 per zorgkantoorregio (v&v en ghz) 3.7 Conclusie Op basis van de kwantitatieve gegevens concluderen we dat het risico op het niet kunnen borgen van de continuïteit van zorg klein is. Het blijkt dat slechts een klein aantal zorgaanbieders een grote veranderopdracht combineert met een beperkte veranderruimte. Deze aanbieders hebben in totaal een relatief klein budget en zijn verspreid over acht verschillende regio s. Het zijn, zoals op basis van eerdere resultaten verwacht, kleine aanbieders. Tot slot concluderen we dat 17

18 zorgkantoorregio s een gemiddeld goede financiële positie van zorgaanbieders laten zien. 18

19 4. Kwalitatieve analyse 4.1 Inleiding Het kwalitatieve onderzoek gebruiken we om de conclusies uit de kwantitatieve stukken te onderbouwen en te duiden. We presenteren hier resultaten van de interviews met individuele zorgaanbieders, koepelorganisaties en zorgkantoren. We constateren dat zorgaanbieders verschillende strategische beleidskeuzes maken. We belichten in dit hoofdstuk de verschillende aanpakken die zorgaanbieders daarin hanteren en kijken we naar de effecten hiervan op de (intramurale) cliënt. 4.2 Vastgoed Zorgaanbieders van cliënten met een lichte zorgvraag geven aan vooral een uitdaging te zien in het rendabel houden van het vrijkomende vastgoed. Uit gesprekken met zowel de koepelorganisaties als de zorgaanbieders blijkt dat zij vooralsnog goed weten om te gaan met het vastgoedvraagstuk. Wel blijft dit onderwerp ook de komende jaren nog actueel. Uit de gesprekken met zorgaanbieders volgt dat zij op verschillende manieren hun vastgoed in zetten. Box 1 - Vastgoedstrategieën zorgaanbieders - Particuliere verhuur (bijvoorbeeld aan cliënten met voorheen een lichte zzp). - Inzet voor zwaardere zorg. - Inzet voor andersoortige zorg, bijvoorbeeld inzet van verzorgingshuis voor gehandicaptenzorg. - Inzet voor eerstelijnsverblijf. - Genereren andersoortige inkomsten uit algemene ruimten voor bijvoorbeeld buurtvoorzieningen. - Aangaan van flexibele contracten met woningbouwcorporaties. - Flexibele inzetbaarheid nieuwbouw. - Verhuur aan doelgroepen zonder zorg (studenten, ouderen). - Verkoop/afstoten locaties. Hoewel zorgkantoren in gesprek zijn gegaan over de plannen die zorgaanbieders hebben met hun vastgoed, is er een groot verschil in de mate waarin een zorgkantoor hierop stuurt. In een enkel geval heeft het zorgkantoor de regierol in het regionaal vastgoedbeleid. Vooral kleine aanbieders merken de sturende rol van zorgkantoren. Grote aanbieders lijken relatief onafhankelijk te kunnen bepalen op welke wijze vastgoed wordt benut. Zorgkantoren geven aan dat er in hun regio s enkele locaties zijn gesloten als gevolg van de afbouw van de lage zzp s. Bij de keuze voor de locatie die moet sluiten worden vaak de kwaliteit van het gebouw en bedrijfseconomische en- beleidsmatige beslissingen als reden genoemd. Sluiting vanwege een faillissement komt minder vaak voor. Een locatie die gaat sluiten kent vaak eerst een opnamestop, met parallel een natuurlijke uitstroom van bewoners. Daarnaast verhuizen cliënten naar andere locaties waar de zorg kan worden geboden. Vaak gebeurt dit op initiatief van de zorgaanbieder in samenspraak met het zorgkantoor. 19

20 Ten aanzien van het vastgoedvraagstuk zijn ook enkele knelpunten genoemd. De normatieve huisvestingscomponent (NHC) is vaak hoger dan de marktprijs waarvoor de ruimte verhuurd kan worden. In voormalige verzorgingshuizen zijn vaak meer vierkante meters beschikbaar in verband met de aanwezigheid van brede gangen en algemene ruimten. Hierdoor is de marktprijs (huur) niet goed vergelijkbaar met de NHC. Zo ontstaat er een gat tussen de inkomsten uit particuliere verhuur en de NHC. Zorgaanbieders die ruimten verhuren in andere sectoren (denk bijvoorbeeld aan studenten) krijgen te maken met andere wet- en regelgeving, zoals het puntensysteem van de sociale huurwoningen en de verhuurderheffing van de Belastingdienst. 4.3 Zorginkoop De afbouw van de lage zzp s is terug te zien in de zorginkoop. In de onderhandelingen tussen zorgaanbieder en zorgkantoor proberen deze partijen tot een akkoord te komen. In het kader van de zorginkoop zijn in de interviews de volgende onderwerpen aan het licht gekomen: Zorginkoop afspraken Meerjarenafspraken Onderaannemerschap We lichten deze onderwerpen onderstaand toe Zorginkoop afspraken Zoals al blijkt uit de vastgoedanalyse kiezen enkele zorgaanbieders voor het leveren van zorg aan een zwaardere cliëntgroep. Uit de gesprekken met zorgaanbieders blijkt echter dat het zorgkantoor hierin niet altijd meegaat. Een reden hiervan is bijvoorbeeld dat zorgkantoren eisen stellen die zorgaanbieders niet kunnen realiseren (bijvoorbeeld het in dienst hebben van behandelaren). Volgens zorgkantoren speelt hier ook de beperkte contracteerruimte een rol Meerjarenafspraken De Wlz voorziet in de mogelijkheid een meerjarenafspraak (maximaal vijf jaar) te maken. Hierdoor kan bijvoorbeeld de capaciteit beter worden afgestemd op de zorgvraag. Een zorgaanbieder gaf aan dat meerjarenafspraken in de zorginkoop weliswaar mogelijk zijn, maar alleen op de kwaliteit van de zorg en niet op het budget. Ook bijna alle zorgkantoren geven aan dat meerjarenafspraken alleen op kwaliteitsthema s worden gemaakt. Eén zorgkantoor gaf aan dat naast kwaliteit de meerjarenafspraak ook ging over capaciteit, vastgoed (inclusief afbouwschema s), innovatie, doelmatigheid, volumes en tarieven. Zorgaanbieders geven aan dat meerjarenafspraken eigenlijk niet los kunnen worden gezien van de financiële kaders. Daarbij is, gezien de doorlooptijd van (ver)bouwtrajecten van vastgoed, ook een vijfjarig contract nog te kort. Langer lopende contracten verminderen het risico bij zorgaanbieders en faciliteren daarmee (externe) financiering Onderaannemerschap Onderaannemerschap houdt in dat een zorgaanbieder (de hoofdaanbieder) voor (een deel van) de zorglevering een andere zorgaanbieder inschakelt (de onderaannemer). Meerdere zorgaanbieders 20

21 hebben aangegeven dat het zorgkantoor heeft gestuurd op onderaanneming en in een enkel geval dit verplicht heeft gesteld. Zorgkantoren daarentegen geven aan dat onderaanneming wel mogelijk is, maar dat zij er niet op sturen. Wel stellen zij voorwaarden voor onderaanneming. Eén zorgkantoor vindt onderaanneming niet wenselijk en stuurt uit oogpunt van good governance/kwaliteit van zorg op contractrelaties met alle leveranciers van zorg. 4.4 Kleine zorgaanbieders Uit de gesprekken komt naar voren dat kleine zorgaanbieders zich kwetsbaarder voelen ten opzichte van grote(re) aanbieders. Redenen die we hebben gehoord zijn: Concurrentie om zwaardere zorg te kunnen leveren (zorg met behandeling): zorgkantoren lijken geneigd te zijn om zwaardere zorg te blijven inkopen bij de voorheen verpleeghuizen. Voor de oude verzorgingshuizen betekent dit dat zij de productie niet kunnen omzetten naar zwaardere zorg. Zij krijgen daarvoor niet de door hen gewenste productieafspraak. Schaalvoordelen van grote(re) zorgaanbieders. Aanbieders met schaalvoordelen zijn financieel beter in staat om te innoveren en grotere investeringen te doen. Hierdoor kunnen zij aantrekkelijker zijn voor zorgkantoren. Kleine zorgaanbieders proberen zich strategisch onderscheidend te positioneren. Bijvoorbeeld door zich te richten op een specifieke doelgroep. Op die manier proberen aanbieders aantrekkelijk te zijn voor cliënten. Zorgkantoren nemen de diversiteit van het zorgaanbod op in het regioplan. Diversiteit gaat dan over leveringsvormen en afstemming van vraag en aanbod van verschillende zzp s. Over het algemeen voeren zorgkantoren geen specifiek inkoopbeleid voor kleine aanbieders. De inkoop van zorg bij kleine zorgaanbieders wordt over het algemeen ingekocht onder dezelfde voorwaarden als bij grote zorgaanbieders. Soms zijn maatwerkafspraken op basis van uitstroomcijfers mogelijk waarbij zorgkantoren de bezette bedden blijven vergoeden. Bij enkele kleine aanbieders (veelal categorale zorgaanbieders) is het gestelde afbouwpercentage te hoog. Sommige zorgkantoren maken maatwerkafspraken waarbij rekening gehouden wordt met de specifieke uitstroom van lage zzp s bij de zorgaanbieder. Van één zorgaanbieder en zorgkantoor hebben we vernomen dat het zorgkantoor specifiek een accounthouder heeft ingesteld voor kleine aanbieders. Op die manier wordt geborgd dat er voldoende aandacht is voor deze groep aanbieders. 4.5 De (intramurale) cliënt In de eerste monitor is aangegeven dat de gevolgen van het beleid langer thuis wonen voor de burger ingrijpend kunnen zijn. Het kan voorkomen dat cliënten moeten verhuizen als gevolg van een faillissement van een zorgaanbieder of het sluiten van een locatie. Dit beeld is nog steeds actueel. Specifiek in landelijke gebieden wordt aangegeven dat ouderen graag in het eigen dorp willen worden opgenomen maar dat dit niet altijd meer mogelijk is. We horen daarnaast dat in sommige gevallen partners van Wlz-cliënten niet de mogelijkheid hebben om bij elkaar of in elkaars nabijheid te 21

22 wonen. Samen blijven vereist andere woon- en organisatievormen, zoals innovatieve geclusterde woonvormen (met domotica). Een nieuw signaal is dat het voorzieningenniveau in verzorgingshuizen afneemt. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om pinautomaten, kappers en winkels. Deze voorzieningen worden door verzorgingshuizen soms afgestoten, omdat het niet zelfstandig rendabel is. Voor cliënten in verzorgingshuizen en eventueel in aanleunwoningen in die omgeving, gaat de leefbaarheid hierdoor achteruit. Ook buurtbewoners die gebruik maken van deze voorzieningen worden hierdoor geraakt. 4.6 Conclusie Zorgaanbieders, zorgkantoren, branche- en cliëntenorganisaties geven aan dat ze het vertrouwen hebben dat de sector de veranderingen kunnen opvangen. Zij zien de komende jaren wel uitdagingen in het vastgoedvraagstuk. In de zorginkoop worden oplossingen gevonden voor het afnemen van de productie. Zorgkantoor en zorgaanbieder zitten hier niet altijd op één lijn. Vooral kleine aanbieders voelen zich minder sterk ten opzichte van de inkoopmacht van zorgkantoren en ervaren minder schaalvoordelen dan grotere zorgaanbieders. Voor de diversiteit van het zorgaanbod is het van belang dat zowel grote als kleine zorgaanbieders toegang hebben tot de markt. Sturing op onderaannemerschap wordt door zorgaanbieder en zorgkantoor anders ervaren. Zorgkantoren zeggen niet te sturen op onderaannemerschap terwijl zorgaanbieders aangeven dat dit wel gebeurt. Voor de individuele cliënt kan de impact van het beleid om langer thuis te wonen zeer ingrijpend zijn, bijvoorbeeld wanneer een gedwongen verhuizing aan de orde is. 22

23 5. Effect op overige domeinen: Zvw, Wmo en Jeugdwet De effecten van de hervorming in de langdurige zorg beperken zich niet alleen tot het Wlz domein. Met de hervorming zijn onderdelen van de voormalige Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) overgeheveld naar andere domeinen: bijvoorbeeld wijkverpleging naar de Zvw en een deel van de ggz naar de Wmo. Hoewel deze monitor zich richt op de beleidseffecten van de hervorming van de langdurige zorg, constateren we ook gevolgen die zich in andere domeinen afspelen. In dit hoofdstuk benoemen we de belangrijkste signalen die we hebben ontvangen. 5.1 Loketproblematiek De herindeling van de zorgsector over de domeinen Wlz, Zvw, Wmo en Jeugdwet leidt tot nieuwe aanspreekpunten voor burgers. Zorgkantoren geven aan druk te zijn met het verwijzen van burgers naar het juiste loket. Het blijkt dat het voor de burger niet duidelijk is waar hij terecht kan om zijn zorg te regelen en over de keuzes die hij binnen een domein heeft. Daarbij ontvangen we ook de signalen dat het voor specifieke zorgbehoeften niet altijd duidelijk is vanuit welk domein de zorg geleverd moet worden. Dit leidt tot van-het-kastje-naar-de-muur gedrag tussen gemeenten, zorgverzekeraars en het CIZ. 5.2 Bijzondere cliëntgroepen De toegang tot de Wlz is strikter dan de toegang tot de AWBZ was. De relatief eenvoudige toegang tot de AWBZ maakte dat veel cliëntgroepen een plekje vonden in dit domein. Hiermee was ook de bekostiging voor veel vormen van zorg geborgd. Met de striktere toegang én de overhevelingen is het voor bijzondere cliëntgroepen lastiger om de juiste aanspraak en bekostiging te vinden. Hieronder lichten we enkele voorbeelden toe. Cliënten in de geestelijke gezondheidszorg De ggz valt sinds de hervorming in de langdurige zorg onder de domeinen Wlz, Zvw, Wmo en Jeugdwet. Zorgaanbieders moeten hierdoor met zorgkantoren, zorgverzekeraars en gemeenten afspraken maken om de zorg te bekostigen. Zwerfjongeren De zorg voor jongeren met zwerfproblematiek wordt sinds de hervorming in de Jeugdwet en de Wmo geregeld. Het blijkt dat zorgaanbieders het lastig vinden om met gemeenten afspraken te maken over deze zorg. 5.3 Ketenproblematiek Er bestaan verschillen in de indicatiestelling tussen de domeinen Wlz, Zvw, Wmo en de Jeugwet. Dit kan leiden tot een perverse prikkel: we horen dat gemeenten in enkele gevallen omgevingsfactoren niet meenemen in de indicatiestelling, waardoor mogelijk de cliënt eerder in aanmerking komt voor zorg vanuit de Wlz. Dit kan leiden tot een grotere toeloop naar de Wlz. 23

24 De overheveling jeugd uit de AWBZ naar Jeugdwet vraagt om nauwe afstemming/overdraging, aangezien gemeenten over deze groep nog kennis en ervaring moeten opbouwen. De schotten tussen de domeinen vormen belemmeringen voor deze afstemming: zo is er een geringe mogelijkheid om informatie te delen tussen domeinen. Zorgkantoren geven aan dat zij op gemeentelijk niveau afspraken maken over bijvoorbeeld regioplannen, ketenzorg en vraagontwikkeling. Deze afspraken worden gemaakt middels convenant afspraken, transitietafels 12, overlegtafels en via afstemming op bestuurlijk en ambtelijk niveau. Een zorgkantoor geeft aan dat hiermee wisselende resultaten worden bereikt. Gemeenten lijken over het algemeen bezig te zijn om het wiel opnieuw uit te vinden. Zorgkantoren geven aan dat de samenwerking met de zorgverzekeraars makkelijker is, omdat ze gelieerd zijn aan de grootste zorgverzekeraar in de regio en elkaar daardoor beter weten te vinden. Zorgkantoren geven aan korte lijnen te hebben met de inkopers van zorg voor de Zvw. 5.4 Conclusie De hervorming van de langdurige zorg geeft ook knelpunten op andere domeinen. Zo geven zorgkantoren aan dat burgers niet altijd de weg weten naar het juiste loket. Daarnaast zijn er bijzondere cliëntgroepen waarvoor de juiste aanspraak op en bekostiging van de zorg onduidelijk is. Ook de samenwerking en kennisopbouw tussen domeinen is een aandachtspunt. 12 In dit overleg schuiven gemeenten, woningbouwcorporaties, zorgverzekeraars en zorgkantoren aan om knelpunten, oplossingsrichtingen en innovaties te bespreken. 24

25 6. Conclusie We concluderen op basis van zowel de kwantitatieve als de kwalitatieve resultaten dat het risico op het niet kunnen borgen van de continuïteit van zorg in de zorgkantoorregio s klein is. Uit het kwantitatieve onderzoek blijkt dat de grote veranderuitdaging zich beperkt tot een aantal kleine zorgaanbieders, verdeeld over acht regio s. Daarnaast blijkt de financiële positie van zorgaanbieders in alle zorgkantoorregio s gemiddeld goed. Het kwalitatieve onderzoek bevestigt de conclusie. Zorgaanbieders, zorgkantoren, branche- en cliëntenorganisaties geven aan dat ze het vertrouwen hebben dat de sector de veranderingen kunnen opvangen. Zorgaanbieders denken creatief na over hun strategisch (vastgoed)beleid. Zij hebben oplossingen gevonden of zijn op zoek naar oplossingen om hun vrijgekomen vastgoed rendabel te houden. Dit kan zijn door locaties te sluiten of op een andere wijze in te zetten. Voor de individuele cliënt kan de impact van het beleid om langer thuis te wonen daarom zeer ingrijpend zijn. Daarnaast horen we van partijen dat het vastgoedvraagstuk ook in de toekomst een uitdaging blijft. Hiermee blijft dit een potentieel financieel risico voor individuele zorgaanbieders. Wanneer zorgaanbieders op grotere schaal in de problemen komen dan kan het belang van de cliënt in het gevaar komen. Het tijdig inspelen op dergelijke ontwikkelingen ligt bij de veldpartijen. De NZa zal de effecten van de verwachte vastgoedproblemen meenemen in de evaluatie van de invoering van de integrale tarieven. We constateren dat kleine aanbieders zich kwetsbaarder voelen ten opzichte van grotere aanbieders. Dit komt met name door de schaalvoordelen en in hun positie bij de zorginkoop. Wlz-uitvoerders zijn verantwoordelijk voor de borging van een divers zorgaanbod. Zij zijn echter niet verplicht om hierbij alle zorgaanbieders een contract te bieden. Wij constateren dat bij een volledige persoonsvolgende bekostiging kleine zorgaanbieders minder afhankelijk zullen worden van inkoopafspraken. In 2017 starten de eerste experimenten met persoonsvolgende bekostiging in de vorm van het Zeeuws model. Tot slot zien we dat de hervorming van de langdurige zorg tot knelpunten leidt op andere domeinen, onder andere in de informatievoorziening en samenwerking tussen partijen. In het toezicht op de uitvoering van de Wlz heeft de NZa nadrukkelijk aandacht voor de informatie- en cliëntondersteuning van Wlz uitvoerders. Omdat deze zaken over de domeinen heen spelen (Zvw, Wmo, Jeugdwet, Wlz) brengen wij dit signaal ook bij VWS extra onder de aandacht. 25

26 26

27 Bijlage 1. Opbouw gegevensbestand De databronnen voor deze monitor zijn de gerealiseerde productiegegevens die de NZa ontvangt via de jaarlijkse budgetcyclus (interne databron) en financiële gegevens uit de jaarrekeningen (externe databron, DigiMV). Gerealiseerde productiegegevens De gerealiseerde productiecijfers zijn gebaseerd op volledig nagecalculeerde budgetten van 2012 en Voor 2014 is gebruik gemaakt van de productieafspraken uit de tweede budgetronde. De budgetten geven naast inzicht in het totale budget per zorgaanbieder ook inzicht in de geleverde productievolumes op prestatieniveau. Voor 2013 heeft de NZa budgetten afgehandeld die voor nacalculatie zijn ingediend per 1 juni Gezamenlijk bevatten de budgetten voor 24,1 miljard aan budget. Het budget bevat naast de gerealiseerde productie (bestaande uit onderdelen als zzp s, vpt s, toeslagen en extramurale functies) ook vergoedingen voor kapitaallasten en inventaris. Jaarverslag Maatschappelijke Verantwoording (JMV) Het CIBG stelt jaarlijks een bestand samen waarin een grote hoeveelheid financiële gegevens per zorgaanbieder 13 is verwerkt. Zorgaanbieders zijn op basis van de Wet Toelating Zorgaanbieders (WTZi) verplicht om ieder jaar hun Jaarverslag Maatschappelijke Verantwoording (JMV) aan te leveren. Deze gegevens worden via verslaglegging openbaar gemaakt. Daarnaast voeren zorgaanbieders deze gegevens (veelal uit de jaarrekening) ook in via een webapplicatie, DigiMV. Het bestand dat hieruit voortkomt, bevat een gestandaardiseerde set aan gegevens. Deze dataset hebben wij gebruikt om per zorgaanbieder een aantal financiële kengetallen te berekenen. Voor de analyses in dit rapport hebben wij gebruik gemaakt van het bestand over 2013 (DigiMV 2013) en 2014 (DigiMV 2014). Koppeling jaarrekening aan budgetten De budgetten en de jaarrekeningen zijn voor dit onderzoek aan elkaar gekoppeld. Een zorgaanbieder kan meerdere NZa budgetten hebben, bijvoorbeeld wanneer afspraken worden gemaakt in meerdere regio s. De jaarrekening is geconsolideerd op het niveau van de zorgaanbieder. Op basis van de KvK nummers die beschikbaar zijn in beide bestanden is een groot deel van de NZa budgetten aan een zorgaanbieder gekoppeld. Het resterende deel is voor zover mogelijk handmatig gekoppeld. 14 Een zorgaanbieder is succesvol gekoppeld met de budgetten wanneer minimaal 95% van het budget uit de jaarrekening overeenkomt met het budget uit de productiegegevens. Deze methode is ook gehanteerd in de vorige monitor continuïteit van zorg. Het uiteindelijke bestand met gegevens bevat de jaarrekeningen over 2013 (DigiMV 2013) en de budgetten met gerealiseerde productie Op basis van dit samengevoegde bestand zijn de zorgaanbieders geselecteerd die zijn meegenomen bij de uiteindelijke analyses. Van de zorgaanbieders in de populatie is tevens gekeken naar de 13 Jaarverslagen dienen zorgaanbieders op zorgaanbiederniveau op te stellen. 14 Door inzage online jaarverslagen ( of zoeken op naam in beide databronnen. 27

28 productieafspraken in 2012, 2014 en Ook is de financiële positie in 2012, 2013 (DigiMV ) en 2014 (DigiMV 2014) uitgerekend. In figuur 1 is schematisch weergegeven hoe de koppeling met budgetten en de jaarrekeningen is verlopen om tot het gegevensbestand te komen. Figuur 1 Schematische weergave koppeling budgetten en DigiMV Van de budgetten (2013) is het voor 92 budgetten niet gelukt om de juiste zorgaanbieder te vinden. De niet-gekoppelde budgetten bevatten gezamenlijk 640 miljoen. Dit betekent dat voor budgetten met 23,1 miljard budget een koppeling met een zorgaanbieder is gevonden (meer dan 95% van het totale budget in de AWBZ). Er zijn 843 verschillende zorgaanbieders aan de budgetten gekoppeld. Selectie zorgaanbieders voor analyse De zorgaanbieders, die zijn meegenomen in de analyse, zijn geselecteerd uit de succesvol gekoppelde zorgaanbieders. De populatie is afkomstig uit het DigiMV 2013 bestand. De zorgaanbieders in deze populatie zijn gevolgd in het DigiMV 2014 bestand. Voor de meeste zorgaanbieders is er een 1 op 1 match met het budget uit de jaarrekening en de NZa productiegegevens. Voor een aantal zorgaanbieders wijkt dit af. Wanneer we de 5% grens hanteren blijven er 727 zorgaanbieders over. Gezamenlijk hebben deze zorgaanbieders gekoppelde budgetten met 21,8 miljard budget (91% van het totale budget in de AWBZ). 16 Voor de analyse in dit rapport gaat het om de intramurale productie. Een aantal zorgaanbieders levert uitsluitend productie bestaande uit extramurale functies. Deze zorgaanbieders zijn niet meegenomen in de analyse. Het aantal zorgaanbieders dat overblijft, is 474 met 20,3 miljard budget. 15 Hierbij is het jaar 2012 uit de jaarrekening van 2013 als bron gekozen. 16 In de jaarrekeningen van deze zorgaanbieders is voor 21,5 miljard budget opgenomen. 28

29 Bijlage 2. Topiclijst interviews zorgaanbieders Monitor continuïteit van zorg 2015 Nederlandse Zorgautoriteit Directie Zorgmarkten Care A. Het effect van de extramuralisering van de lage ZZP s op uw organisatie (veranderopdracht): Financiële impact op de organisatie Gevolgde strategieën (bijvoorbeeld het aanbieden van gescheiden wonen/zorg, andere productmix, sluiten locaties etc.) Toekomstplannen B. Visie op de regio: wat is het effect op de continuïteit van de zorglevering in de regio? C. Volgens het overgangsrecht hebben cliënten die op 1 januari 2015 beschikken over een laag zzp het recht op opname, ook na 2015 zonder dat ze worden geïndiceerd (naar een hoger zzp.) Zijn er bij u, of in uw regio opvangplekken voor deze cliënten? D. Wat u ons verder mee wil geven over dit onderwerp. 29

30 30

31 Bijlage 3. Enquête zorgkantoren Kenmerk Algemeen In navolging op de gesprekken die in 2014 zijn gevoerd met ( ), willen we graag te weten komen welke effecten de hervorming in de langdurige zorg heeft gehad sinds de laatste gesprekken. We vragen u daarom onderstaande vragenlijst in te vullen en te retourneren naar en Reflectie op eerste gespreksronde Onderstaand geven we een korte samenvatting van het verslag van de gesprekken die in 2014 met u zijn gevoerd. ( ). Vragen voor vervolg Wanneer de antwoorden voor diverse zorgkantoorregio s niet verschilt, kunt u namens de concessiehouder antwoorden. Ervaart u grote verschillen tussen zorgkantoorregio s? Dan verzoek ik u om te antwoorden namens de verschillende regio s. Vraag 1: Het vervallen van de laagste zorgzwaartepakketten kan er toe leiden dat instellingen in zijn geheel of een of meerdere locaties van functie moeten herzien of in de worst case, moeten sluiten. Hier hebben we een aantal vragen over: a. Als een locatie van functie wijzigt, welke functie(s) krijgen locaties veelal? Welke rol heeft het zorgkantoor hierin? b. Heeft u er mee te maken gehad dat locaties moeten sluiten? Kunt u cijfermatig duiden hoe vaak dit in de periode heeft plaatsvonden? c. Wat zijn de meest voorkomende redenen waarom een zorgaanbieder in zijn geheel of een locatie moet sluiten? d. Wat zijn de consequenties voor de bewoners? Welke rol heeft he zorgkantoor is dit soort situaties? e. Hoe bewaakt het zorgkantoor de diversiteit van het zorgaanbod in de regio( s)? Antwoord vraag 1: 1a. 1b. 1c. 1d. 1e. Vraag 2: Uit onze eerste rapport (monitor Continuïteit van langdurige zorg, 2014) blijkt dat kleine zorgaanbieders gemiddeld genomen een grotere uitdaging hebben dan grotere zorgaanbieders. Binnen de groep kleine zorgaanbieders bestaat een deel van wie een groot deel van de productie 31

32 bestaat uit lage zorgzwaartepakketten. Kleine aanbieders kunnen het moeilijk krijgen. Wordt er door het zorgkantoor specifiek beleid gevoerd voor kleine aanbieders? Wordt er door het zorgkantoor gestuurd op bijvoorbeeld onderaannemerschap? Zo ja, hoe ziet dat beleid eruit? Zo nee, waarom niet? Antwoord vraag 2: Vraag 3: Met de Wet langdurige zorg is het nu mogelijk om voor maximaal 5 jaar een meerjarenafspraak te maken met de zorgaanbieder (artikel ). Hierdoor kan bijvoorbeeld de capaciteit beter worden afgestemd op de zorgvraag. Maakt u meerjarenafspraken met zorgaanbieders? Zo ja, hoe zie die meerjarenafspraken eruit? Zo nee, waarom niet? Antwoord vraag 3: Vraag 4: Hoe ervaart u de gevolgen van de hervorming van de langdurige zorg voor de burger? Welke positieve punten ziet u? Welke verbeterpunten ziet u? Antwoord vraag 4: Vraag 5: Welke samenwerkingsverbanden heeft u met partners in aanliggende domeinen Zvw (verzekeraars) en Wmo (gemeenten)? Maakt u bijvoorbeeld ketenafspraken? Antwoord vraag 5: 32