Podium C M D Z. Pauline Meurs: Is certificaat voor zorgbestuurders nodig? Oud-deelnemers Top Class blij met hun loopbaan

Transcriptie

1 C M D Z Podium juni 2012 Erasmus Centrum voor Management Development in de zorg Vormingsplaats voor bestuurders en managers in de zorg Pauline Meurs: Is certificaat voor zorgbestuurders nodig? Oud-deelnemers Top Class blij met hun loopbaan De bevlogenheid van Surinaamse dokters Wat zorgmanagers lokt naar Rotterdamse opleidingen

2 Certificering Het idee van certificering roept bij mij gemengde gevoelens op Laat uw inspanningen zien Is een certificaat voor zorgbestuurders een goed idee? Over die vraag moest ik onlangs mijn gedachten bepalen, omdat de NVZD mij vroeg mee te denken over een op te zetten systeem van certificering voor bestuurders in de gezondheidszorg. De vereniging heeft dit initiatief al enkele jaren geleden gelanceerd, maar dat is om verschillende redenen in de la blijven liggen. Nu heeft de ledenvergadering de wens uitgesproken om de komende periode serieus te werken aan een systeem en alvast te gaan proefdraaien met belangstellende bestuurders. Certificering roept bij mij altijd gemengde gevoelens op. Aan de ene kant positief: een goed idee om het kaf van het koren te scheiden. Aan de andere kant negatief: afvinklijstjes, punten en normen en een boetestelsel. Ook bij het idee van certificering van bestuurders word ik niet direct enthousiast. Ik zie dan meteen verschillende bezwaren en implementatieproblemen. We weten vanuit onze Master Classes dit jaar alweer de zestiende editie dat bestuurders zeer diverse achtergronden hebben, uiteenlopende profielen en een grote variëteit aan opdrachten binnen de organisatie waaraan zij leidinggeven. Die verscheidenheid hangt samen met het soort instelling en vooral de fase van ontwikkeling van de organisatie. De vraag die zich aandient: is het mogelijk om tot consensus te komen over de normen die aan de certificering ten grondslag liggen is er wel een gemeenschappelijk profiel van zorgbestuurders? De vraag stellen is hem beantwoorden! Een heel andere kanttekening bij certificering is de onderliggende veronderstelling dat een gecertificeerde bestuurder bijdraagt aan de verbetering van de kwaliteit van de zorg. Hoe graag we ook zouden willen beloven dat een goede bestuurder een garantie is voor goede zorg, feit is dat voor deze stelling geen wetenschappelijke onderbouwing is. Hoeven bestuurders dan helemaal geen verantwoording af te leggen over de manier waarop ze werken aan hun vakbekwaamheid? Dat ook weer niet. Mijn idee zou zijn om bestuurders aan te spreken op de vraag hoe zij werken aan hun eigen professionele ontwikkeling: wat doen zij daaraan? Wat levert het op? Via deze vorm van zelfevaluatie is langzaamaan meer zicht te krijgen op de verschillende professionaliseringsactiviteiten van bestuurders. Het onderzoek van Wilma van der Scheer laat zien dat er veel aan professionalisering wordt gedaan. Dat is goed nieuws! U wist dat allemaal al, maar het kan in deze tijd geen kwaad om al die inspanningen ook zichtbaar te maken. Dat laatste draagt bij aan de legitimering van het bestuur. En daar kunnen we helemaal niet op tegen zijn. Pauline Meurs is directeur van het Erasmus CMDz

3 Top Class Moeilijke momenten horen er gewoon bij Oud-deelnemers aan de Top Class zijn tevreden over hun loopbaan. Ook al blijken lastige momenten onvermijdelijk. Een recente peiling onder alumni levert nog een opvallend gegeven op: degenen die bestuurder zijn geworden, hebben allemaal een partner. Iets leren, iets voor het eerst doen, iets neer kunnen zetten en dat in een prettige collegiale sfeer. Zo typeren oud-deelnemers aan de Top Class goede perioden in hun loopbaan. Zij doen dat in een schriftelijk onderzoek onder zorgmanagers die hebben deelgenomen aan de Top Class in de jaren 2002 tot en met Maar liefst 128 van de 198 alumni gaven uitgebreid antwoord. Naast goede tijden hebben velen ook moeilijke perioden doorgemaakt. Omdat ze te zwaar belast werden, zich niet opgewassen voelden tegen de taken, of door bestuurswisselingen, fusies en reorganisaties. Een ruime minderheid is ooit bij een persoonlijk conflict betrokken geweest of zelfs ontslagen. Die moeilijke momenten horen blijkbaar net zo goed bij loopbanen in de zorgsector als de goede perioden. Tijdens de intervisie gedurende de Top Class komt dit ook naar voren. Deelnemers zoeken steun bij elkaar. Het blijkt goed om te beseffen dat omgaan met verlies ook bij loopbanen in de zorgsector hoort. Over het algemeen zijn de alumni van de Top Class een bevoorrechte groep. Dit is af te lezen aan hun salaris, de stappen die ze hebben gezet, de kansen om te veranderen en de tevredenheid met hun werk. Dat geldt voor vrouwen evenzeer als voor mannen. Uitzonderingen zijn er wel. Een aantal mensen geeft hun werk een onvoldoende ten tijde van het onderzoek. En sommigen zijn nog niet van baan veranderd na het volgen van de Top Class, terwijl ze dat wel zouden willen. Way of life Voor degenen die bestuurder geworden zijn 38 respondenten gelden de positieve resultaten nog sterker. Zij geven hun werk gemiddeld een 8,4, ruim meer dan het gemiddelde van 7,5 voor de niet-bestuurders. Wat ook opvalt is dat de bestuurders allemaal een partner hebben, wat bij de anderen geldt voor 88 procent. Het kan toeval zijn, maar misschien is een ondersteunende partner een voorwaarde om bestuurder te durven en te kunnen zijn. Bestuurders zelf zeggen dat in ieder geval wel vaak. Bestuurders geven hun werk een 8,4, niet-bestuurders een 7,5 Je kunt dit alleen doen als je een partner hebt die er achter staat, menen zij, en: It is a way of life. Vrijwel alle voormalige deelnemers aan de Top Class zijn ambitieus: ze willen zoveel mogelijk uit hun loopbaan halen. De manier waarop ze dat doen verschilt per levensfase. Mensen jonger dan 45 jaar zitten relatief kort op hun huidige positie, en de stappen die ze maken zijn ingrijpender. Ze besteden veel tijd aan informele netwerken. Mensen boven de 55 jaar zitten gemiddeld langer in hun huidige functie. Ze verwachten minder door te kunnen groeien en hebben die wens ook minder. Wel willen ze vaak nog van baan veranderen, ook al zou dat naar een functie op hetzelfde niveau zijn. De meeste alumni van de Top Class zitten tussen deze groepen in; de gemiddelde leeftijd ten tijde van het onderzoek is 50 jaar. Maar voor iedereen geldt: leren, iets nieuws doen, blijft leuk. Marlies Ott is programmadirecteur Top Class

4 Nederland-Suriname Bevlogenheid onder moeilijke omstandigheden Het enthousiasme van artsen om de zorg te verbeteren is universeel. Ongeacht of ze werken met Nederlandse kwaliteitssystemen of zelf het wiel moeten uitvinden, zoals in Suriname. Die bezieling is wat ggzbestuurder Ronnie van Diemen het meest heeft getroffen tijdens haar studiereis naar Suriname. Eind januari 2012 ontmoetten Surinaamse en Nederlandse zorgbestuurders, managers, medisch specialisten en verpleegkundigen elkaar tijdens een driedaagse werkconferentie in Suriname. Initiatiefnemers waren de Nationale Ziekenhuisraad van Suriname en het Erasmus CMDz. Daarnaast bezocht de Rotterdamse delegatie een zorgproject in de binnenlanden. Een van de Nederlandse deelnemers was Ronnie van Diemen, bestuursvoorzitter van GGZ Oost-Brabant. Wat is u het meest opgevallen? De enorme bevlogenheid van dokters bij het verbeteren van de zorg, ondanks moeilijke omstandigheden. De Surinaamse politiek beïnvloedt de zorg enorm. De invulling van een raad van bestuur is niet gebaseerd op kwaliteiten, maar op wie je bent in de politiek. Dat bepaalt natuurlijk de ontwikkelingen in een ziekenhuis. Maar bij de artsen trof ik dezelfde betrokkenheid die je in Nederland ziet. Die is kennelijk universeel. De Surinaamse politiek beïnvloedt de zorg enorm Waarover ging het tijdens de conferentie? Er zijn in Paramaribo vier ziekenhuizen op mensen. Dan weet je: dit is eigenlijk te veel. Er is uitgebreid gesproken over vragen als: hoe zien we de toekomst? Hoe zou het doelmatiger kunnen? En hoe kun je in het hier en nu, binnen de gegeven cultuur, de zorg verbeteren? De specialisten uit de verschillende ziekenhuizen hebben zich verenigd. Pratend met hen kwamen we tot de conclusie dat zij degenen zijn die de krachten kunnen bundelen. Het begint met de discussie: wat vinden we eigenlijk voldoende zorg? Het is op veel terreinen nu niet voldoende, maar zeggen we dat ook tegen elkaar? Kan de Surinaamse zorg leren van Nederlandse kwaliteitssystemen? Ik denk dat leren altijd wederkerig is. De omstandigheden waarin je leeft bepalen sterk hoe je dingen ziet. Je bent snel geneigd te praten over Nederlandse kwaliteitssystemen, terwijl het in Suriname veel meer gaat om de vraag hoe je in alle eenvoud die kwaliteit zichtbaar kunt maken. Je leert vooral om niet met een Nederlandse bril naar dit verhaal te kijken. Wat hebt u opgestoken voor uw eigen werk? Dit soort reflectiemomenten verbindt je inherent met het feit dat de context zo wezenlijk is. De omstandigheden bepalen welke krachten je gebruikt om iets te ontwikkelen. Dat is in Nederland hetzelfde: je werkt vanuit de kracht in jouw organisatie, en dat de omgeving verandert is een gegeven. Je kunt een slachtoffer zijn van de maatregelen die worden afgeroepen over mensen met psychiatrische problemen, maar je kunt ook zeggen: hoe gaan wij in het Brabantse land toch goede zorg verlenen? De politieke context in Suriname relativeert ook de omstandigheden waaronder wij in Nederland werken.

5 Peiling cursisten Rotterdam had een zekere magie Een postacademische opleiding moet up-to-date kennis verbinden met de praktijk, vinden zorgmanagers. De Erasmus Universiteit Rotterdam onderscheidt zich volgens hen door de bundeling van kennis over de gezondheidszorg. Dat blijkt uit een onderzoek onder Rotterdamse cursisten en alumni. De tijd dat een degelijke opleiding werd beschouwd als carrièregarantie voor het leven, ligt ver achter ons. Levenslang leren is het motto, zeker voor bestuurders en managers in de snel veranderende zorgsector. Waarom kiezen bestuurders en managers daarbij voor een postacademische opleiding? Wat willen ze daar halen? Waarom kiezen ze voor Rotterdam? Om daarachter te komen hebben we onderzoek gedaan onder voornamelijk alumni van het instituut Beleid & Management Gezondheidszorg (ibmg) en deelnemers aan de Master of Health Business Administration (MHBA). Deze groepen verschillen van elkaar in leeftijd, fase in de carrière, werkkring en functie, maar noemen dezelfde motieven voor het volgen van een opleiding: functioneel voor de eigen functie en carrière, versterking van de persoonlijke effectiviteit en (update van) kennis. Praktijk Dat de opleiding meer moet brengen dan kennisoverdracht, is zonneklaar. Deelnemers verwachten een sterke koppeling tussen de theorie en de toepassing in de praktijk en stellen daarmee hoge eisen aan docenten: én state-of-the-art kennis én doorleefde praktijkkennis én de verbinding kunnen maken tussen theorie en praktijk. De eerste dagen snapte ik niet waar we het over gingen hebben. En dat kwartje viel heel langzaam; ik heb wel veel impliciete ervaring, maar het plaatsen daarvan Dat je daar instrumenten voor hebt, gaf echt het gevoel van wow, het licht is aangegaan!, zegt een MHBA-cursist. Het feit dat het onderwijs wordt gegeven in groepen van diverse samenstelling, vinden de deelnemers van grote meerwaarde. Het verruimt het eigen referentiekader en biedt mits goed begeleid een veilige omgeving voor de uitwisseling van kennis en ervaring en voor intervisie over casuïstiek waarmee deelnemers worstelen. Magie In hun zoektocht naar een opleiding blijken de meeste deelnemers zich vooraf te oriënteren via internet, brochures, collega s en bekenden. De rol van referenten die zelf de Ik kreeg het gevoel: Wow, het licht is aangegaan opleiding hebben gedaan en zeer lovend zijn ( het beste dat me ooit is overkomen heeft één van hen gezegd), blijkt groot te zijn. Rotterdam had een zekere magie, een belofte, domeinen die ik niet meteen kon plaatsen en dat trok me aan, zegt een MHBA-deelnemer. Opvallend is dat respondenten allen consequent over Rotterdam spreken als ze hun opleiding noemen. Ze dichten de opleiding onderscheidende kwaliteit toe, onder meer vanwege de gebundelde kennis over gezondheidszorg. Dat er voor Rotterdam ook nog de nodige ontwikkelkansen liggen, blijkt uit onderstaande uitspraak: Ik denk dat je Rotterdam nog meer kunt neerzetten als een stap in een ontwikkeling, een soort community. Dat je bouwt aan relaties, dat mag je meer benadrukken. Die uitnodiging pakken we graag op, want ook voor ons geldt levenslang leren. Uitbreiding van onze alumnidagen is een belangrijke stap in deze richting. Lucie Boonekamp is programmaleider Academische Leergang Zorg Management

6 Programma s Erasmus CMDz is een onderdeel van het instituut Beleid & Management Gezondheidszorg van de Erasmus Universiteit Rotterdam. C M D Z Bezoek en volg ons Top Class Waarden van zorg zie erasmuscmdz.nl Master Class Master Class bij Desmond Tutu Leergang Financieel Bestuur in de zorg Academische leergang Zorg Management Master of Health Business Administration De deelnemers aan de vijftiende lichting van de Master Class voerden tijdens hun studiereis naar Zuid-Afrika een inspirerend gesprek met Nobelprijswinnaar Desmond Tutu. Het programma omvatte daarnaast een verkenning van de politieke en culturele context van de zorg. Deelnemers aan de komende twee jaargangen van de Master Class gaan ook naar Zuid-Afrika. De Master Class die aanstaande september begint, zit inmiddels vol. U kunt zich wel al inschrijven voor de Master Class die op 17 september Colofon Dit is een uitgave van Erasmus CMDz 2012 tekst Erasmus CMDz eindredactie Krista Kroon grafisch ontwerp Debbie Saul foto s Dick Barendsen en Yvonne Witte drukwerk Opmeer Drukkerij bv