INHOUD. Deel 1. Algemeen kader van handhaving op lokaal niveau. 1Inleiding 11

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "INHOUD. Deel 1. Algemeen kader van handhaving op lokaal niveau. 1Inleiding 11"

Hidde Kuipersё
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 INHOUD 1Inleiding 11 Deel 1. Algemeen kader van handhaving op lokaal niveau 1 Belang van handhaving voor lokale besturen Voor het welzijn van de burger zelf Voor de geloofwaardigheid van de overheid zelf 19 2 Wat is handhaving? Het doen naleven van regels Handhaven is meer dan repressie Handhaving = regelgeving + toezicht + sanctionering Verschillende vormen van handhaving Privaatrechtelijke handhaving Strafrechtelijke handhaving Bestuurlijke handhaving Fiscale handhaving 34 3 Is er een handhavingstekort? 35 4 Waarom is er gebrekkige handhaving? Arbiter zonder fluitje Schrik voor de rechter Gereedschapskistje voldoet niet Laksheid Eeuwige schaarste Pingpong Luister naar mijn woorden, maar kijk niet naar mijn daden 58 INHOUD 3

2 5 Lokale handhaving op verschillende gemeentelijke 59 domeinen 6 Gedogen of handhaven? Zacht waar het kan, hard waar het moet 1. Wat is gedogen? Is handhaven verplicht? Is gedogen dan even goed? Wanneer eindigt gedogen? Kan gedogen getoetst worden? 69 7 Rol van de burger bij handhaving 71 8 Handhaving op de gemeentelijke politieke agenda 75 9 Juridisch kader van lokale handhaving Gedecentraliseerde en gedeconcentreerde bevoegdheden Onderscheid algemene bestuurlijke politie bijzondere bestuurlijke politie Algemene bestuurlijke politie Bijzondere bestuurlijke politie Onderscheid niet zonder belang Hoe kan je als gemeente een lokaal handhavingsbeleid 87 voeren? 1. Zorg voor goede regelgeving Betrek burgers en doelgroep bij handhaving Maak een probleemanalyse Van toevaltreffers naar planmatige handhaving Probeer helder te handhaven Nederland: programmatisch handhaven 95 4 INHOUD

3 Deel 2. Concrete toepassingen en praktijken uit verschillende gemeentelijke beleidsdomeinen 1 Gemeentelijke administratieve sancties als handhavingsinstrument 1. Wat zijn gemeentelijke administratieve sancties? Wat is overlast wel en niet? Hoe verloopt de procedure? Eerst bemiddelen, dan pas een boete Voor welke inbreuken leggen gemeenten boetes op? Tien misverstanden over GAS Capita selecta lokale overlast Lawaaihinder Vuurwerk Afvaloverlast Hondenoverlast Gelaatsverhullende kledij Verkeersoverlast Van verkeer naar overlast? Is verkeer wel overlast? Draaiende motors en boomcars Quads Lage Emissie Zone Drones en andere luchtactiviteiten Brandveiligheid: blussen alleen is geen oplossing (meer) Handhaving en preventie wint aan belang Welke normen? Reglementering op drie niveaus Federale overheid Vlaamse overheid Gemeentelijke overheid Bijzondere wetgeving Ziekenhuizen Jeugdlokalen 137 INHOUD 5

4 Woonzorgcentra Rol lokaal bestuur Burgemeester Nieuwe gemeentewet Wet van 30 juli 1979 en basisnormen Specifieke normen Hulpverleningszones Aandachtspunten Meer controles, maar nog niet systematisch De deur op slot? Gemeentelijke administratieve sancties Een brandverzekering: nice to have or need to have? Community Fire Safety Brandveilig Samenleven Versnipperde bevoegdheden Het milieu handhaven op lokaal niveau Beschrijving van de te handhaven regelgeving Welke regelgeving is van toepassing? Wat is de rol van het lokale bestuur? Milieutoezicht op gemeentelijk vlak Bevoegdheidsverdeling Wie ontvangt een vaststelling van een milieuovertreding? Wat gebeurt er verder met een pv? Kan de toezichthouder zelf iets doen? Aandachtspunten Personeelsinzet Personeelsnorm Wanneer is een gemeentelijk milieuambtenaar of een lokaal politieambtenaar ook milieutoezichtsambtenaar? Gemeentelijke administratieve sancties (GAS) Goede praktijken Afspraken tussen administratie en parket: prioriteitennota vervolgingsbeleid INHOUD

5 5.2. Afspraken tussen gemeente en politie: modelprotocol VVSG Gemeentelijke inspectieronde in Klein-Brabant Het lokaal woonbeleid handhaven Verwaarloosde woningen en gebouwen inventariseren Ongeschikte en/of onbewoonbare woningen inventariseren Vlaamse Wooncode Nieuwe gemeentewet Gerechtelijke procedure Leegstaande panden in kaart brengen Verkrotte en leegstaande woningen en gebouwen bestrijden Verkrottingsheffing Herhuisvesting Leegstandsheffing Sociaal beheer en voorkooprecht Voorkom verkrotte en leegstaande woningen en gebouwen Sensibiliseren en informeren Stimuleren Voorkomen door het conformiteitsattest De ruimtelijke ordening op lokaal niveau handhaven 1. Handhaving en ruimtelijke ordening: wijzigende regelgeving Onder wiens bevoegdheid vallen stedenbouwkundige overtredingen? Voorkomen beter dan genezen: preventie als effectieve manier om te handhaven Handhavingsplan bepaalt wijze van samenwerking en prioriteiten Wat als preventie niet baat? De bestuurlijke geldboetes en bestuurlijke herstelmaatregelen Bestuurlijke geldboetes Bestuurlijke herstelmaatregelen 204 INHOUD 7

6 6 Het lokaal mobiliteitsbeleid handhaven Parkeren Het belang van een gemeentelijk parkeerbeleid De GAS-wet van 2013 biedt nieuwe mogelijkheden Gedepenaliseerde parkeerinbreuken Inbreuken op stilstaan en parkeren Welke inbreuken kunnen gesanctioneerd worden met GAS? Wie kan deze inbreuken vaststellen? Trage wegen Polyvalent Beter een goede buur Kort op de bal Heropleving van de trage wegen Taxi s Geregeld Of niet geregeld Innames openbaar domein Oh zo verleidelijk Vergunning vereist Het lokaal afvalbeleid handhaven Beschrijving van handhaving in afvalbeleid Welke regelgeving is van toepassing? Algemeen Specifiek Wat is de rol van het lokale bestuur? De zorgplicht van de gemeente voor het beheer van het huishoudelijk afval Aandachtspunten Illegale afvalinzameling Zwerfvuil en sluikstorten Goede praktijken Stad Ieper maakt gebruik van camera in strijd tegen sluikstorten INHOUD

7 6.2. De sluikstortprocedure van de stad Lokeren en de afvalintercommunale IDM Het lokaal waterbeleid handhaven 1. Afkoppelen van niet-verontreinigd regenwater van de riool en aansluiten van afvalwater op de riool Situering Keuring Afkoppelen van regenwater in bestaande woonwijken hoe handhaven? Vrije doorgang langs waterlopen Het lokaal economisch beleid handhaven Beschrijving van handhaving Wat is de rol van het lokale bestuur? De gemeente kan optreden op basis van bijzondere wetgeving De gemeente kan optreden op basis van de Nieuwe Gemeentewet Aandachtspunten Pingpongspel Onvoldoende capaciteit bij inspecties Goede praktijken Ieper Politiezone Erpe-Mere/Lede leert winkeliers dieven herkennen en aanpakken Krijtlijnen voor het handhaven van sociale fraude door 243 OCMW s 1. Fraude is asociaal Sociale fraude is een complex fenomeen Ook een rol voor de federale en Vlaamse overheid Als iedereen voor zijn eigen stoep veegt, blijft de straat schoon 246 INHOUD 9

8 5. Handhaving staat niet los van de opdracht van de OCMW s Het belang van preventie Rol van databanken Handhaving en beroepsgeheim Handhaving en gedeeld beroepsgeheim Handhaving en interne controle Preventief handhaven door het opzoeken en delen van 255 relevante informatie 1. Inleiding Selectie van informatiebronnen Het strafregister Politionele databanken Gemeentelijke databanken Delen van bestuurlijke informatie in een overlegplatform Zonaal veiligheidsoverleg Lokale Integrale Veiligheidscel (LIVC) Raad voor Bestuurlijke Handhaving INHOUD

9 INLEIDING In de huidige samenleving zijn er voor alles regels en voorschriften. In feite veel te veel, vooral als je deze talloze regels ook consequent wil handhaven. Toch is handhaving het sluitstuk van elk beleid: wie regels maakt, moet ze uiteindelijk ook laten naleven. Gemeenten krijgen veel bevoegdheden toegespeeld om lokaal te handhaven. In een aantal gevallen kan het bestuur of de burgemeester optreden op basis van de algemene bestuurlijke politiebevoegdheid. De mogelijkheid voor gemeenten om zelfstandig voorwaarden op te leggen voor horecazaken, nachtwinkels, evenementen en het instellen van politieverordeningen en aanvullende verkeersreglementen nopen ertoe om ook consequent te handhaven, zoals bij het bestuurlijke sluiten van een café. Er is veel bijzondere wet- en regelgeving die het optreden van gemeenten mogelijk maakt of zelfs verplicht oplegt: milieuhandhaving, afval, ruimtelijke ordening, stedenbouw, markten en kermissen, begraafplaatsen, alcoholverbod minderjarigen, automatenshops, brandpreventie, parkeerbeleid of voedselveiligheid. Voor talloze overlastfenomenen zoals sluikstorten of wildplassen bestaan er de gemeentelijke administratieve sancties. Handhaving is en blijft een kernopdracht voor gemeentelijke overheden. Het vergt politieke moed om dit consequent toe te passen, maar het is essentieel. Wie nalaat regels te laten naleven, straft in feite die medeburger die consequent de regels volgt. Zo krijg je als burger het gevoel dat de overheid haar opdracht niet nakomt en dat tast het bestuurlijke gezag aan. Een overheid die niet reageert op overtredingen van reglementeringen en op lokale probleemsituaties van overlast, zorgt niet voor een verdraagzamere samenleving, integendeel. De overdreven hoeveelheid aan regels in combinatie met de roep om een consequente en striktere handhaving brengen de gemeenten in een INLEIDING 11

Vergelijkbare documenten

INHOUD. Deel 1. Algemeen kader van handhaving op lokaal niveau. 1 Inleiding

INHOUD. Deel 1. Algemeen kader van handhaving op lokaal niveau. 1 Inleiding 1 Inleiding 11 Deel 1. Algemeen kader van handhaving op lokaal niveau 1 Belang van handhaving voor lokale besturen 15 1. Voor het welzijn van de burger zelf 17 2. Voor de geloofwaardigheid van de overheid