n o F o r t h voor MSP430 Launchpad 1. Memory map Er zijn twee ROM gebieden (alle getallen zijn hex): , verdeeld in vier blokken van 40

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "n o F o r t h voor MSP430 Launchpad 1. Memory map Er zijn twee ROM gebieden (alle getallen zijn hex): , verdeeld in vier blokken van 40"

Transcriptie

1 n o F o r t h voor MSP430 Launchpad Albert Nijhof & Willem Ouwerkerk (29aug2012) 1. Memory map Er zijn twee ROM gebieden (alle getallen zijn hex): , verdeeld in vier blokken van INFOD INFOC C0 INFOB 10C INFOA en C000 t/m FFFF, verdeeld inblokken van 200. Er is één RAM gebied: 200 tot 400, daar moeten we het mee doen. NoForth begint op 1000, tot 1080 en gaat dan verder op C000. In INFOB staan noforth gegevens, zie file INFOB.txt In INFOA staan gegevens voor de processor zelf. De interruptvectoren staan op FFE0 t/m FFFF, zij wijzen alle 16 naar FFDE, waar de return-from-interrupt code in staat. Indeling van de RAM: 200-? DICT..FREERAM gereserveerde RAM? -330 FREERAM..TIB vrije RAM TIB..TIB/ terminal input buffer 380-3C0 TIB/..S0 data stack 3C0-400 S0..RO return stack

2 2. Onveranderbare data in ROM 12 constant DOZIJN dozijn ( ) Wat doet CONSTANT? : CONSTANT ( x 'name' -- ) create, \ zet constante in ROM ; \ zet later de constante op stack HERE wijst in noforth altijd naar een ROM adres. In plaats van 12, kun je niet zeggen 12 here 2 allot! want! werkt niet op ROM adressen. Je MOET de komma-woorden C,, M, gebruiken als je naar ROM schrijft. ROM data kun je niet zomaar veranderen, de komma-woorden functioneren alleen correct op onbeschreven ROM. Het volgende heeft dus niet het gewenste resultaat: 12, -2 allot 11, De C@ werken zowel in ROM als in RAM. M, ( adr len -- ) \ needs alignment is de MOVE voor ROM.

3 3. Veranderbare data in RAM variable LENGTE 10 lengte! ( -- x ) Wat doet VARIABLE? : VARIABLE ( 'name' -- ) create freeram, \ zet freeram (adres) in ROM 2 assign \ reserveer 2 bytes in RAM -- tel 2 op bij FREERAM ; \ zet later het RAMadres op stack of, anders geformuleerd: : VARIABLE freeram constant 2 assign ; FREERAM is het actuele beginadres van het nog vrije RAM gebied. Met ASSIGN ( n -- ) reserveer je de eerste n bytes bij FREERAM. Daarbij wordt FREERAM met n verhoogd. Met de store-woorden c!! +! MOVE kun je in RAM te schrijven. a) RAM data kun je onbeperkt veranderen en b) RAM is zeer schaars. TIB FREERAM -. geeft het actuele aantal vrije bytes. Het gebied tussen FREERAM en TIB is voor de gebruiker beschikbaar, maar voor het systeem moeten daarvan minstens 32 bytes vrij blijven anders functioneren bijvoorbeeld BL WORD en number output niet meer. NoForth gebruikt de vrije RAM als een circulaire buffer maar laat geheugen dat met ASSIGN gereserveerd is ongemoeid.

4 4. RAM initialiseren value ZOVAAK 4 to zovaak 2 +to zovaak incr zovaak \ verhoog met 1 zovaak ( -- x ) Wat doet VALUE? : VALUE ( 'name' -- ) create freeram, 2 ; \ zet de inhoud van de value op stack Let op: VALUE krijgt, in afwijking van de standaard, bij zijn definitie geen waarde mee op stack. Het is nutteloos om bij het compileren initialisatie data naar RAM te schrijven, na power-off/power-on is die toch weer verdwenen. Bij een koude start initialiseert noforth zijn eigen RAM data. De programmeur moet dat ook doen voor zijn eigen programma. Een programma moet altijd zijn eigen RAM data initialiseren.

5 5. ROM opnieuw beschrijfbaar maken FREEZE MARKER SHIELD en COLD zijn de woorden die stukken ROM kunnen recycelen. FREEZE Bij het opstarten initialiseert noforth RAM, d.w.z. hij copieert 'koude-start' data uit INFOB naar voorin RAM. FREEZE doet het omgekeerde: hij zet de 'warme' RAM data op de plaats van de 'koude' data in INFOB. De 'warme' gegevens die FREEZE naar ROM copieert zijn: De top-links van gelinkte lijsten in noforth. FREERAM -- het actuele beginadres van de vrije RAM HERE -- het actuele beginadres van de vrije ROM De i/o vectoren voor KEY? KEY EMIT APP -- applicatietoken, daar staat nu NOOP BASE -- nu hex. Na een power-off/power-on komt het systeem terug in de toestand die door FREEZE vastgelegd is. Aan dat vernieuwen van de data in ROM zitten wat haken en ogen, want als je iets in ROM wilt veranderen moet je het gehele blok waar je in werkt wissen, daarna kun je er nieuwe data inzetten. Maar de andere data, die moest blijven staan, is dan ook verdwenen... Het proces verloopt daarom aldus: 1. Data in het blok die behouden moet blijven wordt ergens heen gecopieerd. 2. Het hele blok wordt 'gerecycled' (gewist en gevuld met FF). 3. De gecopieerde data van 1. wordt terug gezet. 4. De nieuwe data wordt erbij geschreven. 5. Als de gecopieerde data van 1. ergens in ROM bewaard is, moet ook dat blok ook nog gerecyceld worden. Het is mogelijk om beschreven ROM opnieuw te beschrijven, jammer genoeg kan dat alleen bloksgewijs. Een FREEZE voorbeeldje: noforth start in hex, maar na DECIMAL FREEZE zal hij vervolgens steeds tientallig starten.

6 MARKER en SHIELD MARKER werkt zoals bekend. Hierbij wordt er ROM gerecyceld, alle ROM na de nieuwe HERE wordt gewist. MARKER voert ook een FREEZE uit, het zal duidelijk zijn waarom. Naast MARKER is er SHIELD. Hun enige verschil is: SHIELD vernietigt zichzelf niet, MARKER doet dat wel. NOFORTH is zo 'n shield. Na het intypen van NOFORTH zijn alle woorden weg die nieuwer zijn dan NOFORTH. RAM die gereserveerd is na het definiëren van NOFORTH wordt ook weer vrijgegeven. De interrupt vectoren in het gebied FFDE t/m FFFF blijven hierbij steeds buiten schot. COLD COLD doet een 'koude' start en wist daarbij het ROM gebied achter HERE. Als je er woorden bijgemaakt hebt zonder daarna FREEZE uit te voeren, zullen die woorden verdwenen zijn na COLD of power-off/power-on. *

ROM en RAM in een ROMforth

ROM en RAM in een ROMforth Albert Nijhof 24/06/2016 ROM en RAM in een ROMforth Vragen Twee HERE's? Voor een forth die in (Flash)ROM compileert is het uitgangspunt dat programmacode en onveranderlijke data naar ROM gaan en veranderbare

Nadere informatie

Een mechaniekje met mogelijkheden in forth (2002) Albert Nijhof

Een mechaniekje met mogelijkheden in forth (2002) Albert Nijhof TO Een mechaniekje met mogelijkheden in forth (2002) Albert Nijhof 1. Inleiding Forth is een low-level en tegelijkertijd een high-level programmeertaal. Datawoorden zetten een adres op stack waar je vervolgens

Nadere informatie

Acht opgaven met antwoorden (Albert Nijhof)

Acht opgaven met antwoorden (Albert Nijhof) Acht opgaven met antwoorden (Albert Nijhof) OPGAVE 1 Hoe kun je de waarde van BASE bepalen zonder hem te veranderen? :.BASE ( -- ) BASE @ 1-.." + 1 " :.BASE ( -- ) BASE @ DUP 2/ DUP.." + " -. :.BASE (

Nadere informatie

Geheugenbeheer. ICT Infrastructuren 2 december 2013

Geheugenbeheer. ICT Infrastructuren 2 december 2013 Geheugenbeheer ICT Infrastructuren 2 december 2013 Doelen van geheugenbeheer Reloca>e (flexibel gebruik van geheugen) Bescherming Gedeeld/gemeenschappelijk geheugen Logische indeling van procesonderdelen

Nadere informatie

2 Algemene opbouw van een computersysteem

2 Algemene opbouw van een computersysteem Procescomputer E. Gernaat 1 Microprocessoren algemeen Informatie-verwerking zoals behandeld is momenteel vrijwel geheel overgenomen door microprocessoren. Wanneer we voortborduren op het idee van combinatorische

Nadere informatie

De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (8)

De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (8) De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (8) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-11-6) 1 Assembly (Assembleertaal) 1.1 Inleiding De Arduino kan ook in assembleertaal (assembly) worden geprogrammeerd.

Nadere informatie

Module nummer Elke speciale module krijgt een eigen module nummer om de betreffende module in te stellen en uit te lezen. Ethernet module FX3u-ENET

Module nummer Elke speciale module krijgt een eigen module nummer om de betreffende module in te stellen en uit te lezen. Ethernet module FX3u-ENET Datum : 3 november 2009 Aangemaakt door : Matthias FAQ 3 : Instellen van analoge module FX2n-5A Input 4x Analoog in Output 1x Analoog uit Bedrading Let op! Bij stroom-input de ingang V+ en I+ doorverbinden

Nadere informatie

Geheugenbeheer. ICT Infrastructuren. hoofdstukken 7 en 8.1

Geheugenbeheer. ICT Infrastructuren. hoofdstukken 7 en 8.1 Geheugenbeheer ICT Infrastructuren hoofdstukken 7 en 8.1 Eenvoudig geheugenbeheer OS gebruikt een klein stukje geheugen rest is voor gewone processen OS vrij 0 1000 Eenvoudig geheugenbeheer OS gebruikt

Nadere informatie

R e c h t e h a k e n

R e c h t e h a k e n R e c h t e h a k e n Albert Nijhof (Executeren en compileren) 1 COMPILEREN met de hand en automatisch. create c, char bl align dump count type : ; create hallo ( -- adres ) 6 c, char H c, char a c, char

Nadere informatie

Programma HCC!Forth komende zaterdag

Programma HCC!Forth komende zaterdag Programma HCC!Forth komende zaterdag Zaterdag 12 augustus 2017 op de bekende locatie: het gebouw van peuterspeelzaal Juliaantje naast de Zuiderkapel aan de Boslaan 1 in Bilthoven 10:30 Zaal open en koffie

Nadere informatie

De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (2)

De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (2) De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (2) Timloto o.s. / E. Gernaat / ISBN 978-90-79302-06-2 Op dit werk is de Creative Commens Licentie van toepassing. Uitgave: september 2012

Nadere informatie

De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (2)

De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (2) De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-11-6) 1 Procescomputer 1.1 Microprocessoren algemeen De informatie-verwerking zoals is behandeld, is vrijwel geheel

Nadere informatie

What's in a name? (Over datamanagers)

What's in a name? (Over datamanagers) Albert Nijhof 26.06.2016 What's in a name? (Over datamanagers) In teksten, bedoeld om iets over forth duidelijk te maken aan niet-forthers, wordt soms triomfantelijk een voorbeeld gepresenteerd in de trant

Nadere informatie

Programma HCC!Forth komende zaterdag

Programma HCC!Forth komende zaterdag Programma HCC!Forth komende zaterdag Zaterdag 11 oktober 2014 op de bekende locatie: gebouwtje naast de Zuiderkapel aan de Boslaan 1 in Bilthoven 10:30 Zaal open en koffie voor vroege vogels 11:00 Lezing

Nadere informatie

Programma HCC!Forth komende zaterdag

Programma HCC!Forth komende zaterdag Programma HCC!Forth komende zaterdag Zaterdag 8 augustus 2015 op de bekende locatie: het gebouw van peuterspeelzaal Juliaantje naast de Zuiderkapel aan de Boslaan 1 in Bilthoven 10:30 Zaal open en koffie

Nadere informatie

Programma HCC!Forth komende zaterdag

Programma HCC!Forth komende zaterdag Programma HCC!Forth komende zaterdag Zaterdag 12 december 2015 op de bekende locatie: het gebouw van peuterspeelzaal Juliaantje naast de Zuiderkapel aan de Boslaan 1 in Bilthoven 10:30 Zaal open en koffie

Nadere informatie

Let op dat de scoping regels gerespecteerd blijven; het volgende voorbeeld mag geen fout melden.

Let op dat de scoping regels gerespecteerd blijven; het volgende voorbeeld mag geen fout melden. Vrije Universiteit Brussel Faculteit Wetenschappen Vakgroep Computerwetenschappen Academiejaar 2009 2010: tweede examenzittijd Interpretatie van Computerprogrammaʼs I schriftelijke test Voorafgaandelijk:

Nadere informatie

Getalformaten, timers en tellers

Getalformaten, timers en tellers Getalformaten, timers en tellers S_CU CU S PV R CV DEZ CV_BCD S_ODT S TV BI R BCD 1 pagina 1 Getalformaten (16 bits) PG CPU BCD W#16#296 Voorteken (+) 2 9 6 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 Positieve getallen

Nadere informatie

Programma HCC!Forth komende zaterdag

Programma HCC!Forth komende zaterdag Programma HCC!Forth komende zaterdag Zaterdag 14 april op de bekende locatie: Gebouwtje naast de Zuiderkapel aan de Boslaan 1 in Bilthoven (zie foto) We kunnen daar nog steeds terecht! 10:30 Zaal open

Nadere informatie

Digitale technieken Microprocessoren

Digitale technieken Microprocessoren Digitale technieken Microprocessoren ir. Patrick Colleman Inhoudstafel Inhoudstafel. Afkortingen. Inleiding - voorwoord 1 Hoofdstuk 1 : Voorstelling van getallen en karakters. 2 1.1 Voorstelling van binaire

Nadere informatie

Proeftentamen in1211 Computersystemen I (NB de onderstreepte opgaven zijn geschikt voor de tussentoets)

Proeftentamen in1211 Computersystemen I (NB de onderstreepte opgaven zijn geschikt voor de tussentoets) TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Informatietechnologie en Systemen Afdeling ISA Basiseenheid PGS Proeftentamen in1211 Computersystemen I (NB de onderstreepte opgaven zijn geschikt voor de tussentoets)

Nadere informatie

Microcontrollers Week 4 Introductie microcontroller Jesse op den Brouw (met dank aan Ben Kuiper) INLMIC/

Microcontrollers Week 4 Introductie microcontroller Jesse op den Brouw (met dank aan Ben Kuiper) INLMIC/ Microcontrollers Week 4 Introductie microcontroller Jesse op den Brouw (met dank aan Ben Kuiper) INLMIC/2018-2019 Week 3 Lussen Ontdenderen Stack Parameteroverdracht 2 Wachtlussen In een programma willen

Nadere informatie

Wat zijn de verschillen tussen SPSS 9 en SPSS 10?

Wat zijn de verschillen tussen SPSS 9 en SPSS 10? Wat zijn de verschillen tussen SPSS 9 en SPSS 10? 1.1 De data-editor / het definiëren van variabelen 1.2 Het openen van bestanden 1.3 Output lezen 1.4 Mogelijke problemen 1.1.1 De data-editor Het grootste

Nadere informatie

Geheugen en Adressering. Binding. Binding (2) Logische en Fysieke adresruimten. relocatie register. Dynamic loading

Geheugen en Adressering. Binding. Binding (2) Logische en Fysieke adresruimten. relocatie register. Dynamic loading Geheugen en Adressering Binding Geheugen (main memory, primary storage) is noodzakelijk voor de uitvoering van programma's. te beschouwen als array van adresseerbare bytes (of woorden). verschillende processen

Nadere informatie

Persistentie via bestanden. Bestanden

Persistentie via bestanden. Bestanden programma is transient Persistentie via bestanden Administratieve gegevens zijn verzameld in het file-object: o.a. waar ergens op de disk de data van het bestand te vinden is. invoer van de gebruiker programma

Nadere informatie

Computerarchitectuur en netwerken. Memory management Assembler programmering

Computerarchitectuur en netwerken. Memory management Assembler programmering Computerarchitectuur en netwerken 2 Memory management Assembler programmering Lennart Herlaar 10 september 2018 Inhoud 1 Protectie: Hoe het O.S. programma s tegen elkaar kan beschermen modes memory management

Nadere informatie

Hoofdstuk 7. Computerarchitectuur

Hoofdstuk 7. Computerarchitectuur Hoofdstuk 7 Computerarchitectuur 1 controlebus CPU MEMORY I/O databus adresbus Figuur 71 Schematische opbouw van een computersysteem 8 Figuur 72 Een busverbinding Buslijn Out E A In Out E B In Out E C

Nadere informatie

1.2 ENVIRONMENT DIVISION.

1.2 ENVIRONMENT DIVISION. 1 SEQUENTIAL I/O 1.1 Inleiding 1.1.1 SEQUENTIËLE ORGANISATIE (= opslagstructuur) Begrip record: Elk record heeft een vaste voorganger (behalve het 1ste record), elk record heeft een vaste opvolger (behalve

Nadere informatie

TELEPORTEREN MET VARIABELEN

TELEPORTEREN MET VARIABELEN 2 TELEPORTEREN MET VARIABELEN Ben je zover dat je de kracht van Python kunt gebruiken om jouw Minecraft wereld te beheersen? In dit hoofdstuk krijg je een korte rondleiding langs de basisbegrippen van

Nadere informatie

Programma HCC!Forth bijeenkomst in juni

Programma HCC!Forth bijeenkomst in juni Programma HCC!Forth bijeenkomst in juni Zaterdag 9 juni 2018 op de bekende locatie: het gebouw van peuterspeelzaal Juliaantje naast de Zuiderkapel aan de Boslaan 1 in Bilthoven 10:30 Zaal open en koffie

Nadere informatie

1) Intro biped. Commando's: Demo:

1) Intro biped. Commando's: Demo: 1) Intro biped Commando's:?(help) B(ack) F(orward Ll(eft) R(ight) H(ello) S(tamp) 1(rtwist) 2(wiggle) W(alk autonoom) N(oForth) T(wist) P(osition) +(faster) -(slower) Demo: H(ello) F(orward) B(ackward

Nadere informatie

Dynamisch geheugen beheer

Dynamisch geheugen beheer Dynamisch geheugen beheer + Normaal wordt laats in het werkgeheugen gereserveerd tijdens de comilatie aan de hand van de declaraties van de variabelen. + Deze geheugenreservering is statisch: in het bronbestand

Nadere informatie

Stacks and queues. Hoofdstuk 6

Stacks and queues. Hoofdstuk 6 Hoofdstuk 6 Stacks and queues I N T R O D U C T I E In dit hoofdstuk worden drie datastructuren stack, queue en deque behandeld. Om deze datastructuren te implementeren, worden onder andere arrays en linked

Nadere informatie

scc = b) CD AB

scc = b) CD AB Computerarchitectuur en -organisatie (213030) Dinsdag 21 januari 2040, 13.30 17.00 uur 7 bladzijden met 8 opgaven 4 bladzijden met documentatie Let op: Vul het tentamenbriefje volledig in (d.w.z. naam,

Nadere informatie

TCP-IP message van partner PLC naar Alarmsysteem met als inhoud alarmen en analoge waarden in Format code 01.

TCP-IP message van partner PLC naar Alarmsysteem met als inhoud alarmen en analoge waarden in Format code 01. TCP-IP message van partner PLC naar Alarmsysteem met als inhoud alarmen en analoge waarden in Format code 01. De TCP-IP buffer is een byte-array van 1000 byte lang. byte Omschrijving voorbeeld 0 TCP/IP

Nadere informatie

computerarchitectuur antwoorden

computerarchitectuur antwoorden 2017 computerarchitectuur antwoorden F. Vonk versie 1 2-8-2017 inhoudsopgave hardware... - 3 - CPU... - 3 - bussen... - 4 - bridges... - 4 - RAM... - 4 - hardware architectuur... - 5 - Dit werk is gelicenseerd

Nadere informatie

ICT Infrastructuren: Processen en Threads. 18 november 2013 David N. Jansen

ICT Infrastructuren: Processen en Threads. 18 november 2013 David N. Jansen ICT Infrastructuren: Processen en Threads 18 november 2013 David N. Jansen Datum en Ajd van werkcollege na overleg met de aanwezigen: donderdag 8:45 10:30 Leerdoel voor vandaag. Stallings hoofdst 2 4 Hoofddoelen

Nadere informatie

Computertechniek vorige examens

Computertechniek vorige examens Computertechniek vorige examens Examen 2009 Groep 1 1. Geef de 2 manieren waarop de adressen van de I/O-module in de adresruimte geïntegreerd kunnen zijn. (memory-mapped en isolated dus) 2. Wat is post-indexering?

Nadere informatie

Computerarchitectuur en netwerken. Memory management Assembler programmering

Computerarchitectuur en netwerken. Memory management Assembler programmering Computerarchitectuur en netwerken 2 Memory management Assembler programmering Lennart Herlaar 12 september 2016 Inhoud 1 Protectie: Hoe het O.S. programma s tegen elkaar kan beschermen modes memory management

Nadere informatie

Uitleg. Welkom bij de Beverwedstrijd 2006. Je krijgt 15 vragen, die je in maximaal 45 minuten moet beantwoorden.

Uitleg. Welkom bij de Beverwedstrijd 2006. Je krijgt 15 vragen, die je in maximaal 45 minuten moet beantwoorden. Uitleg Welkom bij de Beverwedstrijd 2006 Je krijgt 15 vragen, die je in maximaal 45 minuten moet beantwoorden. Je krijgt 5 vragen van niveau A, 5 vragen van niveau B en 5 vragen van niveau C. Wij denken

Nadere informatie

Programma HCC!Forth komende zaterdag

Programma HCC!Forth komende zaterdag Programma HCC!Forth komende zaterdag Zaterdag 14 juni 2014 op de bekende locatie: gebouwtje naast de Zuiderkapel aan de Boslaan 1 in Bilthoven ( zie foto ) 10:30 Zaal open en koffie voor vroege vogels

Nadere informatie

Practicum Ox intro. Practicum Ox intro. VU Numeriek Programmeren 2.5. Charles Bos. Vrije Universiteit Amsterdam. 3 april /18

Practicum Ox intro. Practicum Ox intro. VU Numeriek Programmeren 2.5. Charles Bos. Vrije Universiteit Amsterdam. 3 april /18 1/18 VU Numeriek Programmeren 2.5 Charles Bos Vrije Universiteit Amsterdam 3 april 2013 2/18 Overzicht Vlotte intro in Ox Hands on 3/18 Minimale elementen Minimale elementen Ox-programma: voeg de standaard

Nadere informatie

Programma HCC!Forth bijeenkomst in augustus

Programma HCC!Forth bijeenkomst in augustus Programma HCC!Forth bijeenkomst in augustus Zaterdag 11 augustus 2018 op de bekende locatie: het gebouw van peuterspeelzaal Juliaantje naast de Zuiderkapel aan de Boslaan 1 in Bilthoven 10:30 11:00 11.15

Nadere informatie

ANALYSE ANALYSE. 1 Probleemstelling. Monday 28 September 2009. Gunter Schillebeeckx. 1 Probleemstelling 2 Gegeven 3 Gevraagd Samenvatting Oefeningen

ANALYSE ANALYSE. 1 Probleemstelling. Monday 28 September 2009. Gunter Schillebeeckx. 1 Probleemstelling 2 Gegeven 3 Gevraagd Samenvatting Oefeningen ANALYSE Gunter Schillebeeckx 2009-09-16 1 1 Probleemstelling Samenvatting Oefeningen ANALYSE 2 1 Probleemstelling 3 1 Probleemstelling Een probleemstelling beschrijft, op een abstracte manier, wat er gewenst

Nadere informatie

Antwoorden zijn afgedrukt!!!!!!!

Antwoorden zijn afgedrukt!!!!!!! Computerorganisatie INF/TEL (233) februari 2, 9. 2.3 uur 8 bladzijden met 9 opgaven 3 bladzijden met documentatie Let op: Vul het tentamenbriefje volledig in (d.w.z. naam, studentnummer, naam vak, vakcode,

Nadere informatie

Microcontrollers Labo

Microcontrollers Labo Microcontrollers Labo 8051 based microcontroller ADuC832 from Analog Devices 06/2016 Roggemans M. (MGM) LES 0 Testen en verdelen van de hardware FTP site overlopen Installeren van software om thuis te

Nadere informatie

Stacks and queues. Introductie 45. Leerkern 45. Terugkoppeling 49. Uitwerking van de opgaven 49

Stacks and queues. Introductie 45. Leerkern 45. Terugkoppeling 49. Uitwerking van de opgaven 49 Stacks and queues Introductie 45 Leerkern 45 6.1 Stacks 45 6.2 Queues 47 6.3 Double-ended queues 48 Terugkoppeling 49 Uitwerking van de opgaven 49 Bijlage: Diagrammen belangrijkste interfaces en klassen

Nadere informatie

Oefeningen Interpretatie I Reeks 6 : Registermachines

Oefeningen Interpretatie I Reeks 6 : Registermachines Oefeningen Interpretatie I Reeks 6 : Registermachines Deze oefeningenreeks behandelt het beschrijven van computationele processen aan de hand van registermachineprogrammaʼs. Registermachines manipuleren

Nadere informatie

Tentamen 17 augustus 2000 Opgaven Computerarchitectuur

Tentamen 17 augustus 2000 Opgaven Computerarchitectuur Tentamen 17 augustus 2000 Opgaven - 1 - Computerarchitectuur Tentamen Computerarchitectuur (213005) 17 augustus 2000 2 bladzijden met 5 opgaven 3 antwoordbladen Het raadplegen van boeken, diktaten of aantekeningen

Nadere informatie

Geheugen onder DOS2 MSX turbor

Geheugen onder DOS2 MSX turbor Geheugen onder DOS2 MSX turbor MSX Computer & Club Magazine nummer 77 - juli / augustus 1995 Alex Wulms Scanned, ocr ed and converted to PDF by HansO, 2001 Deze keer maak ik een uitstapje naar het aansturen

Nadere informatie

Hoofdstuk 9. Hashing

Hoofdstuk 9. Hashing Hoofdstuk 9 Hashing Het zoeken in een verzameling van één object is in deze cursus al verschillende malen aan bod gekomen. In hoofdstuk 2 werd uitgelegd hoe men een object kan zoeken in een array die veel

Nadere informatie

Programma HCC!Forth komende zaterdag

Programma HCC!Forth komende zaterdag Programma HCC!Forth komende zaterdag Zaterdag 8 februari 2014 op de bekende locatie: gebouwtje naast de Zuiderkapel aan de Boslaan 1 in Bilthoven ( zie foto ) 10:30 Zaal open en koffie voor vroege vogels.

Nadere informatie

IN1805 I Operating System Concepten

IN1805 I Operating System Concepten IN1805 I Operating System Concepten Hoofdstuk 8: Main memory 6-1 Geheugen en Adressering Geheugen (main memory, primary storage) is noodzakelijk voor de uitvoering van programma's. te beschouwen als array

Nadere informatie

Zelftest Programmeren in COBOL - deel I

Zelftest Programmeren in COBOL - deel I Zelftest Programmeren in CBL - deel I Document: n1290test.fm 05/01/2016 ABIS Training & Consulting P.. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CNSULTING INLEIDING BIJ DE ZELFTEST PRGRAMMEREN IN CBL -

Nadere informatie

Demo document template available on the Rapptorlab website

Demo document template available on the Rapptorlab website Proef ingediend met het oog op het behalen van de graad van bachelor in de Ingenieurswetenschappen Demo document template available on the Rapptorlab website Course/thesis example Laurent Segers, Tom van

Nadere informatie

Tentamen Computersystemen

Tentamen Computersystemen Tentamen Computersystemen baicosy06 2e jaar bachelor AI, 2e semester 23 september 2013 13u-15u IWO 4.04A (blauw), Academisch Medisch Centrum, Meidreef 29, Amsterdam ZuidOost Het is niet toegestaan communicatieapparatuur

Nadere informatie

1 computers (hardware)

1 computers (hardware) 1 computers (hardware) Een computer... Van groot naar klein... Universiteiten en heel grote bedrijven maken gebruik van zogenaamde mainframe computers (systemen zo groot als de aula), waarmee allerlei

Nadere informatie

Studentnummer:... Opleiding:...

Studentnummer:... Opleiding:... Computerorganisatie INF/TEL (233) februari 2, 9. 2.3 uur 8 bladzijden met 9 opgaven 3 bladzijden met documentatie Let op: Vul het tentamenbriefje volledig in (d.w.z. naam, studentnummer, naam vak, vakcode,

Nadere informatie

Wouter Geraedts Processen & Processoren

Wouter Geraedts Processen & Processoren FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA Wouter Geraedts Overzicht Welkom op het werkcollege van Processen & Processoren! Gang van zaken Behandelen oefenopgaven w.geraedts@student.ru.nl

Nadere informatie

Tentamen Computerorganisatie in aug. 1999, uur. N.B.: Dit tentamen bestaat uit 30 opgaven Totaal aantal bladzijden: 9

Tentamen Computerorganisatie in aug. 1999, uur. N.B.: Dit tentamen bestaat uit 30 opgaven Totaal aantal bladzijden: 9 TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Informatietechnologie en Systemen Subfaculteit Technische Wiskunde en Informatica Werkeenheid Technische Informatica Tentamen Computerorganisatie in101 27 aug. 1999,

Nadere informatie

Datastructuren Werkcollege Intro

Datastructuren Werkcollege Intro Bart Hijmans, Universiteit Leiden. Universiteit Leiden The Netherlands Focus 1 19 ˆ Ervaring in gebruik en implementatie van datastructuren ˆ Kennis van mogelijkheden ˆ Programmeren voor andere programmeurs

Nadere informatie

Voor de installatie. Ga naar applicaties (zie rode pijl)

Voor de installatie. Ga naar applicaties (zie rode pijl) Handleiding Praktijkbegeleiding App uitgeverij Smit Om de screenshots (de afbeeldingen) in deze handleiding beter te kunnen zien is het raadzaam om in te zoomen. Voor de installatie Het installeren van

Nadere informatie

Stapelgeheugen. Processoren 6 maart 2012

Stapelgeheugen. Processoren 6 maart 2012 Stapelgeheugen Processoren 6 maart 2012 Programma van komende week 7 maart 8.45: extra vragenuur over HADES 13 maart 8.45: hoorcollege vervalt, maar werkcolleges vinden plaats. Stapelgeheugen Tanenbaum

Nadere informatie

Objective-C Basis. 23 april 2005, Eindhoven Patrick Machielse

Objective-C Basis. 23 april 2005, Eindhoven Patrick Machielse Objective-C Basis 23 april 2005, Eindhoven Patrick Machielse patrick@hieper.nl Algemeen // extensies Objective-C code in bestanden met.m extensie // commentaar moet! /* Alles hiertussen wordt genegeerd

Nadere informatie

Inhoud... 1. Voorwoord... 2. 1 introductie... 3. 1 Een korte geschiedenis... 3. 2 Huidige computermodellen... 3. 3 Besturingssysteem...

Inhoud... 1. Voorwoord... 2. 1 introductie... 3. 1 Een korte geschiedenis... 3. 2 Huidige computermodellen... 3. 3 Besturingssysteem... 17 INHOUD Inhoud... 1 Voorwoord... 2 1 introductie... 3 1 Een korte geschiedenis... 3 2 Huidige computermodellen... 3 3 Besturingssysteem... 4 4 Hoe werkt een Mac... 4 4.1 Bits en bytes... 4 4.2 Processor...

Nadere informatie

scc =!F3.!F2 b) CD AB

scc =!F3.!F2 b) CD AB Computerarchitectuur en -organisatie (213030) Dinsdag 21 januari 2040, 13.30 17.00 uur 7 bladzijden met 8 opgaven 4 bladzijden met documentatie Let op: Vul het tentamenbriefje volledig in (d.w.z. naam,

Nadere informatie

De Floppy Disk Drive (5)

De Floppy Disk Drive (5) De Floppy Disk Drive (5) Peter van Overbeek PTC Print Scanned, ocr ed and converted to PDf by HansO, 2001 Elke sector op elk track van een floppy disk wordt voorafgegaan door een sectoradres, zagen we

Nadere informatie

Tips & Tricks: Tip van de maand december 2011. NX CAE NX Nastran: Memory optimalisatie buffsize f06 output

Tips & Tricks: Tip van de maand december 2011. NX CAE NX Nastran: Memory optimalisatie buffsize f06 output Tips & Tricks: Tip van de maand december 2011 NX CAE NX Nastran: Memory optimalisatie buffsize f06 output Door: Christophe Vandevelde In de techtip van augustus hebben we het gehad over de hardware optimalisatie

Nadere informatie

Vraag 1 (2 punten) (iii) Een lees-opdracht van virtueel adres 2148 seg 0, offset 2148 - idem

Vraag 1 (2 punten) (iii) Een lees-opdracht van virtueel adres 2148 seg 0, offset 2148 - idem Tentamen A2 (deel b) 24-06-2004 Geef (liefst beknopte en heldere) motivatie bij je antwoorden; dus niet enkel ja of nee antwoorden, maar ook waarom. Geef van berekeningen niet alleen het eindresultaat,

Nadere informatie

Introductie in C++ Jan van Rijn. September 2013

Introductie in C++ Jan van Rijn. September 2013 Introductie in C++ Jan van Rijn September 2013 Inhoud Classes Overerving Const correctness Standard C++ library Templates Classes Voordelen van classes: Modelleren Modulariteit Informatie afschermen Makkelijk(er)

Nadere informatie

De CB channel controller TMS1022NL/NLL en TMS1023NL/NLL. ( Dit is een maskrom-programmed version van de Texas Instruments TMS1000 family)

De CB channel controller TMS1022NL/NLL en TMS1023NL/NLL. ( Dit is een maskrom-programmed version van de Texas Instruments TMS1000 family) De CB channel controller TMS1022NL/NLL en TMS1023NL/NLL ( Dit is een maskrom-programmed version van de Texas Instruments TMS1000 family) Ik begin even met een korte inleiding over de TMS1000. ( Wil je

Nadere informatie

slides2.pdf April 12,

slides2.pdf April 12, Werking van CPU CSN CS2 CPU, I/O en Memory management Piet van Oostrum 12 april 2002 De ALU kan alleen eenvoudige operaties uitvoeren (bijv. twee getallen optellen, vermenigvuldigen of testen of iets >

Nadere informatie

Vakgroep CW KAHO Sint-Lieven

Vakgroep CW KAHO Sint-Lieven Vakgroep CW KAHO Sint-Lieven Objecten Programmeren voor de Sport: Een inleiding tot JAVA objecten Wetenschapsweek 20 November 2012 Tony Wauters en Tim Vermeulen tony.wauters@kahosl.be en tim.vermeulen@kahosl.be

Nadere informatie

Software Reverse Engineering. Jacco Krijnen

Software Reverse Engineering. Jacco Krijnen Software Reverse Engineering Jacco Krijnen Opbouw Inleiding en definitie Techniek Assemblers/Disassemblers Compilers/Decompilers Toepassingen Security Overige Softwarebeveiliging Piracy Anti RE technieken

Nadere informatie

' Het tentamen is gesloten boek, dus het is niet toegestaan om het tekstboek, slides of eigen gemaakte aantekeningen te gebruiken.

' Het tentamen is gesloten boek, dus het is niet toegestaan om het tekstboek, slides of eigen gemaakte aantekeningen te gebruiken. Tentamen Operating Systems Dinsdag 14 juni 2016,10:00-13:00 Examinator: dr. K. F. D. Rietveld ' Het tentamen is gesloten boek, dus het is niet toegestaan om het tekstboek, slides of eigen gemaakte aantekeningen

Nadere informatie

Registers & Adressering. F. Rubben, ing 2008-2010

Registers & Adressering. F. Rubben, ing 2008-2010 Registers & Adressering, ing 2008-2010 Inhoud Leerstof tot nu toe Opbouw registers Benaming registers Opbouw data Verloop programma Leerstof tot nu toe: Bouw PLC Intern Extern fabrikanten Aansluiten I/O

Nadere informatie

Het warmteverlies van het lichaamsoppervlak aan de wordt gegeven door de volgende formule:

Het warmteverlies van het lichaamsoppervlak aan de wordt gegeven door de volgende formule: Opgave 1. (4 punten) Inleiding: Een vleermuis is een warmbloedig zoogdier. Dat wil zeggen dat hij zijn lichaamstemperatuur op een konstante waarde moet zien te houden. Als de omgeving kouder is dan de

Nadere informatie

maplev 2010/7/12 14:02 page 15 #17 Nadere detaillering van een aantal zaken van Module 1 Geen,, " ", \, save, read, protect, unprotect

maplev 2010/7/12 14:02 page 15 #17 Nadere detaillering van een aantal zaken van Module 1 Geen,,  , \, save, read, protect, unprotect maplev 2010/7/12 14:02 page 15 #17 Module 2 Het gebruik van Maple, vervolg Onderwerp Voorkennis Expressies Nadere detaillering van een aantal zaken van Module 1 Geen,, " ", \, save, read, protect, unprotect

Nadere informatie

FAT32 disk structuur 2007 stam.blogs.com

FAT32 disk structuur 2007 stam.blogs.com FAT32 disk structuur 2007 stam.blogs.com Master Boot Record De Master Boot Record is vrijwel hetzelfde voor alle besturingssystemen. Het ligt binnen de eerste sector van de harddisk: Cylinder 0, Head 0,

Nadere informatie

AVRF. AVR ByteForth. versie 2.07. c Willem Ouwerkerk

AVRF. AVR ByteForth. versie 2.07. c Willem Ouwerkerk AVRF AVR ByteForth versie 2.07 c Willem Ouwerkerk 20 juli 2004 Proeflezers: Albert Nijhof, Paul Wiegmans, Ernst Kouwe & Ron Minke. II AVR ByteForth versie 2.07 c Willem Ouwerkerk 2004 Inhoudsopgave Lijst

Nadere informatie

Beter, Sneller, Mooier. Processoren 12 januari 2015

Beter, Sneller, Mooier. Processoren 12 januari 2015 Beter, Sneller, Mooier Processoren 12 januari 2015 Beter! Sneller! Krachtigere CPU: maak instructies die meer doen Snellere CPU: pipeline, out-of-order execution Sneller RAM: cache meer mogelijkheden...

Nadere informatie

Gebruik van geheugens

Gebruik van geheugens Gebruik van geheugens Het rekentoestel CASIO Collège fx-92b 2D+ heeft 10 verschillende geheugens. De acht geheugens A, B, C, D, E, F, X en Y kunnen gebruikt worden om waarden op te slaan. De inhoud van

Nadere informatie

Instructies en blokken

Instructies en blokken Herhaling 1 Instructies en blokken Naar elke instructie staat een ; puntkomma Verschillende instructies worden door de accolades in een block samengevat. Een blok is het zelfde als een enkele instructie.

Nadere informatie

Handleiding P2000 lichtkrant. 50 pixels pixels. 120 pixels. P2000 Alarmeringsystemen BV

Handleiding P2000 lichtkrant. 50 pixels pixels. 120 pixels. P2000 Alarmeringsystemen BV 50 pixels 80 pixels 120 pixels Handleiding P2000 lichtkrant P2000 Alarmeringsystemen BV Installatie van de lichtkrant De voeding dient aan de ene zijde te worden aangesloten op een 230V stopcontact en

Nadere informatie

SQL datadefinitietaal

SQL datadefinitietaal SQL datadefinitietaal We kunnen er het schema van de database mee bepalen: metadata toevoegen, wijzigen en verwijderen uit een database. Basiscommando's: CREATE : toevoegen van metagegevens DROP : verwijderen

Nadere informatie

Microcontrollers. 8051 based microcontroller ADuC832 from Analog Devices. 12/2011 Roggemans M. (MGM)

Microcontrollers. 8051 based microcontroller ADuC832 from Analog Devices. 12/2011 Roggemans M. (MGM) Microcontrollers 8051 based microcontroller ADuC832 from Analog Devices 12/2011 Roggemans M. (MGM) LES 1 Doelstellingen: situering vak, afspraken labo en evaluatie toelichten concept embedded oplossing

Nadere informatie

Inleiding Programmeren 2

Inleiding Programmeren 2 Inleiding Programmeren 2 Gertjan van Noord November 26, 2018 Stof week 3 nogmaals Zelle hoofdstuk 8 en recursie Brookshear hoofdstuk 5: Algoritmes Datastructuren: tuples Een geheel andere manier om te

Nadere informatie

Turbo Pascal (deel 1)

Turbo Pascal (deel 1) Turbo Pascal (deel 1) MSX CLUB MAGAZINE 34 Erik van Bilsen Scanned, ocr ed and converted to PDF by HansO, 2001 Erik van Bilsen leert u het klappen van de Turbo Pascal zweep. Turbo Pascal toepassen Deze

Nadere informatie

6.3 VBA Syntax Instructie. Wij gaan de Visual Basic Editor opnieuw openen, om de instructie die wij zojuist getypt hebben, nader te bekijken.

6.3 VBA Syntax Instructie. Wij gaan de Visual Basic Editor opnieuw openen, om de instructie die wij zojuist getypt hebben, nader te bekijken. 6.3 VBA Syntax Wij gaan de Visual Basic Editor opnieuw openen, om de instructie die wij zojuist getypt hebben, nader te bekijken. Klik te tab Hulpmiddelen voor databases Klik in het groepsvak Macro op

Nadere informatie

AANVALLEN OP WES3 + LEN SPEK & HIDDE WIERINGA

AANVALLEN OP WES3 + LEN SPEK & HIDDE WIERINGA AANVALLEN OP WES3 + LEN SPEK & HIDDE WIERINGA Inleiding De uitdagende opdracht van het vak Algebra & Security luidde als volgt: Vind de sleutel die is gebruikt bij het encrypten van de gegeven plain-cyphertext

Nadere informatie

Small Basic Programmeren Text Console 2

Small Basic Programmeren Text Console 2 Oefening 1: Hoogste getal Je leest een reeks positieve gehele getallen in totdat je het getal 0 (nul) invoert. Daarna stopt de invoer en druk je een regel af met het hoogste getal uit de reeks. Voorbeeld:

Nadere informatie

Memory Management. Virtual Memory. Eisen Memory Management. Verdelen geheugen over meerdere processen

Memory Management. Virtual Memory. Eisen Memory Management. Verdelen geheugen over meerdere processen Memory Management Process control information Entry point to program Process Control Block Verdelen geheugen over meerdere processen Program Branch instruction Virtual Memory Data Reference to data Processen

Nadere informatie

Opgave 1. (4 punten) Inleiding: Vraag: Hints: (maximaal 2 bonuspunten) Tentamen Algoritmiek voor Biologen

Opgave 1. (4 punten) Inleiding: Vraag: Hints: (maximaal 2 bonuspunten) Tentamen Algoritmiek voor Biologen Opgave 1. (4 punten) Elk jaar verliest een boom al z'n bladeren. Een boom begint op dag D met B bladeren. Op de eerste dag is voor elk blad dat aan de boom zit de kans op afvallen 0.03. Voor elke volgende

Nadere informatie

Deel 2 S7 Graph Ont4 - GA3

Deel 2 S7 Graph Ont4 - GA3 Deel 2 S7 Graph Ont4 - GA3 Deel 2 : Graph 09/05 1 Wanneer er in een installatie een sequentiële beweging geprogrammeerd moet worden is het interessant om gebruik te maken van S7 Graph. De progammastructuur

Nadere informatie

WETENSCHAPPEN Oefeningen. LES 1 - Baksteen in Grasshopper. Matthias Dziwak Tobias Labarque Rinus Roelofs

WETENSCHAPPEN Oefeningen. LES 1 - Baksteen in Grasshopper. Matthias Dziwak Tobias Labarque Rinus Roelofs WETENSCHAPPEN Oefeningen LES 1 - Baksteen in Grasshopper Matthias Dziwak Tobias Labarque Rinus Roelofs LES 1 Deel 1 Inleiding Rhinoceros en Grasshopper Deel 2 De bouw van vier bakstenen muren in Grasshopper

Nadere informatie

6 Besturingssystemen. Applicatie Applicatie Applicatie. Operating System. Hardware 1 WAT IS EEN OPERATING SYSTEM?

6 Besturingssystemen. Applicatie Applicatie Applicatie. Operating System. Hardware 1 WAT IS EEN OPERATING SYSTEM? Hoofdstuk 6 Besturingssystemen 6.1 6 Besturingssystemen 1 WAT IS EEN OPERATING SYSTEM? Een computer zonder besturingssysteem is slechts een systeemkast gevuld met onderdelen verbonden door kabels. Je kunt

Nadere informatie

Cursus Programmeren en Dataverwerking.

Cursus Programmeren en Dataverwerking. Cursus Programmeren en Dataverwerking http://hay.github.io/codecourse Vanavond (18.00-21.30) Introductierondje Algemene introductie (60-90m) Iets over bits en bytes Iets over programmeurs en programmeertalen

Nadere informatie

Datum. Vraag het bedrag in BEF. Reken om naar EURO. Toon het bedrag in EURO. --- Vraag het bedrag in BEF--- --- Reken om naar EURO---

Datum. Vraag het bedrag in BEF. Reken om naar EURO. Toon het bedrag in EURO. --- Vraag het bedrag in BEF--- --- Reken om naar EURO--- 3UREOHPHQRSORVVHQPHW9%$WRHSDVVLQJHQELMGHHO Naam. NR : Klas. PC : Datum. 23*$9( Hieronder vind je het algoritme om een bedrag in BEF om te rekenen naar EURO. Zet het algoritme om in programmacode. Noem

Nadere informatie

Hoofdstuk 5. Extra basisscherm-onderwerpen

Hoofdstuk 5. Extra basisscherm-onderwerpen Hoofdstuk 5. Extra basisscherm-onderwerpen 5 De basisschermgegevens als een Text Editor-script opslaan... 82 Informatie knippen, kopiëren en plakken... 83 Door de gebruiker gedefinieerde functies creëren

Nadere informatie

Interim-verslag Random-Getallen

Interim-verslag Random-Getallen Interim-verslag Random-Getallen Tristan Demont en Mark van der Boor 0768931 en 0772942 26 oktober 2012 Begeleider: Relinde Jurrius Opdrachtgever: Berry Schoenmakers Modelleren B, 2WH02 Technische Universiteit

Nadere informatie