Kansendossier Bouw in België. Kansen voor bouwend Nederland in de Belgische bouwsector

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kansendossier Bouw in België. Kansen voor bouwend Nederland in de Belgische bouwsector"

Transcriptie

1 Kansendossier Bouw in België Kansen voor bouwend Nederland in de Belgische bouwsector

2 Inleiding Bouw in België Het kansendossier Bouw in België zet de potentiële kansen van de Belgische bouwsector voor bouwend Nederland uiteen. Het gaat om een tekort aan hoger opgeleide werknemers, duurzaam bouwen, het sportinfrastructuurplan, ontwikkelingen in de provincie Limburg en de bouw van scholen. Verder bieden grootschalige publieke projecten interessante mogelijkheden, ook voor onderaannemers of toeleveranciers. Hoewel in België de bouwsector ook in zwaar weer zit, wordt er toch nog meer gebouwd in onze zuiderbuur en liggen er specifieke kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Naast dit dossier bestaan er nog twee recentelijk gepubliceerde rapporten over kansen in de Belgische bouwsector: een bouw (materialen) rapport 1 van de Nederlandse Kamer voor Koophandel in België en een rapport van de ING 2. In dit dossier wordt met name de situatie in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest toegelicht. De bouwsector in Wallonië kwam aan bod in het dossier Kansensignalering Wallonië 3, dit rapport vindt u op de website van de ambassade en van Agentschap NL. Voordat dit alles besproken zal worden is het voor u als ondernemer belangrijk stil te staan bij hoe de Belgische staat is ingericht. Wees u er zich verder van bewust dat er (culturele) verschillen zijn in zakendoen tussen Nederland en België. Met het grootste deel inwoners van België mogen we dan wel dezelfde taal delen, de omgangsregels zijn anders. Handelsrelatie België-Nederland België is na Duitsland de belangrijkste handelspartner van Nederland. Volgens de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek exporteerde Nederland voor bijna 49 miljard naar België en importeerde 36 miljard aan goederen en diensten. Het merendeel van de export en import is voor Vlaanderen. Wallonië maakt recentelijk een voorspoedige ontwikkeling door, hierdoor wordt het in toenemende mate een kansrijke nabije markt. Politieke situatie België is een federale staat waarbij de centrale overheid door verschillende staatshervormingen grote delen van haar bevoegdheid heeft afgestaan aan drie gewesten en drie gemeenschappen. Het Vlaamse, Waalse en Brussels 1 Dit rapport kunt u bestellen via %20September%202013_tcm pdf?id= pdf Pagina 2 van 17

3 Hoofdstedelijke Gewest zijn bevoegd voor o.a. economie en werkgelegenheid. Dat betekent dat voor een groot deel het economische beleid, de buitenlandse handel en het aantrekken van investeringen door de individuele gewesten worden (uit)gevoerd. De gemeenschappen zijn ingedeeld op basis van taal (Nederlands, Frans en Duits) en zijn bevoegd voor onder andere cultuur en onderwijs. Beschrijving sector Zoals eerder aangegeven doet de Belgische bouwsector het relatief goed, zeker in vergelijking met Nederland. 4 Al zijn de meest recente berichten wat somberder. De afgelopen jaren boekte deze sector een groei van 0,9 procent, wat hoger is dan het gemiddelde Europese cijfer van -1,6%. Deze groei is voornamelijk te danken aan het feit dat de overheid haar investeringsniveau in de bouw de afgelopen jaren (2010 t/m 2013) op peil hield. Ook is er in België de traditie om een eigen huis te bouwen en te bezitten. Volgens een onderzoek van het Europese Centrale Bank bezit 95 % van de Belgische gezinnen een huis. De crisis gaat echter ook niet aan de Belgische bouwsector voorbij. Zo daalden in 2013 de overheidsinvesteringen in vergelijking tot de voorgaande jaren fors. In de eerste zes maanden van 2013 schreven de gemeenten slechts 691 aanbestedingen uit. Dat zijn er 39 % minder dan een jaar eerder. Echter, de verwachting is dat in de aanloop naar de verkiezingen van mei 2014 er extra investeringen in infrastructuur zal worden gedaan. De meest recente kwartaalcijfers van Standard & Poor 5 geven eveneens aan dat de vastgoedmarkt in België stabiel blijft ondanks de crisis. De verwachtingen zijn dat de huizenprijzen dit jaar met 0,5% zullen stijgen en volgend jaar met 1,5%. Op langere termijn wordt echter een daling verwacht door de stijging van de hypothecaire rente. 6 In vergelijking met Nederland: men verwacht dat de huizenprijzen in Nederland over het algehele jaar (2013) zullen afnemen met 5,5%, in 2014 wordt er een afname van 1% voorspeld. Structuur arbeidsmarkt Ook in België is de bouw een belangrijke werkgever, die ook buitenlandse werknemers aantrekt. Onderstaande tabel geeft daar een goed beeld van. Sinds 2002 is het aandeel buitenlandse werknemers in de bouwnijverheid gestegen. Afgelopen jaar werkten er ruim Nederlanders op bouwwerven in de Limburgse en Antwerpse grensstreek. Dit waren er meer dan het aantal bouwvakkers uit Polen (4.600) en Portugal (4.200). 7 4 De analyse van de Belgische bouwsector is gebaseerd op het studierapport Arbeidsmarkt in de bouw van Confederatie Bouw: Pagina 3 van 17

4 Opvallend is ook het toenemend aantal gedetacheerden. Met detachering kan een werkgever zijn werknemers naar het buitenland sturen voor een bepaalde tijd. Hierbij moet het minimum loon van het gastland worden gerespecteerd, terwijl de sociale lasten in het land van herkomst moeten worden betaald. 8 Het overgrote deel van de gedetacheerden, 54%, komt wederom uit aangrenzende landen, voornamelijk uit Nederland. Een andere ontwikkeling op de arbeidsmarkt is het tijdelijk inschakelen van arbeiders (bouwinterim). In 2011 waren er uitzendkrachten actief in de bouwsector, dat is zo n 1,3% van het aantal voltijds werknemers in de bouw. Dit heeft dus mogelijk een groeipotentieel waarmee er kan worden ingespeeld op de wisselende en seizoensgebonden vraag. De inzet van arbeidskrachten en het toepassen van de Europese detacheringsmogelijkheid staan echter de laatste tijd flink ter discussie in België. De concurrentiedruk vanuit het buitenland (ook Nederland) drukt zwaar op de Belgische bouwsector. Let er op dat u nauwgezet alle wettelijke bepalingen en regels volgt als u de Belgische markt betreedt. Nederlandse bedrijven in België In België zijn er al een aantal grote Nederlandse bouwondernemers actief. Als u van plan bent in België te gaan ondernemen kunnen deze ondernemers u een beeld geven over hoe (bouw) bedrijven de Belgische markt kunnen benaderen. Bekende Nederlandse spelers in de Belgische bouwsector zijn BAM, Heijmans, Grontmij en Strukton. Tevens zijn er grote architectenbureaus vanuit Nederland actief in België, zoals OMA (Rem Koolhaas) en Neutelings-Riedijk. Daarbij zijn er ook constructeurs/engineers die de grens oversteken, zoals Bartels Bouw en Infra. Wat opvalt, is dat de grote bouwbedrijven zichzelf voornamelijk toegang hebben verschaft tot de Belgische markt door lokale spelers over te nemen. De andere bedrijven hebben zichzelf op de markt gebracht door samenwerkingsverbanden aan te gaan en door mee te dingen in openbare aanbestedingen 8 Voor meer informatie zie Pagina 4 van 17

5 1 Kansen De Nederlandse bouwmarkt heeft het zwaar te verduren waardoor ondernemers steeds vaker over de grenzen kijken. Doordat de bouwsector relatief weinig mogelijkheden biedt voor de-lokalisatie hebben Nederlanders een voordeel door hun geografische nabijheid bij de Belgische markt. Waardoor het, met name voor bedrijven uit de grensregio, mogelijk is om vanuit Nederland opdrachten in België uit te voeren. Dit maakt de Belgische bouwsector een potentiele markt voor bouwend Nederland. Hieronder worden de meest relevante kansen voor bouwend Nederland uiteen gezet. Het gaat om een tekort aan hoger opgeleide werknemers, duurzaam bouwen, het sportinfrastructuurplan, ontwikkelingen in de provincie Limburg en de bouw van scholen. Verder bieden grootschalige publieke projecten interessante mogelijkheden, ook voor onderaannemers of toeleveranciers. De regelgeving en praktische zaken met betrekking tot het ondernemen (zoals registratie en personeel) in België wordt onder het kopje praktische zaken besproken. 1.1 Kans: Hoger opgeleide arbeidskrachten De Belgische bouwsector heeft een tekort aan geschoolde arbeidskrachten. Onderstaande tabel 9 illustreert in welke mate de Belgische bouw gerelateerde bedrijven moeite hebben om vacatures in te vullen. In het voorjaar van 2013 werd door de Vlaamse Confederatie Bouw al actief gezocht naar Nederlandse werknemers. Hierbij ging het voornamelijk om banen zoals burgerlijk en bouwkundig ingenieur, projectleider, technisch tekenaar en architect. Deze werving was voor opdrachten in loondienst bij bestaande Belgische aannemers, niet via detachering of een zelfstandigenstatuut. Meer informatie over praktische zaken rond werken in België of grensarbeid vindt u onder hoofdstuk Studierapport Arbeidsmarkt in de bouw Confederatie Bouw, pagina 33 Pagina 5 van 17

6 1.5 Kans: Duurzaam en energiezuinig bouwen In België zijn, net als in Nederland, de laatste jaren nieuwe regels gekomen voor duurzaam en energiezuinig bouwen. Zo worden er in beide landen energielabels voor gebouwen gebruikt en bestaan er subsidies voor renovatie, nieuwbouw en het energiezuinig maken van de woning. Kortom, de Belgische bouwsector is niet onbekend met de verschillende technieken en producten met betrekking tot dit onderwerp. De doelstellingen om CO2 uitstoot te verminderen en energie te besparen creëert een stimulerende omgeving voor zowel de burger als de overheid om te investeren in isolatie en energiezuinig bouwen. Met name voor de renovatie van bestaande gebouwen liggen kansen. Aangezien het beleid voor duurzaamheid bij de gewesten ligt volgt hieronder een overzicht per gewest. Wallonië kwam aan bod in het eerder genoemde kansdossier voor Wallonië Vlaanderen Al sinds 2006 worden steeds strengere voorwaarden opgelegd voor duurzaam woningen, waardoor veel laaghangend fruit al is geplukt. Vanaf 1 januari 2014 gelden er in Vlaanderen weer nieuwe energieregels en energieprestatie eisen. Dit alles valt onder de zogenoemde Energieprestatie en Binnenklimaat eis (EPB). Deze EPB-eis maakt onderscheid tussen eengezinswoningen, grote woongebouwen, kantoren en scholen. 10 Deze maatregel is voornamelijk van toepassing op nieuwe gebouwen en gebouwen die ingrijpend verbouwd worden. De meeste kansen lijken dus in de nieuwbouw te liggen; in 2013 steeg dit segment met 13% in Vlaanderen. Bovendien zal de maximaal toegelaten E-peil (maatstaf voor energie-efficiëntie ) in 2014 verlaagd worden van E70 naar E60. Verder biedt het Vlaams Gewest een renovatiepremie aan die geldt voor woningen ouder dan 25 jaar en varieert op basis van gezinssamenstelling en inkomen. Daarnaast stimuleert Vlaanderen het isoleren van huizen en kan men bijvoorbeeld in aanmerking komen voor een hogere energiepremie als men tegelijk zijn muren isoleert en het vensterglas vervangt door hoogrendementsglas. Meer informatie over het beleid in het algemeen Aanvraag vergunning verbouwingen Details EPB eisen Brussel Passief 2015 Vanaf 2015 moeten alle nieuwbouwprojecten en ingrijpende renovaties in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aan een nieuwe hoge standaard voldoen met betrekking tot energiezuinigheid. Deze standaard wordt ook wel de Passief Standaard genoemd en is een verzamel term voor allerlei nieuwe energieprestatienormen en regelgeving. Deze regelgeving omvat onder andere normen 10 Voor details per categorie zie Pagina 6 van 17

7 over isolatie, luchtdichtheid en ventilatie in gebouwen. 11 De normen verschillen voor enerzijds woningbouw en anderzijds utiliteitsbouw. Voor energiebesparende ingrepen kunnen inwoners van Brussel en Wallonië een groene lening aangaan zonder interest. De lening kan tussen de 500 en euro zijn, afhankelijk van het inkomen en samenstelling van het gezin. groene leningen passiefstandaard: Dakisolatie Dakisolatie aanbrengen is een van de meest gemakkelijke en rendabele manieren om een gebouw energiezuiniger te maken. De Belgische Federale overheid steunt het aanbrengen van dakisolatie. Dit gebeurt door mensen die dakisolatie aanbrengen 30% van hun investering terug te geven via de belastingen. In Vlaanderen is onlangs besloten dakisolatie te verplichten: vanaf 2015 treedt in Vlaanderen de dakisolatienorm in. Deze norm maakt het mogelijk om gebouwen onbewoonbaar of ongeschikt te verklaren wanneer er geen dakisolatie aanwezig is. belastingvermindering Vlaamse dakisolatienorm stingverminderingen/energiebesparing/dakisolatie/ Groene Daken In vergelijking met andere landen is het product groene daken in België relatief onbekend. Benchmarkcijfers zijn dan ook niet beschikbaar voor dit product. De overheid stimuleert de aanleg van groene daken door middel van subsidies. In Vlaanderen bedraagt deze subsidie 31 euro per m2. Gemeenten zijn vrij om te kiezen of ze deze subsidie beschikbaar stellen: momenteel doen hier 153 gemeenten aan mee. Sinds kort verplichten sommige gemeenten, zoals Antwerpen, de aanleg van groene daken bij nieuwbouw of bepaalde dakrenovatie. Onder andere op basis van deze gegevens stelt een onderzoeker van de Universiteit van Leuven over groene daken dat er wordt verwacht dat (..) de markt de komende vijf jaar zal verdubbelen. 12 Kortom, de Nederlandse bouwbedrijven met een specialisatie of ervaring in het aanleggen van groene daken kunnen hier een voordeel behalen. groene daken BE/Natuurbeleid/Groen/Groendaken/Subsidies_groendaken.aspx 11 %20De%20regelgeving%20in%20een%20notendop%20-% pdf 12 Pagina 7 van 17

8 1.5.5 Cradle to cradle Cradle to cradle is een bekende term in Nederlandse bouwwereld waar de afgelopen jaren flink in is geïnvesteerd. Zowel in de ontwikkeling van duurzame bouwmaterialen als cradle to cradle ontwerpen van huizen. Volgens het Adviesrapport irg Bouw van de Vlaamse Raad voor Wetenschap en Innovatie is dit concept en haar betekenis niet of nauwelijks aanwezig in België. 13 In de huidige context van de steeds strenger wordende energie maatregelen en wetgeving ten behoeve van duurzaamheid wordt dit gezien als een gebied waar nog veel winst valt te behalen. Bij uitstek is er de behoefte om duurzame en recycleerbare bouwmaterialen te gebruiken, aangezien slechts 8% van de grondstoffen van de materialen in België zelf wordt gewonnen. Daarbij zijn vaak de eisen van de grotere bouw (en infra) projecten dat er duurzaam wordt gebouwd. Het is nog niet helemaal duidelijk of cradle to cradle opgepakt gaat worden, maar het concept maakt duidelijk een opmars in België hetgeen kansen biedt voor bedrijven met ervaring. 1.6 Kans: Provincie Limburg (SALK) De Belgische Provincie Limburg heeft recent een Strategisch Actieplan voor Limburg (SALK) opgesteld met aanbevelingen voor de bevordering van duurzame werkgelegenheid en economisch herstel n.a.v. de sluiting van de Ford-fabriek in Genk, waardoor zo n arbeidsplaatsen verdwijnen. De financiering van dit plan, bijna 300 miljoen euro, bestaat uit gemeentelijke, Vlaamse en Europese steun. Een van de pijlers in dit plan is de bouw. Hierbij zal voornamelijk worden ingezet op woningrenovatie, versnelde invoer van innovatieve technieken in de woningbouw en de sector in het algemeen. De Provincie Limburg heeft tevens de ambitie om klimaatneutraal te worden en duurzaam bouwen is een activiteit waarop ingezet kan worden om deze ambitie waar te maken. Daarnaast zullen er op korte termijn verschillende vergunningen uitgegeven worden zoals de aanvraag voor de Ikea in Hasselt en het afvalverwerkingsproject Closing the Circle. Verder zullen verschillende voormalige mijnenterreinen herontwikkeld worden voor toeristische doeleinden, bedrijvenparken en wetenschapsparken. Tevens wordt een versnelde uitvoering van de reeds goedgekeurde infrastructuur-werken verwacht zoals de Noord-Zuid verbinding, Spartaxus 1 en de verhoging van de bruggen van het Albertkanaal. Kortom, Belgisch Limburg is een interessante provincie om in de gaten te houden. Het Actieplan vindt u op: Kans: Scholen In Brussel en de grote steden in Vlaanderen is er een nijpend tekort aan scholen, wat door de groeiende bevolking alleen maar erger wordt. In Brussel wordt er tegen 2015 een tekort tussen de en plaatsen in het basisonderwijs verwacht. 14 Om dit tekort op te vangen zullen er tot 2020 minstens tien scholen gebouwd moeten worden. In 2013 heeft de Vlaamse regering Pagina 8 van 17

9 46,4 mln vrij gemaakt voor de bouw van scholen, voor 2014 is 60 mln gereserveerd. 15 Voor de bouw kan een beroep worden gedaan op publiek-private samenwerking, zoals reeds in het verleden is gebeurd met het programma Scholen van Morgen. Dit programma bestaat uit 165 projecten ter waarde van 925 mln en is goed voor meer dan 200 nieuwe of gerenoveerde schoolgebouwen. 16 Een andere kans is de recente goedkeuring van de bouw van acht duurzame scholen waarvoor een aanbesteding georganiseerd zal worden voor ongeveer 70 mln Kans: Het Vlaams Sportinfrastructuurplan Een centraal element van het Vlaamse Sportbeleid is het Vlaams Sportinfrastructuurplan met een investeringswaarde van 225 mln. euro. Door middel van publiek-private samenwerking (PPS) probeert de Vlaamse Regering een inhaalbeweging in sportinfrastructuur te realiseren. Na de selectie van de private partners wordt er voor elke sector een private projectvennootschap opgericht. Hierna wordt met de lokale overheids besturen een individuele DBFM-overeenkomst (Design, Build, Finance, Maintenance) afgesloten, waarbij de private partner instaat voor het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van de sportinfrastructuur gedurende 10 of 30 jaar. De lokale overheids besturen betalen een jaarlijkse beschikbaarheidsvergoeding, waarvan de Vlaamse Regering 30% subsidieert. In 2011 betaalde de Vlaamse overheid aan subsidies uit, in 2012 was dat een bedrag van De concrete uitwerking van het Vlaams Sportinfrastructuurplan gebeurt door Sportfacilitator 18 dat voor de sporttechnische en bouwtechnische aspecten van het project een beroep doet op Bloso, de sportadministratie van de Vlaamse overheid. Bloso stelt gedetailleerde informatie over de huidige staat en behoeftes van de Vlaamse sportinfrastructuur beschikbaar op haar website. Daarnaast publiceert het de toekomstige plannen van renovatie en nieuwbouw projecten van haar accommodaties waar private ondernemingen voor in aanmerking kunnen komen. Bloso Studies en rapporten oek.aspx Samenwerkingsverband tussen de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV), het kabinet van de Vlaamse minister van Sport, het Vlaams Kenniscentrum PPS en het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media. Pagina 9 van 17

10 1.8 Kans: Seriematige bouw in België in opkomst Traditioneel worden er in België veel alleenstaande huizen met particuliere opdrachtgevers gebouwd. Iets wat in Nederland relatief weinig voorkomt en waarin het gemiddelde Nederlandse bouwbedrijf niet echt in uit blinkt. Echter, volgens het ING Exportkansen voor Bouwend Nederland rapport, neemt in België de laatste jaren seriebouw van woningen toe. 19 Nederlandse bouwbedrijven hebben hierin grote expertise en ervaring en kunnen daardoor op dit terrein een streepje voor hebben op Belgische bouwbedrijven. 19 U vindt het ING rapport op: %20September%202013_tcm pdf?id= Pagina 10 van 17

11 2 Praktische Zaken De wet- en regelgeving in België is anders dan in Nederland. Wanneer u als Nederlandse onderneming of zelfstandige werkzaamheden wil gaan verrichten in België moet u zich allereerst aanmelden bij een Belgisch ondernemingsloket. Hier kunt zich inschrijven als Europees bedrijf waarmee u uitgezonderd zult worden van bepaalde verplichtingen. Met deze aanmelding worden er verschillende procedures gestart, afhankelijk of u van plan bent zich te vestigen in België of slechts tijdelijk werkzaamheden zal verrichten. Hieronder worden de belangrijkste procedures kort besproken en wordt er een overzicht gegeven van waar men de openbare aanbestedingen kan vinden. 2.1 Detachering en in loondienst De Belgische bouwmarkt wordt steeds internationaler en er wordt regelmatig gewerkt met buitenlandse werknemers. Vaak zijn deze werknemers tijdelijk gedetacheerd voor maximaal 12 maanden. Wanneer u als werknemer gedetacheerd wordt in België of werknemers detacheert dient u zich te houden aan de Belgische wet en regelgeving. Als werknemer dient u zich in te schrijven via de Limosa website van de Federale Overheidsdienst voor Sociale Zekerheid en moet u het PDOK formulier invullen. Limosa is een digitaal loket voor buitenlands personeel. Wanneer u als werkgever personeel de grens over stuurt moet u zich niet alleen inschrijven bij Limosa, maar dient u zich ook aan te melden bij een ondernemingsloket, zoals hierboven vermeld. over de sociale zekerheid als u in België gaat wonen, werken of ondernemen vindt u bij het Bureau voor Belgische Zaken (BBZ) van de Sociale Verzekeringsbank. Op de grensportal van de Benelux vindt u praktische informatie voor grensarbeiders. De Confederatie Bouw Antwerpen heeft een presentatie beschikbaar gesteld over de belangrijkste administratieve formaliteiten bij het uitvoeren van bouwwerken in België door een Nederlandse onderneming met eigen personeel. Deze presentatie kunt u hier 20 downloaden. Overzicht van de Belgische ondernemingsloketten: Bureau Belgische zaken Portaal grensarbeiders Limosa PDOK formulier oprichting/ondernemingsloket/#.ulvms6wyrc documents/pdf/opoc_form_n.pdf 20 nederlanden/import/de_ambassade/economie_en_handel/ondernemen-in-belgie/administratieve-formaliteiten- bouw-belgie-2.pdf Pagina 11 van 17

12 2.2 Rol en Registratie Architecten De rol van de architect in het Belgische bouwproces staat centraal. Als men een huis wil bouwen klopt men in België allereerst bij een architect aan. Traditioneel gezien krijgt deze bijna alle verantwoordelijkheid voor het bouwproces. Zo helpt de architect bij het aanvragen van een bouwvergunning en staat hij samen met de aannemer 10 jaar wettelijk garant voor het geleverde product. Het is dan ook verstandig hiervoor een verzekering af te sluiten. Let op, een architect mag alleen in België opereren als hij of zij lid is van de Orde van Architecten. Orde van Architecten Erkenning als Aannemer Voor het uitvoeren van opdrachten van een Belgische overheidsinstantie dient u als aannemer een erkenning te bezitten. Deze vereiste is geïntroduceerd om de kwaliteit in de Belgische bouw te waarborgen. Als aannemer voor particuliere bouwprojecten hoeft u deze erkenning niet te bezitten. Het is wel belangrijk om informatie in te winnen over wat uw wettelijke verplichtingen zijn als aannemer in België. Zo bent u als aannemer 10 jaar aansprakelijk op de kwaliteit van het gebouw en de gebruikte bouwmaterialen. Meer informatie over de wettelijke verplichtingen kunt u inwinnen bij de Federale Overheidsdienst Economie, de Confederatie Bouw en gespecialiseerde advocaten. Confederatie Bouw FOD Economie Aansprakelijkheid -BE/Default.aspx n/kwaliteit_bouw/#.up3xy6zdb0c 7&id=562&menu=contractors 2.4 De Vlaamse en Brusselse Bouwmeesters De Bouwmeester is een relatief nieuw begrip in België en heeft de Nederlandse functie van Rijksbouwmeester. Deze Bouwmeester voeren het Architectonisch beleid van de Gewesten uit. Een van de belangrijkste taken van de Bouwmeester is het selecteren van ontwerpers voor overheidsopdrachten. Met de Open Oproep wordt er twee keer per jaar een lijst met projecten gepubliceerd waarvoor de ontwerpers zich kandidaat kunnen stellen. Pagina 12 van 17

13 Open oproepen Vlaamse bouwmeesters Aanbestedingen Voor alle Belgische overheidsopdrachten is er een officieel kanaal: de applicatie e- notification. Via deze website kunt u onder meer aangekondigde opdrachten opvragen, inclusief handleidingen met praktische tips, valkuilen e.d. Andere nuttige sites staan hieronder. Belgische overheidsopdrachten Bulletin der aanbestedingen Informatie over ondermeer architectuur wedstrijden Wetgeving overheidsopdrachten Aanbestedingen van de Europese Unie en andere internationale organisaties Europees Publicatieblad Pagina 13 van 17

14 3 Beurzen en Activiteiten Omdat in België particulieren veel zelf bouwen, zijn beurzen de plekken waar zij advies inwinnen en ideeën opdoen met betrekking tot het uitvoeren van bouwprojecten. Deze beurzen bieden dan ook de kans om mensen met uw product/service kennis te laten maken. Tevens biedt het de mogelijkheid om kennis te maken met uw Belgische collega s. Hieronder staan enkele interessante beurzen genoemd. Bezoek voor een volledig overzicht: Data Beurs Plaats 11/01-19/ Bouw & Reno: Bouw-, renovatie en immobeurs Publiek: particulieren 25/01-02/ Wonen: Bouw- en interieurbeurs Publiek: particulieren 7-9/ Bouw innovatie: beurs(ver)bouwen in Limburg Publiek: bouwheren en bouwprofessionals & 7-9/ Batimons: Bouw en wooncomfort Publiek: particulieren en bouwprofessionals Antwerpen Mechelen Hasselt Mons 20/02-02/ Batibouw: De Belgische Bouwbeurs Publiek: bouwprofessionals Brussel 15-18&22/ Ideaal wonen in huis en tuin Publiek: particulieren Leuven 23-24/ innovatie en ontwerpers beurs Kortrijk Publiek: architecten, ontwerpers en ingenieurs 3-5/ Passivehouse: Passief of energiezuinig (ver)bouwen Publiek: particulieren en bouwprofessionals Brussel / innovatie en ontwerpers beurs Publiek: architecten, ontwerpers en ingenieurs Luik Pagina 14 van 17

15 4 Diensten Ambassade Mocht u na het lezen van dit kans dossier enthousiast zijn geworden om België te gaan verkennen dan willen wij u het volgende adviseren. Zoals in het begin al is opgemerkt is België een land met andere manieren en gebruiken. Daarom is het aan te raden eerst met België kennis te maken, bv door Belgische bouwbeurzen of voorlichtingsdagen te bezoeken. Daarbij biedt de Nederlandse overheid verschillende diensten aan om u te ondersteunen in het ondernemen in het buitenland. Mocht u nog vragen of opmerkingen hebben naar aanleiding van dit rapport aarzel dan niet om met de ambassade in Brussel contact op te nemen: Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden Economische en handelsafdeling Kortenberglaan 4-10 B-1040 Brussel Telefoon: (+32) /77 bru-ea@minbuza.nl In het voorjaar van 2014 zal de Nederlandse ambassade in Brussel samen met het Vlaams Architectuur Instituut een negental lezingen organiseren in het kader van Nederlands-Vlaamse samenwerking. Als u hier meer informatie over wenst kunt u mailen met bru-ea@minbuza.nl. Ook organiseert de ambassade handelsgerelateerde activiteiten, deze worden op de website aangekondigd. De Nederlandse Ambassade kan het volgende voor u doen: 4.1 Aanspreekpunt De ambassade is het aanspreekpunt voor individuele bedrijven. De economische afdeling verstrekt actuele en betrouwbare informatie over het exporteren naar en investeren in de Belgische markt, informatie over de ontwikkelingen binnen kansrijke sectoren en over wet- en regelgeving. Ook wordt de ambassade ingeschakeld bij het oplossen van concrete problemen die het Nederlands bedrijfsleven in België ondervindt. 4.2 Zakenpartnerscan Ziet u een kans op de Belgische markt voor uw bedrijf, maar zoekt u naar partners? Dan is de zakenpartnerscan iets voor u. De zakenpartnerscan is een persoonlijke introductie bij potentiële zakenpartners, speciaal voor ondernemers. Of u net komt kijken of al langer onderneemt in het buitenland, de zakenpartnerscan opent deuren naar distributeurs, importeurs, productiepartners of agenten in het buitenland. Deze dienst kost 500 Euro en wordt uitgevoerd in samenwerking met AgentschapNL. 4.3 Website Op haar website verzamelt de ambassade economische en handels gerelateerde informatie onder het kopje economie en handel. U vindt hier (Belgisch) economisch Pagina 15 van 17

16 nieuws, informatie over thema s en FAQ over zakendoen in België. Op de kalender vindt u een overzicht van alle handelsmissies, seminars, matchmakings en overige activiteiten die de ambassade organiseert. 4.4 Vraagbeantwoording en doorverwijzing Heeft u andere vragen waarmee u niet terecht kan op de website, dan kunnen wij u individueel verder helpen. Neem zeker contact met onze medewerkers. Onze dienstverlening voorziet zogenaamde eerstelijnszorg. Indien u behoefte heeft aan verdere of specialistische ondersteuning, verwijzen wij u door naar organisaties die u verder kunnen helpen. 4.5 Kansensignalering en activiteiten De ambassade speurt continu naar marktkansen voor Nederlandse ondernemers. Dit doet zij door de ontwikkelingen op de Belgische markt nauwlettend te volgen. De marktkansen worden vertaald in berichten die gepubliceerd worden op onze website en op de website van AgentschapNL. Op basis van de kansensignalering organiseert de ambassade regelmatig handelsbevorderende activiteiten zoals informatiesessies, contactdagen, missies, matchmakings, bezoeken en evenementen. 4.6 Nieuwsbrief De ambassade publiceert een 2-wekelijkse nieuwsbrief over marktevoluties, investeringsmogelijkheden en zakelijke opportuniteiten. U kunt zich abonneren op de nieuwsbrief door een te sturen naar bru-ea@minbuza.nl met de vermelding abonnement nieuwsbrief. Tevens vindt u op de website het laatste nummer van de nieuwsbrief en een archief van de vorige nummers. Pagina 16 van 17

17 Dit is een publicatie van: Agentschap NL NL EVD Internationaal Postbus CL Den Haag

Wat kan de Nederlandse ambassade in België voor u betekenen?

Wat kan de Nederlandse ambassade in België voor u betekenen? Wat kan de Nederlandse ambassade in België voor u betekenen? walgierscapetowndhakakuwaitmaputoriodejaneirosarajevovilniusammancanberradohakualalumpurmexicocityrigaseoulviennaankaracairo Wat kan de Nederlandse

Nadere informatie

Kansendossier Cyber Security. België

Kansendossier Cyber Security. België Kansendossier Cyber Security België 1 Inleiding De groeiende behoefte aan cyber security oplossingen in België biedt kansen voor Nederlandse ondernemingen. In België is het aantal cybersecurityaanvallen

Nadere informatie

Kansendossier : Machinebouw en Mechatronica. België

Kansendossier : Machinebouw en Mechatronica. België Kansendossier : Machinebouw en Mechatronica België Inleiding Aanleiding De industrie wordt wereldwijd steeds hoogwaardiger en heeft alsmaar meer behoefte aan ondernemingen die uitblinken in een hightech

Nadere informatie

Zakendoen met België. Jurgen Moors, MA Adviseur Internationale Zaken/Euregio Centre of Excellence België

Zakendoen met België. Jurgen Moors, MA Adviseur Internationale Zaken/Euregio Centre of Excellence België Zakendoen met België Jurgen Moors, MA Adviseur Internationale Zaken/Euregio Centre of Excellence België Overzicht 1. Kamer van Koophandel 2. KvK: afdeling Internationale Zaken 3. België: kansen en ontwikkelingen

Nadere informatie

Beschrijving van het onderzoek: doelstelling, methodologie en steekproefbeschrijving van het onderzoek. Wesley Ceulemans

Beschrijving van het onderzoek: doelstelling, methodologie en steekproefbeschrijving van het onderzoek. Wesley Ceulemans Enquête Energieprestatieregelgeving in de praktijk peilt naar de kennis, toepassing, mening en verandering op de werf ten gevolge van de energieprestatieregelgeving bij de Vlaamse bouwprofessionelen. De

Nadere informatie

Exportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler

Exportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Exportmonitor 2011 Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Uit de Exportmonitor 2011 blijkt dat het noordelijk bedrijfsleven steeds meer aansluiting vindt bij de wereldeconomie. De Exportmonitor

Nadere informatie

Uit de INR-cijfers blijkt dat met een groei van 3,5 % de bouw de algemene economische groei (+1,2 %) in 2016 sterk gestimuleerd heeft.

Uit de INR-cijfers blijkt dat met een groei van 3,5 % de bouw de algemene economische groei (+1,2 %) in 2016 sterk gestimuleerd heeft. Variatie ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder Uit de cijfers blijkt duidelijk dat de bouw de algemene economische groei aanzienlijk heeft gestimuleerd in 2016. Maar welke factoren verklaren

Nadere informatie

Graag wens ik een actuele stand van zaken te verkrijgen met betrekking tot het aanbod van voorzieningen voor ouderen in woonzorgcentra.

Graag wens ik een actuele stand van zaken te verkrijgen met betrekking tot het aanbod van voorzieningen voor ouderen in woonzorgcentra. SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 519 van ELS ROBEYNS datum: 11 mei 2016 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Woonzorgcentra Limburg - Bijkomende bedden Aangezien de provincie

Nadere informatie

1. Hoeveel van de projecten die werden goedgekeurd werden inmiddels uitgevoerd?

1. Hoeveel van de projecten die werden goedgekeurd werden inmiddels uitgevoerd? SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 67 van JORIS POSCHET datum: 23 oktober 2015 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Bovenlokale sportinfrastructuur - Evaluatie Het wegwerken

Nadere informatie

voor op duurzame ontwikkeling

voor op duurzame ontwikkeling Duurzaam bouwen Een nieuw samenlevingsproject 2007 I 8 De aannemers bereiden zich voor op duurzame ontwikkeling Ook al komt duurzaam bouwen nog aarzelend op gang, toch heeft de markt zich al aangepast

Nadere informatie

Welke (bouw)taal spreekt men in Noord en Zuid? Bouwend België en de Architect Wie zijn ze, wat doen ze, breng ze samen en zie wat volgt

Welke (bouw)taal spreekt men in Noord en Zuid? Bouwend België en de Architect Wie zijn ze, wat doen ze, breng ze samen en zie wat volgt Welke (bouw)taal spreekt men in Noord en Zuid? Bouwend België en de Architect Wie zijn ze, wat doen ze, breng ze samen en zie wat volgt Vanuit Identiteit en DNA tot en Identiteit België Architecten Bevolking

Nadere informatie

verbouwen Batibouw 2014

verbouwen Batibouw 2014 Belgen WE BRING over eigen ALUMINIUM woning TO LIFE bouwen, kopen & verbouwen Batibouw 2014 Opzet en methode Jaarlijks onderzoek naar evoluties op de bouw- en verbouwmarkt Uitgevoerd door het onafhankelijke

Nadere informatie

Voor meer cijfers, zie beleidsdomein Woonstad. Stad Genk Publicatie Stedenbouwkundige vergunningen

Voor meer cijfers, zie  beleidsdomein Woonstad. Stad Genk Publicatie Stedenbouwkundige vergunningen De cijfers over het aantal stedenbouwkundige vergunningen zijn gebaseerd op de inzameling via de gemeenten of de Vlaamse Overheid, en worden verwerkt en gepubliceerd door de FOD Economie. De gegevens voor

Nadere informatie

2. Beter nu dan later

2. Beter nu dan later Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Uit een enquête onder bedrijven die actief zijn in Duitsland

Nadere informatie

1. D U U R Z A A M B O U W E N. Charline Boyer 02 545 58 35 charline.boyer@confederatiebouw.be

1. D U U R Z A A M B O U W E N. Charline Boyer 02 545 58 35 charline.boyer@confederatiebouw.be 1. D U U R Z A A M B O U W E N Charline Boyer 02 545 58 35 charline.boyer@confederatiebouw.be E CO- C O N S T R U C T I E We leven in een wereld waarin natuurlijke hulpbronnen niet onuitputtelijk blijken,

Nadere informatie

Voor meer cijfers, zie beleidsdomein Woonstad. Stad Genk Publicatie Stedenbouwkundige vergunningen

Voor meer cijfers, zie  beleidsdomein Woonstad. Stad Genk Publicatie Stedenbouwkundige vergunningen De cijfers over het aantal stedenbouwkundige vergunningen zijn gebaseerd op de inzameling via de gemeenten of de Vlaamse Overheid, en worden verwerkt en gepubliceerd door de FOD Economie. De gegevens voor

Nadere informatie

Instituut voor de nationale rekeningen

Instituut voor de nationale rekeningen Instituut voor de nationale rekeningen 2015-02-17 Links: Publicatie BelgoStat Online Algemene informatie Broos herstel in 2013 na krimp in 2012 in Brussel en Wallonië; verdere groeivertraging in 2013 in

Nadere informatie

SRA-Bouwscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015

SRA-Bouwscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Bouwscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Bouwscan De Bouwscan 2014 is 430 x ingevuld. 87% van de respondenten is dga of eigenaar. 62% heeft een kleine bouwonderneming met minder dan 10 fte,

Nadere informatie

Uw logo. Luc Peeters. Administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap

Uw logo. Luc Peeters. Administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap Luc Peeters Administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap 10 jaar energieprestatieregelgeving in Vlaanderen 1 jaar Renovatiepact 10 jaar energieprestatieregelgeving Nieuwbouw moet gezond binnenklimaat

Nadere informatie

Werken in de bouw. Bouw aan je toekomst!

Werken in de bouw. Bouw aan je toekomst! Werken in de bouw Bouw aan je toekomst! De bouw biedt veel mogelijkheden voor iedereen die van techniek houdt en graag samenwerkt. Mogelijkheden waar je misschien niet zo snel aan denkt. Want in de bouw

Nadere informatie

Ons bedrijf. Onze missie

Ons bedrijf. Onze missie Succesvolle partnerships tot stand brengen in de Europese Unie Ons bedrijf KomFort is een bedrijf gespecialiseerd in commerciële dienstverlening. We begeleiden u stap voor stap tijdens uw samenwerking

Nadere informatie

TOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010

TOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010 UPDATE CIJFERS TOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010 Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Verwerking: Stad Genk, Dienst Beleidsplanning Aankomsten en overnachtingen

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4

Nadere informatie

De Vlaamse Renovatiedag in een notendop

De Vlaamse Renovatiedag in een notendop Persmoment De Vlaamse Renovatiedag in een notendop Openhuizendag Initiatief van NAV en Ik ga Bouwen & Renoveren 18 de editie Doelpubliek: toekomstige verbouwers Gratis Uniek. Meer dan een namiddag huisjes

Nadere informatie

Gesubsidieerd zaken doen in Duitsland. Effecten van NIOF subsidies en een nadere analyse van het vermarkten van producten binnen dat kader

Gesubsidieerd zaken doen in Duitsland. Effecten van NIOF subsidies en een nadere analyse van het vermarkten van producten binnen dat kader Gesubsidieerd zaken doen in Duitsland Effecten van NIOF subsidies en een nadere analyse van het vermarkten van producten binnen dat kader Inhoudsopgave 1. Inleiding 3. Analyse 3 3. Inzicht in Noord-Nederlandse

Nadere informatie

Premies voor energiebesparende investeringen in 2014

Premies voor energiebesparende investeringen in 2014 Premies voor energiebesparende investeringen in 2014 Inhoud Premies voor energiebesparende investeringen in 2014... Een overzicht van de premies die sinds 1 januari van kracht zijn.... Nieuw in 2014...

Nadere informatie

2. Beter nu dan later

2. Beter nu dan later Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Onderzoek wijst uit dat 86 procent van de Nederlandse ondernemers

Nadere informatie

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.3 - December

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.3 - December Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.3 - December 2009-517- VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 60 van 29

Nadere informatie

Hoeveel bedragen per provincie voor 2012 en 2013 de middelen die het IWT jaarlijks aan alle steunprogramma s besteedt?

Hoeveel bedragen per provincie voor 2012 en 2013 de middelen die het IWT jaarlijks aan alle steunprogramma s besteedt? SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 111 van MARTINE TAELMAN datum: 12 november 2014 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Innovatie - Decentrale spreiding De algemene uitgavenbegroting

Nadere informatie

Beste Katelijne D Hauwers (directeur Verenigde Eigenaars), Beste Marc Dillen (directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw),

Beste Katelijne D Hauwers (directeur Verenigde Eigenaars), Beste Marc Dillen (directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw), 1 Beste Katelijne D Hauwers (directeur Verenigde Eigenaars), Beste Marc Dillen (directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw), Beste Jef Lembrechts (voorzitter Vlaamse Confederatie Bouw), Beste Luc Peeters

Nadere informatie

2. Zijn er scholen die voor hun isolatie werken met een derdebetalersysteem? Zo ja, hoeveel? En wat zijn daar de bevindingen?

2. Zijn er scholen die voor hun isolatie werken met een derdebetalersysteem? Zo ja, hoeveel? En wat zijn daar de bevindingen? SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 125 van MERCEDES VAN VOLCEM datum: 27 november 2014 aan HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS Isolatie schoolgebouwen Investeringen

Nadere informatie

Bijlage 1. Concept convenant leerlingbouwplaatsen.

Bijlage 1. Concept convenant leerlingbouwplaatsen. Bijlage 1 Concept convenant leerlingbouwplaatsen. Opmerkingen: 1. Tekst voorwaarden leerlingbouwplaats (bijlagen 1 en 3 convenant) wordt nog kortgesloten met Fundeon. 2. Definitieve tekst geschiktheidtoets

Nadere informatie

Kansendossier afdekken politieke risico's. MIGA, Multilateral Investment and Guarantee Agency

Kansendossier afdekken politieke risico's. MIGA, Multilateral Investment and Guarantee Agency Kansendossier afdekken politieke risico's MIGA, Multilateral Investment and Guarantee Agency Het Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA) is onderdeel van de Wereldbank Groep en is gevestigd in

Nadere informatie

DE ADVISEUR EN DE CERTIFICATEUR IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDEIJK GEWEST (<< BHG >>) TWEE VERSCHILLENDE ROLLEN MET AFZONDERLIJKE SPECIFIEKE VOORWAARDEN

DE ADVISEUR EN DE CERTIFICATEUR IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDEIJK GEWEST (<< BHG >>) TWEE VERSCHILLENDE ROLLEN MET AFZONDERLIJKE SPECIFIEKE VOORWAARDEN DE ADVISEUR EN DE CERTIFICATEUR IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDEIJK GEWEST (>) TWEE VERSCHILLENDE ROLLEN MET AFZONDERLIJKE SPECIFIEKE VOORWAARDEN > Hoe komt men tot een Energie Prestatie Binnenklimaat

Nadere informatie

PERSBERICHT. Annemie Turtelboom Vlaams Viceminister-president Annemie Turtelboom Vlaams minister van Financiën, Begroting en Energie

PERSBERICHT. Annemie Turtelboom Vlaams Viceminister-president Annemie Turtelboom Vlaams minister van Financiën, Begroting en Energie PERSBERICHT Annemie Turtelboom Vlaams Viceminister-president Annemie Turtelboom Vlaams minister van Financiën, Begroting en Energie Brussel, 11/2/2016 Energiebesparende renovatie in Vlaanderen zet door

Nadere informatie

VCB vraagt handhaving van woonbonus en aanpassing van kredietvoorwaarden

VCB vraagt handhaving van woonbonus en aanpassing van kredietvoorwaarden Bij meerderheid van aannemers daalt orderboek voor huizen en flats VCB vraagt handhaving van woonbonus en aanpassing van kredietvoorwaarden Bij 54% van de aannemers ligt het aantal orders voor nieuwe huizen

Nadere informatie

De beroepsbevolking in de grensregio s van Nederland en Vlaanderen: grote verschillen aan weerszijden van de grens

De beroepsbevolking in de grensregio s van Nederland en Vlaanderen: grote verschillen aan weerszijden van de grens De beroepsbevolking in de grensregio s van Nederland en Vlaanderen: grote verschillen aan weerszijden van de grens Bierings, H., Schmitt, J., van der Valk, J., Vanderbiesen, W., & Goutsmet, D. (2017).

Nadere informatie

Zakendoen in België. Informatie over de voedingsmiddelensector

Zakendoen in België. Informatie over de voedingsmiddelensector Zakendoen in België Informatie over de voedingsmiddelensector Waarom zakendoen in België? België kenmerkt zich door een hoogontwikkelde markt. Er is veel kennis en knowhow aanwezig. De Belgen staan positief

Nadere informatie

EER 2012/27/EU artikel 5: verplichtingen voor overheidsgebouwen

EER 2012/27/EU artikel 5: verplichtingen voor overheidsgebouwen EER 2012/27/EU artikel 5: verplichtingen voor overheidsgebouwen Vastgoedforum 27 februari 2015 Ellen Moons Vlaams Energieagentschap Overzicht Inhoud artikel 5 Toepassingsgebied entiteiten - gebouwen Besparingsdoelstelling

Nadere informatie

PARTICIPATIE: ÓÓK IN OOST-GRONINGEN!

PARTICIPATIE: ÓÓK IN OOST-GRONINGEN! PARTICIPATIE: ÓÓK IN OOST-GRONINGEN! DOELEN VAN PARTICIPATIEWET ALLEEN TE HALEN ALS RIJK, PROVINCIE, GEMEENTEN, ONDERWIJS EN SOCIALE PARTNERS GEZAMENLIJK AAN DE SLAG GAAN! DE PARTICIPATIEWET IN OOST-GRONINGEN:

Nadere informatie

FLANDERS INVESTMENT & TRADE MARKTSTUDIE

FLANDERS INVESTMENT & TRADE MARKTSTUDIE BOU O P IN R O T C E S W L A G U T R FLANDERS INVESTMENT & TRADE MARKTSTUDIE Bouwsector in Portugal Oktober 2017 Isabel Cró Waarnemend posthoofd FIT LISSABON Representação Economica da Flandres c/o Embaixada

Nadere informatie

Vraag & Aanbod Dag van de Maakindustrie

Vraag & Aanbod Dag van de Maakindustrie Vraag & Aanbod Dag van de Maakindustrie Workshop Internationaal Ondernemen Micha van Lin, Hoofd Internationaal Ondernemen Patrick Walison, Adviseur Internationaal Ondernemen 6-12-2011 1 FME-CWM Werkgeversorganisatie

Nadere informatie

Maatschappelijk Jaarverslag 2012

Maatschappelijk Jaarverslag 2012 Maatschappelijk Jaarverslag 2012 Inhoudsopgave Blad Voorwoord 2 1. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) 3 2. MVO en Prins Bouw 3 3. Beleid 4 4. Speerpunten 5 5. Duurzaam bouwen 9 6. Toekomst 10

Nadere informatie

www.bouwformatie.nl Bouwformatie

www.bouwformatie.nl Bouwformatie www.bouwformatie.nl Bouwformatie Tarieven voor kennis, inspiratie en communicatie 2014 Tarieven voor kennis, inspiratie en communicatie 2014 Architectuur 3 Bouwtechniek 4 Bouwdetails 5 Bouwkosten 6 Communicatie

Nadere informatie

Inzicht en acties naar aanleiding van de enquête.

Inzicht en acties naar aanleiding van de enquête. Inzicht en acties naar aanleiding van de enquête. Bureau Architectenregister heeft in het voorjaar van 2015 een onderzoek onder de ingeschrevenen in het register laten uitvoeren. Aan alle bij Bureau Architectenregister

Nadere informatie

VLAAMS BELEID Bijna-energieneutrale gebouwen. Maarten De Groote - Vlaams Energieagentschap De toekomst van de bouw, Kamp C, 20 maart 2014

VLAAMS BELEID Bijna-energieneutrale gebouwen. Maarten De Groote - Vlaams Energieagentschap De toekomst van de bouw, Kamp C, 20 maart 2014 VLAAMS BELEID Bijna-energieneutrale gebouwen Maarten De Groote - Vlaams Energieagentschap De toekomst van de bouw, Kamp C, 20 maart 2014 Vlaamse energieprestatieregelgeving sinds 2006 Nieuwbouw moet gezond

Nadere informatie

Serviceflats Invest (SFI) Van harte welkom! Brugge, 19 juni 2013 Mol, 20 juni 2013 Sint-Niklaas, 24 juni 2013

Serviceflats Invest (SFI) Van harte welkom! Brugge, 19 juni 2013 Mol, 20 juni 2013 Sint-Niklaas, 24 juni 2013 Van harte welkom! Brugge, 19 juni 2013 Mol, 20 juni 2013 Sint-Niklaas, 24 juni 2013 Peter Van Heukelom Algemeen directeur Eric Van Herzele Commercieel adviseur Oorsprong en Geschiedenis Vastgoedbevak:

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 2 maatschappijleer 2 CSE GL en TL Tekstboekje GT-0323-a-11-2-b Analyse maatschappelijk vraagstuk: jeugdwerkloosheid tekst 1 FNV vreest enorme stijging werkloosheid jongeren

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013

PERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013 PERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten Hoeveel personen verrichten betaalde arbeid? Hoeveel mensen zijn werkloos? Hoeveel inactieve

Nadere informatie

GENKSE BEVOLKING OP ARBEIDSLEEFTIJD NAAR SOCIO-ECONOMISCHE POSITIE

GENKSE BEVOLKING OP ARBEIDSLEEFTIJD NAAR SOCIO-ECONOMISCHE POSITIE De data over de arbeidsmarkt zijn afkomstig van de Vlaamse Arbeidsrekening, d.i. een raamwerk waarin arbeidsmarktstatistieken die zowel de vraag- als aanbodzijde van de arbeidsmarkt beschrijven worden

Nadere informatie

Huidig economisch klimaat

Huidig economisch klimaat Huidig economisch klimaat 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers, 49). Het aandeel

Nadere informatie

De inflatie zakte in juni nog tot 1,5 punten. De daaropvolgende maanden steeg de inflatie tot 2,0 in augustus (Bron: NBB).

De inflatie zakte in juni nog tot 1,5 punten. De daaropvolgende maanden steeg de inflatie tot 2,0 in augustus (Bron: NBB). NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE T3 2017 Barometer 34 MACRO-ECONOMISCH Het consumentenvertrouwen trekt sinds juli terug aan, de indicator stijgt van -2 in juni naar 2 in juli en bereikte hiermee

Nadere informatie

Hypothecaire kredietverlening blijft op peil, ondanks afwachtende houding van de Vlaamse koper

Hypothecaire kredietverlening blijft op peil, ondanks afwachtende houding van de Vlaamse koper Persbericht Hypothecaire kredietverlening blijft op peil, ondanks afwachtende houding van de Vlaamse koper Brussel, 2 mei 2018 In het eerste trimester van 2018 werden er bijna 60.000 hypothecaire kredietovereenkomsten

Nadere informatie

7e ENERGIECONGRES VCB 26 maart Luc Peeters, administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap

7e ENERGIECONGRES VCB 26 maart Luc Peeters, administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap 7e ENERGIECONGRES VCB 26 maart 2015 Luc Peeters, administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap Het Vlaamse regeerakkoord 2014-2019 Vlaanderen maakt van energie-efficiëntie een topprioriteit door o.a.

Nadere informatie

Uw procesregiseur. Expertise in het bouwtraject. Sterk in verbinden. Dat is Adams Bouwadviesbureau. Al meer dan 15 jaar een

Uw procesregiseur. Expertise in het bouwtraject. Sterk in verbinden. Dat is Adams Bouwadviesbureau. Al meer dan 15 jaar een sterk in verbinden Sterk in verbinden. Dat is Adams Bouwadviesbureau. Al meer dan 15 jaar een toonaangevend ingenieursbureau. Gespecialiseerd in duurzaam en constructief bouwadvies voor woningbouw en utiliteitsbouw.

Nadere informatie

nr. 241 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 13 januari 2017 aan PHILIPPE MUYTERS Waarborgregeling - Stand van zaken

nr. 241 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 13 januari 2017 aan PHILIPPE MUYTERS Waarborgregeling - Stand van zaken SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 241 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 13 januari 2017 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Waarborgregeling - Stand van zaken De Waarborgregeling

Nadere informatie

Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014

Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014 Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014 Daling bouwproductie raakt architecten harder dan ingenieurs, eerste herstel zichtbaar In 2013 krimpt omzet van architectenbureaus met 12,2% en van

Nadere informatie

1. Graag had ik volgende gegevens ontvangen betreffende de arbeidsmigratie in de social profit:

1. Graag had ik volgende gegevens ontvangen betreffende de arbeidsmigratie in de social profit: SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 242 van GRIET COPPÉ datum: 20 januari 2016 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Buitenlandse werkkrachten - Zorgsector Op mijn schriftelijke

Nadere informatie

Energiezorg. Een zorg voor de toekomst. Wettelijke en aanvullende dienstverlening voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Energiezorg. Een zorg voor de toekomst. Wettelijke en aanvullende dienstverlening voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest WG Energiezorg. Een zorg voor de toekomst Wettelijke en aanvullende dienstverlening voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Naar een rationeel energiebeleid De klimaatsverandering zet ons aan om maatregelen

Nadere informatie

Jaarprogramma 2011. Laat zien dat uw bedrijf een competente bouwpartner is als het gaat om innovatieve duurzame oplossingen!

Jaarprogramma 2011. Laat zien dat uw bedrijf een competente bouwpartner is als het gaat om innovatieve duurzame oplossingen! Jaarprogramma 2011 Laat zien dat uw bedrijf een competente bouwpartner is als het gaat om innovatieve duurzame oplossingen! Meer dan wordt u aangeboden door het Centrum voor Innovatie van de Bouwkolom

Nadere informatie

Subsidieregeling energiezuinige woningen. Besparen op uw energiekosten?

Subsidieregeling energiezuinige woningen. Besparen op uw energiekosten? Subsidieregeling energiezuinige woningen Besparen op uw energiekosten? voorjaar 2011 2 Wilt u geld besparen op uw energiekosten? Dat kan door energie te besparen of zelf duurzame energie op te wekken.

Nadere informatie

DE ENERGIEPRESTATIES EN HET BINNENKLIMAAT VAN GEBOUWEN (EPB)

DE ENERGIEPRESTATIES EN HET BINNENKLIMAAT VAN GEBOUWEN (EPB) DE ENERGIEPRESTATIES EN HET BINNENKLIMAAT VAN GEBOUWEN (EPB) Nieuwe ordonnantie aangenomen op 1 juni 2007, van kracht in de loop van 2008 1. WAAROM EEN ORDONNANTIE OVER EPB? In Europa is de bouw verantwoordelijk

Nadere informatie

DE GENKSE ARBEIDSMARKT (cijfers )

DE GENKSE ARBEIDSMARKT (cijfers ) UPDATE CIJFERS DE GENKSE ARBEIDSMARKT (cijfers 2008-2009) Bron: Vlaamse Arbeidsrekening (Steunpunt WSE / Departement Werk en Sociale Economie) Verwerking: Stad Genk, Dienst Beleidsplanning De data over

Nadere informatie

WAAROM IS FRANKRIJK AANTREKKELIJK VOOR NEDERLANDSE INVESTEERDERS?

WAAROM IS FRANKRIJK AANTREKKELIJK VOOR NEDERLANDSE INVESTEERDERS? WAAROM IS FRANKRIJK AANTREKKELIJK VOOR NEDERLANDSE INVESTEERDERS? Driekwart van de buitenlandse besluitvormers vindt dat Frankrijk een aantrekkelijke bestemming is voor investeringen (74%, toename van

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN BOUWWERVEN IN CIRCULAIRE ECONOMIE HERFST 2017 Gewestelijk Programma voor Circulaire Economie Bouwsector Isabelle SOBOTKA 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N N Presentatie

Nadere informatie

Samen bouwen aan. kinderopvang. Esbi Huis neemt u alle bouwzorg uit handen

Samen bouwen aan. kinderopvang. Esbi Huis neemt u alle bouwzorg uit handen Samen bouwen aan kinderopvang Esbi Huis neemt u alle bouwzorg uit handen Bij Esbi Huis treft u alles onder één dak Door de toenemende vraag naar kinderopvang is er in veel gemeentes een structureel tekort

Nadere informatie

Meting economisch klimaat, november 2013

Meting economisch klimaat, november 2013 Meting economisch klimaat, november 2013 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers,

Nadere informatie

NOVEMBER 2014 BAROMETER

NOVEMBER 2014 BAROMETER NOVEMBER 2014 BAROMETER In deze nieuwe editie van de barometer staan we stil bij de Census 2011 die afgelopen maand werd gepubliceerd door Statistics Belgium, onderdeel van de FOD Economie. We vertalen

Nadere informatie

Conjunctuur - nulgroei in 2015

Conjunctuur - nulgroei in 2015 Conjunctuur - nulgroei in 2015 De cijfers die wijzen op een groei van meer dan 3 % in 2014 en een aantal vergunde woningen dat 10 % hoger ligt, geven de illusie van een stevig herstel voor de bouw. Maar

Nadere informatie

Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid

Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Juli 2013 De evolutie van de werkende beroepsbevolking te Brussel van demografische invloeden tot structurele veranderingen van de tewerkstelling Het afgelopen

Nadere informatie

Huis voor omgevingskwaliteit

Huis voor omgevingskwaliteit Huis voor omgevingskwaliteit een ad hoc aanpak voor ruimtelijke vraagstukken Missie Ad hok, het Huis voor OmgevingsKwaliteit, heeft de missie om kwaliteit van de leefomgeving te verhogen. Het wil bijdragen

Nadere informatie

Cybersecurity Kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven in België

Cybersecurity Kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven in België Cybersecurity Kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven in België Inleiding Om te kunnen groeien heeft de digitale economie vertrouwen en veiligheid nodig. Iedereen weet dat je in de fysieke wereld je

Nadere informatie

PPS roadshow voor lokale overheden Limburg 18 juni 2013. Marc Dillen Directeur Generaal Vlaamse Confederatie Bouw

PPS roadshow voor lokale overheden Limburg 18 juni 2013. Marc Dillen Directeur Generaal Vlaamse Confederatie Bouw PPS roadshow voor lokale overheden Limburg 18 juni 2013 Marc Dillen Directeur Generaal Vlaamse Confederatie Bouw Definitie van PPS Projecten die door publiek- en privaatrechtelijke partijen, gezamenlijk

Nadere informatie

Bouwproductie 15 procent lager in komende twee jaar

Bouwproductie 15 procent lager in komende twee jaar Bouwproductie 15 procent lager in komende twee jaar Het CPB heeft haar vooruitzichten voor de Nederlandse economie sterk neerwaarts aangepast. Het bbp daalt volgens het CPB dit jaar met 3,5 procent en

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Werkgelegenheid commerciële sector daalt. Minder banen in industrie en zakelijke dienstverlening

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Werkgelegenheid commerciële sector daalt. Minder banen in industrie en zakelijke dienstverlening Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB02-196 26 september 2002 9.30 uur Werkgelegenheid commerciële sector daalt Voor het eerst sinds 1994 is het aantal banen van werknemers in commerciële bedrijven

Nadere informatie

Orderboekje historisch gezien op vrij hoog niveau

Orderboekje historisch gezien op vrij hoog niveau jun-11 sep-11 dec-11 mrt-12 jun-12 sep-12 dec-12 mrt-13 jun-13 sep-13 dec-13 mrt-14 jun-14 sep-14 dec-14 mrt-15 jun-15 sep-15 dec-15 mrt-16 jun-16 sep-16 dec-16 mrt-17 jun-17 Perscontact Frederik Bronckaerts

Nadere informatie

Tips voor de organisatie van een evenement. 1. Evenementen Solar Days

Tips voor de organisatie van een evenement. 1. Evenementen Solar Days Tips voor de organisatie van een evenement In dit document: 1. Evenementen van Solar Days 2. Tips voor de organisatie van uw evenement 3. Planning 4. Contact gegevens Solar Days 2013 1. Evenementen Solar

Nadere informatie

2015 BEtrokken Noord-Beveland. juli BEetrokken Noord-Beveland. Pagina: 1

2015 BEtrokken Noord-Beveland. juli BEetrokken Noord-Beveland. Pagina: 1 juli -2015 BEetrokken Noord-Beveland Pagina: 1 Toekomstvisie voor Noord-Beveland BEN is bezig met de ontwikkeling van een lange(re)termijnvisie voor Noord-Beveland. Daarbij maken wij o.a. gebruik van de

Nadere informatie

nr. 357 van LYDIA PEETERS datum: 15 februari 2017 aan PHILIPPE MUYTERS Jeugdwerkloosheid - Stand van zaken trajecten

nr. 357 van LYDIA PEETERS datum: 15 februari 2017 aan PHILIPPE MUYTERS Jeugdwerkloosheid - Stand van zaken trajecten SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 357 van LYDIA PEETERS datum: 15 februari 2017 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Jeugdwerkloosheid - Stand van zaken trajecten Op pagina

Nadere informatie

De regionale impact van de economische crisis

De regionale impact van de economische crisis De regionale impact van de economische crisis Damiaan Persyn Vives Beleidspaper 11 Juli 2009 VIVES Naamsestraat 61 bus 3510 3000 Leuven - Belgium Tel: +32 16 32 42 22 www.econ.kuleuven.be/vives De regionale

Nadere informatie

d e b o u w i n d e B e l g i s c h e e c o n o m i e

d e b o u w i n d e B e l g i s c h e e c o n o m i e HOEVEEL MENSEN WERKEN IN DE BOUW? HOE GROOT IS DE SECTOR IN LIMBURG? d e b o u w i n d e B e l g i s c h e e c o n o m i e totaal bouw bouw Limburg aandeel Limburg JAARLIJKSE CIJFERS VAN CONFEDERATIE BOUW

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4

Nadere informatie

Vaillant & rendement. Technisch Project Advies

Vaillant & rendement. Technisch Project Advies Vaillant & rendement Technisch Project Advies meer rendement van uw project? Begin bij Vaillant Technisch Project Advies tijdige inschakeling TPA Uw winst Hoe blijven we samen aan de voortdurend aangescherpte

Nadere informatie

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische

Nadere informatie

www.debouwmaakthet.nl www.bouwendnederland.nl Infrastructuur We zetten onze keet op de stoep van de Tweede Kamer De bouw heeft van alle sectoren het grootste potentieel om bij te dragen aan meer werkgelegenheid.

Nadere informatie

Informatieveiligheidscomité Kamer sociale zekerheid en gezondheid

Informatieveiligheidscomité Kamer sociale zekerheid en gezondheid 1 Informatieveiligheidscomité Kamer sociale zekerheid en gezondheid IVC/KSZG/18/222 BERAADSLAGING NR. 18/122 VAN 2 OKTOBER 2018 INZAKE DE MEDEDELING VAN PERSOONSGEGEVENS OVER HET VERLOOP VAN DE VASTSTELLING

Nadere informatie

SPEECH VCB-CONGRES. Dames en heren

SPEECH VCB-CONGRES. Dames en heren SPEECH VCB-CONGRES Dames en heren Mij is gevraagd om de dag af te sluiten op dit tiende VCB-congres, een jubileumeditie. Ik kan me dus best voorstellen dat u nog een tikkeltje meer dan anders verlangt

Nadere informatie

Evaluatie van het Brusselse dienstenchequestelsel Oktober 2017

Evaluatie van het Brusselse dienstenchequestelsel Oktober 2017 Evaluatie van het Brusselse dienstenchequestelsel 2016 Oktober 2017 Context van de evaluatie Het stelsel van de dienstencheques is een tewerkstellingsmaatregel die drie doelstellingen nastreeft: De tewerkstellingsgraad

Nadere informatie

Persconferentie «Ecobouw stimuleren» 8 februari 2007 Toespraak van Evelyne Huytebroeck

Persconferentie «Ecobouw stimuleren» 8 februari 2007 Toespraak van Evelyne Huytebroeck Persconferentie «Ecobouw stimuleren» 8 februari 2007 Toespraak van Evelyne Huytebroeck De potentiële verbetering van de energie- en milieuprestaties van gebouwen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is

Nadere informatie

Oneerlijke concurrentie vormt grootste bedreiging voor bouwsector

Oneerlijke concurrentie vormt grootste bedreiging voor bouwsector Sectoronderzoek algemene en ruwbouwaannemers Oneerlijke concurrentie vormt grootste bedreiging voor bouwsector 2016 slecht voor nieuwbouw van eengezinswoningen en gemeentelijke investeringen. Beter voor

Nadere informatie

Instelling. Onderwerp. Datum

Instelling. Onderwerp. Datum Instelling Nieuwsbrief Monard D Hulst www.monard-dhulst.be Onderwerp Recente wijzigingen in de erfgoedwetgeving Datum 2 december 2011 Copyright and disclaimer De inhoud van dit document kan onderworpen

Nadere informatie

Persbericht. Jobcreatie in Limburgse bouwsector. Limburgse bouwondernemingen sturen positieve signalen uit

Persbericht. Jobcreatie in Limburgse bouwsector. Limburgse bouwondernemingen sturen positieve signalen uit Persbericht aan Media Datum: 8 augustus 2015 aantal pagina s: 5 meer informatie bij Johan Grauwels tel. direct +32 11 56 02 60 +32 473 38 65 05 e-mailadres johan.grauwels@voka.be Limburgse bouwondernemingen

Nadere informatie

Colofon. Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland NBSO Chengdu. Opgesteld door: Bertrille Snoeijer, NBSO Chengdu

Colofon. Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland NBSO Chengdu. Opgesteld door: Bertrille Snoeijer, NBSO Chengdu Colofon Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland NBSO Chengdu Opgesteld door: Bertrille Snoeijer, NBSO Chengdu Contactpersoon: NBSO Chengdu Chief Representative : Bertrille Snoeijer

Nadere informatie

Extra investeringen nodig in wegenbouw Toestand blijft moeilijk ondanks stabilisatie eerste helft 2015

Extra investeringen nodig in wegenbouw Toestand blijft moeilijk ondanks stabilisatie eerste helft 2015 Extra investeringen nodig in wegenbouw Toestand blijft moeilijk ondanks stabilisatie eerste helft 215 Sinds 211 is het aantal gemeentelijke aanbestedingen sterk gedaald. Het aantal aanbestedingen van steden

Nadere informatie

Farmacijfers 2016 België, een groeiende farmahub

Farmacijfers 2016 België, een groeiende farmahub Farmacijfers 2016 België, een groeiende farmahub 2016 in een oogopslag Groeiende en 1 2016 was opnieuw een bijzonder jaar voor de farmaceutische sector in België. Ons land versterkte haar positie als speler

Nadere informatie

Zakendoen in het Verenigd Koninkrijk. Informatie over de voedingsmiddelensector

Zakendoen in het Verenigd Koninkrijk. Informatie over de voedingsmiddelensector Zakendoen in het Verenigd Koninkrijk Informatie over de voedingsmiddelensector Waarom het Verenigd Koninkrijk? Het Verenigd Koninkrijk (VK) is een grote en hoog ontwikkelde markt, waar veel kansen liggen

Nadere informatie

Farmacijfers 2016 België, een groeiende farmahub

Farmacijfers 2016 België, een groeiende farmahub Farmacijfers 2016 België, een groeiende farmahub 2016 in een oogopslag 2016 was opnieuw een bijzonder jaar voor de farmaceutische sector in België. Ons land versterkte haar positie als speler van wereldformaat

Nadere informatie

NIEUW ENERGIEPRESTATIEDECREET - STAND VAN ZAKEN goedgekeurd door het VVSG-directiecomité op 27.03.2006 (doc.nr. 2006/81) Het energieprestatiedecreet (7 mei 2004) voert een energieprestatiecertificaat in

Nadere informatie

Belangrijkste administratieve formaliteiten bij het uitvoeren van bouwwerken in België door een Nederlandse onderneming met eigen personeel

Belangrijkste administratieve formaliteiten bij het uitvoeren van bouwwerken in België door een Nederlandse onderneming met eigen personeel Belangrijkste administratieve formaliteiten bij het uitvoeren van bouwwerken in België door een Nederlandse onderneming met eigen personeel Wim Bogaert Adviseur Confederatie Bouw Antwerpen Verblijf - nationale

Nadere informatie

a)hoeveel aanvragen voor microkredieten-microstart zijn er geweest in 2013-2014?

a)hoeveel aanvragen voor microkredieten-microstart zijn er geweest in 2013-2014? SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 470 van PAUL VAN MIERT datum: 23 maart 2015 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Microkredieten - Stand van zaken De laatste jaren is het

Nadere informatie