I love my ears in volle vaart. Even terug in de historie: poppodia en. Gehoorproblematiek
|
|
- Ida Wouters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 50 Gehoorproblematiek I love my ears in volle vaart Met de afgelopen maanden grote drukte in de poppodia en momenteel elk weekend allerlei festivals, zien we dat de deelnemers van I Love My Ears er vol tegenaan gaan. Het gehoorconvenant dat al enige tijd loopt en allerlei regels afspreekt voor het omgaan met geluid en publiek, zorgt ervoor dat bij zowel locaties, organisatoren als leveranciers maatregelen moeten worden getroffen. Voor sommigen wellicht nog nieuwe materie, voor velen al iets waar ze jarenlang mee te maken hebben: het neerzetten van een goed en veilig evenement. Tekst: Willem Westermann, VVEM (afgezien van kaderteksten) Even terug in de historie: poppodia en evenementenmakers hadden al vele jaren te maken met geluid. Geluid kan voor de omgeving overlast betekenen, kan ervoor zorgen dat de gemeente limieten moet stellen. Maar bij ons is geluid iets wat juist deel van het product is, wat verkocht wordt aan de toeschouwer die komt voor een goed optreden. Het zoeken van de balans tussen milieu, overlast en genieten stond al jarenlang op de agenda van een goede organisator. Daar kwam rond 2005 de Arbo-kant bij. Als branche kozen wij een beperking van de maximale geluidsdruk met de waarde van 105dB(A) en stelden in aanvulling daarop dat door medewerkers oordoppen gedragen moesten gaan worden, voor zover dat niet al gebeurde. Door zelf een document op te stellen dat de status Arbocatalogus verwierf, konden we er voor zorgen dat de overheid op de door onszelf gekozen bepalingen handhaaft. PUBLIEK BESCHERMEN Sinds een paar jaar is er grote aandacht voor het beschermen van het publiek tegen
2 Slachtoffer aan het woord BJÖRN IMMERZEEL, FILTERZ* De problematiek is ontzettend groot, omdat veel schade nog niet echt merkbaar is, vertelt Björn Immerzeel van Filterz*. Het gaat hier vooral om jonge mensen waarbij de problemen (nog) niet duidelijk naar voren komen. Zodra de problemen duidelijk hoorbaar worden is het al veel te laat en wordt het gauw (veel) erger. De grote klap moet dus nog komen. Immerzeel ziet een opkomst als het gaat om het bewustzijn en het gebruik van oordoppen bij (potentiële) gebruikers: Maar het is een druppel op de gloeiende plaat. Ook de drempel van een audicien is hoog, omdat deze mensen niet altijd weten wat een goede gehoorbeschermer is of op deze markt zijn voorbereid. In de basis is een set oordoppen om mee uit te gaan en waarmee ook prima geslapen kan worden een goedkope investering: omgerekend kost het je ca. 25,- per jaar. Filterz* biedt volgens Immerzeel als enige leverancier de mogelijkheid om thuis afdrukken van je oren te laten maken. Via de website Filterz* of Oordoppenshop.nl kan er een set custom made worden aangeschaft, waarna iemand contact met je opneemt om een afspraak te maken voor het maken van de oorafdrukken. Dit kan op je werk zijn of bij je thuis. Er komt dan een specialist die echt weet wat hij doet, waardoor je maximaal plezier hebt van je aanschaf. Na jarenlang met veel plezier als audio technicus te hebben gewerkt, heeft dit helaas zijn tol geëist. Tinnitus is een vervelend aandoening, zeker als je werkzaam bent als geluidstechnicus. Ik wil graag mijn ervaring met deze aandoening met jullie delen, om iedereen bewust te maken van de gevaren voor je gehoor in ons vak. Tinnitus of fantoomgeluid, soms ook oorsuizen genoemd, is een aandoening van het akoestische systeem, gepaard gaande met het horen van sis-, fluit-, brom- of pieptonen in één of beide oren. De toon of suis verschilt per persoon, bij mij is het een lichte piep, deze varieert van 3k tot 5k op een continu niveau. Na een klus of telefoongesprek wordt het vaak erger en verandert het in een harde alles overheersende piep. Deze is zo vervelend dat je geen gesprek meer kan voeren, laat staan mixen. Ik heb onderzoek laten doen door specialisten. Wat zij kunnen bieden is een gehoorapparaat met een tegengeluid van lage tonen, laag maskeert hoog nietwaar? Het nadeel van dit gehoorapparaat is dat je dan altijd geluid toevoegt en je gehoor en hersenen continu aan het werk zijn. Uiteraard voorzien ze ook in begeleiding en trainingen, hoe om te gaan met deze aandoening. Neem van mij aan dat het gevolgen heeft op je functioneren. Je hebt geen rust in je hoofd, het is erg vermoeiend. Je kan last krijgen van je evenwicht, je krijgt veel last van hoofdpijn en als je pech hebt word je overgevoelig voor geluid. Ik heb niet gekozen voor een apparaat, omdat het naar mijn ervaring de piep of suis versterkt. Het enige dat wel goed werkt is je hersenen trainen, door niet naar de piep te luisteren. Dit kost in het begin veel concentratie, maar werpt op de lange duur zijn vruchten af en is dan te beheersen. Ik ben van mening dat er veel collega s rondlopen die na een klus een suis of een ruis in hun oren hebben. Meestal denk je: dan het is morgen over. Vaak is dat ook zo als je dan een paar dagen rust neemt. Maar ja, het festivalseizoen is weer bezig en je gaat van klus naar klus. Tinnitus kan direct ontstaan of het neemt jaren de tijd en wordt langzaam erger. Onlangs is er een wetenschappelijk onderzoek gedaan naar gehoorschade en hieruit blijkt dat je binnen 28 seconden gehoorschade kan oplopen op hoge niveaus. Dat varieert van 95 tot 105 db en dat is waar wij mee spelen. Bij op maat gemaakte oordoppen is het van belang dat ze goed afsluiten, waardoor het geluid door het speciale akoestische filter gaat, legt Immerzeel uit. Je hoort op festivals wel dat mensen zeggen dat de custom doppen van merk X niet lekker zitten. Indien dat zo is, moet je ermee teruggaan. Je hebt er altijd garantie op, ook als ze niet van Filterz* zijn. Goedkope Chinese oordoppen komen vooral voor bij de universele systemen. Wij werken alleen met de universele producten van Alpine. Deze zijn van Nederlandse bodem en gegarandeerd CE-gemarkeerd, goed en veilig. Gelukkig zien steeds meer mensen, met name jongeren, in dat je maar één keer je tempel krijgt en dat je er goed voor moet zorgen. Daarbij zorgt internet voor een sneller en veel groter bereik van mensen dan de traditionele communicatiewegen. Er is dus nog hoop, vertelt Immerzeel. Er zijn overigens nog andere manieren om je gehoor te beschermen. Houd minimaal twee meter afstand van de speakers, neem regelmatig een oorpauze en vermijd te extreme geluidsituaties. te hoge geluidsdrukken. Het dilemma doet zich voor: moet alleen het geluid zachter? Moet je eigenlijk stoppen met het brengen van een product dat wellicht voor sommige mensen ongezond is? Als muziekbranche denken wij beter te weten: wij moeten een beleving blijven bieden aan onze bezoekers, die zelf de afweging maken waar ze heen gaan en zelf de keuze maken hoe ze zich eventueel daartegen beschermen. Tegelijkertijd stellen we vast dat de overheid eigenlijk nooit aandacht heeft gegeven aan dit gezondheidskundige onderwerp. En dat wij als branche het onderwerp niet alleen als gezondheidskundig probleem benaderd willen zien Door goed te overleggen konden de poppodia en de evenementen samen met het Ministerie van Volksgezondheid tot goede afspraken komen die in een zogenaamd convenant zijn neergelegd. Moet je eigenlijk stoppen met het brengen van een product dat wellicht voor sommige mensen ongezond is? MAXIMALE GELUIDSDRUK BEPERKEN Een eerste afspraak is die van de geluidbeperking: op onze locaties wordt de geluidsdruk beperkt. Met een algemeen maximum van 103 db(a), gemeten over een kwartier op de mengtafelpositie (Front of House), en specifieke maxima voor shows met jonge kinderen, doen we aan zelfregulering. We menen een goede waarde gekozen te hebben waarbij shows mogelijk blijven, genieten voorop kan blijven staan maar gekke uitschieters niet meer mogelijk zijn. 51
3 Lex van Houten Alpine Hearing Protection 52 Vrijwel alle onderzoeken en KNO artsen bevestigen dat gehoorschade een serieus probleem begint te worden, vertelt Lex van Houten van Alpine Hearing Protection. Een kwart van de jongeren heeft al onherstelbare gehoorschade opgelopen. Volgens de laatste cijfers komen er mensen met gehoorschade bij per jaar, het totaal staat nu al op op dit moment. Er zullen vast wat mensen in de entertainmentbranche zijn die zichzelf beschermen met goede oordoppen, maar de meeste nog niet, benadrukt Van Houten. Hier ligt een cruciale rol voor ons. Wij willen ze bewust maken van het feit dat gehoorbeschadiging onherstelbaar is. Het gehoor wordt steeds een beetje minder, dat wil je toch niet als muziekliefhebber en professional? Deze mensen zijn in onze ogen zelfs de ambassadeurs op het gebied van gehoorbescherming, doordat zij als professionals dit uitdragen naar de bezoekers van de evenementen die ze maken. Volgens Van Houten moet het bewustzijn bij veel mensen nog groeien: Artiesten dragen vaak wel oordoppen, maar dan ook met geluid gecombineerd, om hun act goed neer te kunnen zetten. De crew eromheen, maar ook dj s, muzikanten, technici, licht- en geluidsmedewerkers, zijn vaak niet beschermd en krijgen gedurende lange periodes te veel en te hard geluid in hun oren. Enkele minuten kunnen al schadelijk zijn. Genieten van muziek en/of geluid kan ook heel goed met de juiste gehoorbescherming. Je oren dichtproppen met schuimpjes, is vaak een reden om het niet te doen, want ze horen het niet goed meer doordat het teveel dempt. Met onze doppen met Acoustic Filter is dat probleem er niet. Dit filter zorgt ervoor dat schadelijke tonen worden gedempt en de beleving hetzelfde blijft. Zelfs een gesprek kan je gewoon voeren bij een rockconcert, en die muziek klinkt net als zonder oordoppen, maar dan minder schadelijk voor je gehoor. Alpine wil op verschillende manieren bijdragen aan het beperken van de problematiek, legt Van Houten uit: Voorlichting geven, bewustwording creëren, een online platform bieden met informatie over gehoorbescherming en beschadiging, aanwezigheid op grote evenementen en festivals met oordopverkoop, distributie via apothekers en drogisten die advies geven, samenwerking met evenementen en brancheorganisaties. Het zijn enkele voorbeelden van hoe we hieraan bijdragen. Onze Alpine PartyPlug is de nr. 1 earplug en wordt heel veel gedragen in de uitgaans- en festivalwereld. Wij bieden ook een 100% keuze voor gehoorbescherming, zodat voor ieder budget, voor iedere leeftijd en iedere vrijetijdsbesteding een oplossing geboden wordt. Volgens Van Houten is het belangrijk de juiste keuzes te maken bij de aanschaf van gehoorbescherming. Er zullen vast ook enkele producten van mindere kwaliteit verkocht worden in de markt, maar Alpine zal haar beloftes altijd nakomen! Kwalitatief zijn onze producten CE gecertificeerd, maar of dit bij vergelijkbare producten in de markt ook zo is? Alpine producten worden onder hoge kwaliteitsnormen gewoon hier in Nederland geproduceerd en wij waarborgen deze kwaliteit voor 100%. Onze oordoppen worden gemaakt van AlpineThermoShape materiaal, dat speciaal door Alpine is ontwikkeld. Dit vormt zich naar de gehoorgang en voelt daardoor zacht en comfortabel aan, in tegenstelling tot veel verkochte hardere siliconen oordoppen. Onze filters zijn specifiek op de doelgroep afgestemd; of je nou muzikant, dj, motorrijder, festivalbezoeker of slechte slaper bent. Het is niet meer vreemd of stom om oordoppen te dragen op een festival en we krijgen veel positieve reacties terug van gebruikers en op onze aanwezigheid op deze evenementen, vertelt Van Houten. Het is nog geen modeverschijnsel of een trend die internationaal doorzet, maar we zijn op de goede weg! Genieten is het allerbelangrijkste in dit leven en als Alpine Hearing Protection daar een stukje aan kan bijdragen, door het gehoor te beschermen en je activiteiten verder goed te laten verlopen, dan worden wij daar een stukje blijer van! METEN IS WETEN De organisatoren en locaties die meedoen moeten het geluid meten. Ze moeten die waarden bewaren en doorgeven naar een centraal verzamelpunt, zodat de brancheorganisaties kunnen rapporteren naar het ministerie. Dat gebeurt geanonimiseerd: het gaat er niet om foute organisaties aan te wijzen maar wel om te laten zien dat we ons aan de goede gekozen waarden houden. GEHOORBESCHERMING Ook is afgesproken dat op de locaties waar hoge geluidsdrukken worden geproduceerd ook gehoorbescherming verkrijgbaar is. Die hoeft niet gratis te worden aangeboden, zoals dat in België onder druk van de wetgever is bepaald. In Nederland kunnen goede oordoppen in diverse prijsklassen aangeboden In Nederland kunnen goede oordoppen in diverse prijsklassen aangeboden worden, een keuze van organisator en de locatie. worden, een keuze van organisator en de locatie. Het doel is dat de bezoeker zich kan beschermen. Zelf meegenomen oordoppen kunnen uiteraard gebruikt worden, maar mochten de oordoppen vergeten zijn, dan kan op de locatie een nieuw setje gekocht worden. COMMUNICATIE NAAR HET PUBLIEK Belangrijk is dat het dragen van gehoorbescherming een goed idee is als je vaak in hoge geluidsdrukken verkeert. We geven het publiek tips in de campagne die I Love My Ears is genoemd en waarin het genieten van muziek voorop staat. Op de website en via de Facebookgroep worden tips en ervaringen gedeeld. Er wordt niet teveel informatie gegeven aan het publiek. Voor hen zijn drie boodschappen belangrijk: Let op waar je staat, Draag die doppen en Gun je oren af en toe rust. Professionals kunnen na gebruik van de verkregen inlog verder kijken. Op de site staat veel extra informatie voor professionals en heel veel downloadbare middelen, als posters, banners, flyers en ander beeldmateriaal. De convenantspartners gaan er van uit dat elke organisatie zelf met de materialen aan de gang gaat. TUSSENTIJDSE EVALUATIE EN DE POLITIEK Hans Ligtermoet van de VVEM: We hebben gemerkt dat we duidelijk niet
4 STEFAN VOORTMANS VARIPHONE Er kan niet meer onder stoelen of banken geschoven is dat de problematiek groot is, vertelt Stefan Voortmans van Variphone, Europa s grootste in-ear producent. Er worden steeds meer middelen ingezet om de problematiek te reduceren, maar toch neemt het toe. Gelukkig geldt die toename ook voor het bewustzijn, met name bij jongeren. Wij zien als oordoppenproducent zowel in-ears als gehoorbeschermers dat er steeds meer vraag naar is naar een goede oplossing, maar er is nog veel werk te verrichten. Er moet ook nóg meer energie in de voorlichting gestoken worden. Oordoppen zijn volgens Voortmans een hulpmiddel, waar preventie het sleutelwoord is: Je moet mensen goed informeren. Wat is de problematiek en wat je er aan doen om het te voorkomen? Je bent toch op audiologisch vlak bezig en ik heb toch zeer regelmatig het vermoeden dat sommige fabrikanten en leveranciers verkooppraatjes houden, maar het audiologische aspect erachter vaak vergeten. Het is echter veel meer dan een dop in je oren steken en dan denken dat je beschermd bent. Volgens Voortmans is er bovendien behoorlijk wat rommel in de handel, oordoppen die niet de beschermende capaciteiten hebben die beloofd worden: Dat is inderdaad het geval. Bij Variphone hebben we een eigen visie als het bijvoorbeeld gaat over op maat gemaakte gehoorbescherming. Als onze producten worden afgeleverd, dan moeten ze door onze leveranciers verplicht worden gecontroleerd op lekkage. Dan wordt gekeken of de dop de gehoorgang goed afsluit. Is dat niet het geval, dan wordt het ter plekke bijgewerkt en als dat niet kan, dan komt ie terug naar ons. Wij nemen die kosten dan uiteraard op ons. Bij Variphone wordt aan differentiatie gedaan: deze doppen zijn voor concertgangers en muzikanten, andere doppen bijvoorbeeld voor industrie of vrije tijd. Niet elke oordop is voor elke oplossing namelijk, legt Voortmans uit. Dat zou natuurlijk wel het gouden ei zijn, maar zover is het nog niet. Ik ben van mening dat er een systeem zou moeten komen zoals bij de tandarts, vertelt Voortmans. Dat je elk jaar een bericht krijgt dat je even langs moet komen om je gehoor te laten controleren. Dat zou dan deels vergoed moeten worden, zodat je mensen gemotiveerd houdt om het te laten doen. Zo wordt de drempel lager en heb je op latere leeftijd misschien minder problemen. Opgelopen schade is niet meer te herstellen en als je het zo ver laat komen, kun je jezelf wel voor je hoofd slaan. In België zijn overigens al wat ziekenfondsen die gehoorbescherming deels vergoeden. Voortmans: Dat is sinds begin dit jaar het geval. Het varieert van twintig tot vijftig euro, afhankelijk van waar je verzekerd bent. Een positieve ontwikkeling en wij merken dan ook dat er al meer vraag komt. Variphone gaat nog een stap verder, legt Voortmans uit: We bieden het Healthy Hearing Programma aan van Hearingcoach. Een multidisciplinair gehoorzorgprogramma met passende oplossingen voor de huidige gehoorproblematiek. Meer info op 53
5
6 MARCEL KOK DBCONTROL dbcontrol is specialist in geluidsbeheer bij evenementen in Nederland en België. Bij decibelproblemen op een evenement, zoekt Marcel Kok naar passende oplossingen. Hoe groot de gehoorproblematiek is, kan ik niet helemaal overzien, vertelt hij. Als een professional gehoorschade heeft, dan hoor je daar niet zoveel van, tenzij hij of zij daarom ziek thuis zit. Dat hoor ik bijna nooit. Het is in ieder geval wel goed dat er steeds meer bewustzijn gecreëerd wordt rondom dit thema. Bewustzijn is altijd goed. We worden altijd ingehuurd vanuit het perspectief van de vergunning en de omgeving, legt Kok uit. De geluidsnormen kunnen vanuit milieu/omgevingsaspect echter een reden zijn om het geluidsniveau op het publiek aan te passen. Daarin doen we veel onderzoek. We bieden geen producten aan, de oplossing zit bij ons in de dienstverlening. Wij zijn de oren en ogen van de organisatie in de omgeving. Geluidsklachten, metingen, praten met de buren.het kan allemaal bijdragen aan behoud van de vergunning en daarmee aan een gecontroleerd geluidsniveau op het evenement. dbcontrol is geen overheid en maakt daarom geen regels, benadrukt Kok. Er zijn nog wel wat discussiepunten bij sommige vergunningen. Zo wordt er steeds vaker een verschil van bijvoorbeekd 15 db genormeerd tussen db(c) en db(a) metingen. Dat is onwerkbaar en niet realistisch. Daar gaan we dan over in discussie. Al met al ziet Kok een positieve ontwikkeling in de branche: Zeker. Er komt elk jaar een beetje meer aandacht voor de decibellen bij muziekevenementen. Dat juichen we uiteraard toe. een vrijblijvend onderwerp behandelen. Kamerleden stellen vragen, de staatssecretaris wordt bestookt. Er zijn mensen die zeggen dat het geluid gewoon zachter moet. Dat er wetten moeten komen. Dat eigenlijk iedereen beschermd moet worden. Er zijn gelukkig ook genoeg mensen die snappen dat het genieten van muziek een belangrijk goed is. Wij hopen door middel van het convenant dat laatste voorrang te kunnen blijven geven. Berend Schans van de VNPF vult aan: Als we nu de kans niet grijpen als branches, zal er helaas wetgeving komen. De wetgeving in België heeft niet goed uitgewerkt. En is dus eigenlijk ook niet de beste oplossing voor de bezoeker. We hopen dan ook steeds dat onze leden en anderen het gezond verstand gebruiken en de maatregelen van het convenant volgen. WAT MOET EEN EVENEMENT OF POPPODIUM NU DOEN? Zorg voor goede afspraken. Het geluid mag simpelweg niet te hard. Ook als er een buitenlandse act staat, is het duidelijk dat Nederlandse maximale waarden gelden. Zorg voor registratie van het geluid, van de meetgegevens. Zorg ervoor dat die gegevens worden opgestuurd naar ilovemyears.nl. Zorg voor de verkrijgbaarheid van goede gehoorbescherming, liefst met muziekfilter. Leg daar de flyers bij neer en plaats het logo van I Love My Ears bij het verkooppunt. Bij de aankondiging van evenementen of concerten kunnen websites verrijkt worden met de logo s en afbeeldingen. Verwijs naar de campagne, doe mee! 55 <
Onderzoek: Gehoorbescherming
Onderzoek: Gehoorbescherming Juli 2018 Over dit onderzoek Aan het onderzoek van 3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, deden 2348 jonge mensen mee in de leeftijd van 16 tot en met 34 jaar.
Nadere informatieSchade aan het gehoor
Bescherm je oren! Als werknemer in de podiumsector kun je in deze folder lezen waarop je moet letten als je werkt bij de hoge geluidsniveaus die in podiumsector voorkomen. Bescherm in ieder geval je oren,
Nadere informatieWillem Westermann Vereniging Van EvenementenMakers (VVEM)
Willem Westermann Vereniging Van EvenementenMakers (VVEM) Organisatoren (b.v. concerten, dance) Locaties (b.v. gebouwen, open velden) Leveranciers (b.v. geluid maken, geluid beheersen) Milieu: bescherming
Nadere informatienoizezz biedt de allerbeste onzichtbare bescherming
Noizezz gehoorbescherming is het resultaat van jarenlang intensief onderzoek en productontwikkeling. Spraakverstaanbaarheid en onzichtbaarheid bij het dragen zijn daarin leidend geweest. De hoogste kwaliteit
Nadere informatieOorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai)
Oorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai) Gretha Leever Beleidsmedewerker Wim Niessen Sociaal-Geneeskundige Versie 19-12-2014 Epidemiologie Ieder jaar 20.000 jongeren met gehoorschade erbij (TNO)
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 32 793 Preventief gezondheidsbeleid Nr. 196 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede
Nadere informatieOorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai)
Oorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai) Gretha Leever Beleidsmedewerker Wim Niessen Sociaal-Geneeskundige Epidemiologie 20.000 jongeren met gehoorschade per jaar erbij (TNO) 10% van de jongeren
Nadere informatieCONVENANT PREVENTIE GEHOORSCHADE MUZIEKSECTOR. Inleiding:
CONVENANT PREVENTIE GEHOORSCHADE MUZIEKSECTOR Inleiding: De partijen onderkennen gehoorschade door te harde muziek als een breed maatschappelijk probleem, met gezondheids- en sociale problemen en kosten
Nadere informatieTWEEDE CONVENANT PREVENTIE GEHOORSCHADE MUZIEKSECTOR. Inleiding. Partijen. en iging pei1eriaudse poppoda aisj
Ministerie an VoIksezondheid, Welzijn en Sport en iging pei1eriaudse poppoda aisj TWEEDE CONVENANT PREVENTIE GEHOORSCHADE MUZIEKSECTOR Inleiding De partijen onderkennen gehoorschade door te harde muziek
Nadere informatieWel de beats, niet de piep
Wel de beats, niet de piep 01 NOIZEZZ maakt gehoorbeschermers die het geluid dempen. Inhoud Kun je me horen? We hebben 3 productlijnen gehoorbeschermers, zo kun je zelf kiezen wat het beste bij jou past.
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Uw
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2015 tijdvak 1 maatschappijleer 2 CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0323-a-15-1-b Analyse maatschappelijk vraagstuk: gehoorschade bij jongeren tekst 1 Gehoor Nederlandse jongeren verslechterd
Nadere informatieKernvraag: Hoe kunnen we onszelf beschermen tegen te veel lawaai?
Kernvraag: Hoe kunnen we onszelf beschermen tegen te veel lawaai? Naam: Groep: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Gevaarlijke decibellen 1. Geef voorbeelden van harde geluiden waar je zelf mee te maken
Nadere informatieHoeveel db? Wanneer gehoorschade? Waar?
Bescherm je gehoor! Bescherm je gehoor! Als werknemer in de Sector Drankverstrekkende bedrijven (o.a. cafés, discotheken) willen we je graag informeren waar je op moet letten als je werkt bij hoge geluidsniveaus
Nadere informatie3 EHOORBESCHERMING G
3 GEHOORBESCHERMING INLEIDING Bij het kiezen van een gehoorbescherming dient rekening te worden gehouden met de juiste geluiddemping en het draagcomfort. Bij het werken in een lawaaiige omgeving, of het
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 32 793 Preventief gezondheidsbeleid Nr. 202 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede
Nadere informatieMAATREGELEN VOOR DE UITVOERING VAN HET CONVENANT PREVENTIE GEHOORSCHADE MUZIEKSECTOR
Versie 1.0 Pagina 1 van 11 MAATREGELEN VOOR DE UITVOERING VAN HET CONVENANT PREVENTIE GEHOORSCHADE MUZIEKSECTOR Wat staat erin? Concrete maatregel Wie ( is verantwoordelijk) 1? 1 GELUIDSLIMITERING De VNPF
Nadere informatieLesbrief 14. Naar personeelszaken.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.
Nadere informatieOordoppen muzieksector
Oordoppen muzieksector Onderzoek naar oordoppen bedoeld voor bescherming tegen harde muziek - 2016 De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onderzocht in 2016 oordoppen bedoeld voor bescherming
Nadere informatieAdvies maximale geluidsniveaus voor locaties met versterkte muziek
Advies maximale geluidsniveaus voor locaties met versterkte muziek NVA Wintervergadering 2018 Martin Gommer Achtergrond In Nederland geen landelijke wet- of regelgeving die bezoekers van uitgaansgelegenheden
Nadere informatie29/04/2013. Nieuwe Geluidsnormen. Wat houdt het in? Hoe gaan we er mee om?
Nieuwe Geluidsnormen Wat houdt het in? Hoe gaan we er mee om? 1 2 1 GELUID Wat is geluid? geluid = golven Wat is lawaai? Geluid dat als overlast ervaren wordt 3 GELUID Geluid meten: geluiddruk-niveau wordt
Nadere informatie1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.
1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.
Nadere informatieGehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek
Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek Resultaten vragenlijstonderzoek onder 130.000 bezoekers van muzieklocaties en -evenementen Gehoorschade als
Nadere informatieIntegrated Management System
Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1. Doel... 1 2. Toepassingsgebied... 1 3. Referenties... 1 4. Definities... 1 5. Werkinstructie... 2 5.1 Bepalen van geluidsbelasting... 2 5.2 Gehoorbescherming... 2 5.3
Nadere informatieSchadelijk geluid. Informatie voor werknemers en werkgevers
Schadelijk geluid Informatie voor werknemers en werkgevers Werken met machines of werken aan de kant van de snelweg of het spoor kan schadelijk zijn voor het gehoor. Als werknemers langdurig aan hard geluid
Nadere informatieTinnitus / oorsuizen. KNO-heelkunde. Beter voor elkaar
Tinnitus / oorsuizen KNO-heelkunde Beter voor elkaar 2 TINNITUS / OORSUIZEN (Deze brochure is een gezamenlijk initiatief van NVVS en KNO vereniging) Inleiding U wilt meer weten over tinnitus klachten of
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatieGehoorbescherming Voor ieder oor een dop
Gehoorbescherming Voor ieder oor een dop Wanneer is luid te luid? Sta je bij een concert vaak bij de luidsprekers? Of krijg je in jouw job vaak veel lawaai over je heen? Dan is je gehoor misschien al beschadigd.
Nadere informatieLAWAAIBESCHERMING. Geniet van muziek, maar met mate
LAWAAIBESCHERMING Geniet van muziek, maar met mate LAWAAIBESCHERMING Geniet van muziek, maar met mate In het dagelijks leven wordt u vaak blootgesteld aan lawaai: op concerten, festivals, fuiven, in de
Nadere informatieLekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.
Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar
Nadere informatieAls papa of mama een bolletje in het hoofd heeft Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar over brughoektumor bij hun papa of mama
Als papa of mama een bolletje in het hoofd heeft Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar over brughoektumor bij hun papa of mama Deze folder legt uit wat er gebeurt als je papa of mama een bolletje
Nadere informatieHet gebruik en nut van gehoorbescherming
Het gebruik en nut van gehoorbescherming -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Gehoorbescherming
Nadere informatieWat is er dan wel mogelijk?
Tinnitus oorsuizen 2 U heeft een KNO-arts geconsulteerd in verband met tinnitusklachten. Mogelijk heeft u na dit consult nog vragen. Deze brochure is bedoeld om u iets meer te vertellen over tinnitus en
Nadere informatiePBM: gehoorbescherming
PBM: gehoorbescherming De wet Veel werknemers in de bouwnijvheid staan regelmatig in lawaai te werken. Boven de 80 decibel is geluid schadelijk voor het gehoor. Om gehoorbeschadiging te voorkomen, zijn
Nadere informatieKNO. Oorsuizen - Tinnitus. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep
KNO Oorsuizen - Tinnitus Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep U wilt meer weten over tinnitusklachten of u hebt uw KNO-arts met deze klachten bezocht.
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieSpeech CdK Ank Bijleveld Overijssel.nl drempelvrij 2 april, 16.15 uur, Statenzaal proviciehuis Zwolle. Beste aanwezigen,
1 Speech CdK Ank Bijleveld Overijssel.nl drempelvrij 2 april, 16.15 uur, Statenzaal proviciehuis Zwolle Beste aanwezigen, Fantastisch dat jullie hier allemaal zijn om onze drie sterren voor een drempelvrije
Nadere informatieWil je gelijk of wil je geluk?
ARBEIDSMEDIATION IN TWENTE Wil je gelijk of wil je geluk? Door: Hattum Hoekstra / Fotografie: Kees Winkelman In Twente maken gemeenten en andere overheden gebruik van elkaars arbeidsmediators. Door deze
Nadere informatieMag de muziek wat zachter? : Onderzoek gehoorschade. Ongeveer hoeveel jonge muziekfeestbezoekers ervaren het geluidsniveau als hard?
Mag de muziek wat zachter? : Onderzoek gehoorschade In Nederland zijn ongeveer 2,6 miljoen jongeren tussen de 12 en 25 jaar. Ongeveer 7 op de 10 jongeren bezoeken regelmatig een muziekfeest. Ongeveer de
Nadere informatieEvenementen en gehoorschade
Evenementen en gehoorschade NSG geluidshinderdag 28 maart 2017 Frits van den Berg, adviseur Milieu & Gezondheid GGD Amsterdam namens Donné Schmidt, adviseur Milieu & Gezondheid GGD Hollands Noorden In
Nadere informatieEUROSONIC NOORDERSLAG
EUROSONIC NOORDERSLAG 'HET BELANGRIJKSTE PLATFORM VOOR EUROPESE MUZIEK' Eurosonic Noorderslag is hét platform voor Europese muziek en is voor veel acts een belangrijke stap geweest in hun internationale
Nadere informatieBij het kiezen van een gehoorbescherming dient rekening te worden gehouden met de juiste
NORMEN GEHOORBESCHERMING Gehoor bescherming Bij het kiezen van een gehoorbescherming dient rekening te worden gehouden met de juiste geluiddemping en het draagcomfort. Bij het werken in een lawaaiige omgeving,
Nadere informatieAdverteren op one2xs
Adverteren op one2xs GPT advertenties die wél rendabel zijn. Laat u overtuigen door de vele mogelijkheden die one2xs u biedt. www.one2xs.com 28-11-2008 Adverteren op one2xs. Waarom? Enorm brede doelgroep
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieU in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren
Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.
Nadere informatie!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?
Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt
Nadere informatieRapport project preventie gehoorschade
Rapport project preventie gehoorschade Het aantal (jonge) mensen met gehoorbeschadiging neemt steeds meer toe. Deze schade is onomkeerbaar en is een handicap in het sociaal maatschappelijk leven. Juist
Nadere informatieBINNENSUIS Jehudi van Dijk
BINNENSUIS Jehudi van Dijk Op het toneel staat een vrouw. Ze draagt gewone kleren en ze heeft een horloge om. Ook staat er een stoel en een prullenbak en ligt er een pluisje op de grond. Ik denk altijs
Nadere informatieSpreken. Les 6: Wat zeg je? Telefoon OPDRACHTKAART. www.nt2taalmenu.nl
OPDRACHTKAART www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U kunt ook veel oefeningen
Nadere informatiePress kit. Page 1 of 12
Press kit Alle teksten in deze press kit zijn vrij te gebruiken. De afbeeldingen zijn rechtenvrije stockfoto s - zo ook de foto s bij de persoonlijke verhalen (dit zijn dus niet de geïnterviewde personen).
Nadere informatieSchade aan je gehoor. : Hoe hard klinkt het?
Schade aan je gehoor : Hoe hard klinkt het? Veel jongeren horen slecht. Onderzoekers zeggen dat. Gehoorschade ontstaat door bijvoorbeeld te lang en te vaak naar harde muziek te luisteren. Hoe harder het
Nadere informatie13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl
13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met
Nadere informatieVrienden kun je leren
Vrienden kun je leren Hallo! Wij zijn Reinder en Berber, en wij hebben de afgelopen maanden hard gewerkt om dit boekje te maken, speciaal voor jongeren met het syndroom van Asperger. Hieronder vind je
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieOORSUIZEN (TINNITUS) 875
OORSUIZEN (TINNITUS) 875 Inleiding U heeft last van oorsuizen, ook wel tinnitus genoemd. Dit uit zich in het waarnemen van geluiden die niet van buiten komen en voor anderen niet waarneembaar zijn. Zo
Nadere informatieAirmax. De verpakking:
Airmax Eerder heb ik een review geschreven over The Turbine, een soort van neusplug die er voor zorgt dat je neus (meer) open blijft staan tijdens het sporten waardoor je meer zuurstof krijgt. Nu is er
Nadere informatieFacebookadvertenties zorgen voor meer bekendheid PDS en PDSB
Facebookadvertenties zorgen voor meer bekendheid PDS en PDSB Evaluatie van onze campagne Dyana Loehr Van 12 februari t/m 13 maart 2014 had de Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging een advertentiecampagne
Nadere informatiekno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Tinnitus
kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Tinnitus Wat is tinnitus? Veel mensen hebben last van oorsuizen of tinnitus. Zij horen geluiden zoals ruisen, piepen of fluiten, hoog of laag,
Nadere informatieDe scholen zijn weer begonnen
De scholen zijn weer begonnen (het pesten ook) Pesten is een plaag. Het nieuwe pesten gaat via sociale media. Wat kunnen ouders, scholen én leerlingen tegen digitaal pesten doen? De meest gestelde vragen
Nadere informatieGeluidsnormen muziekactiviteiten
Geluidsnormen muziekactiviteiten trajectcontrole 1+1 2 eenzame flitspaal Geluidsnormen muziekactiviteiten decibels enzo geluidsnormen Vlaanderen voorbeelden hoe meten gratis tips websites db 1 +1 2 90dB
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 7)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieHandleiding Vrijwilligers Humanitas E-Maatjes systeem
Handleiding Vrijwilligers Humanitas E-Maatjes systeem Deze handleiding is bedoeld voor vrijwilligers van het project E-Maatjes om te kunnen chatten en e-mailen met de gekoppelde deelnemer in een veilige
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieKinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT
Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas
Nadere informatieDoet je buurt bruisen.
Doet je buurt bruisen. Gratis tool Organiseer op www.planidoo.be Samen. Sneller. Beter. 1 Een event in je straat, dorp, gemeente of stad? Gratis tool Ben je een vat vol wervelende ideeën voor toffe activiteiten
Nadere informatieIn deze opdracht doen de leerlingen op twee of drie plekken in de Duurzaamheidsfabriek metingen naar geluid en licht.
HANDLEIDING VOOR DE BEGELEIDERS Meten is weten! In deze opdracht doen de leerlingen op twee of drie plekken in de Duurzaamheidsfabriek metingen naar geluid en licht. Bij elke meter hoort een handleiding
Nadere informatie- 21 INSPIRERENDE QUOTES VOOR LEERKRACHTEN -
Beste collega, Ik houd van quotes. Zoals je misschien wel weet, plaats ik dagelijks waardevolle tips, verhalen, video s en quotes op mijn Facebookpagina: www.fb.com/positiefleren.nl Ik merk dat ik veel
Nadere informatielichaam is gestopt met groeien? De groei zou gemiddeld 0,2 millimeter per jaar bedragen. Dit komt neer
Wist je dat... onze oren blijven groeien, ook nadat de rest van ons lichaam is gestopt met groeien? De groei zou gemiddeld 0,2 millimeter per jaar bedragen. Dit komt neer op een centimeter in vijftig jaar.
Nadere informatietoolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte
toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte Over deze toolkit Welkom in het huis van persoonsgerichte zorg! Zoals je ziet is het huis nog in
Nadere informatie4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als
4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.
Nadere informatieIn 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt
In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt Ben jij zo iemand die actief is en veel interesses heeft en daardoor ook veel bezigheden en spullen heeft?
Nadere informatieWEGWIJS IN DE NIEUWE MUZIEKACTIVITEITEN
WEGWIJS IN DE NIEUWE GELUIDSNORMEN VOOR MUZIEKACTIVITEITEN 1 GELUID Geluid is een trilling die via een medium (lucht) wordt doorgegeven Geluid heeft bepaalde karakteristieken Geluidsdrukniveau L P = 10
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatiePRODUCTOVERZICHT 2014
pluggerz.eu PRODUCTOVERZICHT 2014 music hobby road swim travel sleep read shoot pro INHOUD music 3 hobby 6 road 8 IEDEREEN ZIJN GEHOORBESCHERMING Klusser, muziekliefhebber of snelheidsduivel? Gehoorbeschadiging
Nadere informatie9 redenen waarom jouw website geen klanten oplevert.
9 redenen waarom jouw website geen klanten oplevert. Introductie Een goed ingerichte website met een goed uitgevoerde marketingstrategie is het ideale marketing tool voor ondernemers. Een goede website
Nadere informatieIch bön d r väör dich!
Ich bön d r väör dich! Wie zijn wij? NaoberzorgPunt is een vereniging van betrokken inwoners en ondernemers in Roggel. Wij zijn een netwerkorganisatie en werken samen met de huisartsenzorg, ondernemersvereniging,
Nadere informatieWoensdag 19 januari 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR
Woensdag 19 januari 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Voorstel voor een reglementering maximale geluidsniveaus muziek Dames en heren, Het is mij een
Nadere informatieProject Alcohol 2014
Project Alcohol 2014 Naam: Jong geleerd is oud gedaan!!!! Laat je niet Naam: F L s E s E N Klas:!!! 1 Inleiding De carnaval komt eraan. Een feest dat gevierd moet worden. Maar is het feestje van plezier
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatieRTV 3 juni 2012 Lekker Nekkere beschermt kleine oortjes
RTV 3 juni 2012 Lekker Nekkere beschermt kleine oortjes Vandaag vindt het jaarlijks kinderfestival Lekker Nekkere plaats in het Provinciaal Sport- en Recreatiecentrum De Nekker. Er wordt tijdens de editie
Nadere informatieDialogen website Motiveren tot rookstop
Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialoog verandertaal uitlokken en versterken Goedemorgen. Heeft u problemen gehad sinds uw vorige controle? Ja, eigenlijk wel. Mijn tanden zijn sterk verkleurd.
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieEbook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1
Nooit Meer Afgeleid 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Delen uit dit E-BOOK zijn afkomstig van de site van www.mtcompany.nl en het boek Haal meer uit je hersenen. MTcompany 2012 Auteur: Mark Tigchelaar
Nadere informatieDe Elacin CH ligt volledig binnen de oorschelp waardoor deze gehoorbeschermer praktisch onzichtbaar is en het gevaar van stoten nihil maakt.
Elacin CH De Elacin CH wordt gemaakt van transparant siliconenmateriaal. Het is de meest verkochte op-maat-gemaakte gehoorbeschermer van Elacin. Bovendien biedt de Elacin CH de ideale combinatie van maximaal
Nadere informatieGA VOORAL NIET DENKEN VOOR DE GEBRUIKERS, MAAR VRAAG HET ZE ZELF Martine Brommer, communicatieadviseur Omring
Stap 1 GA VOORAL NIET DENKEN VOOR DE GEBRUIKERS, MAAR VRAAG HET ZE ZELF Martine Brommer, communicatieadviseur Omring 34 { INTERVIEW Waarom hebben jullie gekozen voor een social intranet? Ons oude intranet
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieGespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden
Gespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden Communiceren doe je met zijn tweeën Deze folder is bedoeld voor de goedhorenden die in hun omgeving iemand kennen die slechthorend is, en voor slechthorenden
Nadere informatieAls er een manier is om het beter te doen, vind die dan - Thomas A. Edison
40 HOOFDSTUK 4 Zeven ingrediënten voor effectieve koude acquisitie 41 Als er een manier is om het beter te doen, vind die dan - Thomas A. Edison Koude acquisitie hoort helaas tot een van de minst geliefde
Nadere informatiePresentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis
Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatieC. 3 Wat wil ik Wat is je ambitie/drive; jouw motivatie en interesse
C. 3 Wat wil ik Wat is je ambitie/drive; jouw motivatie en interesse en ook: wil ik werken, of door naar een (passende) hbo-opleiding? Optie 1: Een vraag die ieder mens zich vroeg of laat stelt: wat wil
Nadere informatieProject Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten
Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten Inleiding en werkwijze: De meeste ouderen vinden het leuk om samen met jongeren iets te doen. Op deze manier hebben
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieKids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen
Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou
Nadere informatiePresenteren the easy way
Presenteren the easy way Dit is een uitgave van Marie-Jose Custers van CustersCoaching (niets uit deze uitgave mag gekopieerd worden) Voor de meeste mensen is presenteren een echte opgave. Ze weten dat
Nadere informatieGids positief uitgaan. nieuwe geluidsnormen muziekactiviteiten Vanaf 1 januari 2013 2011-2013 B 1
2011-2013 Gids positief uitgaan nieuwe geluidsnormen muziekactiviteiten Vanaf 1 januari 2013 B 1 2 3 Gids positief uitgaan Nieuwe geluidsnormen muziekactiviteiten Inleiding Op initiatief van minister van
Nadere informatieVIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING
VIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus van elke viering een belangrijke betekenis en functie. De afstand die in het dagelijkse leven tussen God en mens is
Nadere informatie