46 Lokale rechtshandhaving via administratieve sancties en minderjarigen: het vervolgverhaal 1

Transcriptie

1 ARTIKELEN 46 Lokale rechtshandhaving via administratieve sancties en minderjarigen: het vervolgverhaal 1 Tom De Sutter Advocaat Frans Baert & vennoten CVBA Assistent UGent, Vakgebied Bestuursrecht INLEIDING 1. In een vorige jaargang verscheen de bijdrage Lokale rechtshandhaving via administratieve sancties en minderjarigen (nr. 2005/2) n.a.v. de wetten van 7 mei en 17 juni De gemeentelijke administratieve sancties blijven brandend actueel, zowel in de media als de rechtsleer 4. Bij de toepassing ervan zijn diverse procedurele en praktische problemen naar boven gekomen welke de wetgever hebben genoopt tot een reparatiewet. De rechtsleer heeft vele van deze problemen vooraf aangekondigd 5. De reparaties kunnen evenmin worden los gezien van de beroepen tot nietigverklaring die zijn ingesteld bij het Arbitragehof tegen de wet 7 mei 2004 en wet 17 juni 2004 wegens schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet De Programmawet van 20 juli heeft diverse bepalingen aangevuld, gewijzigd, terug opgeheven of hersteld met het oog op het verhogen van de werkbaarheid voor alle betrokken actoren, zijnde de gemeenten, de magistratuur en de politiediensten. In deze bijdrage worden de nieuwste ontwikkelingen besproken aan de hand van de chronologie van de procedure. I. DE STRAFBAARSTELLING DOOR GEMEENTELIJKE POLITIEREGLEMENTEN A. UITBREIDING VAN DE GEVALLEN VAN SAMENLOOP 3. De gemeenteraad kan straffen of administratieve sancties bepalen voor overtredingen van zijn reglementen of verordeningen, tenzij voor dezelfde overtredingen door of krachtens een wet, een decreet of een ordonnantie straffen of administratieve sancties worden bepaald 8. Er geldt m.a.w. een samenloopverbod. 4. Op het principe bestaan evenwel uitzonderingen die het gevolg zijn van, enerzijds, een uitdrukkelijke bepaling van de wetgever of, anderzijds, feiten die aanleiding geven tot verschillende kwalificaties 9. Artikel 119bis 2 derde lid Nieuwe Gemeentewet geeft de wettelijke uitzonderingen aan. 5. Artikel 21, 1 Programmawet heeft de lijst van wettelijke uitzonderingen iets uitgebreid. Het gaat concreet om de volgende bepalingen: artikelen 559, 1 (beschadiging van roerende goederen), 561, 1 (nachtlawaai), 563, 2 (beschadiging van landelijke of stedelijke afsluitingen) en 3 (feitelijkheden of lichte gewelddaden) Strafwetboek. De wetgever heeft op deze manier een oplossing willen bieden voor een onvolkomenheid aan de wetgeving op de gemeentelijke administratieve sancties. De depenalisering van Boek II, Titel X van het Strafwetboek en de 1. Zie verder in dit nummer over de administratieve sancties t.a.v. minderjarigen, de noot van Godfried Geudens bij de rechtspraak over de veiligheid van voetbalwedstrijden. 2. Wet 7 mei 2004 tot wijziging van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming en de Nieuwe Gemeentewet, B.S. 26 juni 2004 (tweede uitgave). Hierna wet 7 mei 2004 genoemd. In onze bijdrage eerder deze jaargang staat verkeerdelijk vermeld dat deze wet op 5 augustus 2004 in werking is getreden. Het gaat wel degelijk om 5 juli 2004, zijnde 10 dagen na de publicatie in het Belgisch Staatsblad. 3. Wet 17 juni 2004 tot wijziging van de Nieuwe Gemeentewet, B.S. 23 juli 2004 (eerste uitgave), err. B.S. 29 november 2004 (tweede uitgave). Hierna wet 17 juni 2004 genoemd. Deze wet is op grond van het K.B. 17 maart 2005 (B.S. 24 maart 2005) in werking getreden op 1 april D. MAREEN, T. VANDER BEKEN, L. VENY en T. VERSTUYFT, Gemeentelijke administratieve sancties, Brugge, Vanden Broele, 2005, te verschijnen; M. SANTENS (ed.), Gewapend bestuur, in Reeks Tegenspraak Cahier 24, Brugge, die Keure, 2005, VII p. 5. Zie wat de minderjarigen betreft voornamelijk F. VAN LEEUW, À propos des modifications législatives du Code pénal, de la nouvelle loi communale et de la loi du 8 avril 1965 relative à la protection de la jeunesse en vue de lutter contre les incivilités, J.D.J. oktober 2004, Zie Bericht voorgeschreven bij art. 74 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, B.S. 21 februari 2005 (eerste uitgave). De beroepen zijn ingediend door de VZW Ligue des droits de l homme en de VZW Défense des Enfants International Belgique, branche francophone, (D.E.I. Belgique). De zaken zijn ingeschreven onder de nrs en 3279 van de rol van het Arbitragehof en werden samengevoegd. 7. Wet 20 juli 2005 houdende diverse bepalingen, B.S. 29 juli 2005 (derde uitgave). Hierna Programmawet genoemd. 8. Art. 119bis 1 Nieuwe Gemeentewet. 9. Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 2031/1, TJK 2006/1 LARCIER

2 LOKALE RECHTSHANDHAVING VIA ADMINISTRATIEVE SANCTIES EN MINDERJARIGEN: HET VERVOLGVERHAAL beperking van de mogelijkheid tot het opleggen van administratieve sancties aan minderjarigen ouder dan 16 jaar, heeft immers tot gevolg dat er ten aanzien van minderjarigen geen beschermingsmaatregelen meer kunnen worden genomen voor deze feiten. In de meeste gevallen kunnen de gerechtelijke autoriteiten niet meer optreden tegen minderjarigen jonger dan 16 jaar. Slechts uitzonderlijk zal nog een beschermingsmaatregel kunnen worden opgelegd op basis van een problematische opvoedingssituatie. Een dergelijke situatie is niet verenigbaar met de doelstelling van de wetgeving op de gemeentelijke administratieve sancties, meer bepaald het bestrijden van overlast en het gevoel van straffeloosheid Om bovenvermelde reden is het uiteraard noodzakelijk dat de artikelen 559, 1, 561, 1, 562, 563, 2 en 3, 564, 565 en 566, opgenomen in Boek II, Titel X van het Strafwetboek opgeheven bij Wet 17 juni 2004 evenals het opschrift van Boek II, Titel X van het Strafwetboek worden hersteld zoals ze waren opgesteld voor hun opheffing 11. B. VERDUIDELIJKING TOEPASSING GEMEENTELIJKE ADMINISTRATIEVE SANCTIES OP MINDERJARIGEN 7. Artikel 2 wet 17 juni 2004 heeft de minderjarigen die de volle leeftijd van 16 jaar hebben bereikt op het tijdstip van de feiten onder het toepassingsgebied van de gemeentelijke administratieve sancties gebracht. Het maximumbedrag van de gemeentelijke administratieve geldboete bedraagt evenwel 125,00 EUR tegenover 250,00 EUR voor meerderjarigen. Artikel 119bis 2 zevende lid Nieuwe Gemeentewet bepaalt in de nieuwe lezing dat deze minderjarigen ook wanneer ze op het ogenblik van de beoordeling van de feiten meerderjarig zijn geworden, slechts kunnen worden gestraft met een administratieve geldboete van maximaal 125,00 EUR 12. II. VASTSTELLING VAN FEITEN A. VASTSTELLINGSBEVOEGDHEID 8. Artikel 119bis 6 tweede lid, 1 Nieuwe Gemeentewet bepaalt dat de inbreuken die uitsluitend bestraft kunnen worden met administratieve sancties, eveneens het voorwerp kunnen uitmaken van een vaststelling door o.m. de gemeenteambtenaren die beantwoorden aan de minimumvoorwaarden die door de Koning bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad zijn bepaald inzake selectie, rekrutering, opleiding en bevoegdheid, en die daartoe door de gemeenteraad zijn aangewezen. De politiediensten opereren in het merendeel van de gevallen binnen meergemeentelijke politiezones. In het algemeen werken de gemeenten bijgevolg meer en meer samen op dit zonaal niveau voor wat betreft het veiligheidsbeleid. De gemeentelijke administratieve sancties vormen een aspect van dit (integraal) veiligheidsbeleid. Artikel 119bis 6 tweede lid, 1 Nieuwe Gemeentewet wordt aan deze realiteit aangepast door de toevoeging dat in geval van een meergemeenten-politiezone, deze gemeenteambtenaren vaststellingen kunnen verrichten op het grondgebied van alle gemeenten die deel uitmaken van deze politiezone, nadat daartoe voorafgaandelijk een overeenkomst werd gesloten tussen de betrokken gemeenten 13. Bovendien kan op die manier de expertise van bepaalde ambtenaren ten dienste worden gesteld van de volledige zone, zal er meer eenvormigheid zijn en kan er kostenbesparend worden opgetreden 14. B. PROCEDURE M.B.T. HET OVERMAKEN VAN DE VAST- STELLINGEN De oorspronkelijke termijn van 15 dagen waarbinnen de politieagenten of hulpagenten hun vaststellingen moeten overmaken aan de procureur des Konings is verlengd naar 1 maand. De korte termijn van 15 dagen doorkruiste immers de richtlijnen APO (ambtshalve politioneel onderzoek) en EVPV (elektronisch vereenvoudigd proces-verbaal) en kwam de kwaliteit van de vaststellingen niet ten goede 16. De verlenging van de termijn voorkomt dat anders steevast prioriteit zou dienen te worden gegeven van de opsporing van overtredingen of wanbedrijven die ook afgehandeld kunnen worden met een administratieve sanctie 17. De politieambtenaar of hulpagent vermeldt op het proces-verbaal uitdrukkelijk de datum waarop het werd toegestuurd of ter hand gesteld aan de procureur des Konings. 10. Meteen heeft de wetgever ook een einde gemaakt aan de anomalie dat artikel 119bis 7 Nieuwe Ge Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, Art. 22 Programmawet. 12. Art. 21, 2 Programmawet. 13. Art. 21, 3 Programmawet. De wetgever heeft in deze nagelaten om in art. 119bis 6 in fine Nieuwe Gemeentewet het opschrift van de wet van 10 april 1990 aan te passen ( wet van 10 april 1990 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid ). 14. Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, Art. 21, 4 Programmawet. 16. Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, 26. LARCIER TJK 2006/1 47

3 ARTIKELEN 48 meentewet geen termijn voorzag waarbinnen de vaststelling van feiten welke enkel administratiefrechtelijk worden gesanctioneerd aan de ambtenaar moet worden overgemaakt. De termijn van één maand geldt voortaan ook in deze situatie. 11. Bovendien is op vraag van de afdeling wetgeving van de Raad van State ingeschreven dat er geen mogelijkheid meer is om een administratieve sanctie op te leggen indien de termijn van 1 maand niet wordt gerespecteerd De nieuwe regelgeving voorziet eveneens dat van de vaststellingen lastens minderjarigen voor feiten die enkel kunnen worden bestraft met een administratieve sanctie, door de politiediensten of gemeenteambtenaren ook steeds een afschrift wordt overgemaakt aan de procureur des Konings. Het is immers niet omdat een minderjarige geen misdrijf heeft gepleegd, dat het jeugdparket niet zou moeten worden ingelicht. Het spreekt voor zich dat herhaaldelijke administratieve inbreuken er kunnen op wijzen dat de minderjarige zich in een problematische opvoedingssituatie bevindt. Het is dan ook van groot belang dat het jeugdparket van de administratieve vaststellingen kennis kan nemen Tot slot preciseert artikel 119bis 7, 4 Nieuwe Gemeentewet dat indien de vaststelling wordt opgesteld door een ambtenaar van een vervoersmaatschappij, deze wordt toegestuurd aan de ambtenaar bevoegd voor het grondgebied van de gemeente waar de feiten zich hebben voorgedaan. van de categorieën van de samenloopregelingen 22. Logischerwijs geldt voor deze inbreuken de regeling voorzien in artikel 119bis 8 tweede lid Nieuwe Gemeentewet 23. De termijn waarbinnen de procureur des Konings de ambtenaar dient in te lichten wordt verlengd tot twee maanden 24 teneinde ervoor te zorgen dat het opsporingsonderzoek is afgerond en de procureur des Konings zijn beslissing om al dan niet strafrechtelijk te vervolgen kan baseren op alle gegevens van het opsporingsonderzoek 25. Om de aanvang van de termijn van twee maanden te kunnen berekenen waarbinnen de parketten hun standpunt moeten ter kennis brengen van de ambtenaar, is het belangrijk dat op het proces-verbaal uitdrukkelijk vermeld staat wanneer het wordt overgemaakt. De parketten worden geacht het proces-verbaal te hebben ontvangen twee dagen na de verzendingsdatum zoals vermeld op het proces-verbaal Artikel 119bis Nieuwe Gemeentewet voorziet in een procedureregeling voor de wettelijk bepaalde gevallen van mogelijke samenloop. Een nieuwe 8bis geeft nu evenzeer op uitdrukkelijke wijze aan hoe een samenloop naar aanleiding van verschillende kwalificaties van feiten moet worden behandeld 27. De samenloopprocedure die geldt voor inbreuken bedoeld in de artikelen van Boek II, Titel X van het Strafwetboek en de artikelen 526, 537 en 545, Strafwetboek is van toepassing. Een dergelijke oplossing biedt het voordeel dat er geen twijfel kan bestaan over de al dan niet toepasselijkheid van het principe non bis in idem en dat er geen gevoel kan ontstaan bij de overtreder dat hij tweemaal voor hetzelfde feit wordt bestraft 28. III. SAMENLOOP VAN STRAFRECHTELIJKE EN ADMINISTRATIEVE SANCTIES 14. Op het principe van het verbod van samenloop tussen strafrechtelijke en administratieve sancties bestaan uitzonderingen die het gevolg zijn van, enerzijds, een uitdrukkelijke bepaling van de wetgever of, anderzijds, feiten die aanleiding geven tot verschillende kwalificaties Ten gevolge van de repenalisering van sommige bepalingen van Boek II, Titel X van het Strafwetboek 21, moeten deze inbreuken worden toegevoegd aan één IV. ADMINISTRATIEVE GELDBOETE A. PROCEDURE 17. De beslissing tot het opleggen van een administratieve geldboete heeft uitvoerbare kracht na het verstrijken van een termijn van één maand vanaf haar kennisgeving, behoudens wanneer hoger beroep wordt aangetekend overeenkomstig artikel 119bis 12 Nieuwe Gemeentewet 29. Indien de overtreder nalaat de opgelegde administratieve geldboete te betalen, volstaat het dat de gemeen- 18. Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 2031/1, Zie randnr Art. 21, 5, 1. Programmawet. 23. Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, Art. 21, 5, 2. Programmawet. 25. Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, Art. 21, 6 Programmawet. 28. Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, Art. 119bis 11 Nieuwe Gemeentewet. 48 TJK 2006/1 LARCIER

4 LOKALE RECHTSHANDHAVING VIA ADMINISTRATIEVE SANCTIES EN MINDERJARIGEN: HET VERVOLGVERHAAL te een expeditie van de beslissing overhandigt aan een gerechtsdeurwaarder die vervolgens tot uitvoering kan overgaan. De beslissing heeft de waarde van een vonnis. De uitvoerbaarheid geldt als machtiging voor een gedwongen inning van de geldboete zonder gerechtelijke procedure De tenuitvoerlegging van de administratieve geldboete t.a.v. minderjarigen verloopt echter niet probleemloos. Minderjarigen hebben immers niet het beheer over hun eigen vermogen. Indien de gemeente wil overgaan tot de tenuitvoerlegging van de opgelegde administratieve geldboete, dan moeten de ouders of degenen die gezag hebben over de minderjarige burgerlijk aansprakelijk worden gesteld voor de administratieve geldboete. Een probleem dat hieraan is gekoppeld, is het feit dat de ouders van de minderjarigen niet in de procedure voor de ambtenaar, noch in de beroepsprocedure voor de jeugdrechtbank worden betrokken. Om deze reden heeft de wetgever een aansprakelijkheidsregeling uitgewerkt en is in de procedure voor minderjarigen ruimte gemaakt voor de ouders, voogden of personen die het gezag over de minderjarige uitoefenen 31. Aan artikel 119bis 9bis Nieuwe Gemeentewet is in die zin een lid toegevoegd waardoor de ambtenaar niet enkel aan de minderjarige een aangetekend schrijven moet toesturen, maar evenzeer aan zijn vader en moeder, zijn voogden of de personen die het gezag over hem uitoefenen. Deze partijen hebben dezelfde rechten als de overtreders zelf 32. B. KENNISGEVING VAN DE BESLISSING De betrokkenheid van de vader en moeder van de minderjarige, zijn voogden of de personen die het gezag over hem uitoefenen in de administratieve procedure en hun burgerlijke aansprakelijkheid heeft uiteraard voor gevolg dat de uiteindelijke beslissing omtrent het opleggen van een administratieve geldboete evenzeer aan hen en niet enkel aan de minderjarige bij aangetekend schrijven ter kennis moet worden gebracht Ingevolge de boven aangehaalde wijzigingen m.b.t. het overmaken van de vaststellingen aan de procureur des Konings en de ambtenaar heeft de wetgever voorzien in een nieuwe verjaringsregeling voor het opleggen van een administratieve geldboete. De termijn van 6 maanden begint niet langer te lopen van de dag waarop het feit is gepleegd, maar wel vanaf de dag van de ontvangst van de vaststellingen of van het afschrift van het proces-verbaal door de ambtenaar 35. Na deze termijn van 6 maanden kan geen administratieve geldboete meer worden opgelegd. De ambtenaar wordt geacht van de vaststellingen kennis te hebben genomen twee dagen na de datum van verzending ervan. Het is duidelijk dat niet enkel de politieagenten en hulpagenten, maar ook de andere categorieën van personen met vaststellingsbevoegdheid, uitdrukkelijk op de weergave van hun vaststellingen de datum van verzending dienen te vermelden 36. C. POSITIE VAN HET SLACHTOFFER BENADEELDE Het slachtoffer of de benadeelde van de feiten welke aanleiding geven tot de procedure van de gemeentelijke administratieve geldboete speelt ook na de Programmawet geen rol in de procedure zelf. Artikel 119bis 10 in fine Nieuwe Gemeentewet staat nu evenwel aan de ambtenaar toe om een afschrift van het procesverbaal of van de vaststellingen en een afschrift van zijn beslissing over te maken aan elke belanghebbende partij die voorafgaandelijk hiertoe een schriftelijk en gemotiveerd verzoek richt aan hem. Het blijft de vraag op welk moment de belanghebbende partij kan gebruik maken van haar mogelijkheid tot kennisname. Moet de ambtenaar wachten met het toesturen van documenten tot hij een beslissing heeft genomen omtrent het opleggen van een administratieve geldboete of niet? De plaats in de regelgeving doet vermoeden van wel. Anderzijds kan het nuttiger zijn voor de belanghebbende om eerder kennis te hebben van het proces-verbaal of de vaststelling. V. HOGER BEROEP TEGEN DE BESLISSING De modaliteiten van het hoger beroep zijn verfijnd. Zo bepaalt artikel 119bis 12 eerste lid Nieuwe Gemeentewet nu uitdrukkelijk dat de gemeente, in geval van beslissing tot het niet opleggen van een administratieve geldboete, enkel een hoger beroep kan aanteken bij de politie- of jeugdrechtbank indien deze beslissing is genomen door een provincieambtenaar Verslag, Parl. St. Kamer , nr. 2031/4, 6 en Vraag van de heer Raymond Langendries tot de minister van Binnenlandse Zaken over de ministeriële circulaire OOP 30 uitvoerbare titel van de gemeentelijke administratieve boete (nr. 4920), Hand. Com , 20 juni 2001, 17. Zie ook M. BOES, De Wet Gemeentelijke Administratieve Sancties, T. Gem. 2000/2, (115) Art. 119bis 10 derde lid Nieuwe Gemeentewet zoals ingevoegd door art. 21, 8 Programmawet. 32. Art. 21, 7 Programmawet. 33. Art. 21, 8 Programmawet. 34. Art. 119bis 10 tweede lid Nieuwe Gemeentewet. 35. Art. 119bis 10 vierde lid Nieuwe Gemeentewet. 36. Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer , nr. 1845/1, Art. 21, 8 Programmawet. 38. Art. 21, 9 Programmawet. LARCIER TJK 2006/1 49

5 ARTIKELEN Indien de beslissing betrekking heeft op minderjarigen wordt de mogelijkheid tot hoger beroep bij de jeugdrechtbank verruimd. De vader en de moeder, de voogden of de personen die het gezag over de minderjarige uitoefenen kunnen evenzeer binnen de maand vanaf de kennisgeving van de beslissing hoger beroep aantekenen. De jeugdrechtbank blijft overigens bevoegd indien de overtreder meerderjarig is op het moment dat de rechtbank zich uitspreekt De politierechtbank of jeugdrechtbank doet uitspraak over het beroep tegen een administratieve geldboete na een openbaar debat met uiteenzetting door alle partijen 40. Tegen een dergelijk vonnis staat hoger beroep open volgens de procedures van de Jeugdbeschermingswet die gelden voor de als misdrijf omschreven feiten 42. VII. INWERKINGTREDING 26. De Programmawet voorziet wat betreft Titel IV: Ambtenarenzaken en Grootstedenbeleid, Hoofdstuk II: Gemeentelijke administratieve sancties niet in bijzondere regels m.b.t. de inwerkingtreding. De algemene regel is aldus van toepassing hetgeen betekent dat de wijzigingen in werking zijn getreden 10 dagen na de publicatie op 29 juli 2005 in het Belgisch Staatsblad, namelijk 8 augustus VI. HOGER BEROEP TEGEN HET VONNIS VAN DE JEUGDRECHTBANK 25. Het principe dat geen hoger beroep mogelijk is tegen de beslissing van de jeugdrechtbank wordt behouden. Het nieuwe artikel 119bis 12 zevende lid Nieuwe Gemeentewet verlaat het voormelde principe echter indien de jeugdrechtbank heeft beslist om de administratieve geldboete te vervangen door een maatregel van bewaring, behoeding of opvoeding bedoeld in artikel 37 Jeugdbeschermingswet. In dergelijk geval kan de door de jeugdrechtbank opgelegde beschermingsmaatregel overigens te allen tijde overeenkomstig artikel 60 Jeugdbeschermingswet worden ingetrokken of gewijzigd 41. BESLUIT 27. De Programmawet heeft een aantal belangrijke onvolkomenheden weggewerkt en correcties aangebracht aan de wetgeving op de gemeentelijke administratieve sancties. Eens te meer blijkt dat een doordachte voorbereiding van wetgeving noodzakelijk is. Dit geldt des te meer indien het gaat om een handhavingsinstrument. Het is echter een illusie te denken dat de Programmawet een eindpunt vormt. Uit de dagdagelijkse praktijk die op gang komt, zullen ongetwijfeld nieuwe praktische problemen naar boven komen. Een periodieke evaluatie blijft dan ook een must. Gecoördineerde regelgeving NIEUWE GEMEENTEWET Artikel 119bis Nieuwe Gemeenwet 1. De gemeenteraad kan straffen of administratieve sancties bepalen voor overtredingen van zijn reglementen of verordeningen, tenzij voor dezelfde overtredingen door of krachtens een wet, een decreet of een ordonnantie straffen of administratieve sancties worden bepaald. 2. De straffen die de gemeenteraad bepaalt, mogen de politiestraffen niet te boven gaan. De gemeenteraad kan de volgende administratieve sancties bepalen: 1 de administratieve geldboete, met een maximum van 250 euro; 2 de administratieve schorsing van een door de gemeente afgegeven toestemming of vergunning; 3 de administratieve intrekking van een door de gemeente afgegeven toestemming of vergunning; 4 de tijdelijke of definitieve administratieve sluiting van een inrichting. In afwijking van 1 kan de gemeenteraad in zijn reglementen en verordeningen voorzien in de administratieve sanctie als bedoeld in het tweede lid, 1, voor een strafbaar feit genoemd in Boek II, Titel X van het Strafwetboek en in de artikelen 327 tot 330, 398, 448, 461, 463, 526, 537, 545, 559, 1, 561, 1 en 563, 2 en 3 van het Strafwetboek. De administratieve geldboete wordt opgelegd door de ambtenaar behorend tot één van de categorieën vastgesteld door de Koning, bij een besluit vastgesteld na 39. Art. 119bis 12 tweede lid Nieuwe Gemeentewet. 40. Art. 119bis 12 derde lid Nieuwe Gemeentewet. 41. Art. 119bis 12 vijfde lid in fine Nieuwe Gemeentewet zoals aangevuld door art. 21, 10 Programmawet. 42. Art. 21, 11 Programmawet. 50 TJK 2006/1 LARCIER

6 LOKALE RECHTSHANDHAVING VIA ADMINISTRATIEVE SANCTIES EN MINDERJARIGEN: HET VERVOLGVERHAAL overleg in de Ministerraad en die daartoe door de gemeenteraad wordt aangewezen, hierna te noemen de ambtenaar. Deze ambtenaar mag niet dezelfde zijn als degene die op grond van 6 de inbreuken vaststelt. De in het tweede lid bedoelde schorsing, intrekking of sluiting wordt opgelegd door het college van burgemeester en schepenen. Onverminderd 10 tweede lid legt de gemeenteraad de wijze vast van kennisgeving van de sanctie aan de dader van de inbreuk. Minderjarigen die de volle leeftijd van 16 jaar hebben bereikt op het tijdstip van de feiten, zelfs wanneer deze persoon op het ogenblik van de beoordeling van de feiten meerderjarig is geworden, kunnen gestraft worden met een administratieve geldboete bedoeld in het tweede lid, 1. In dat geval is het maximum evenwel vastgesteld op 125 EUR. 3. De raad kan op dezelfde inbreuken van zijn reglementen en verordeningen niet tezelfdertijd in een strafsanctie én een administratieve sanctie voorzien, maar slechts in één van beide. 4. De in 2 tweede lid, 2 tot en met 4 gestelde sancties kunnen eerst worden opgelegd nadat de overtreder voorafgaand een waarschuwing heeft ontvangen. Deze waarschuwing bevat een uittreksel van het overtreden reglement of de overtreden verordening. 5. De administratieve sanctie is proportioneel in functie van de zwaarte van de feiten die haar verantwoorden, en in functie van eventuele herhaling. De vaststelling van meerdere samenlopende inbreuken op hetzelfde reglement of dezelfde verordening zal het voorwerp uitmaken van één enkele administratieve sanctie, in verhouding tot de ernst van het geheel van de feiten. 6. De inbreuken die bestraft kunnen worden met administratieve sancties, worden door een politieambtenaar of door een hulpagent van politie vastgesteld bij proces-verbaal. De inbreuken die uitsluitend bestraft kunnen worden met administratieve sancties, kunnen eveneens het voorwerp uitmaken van een vaststelling door de hiernavolgende personen: 1 de gemeenteambtenaren die beantwoorden aan de minimumvoorwaarden die door de Koning bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad zijn bepaald inzake selectie, rekrutering, opleiding en bevoegdheid, en die daartoe door de gemeenteraad zijn aangewezen. In geval van een meergemeenten-politiezone, kunnen deze gemeenteambtenaren vaststellingen verrichten op het grondgebied van alle gemeenten die deel uitmaken van deze politiezone, nadat daartoe voorafgaandelijk een overeenkomst werd gesloten tussen de betrokken gemeenten; 2 ambtenaren van de vervoersmaatschappijen behorend tot één van de categorieën bepaald door de Koning. De bewakingsagenten, daartoe aangesteld door de gemeenteraad, kunnen eveneens aangifte doen van de inbreuken die uitsluitend bestraft kunnen worden met administratieve sancties, bij de politieambtenaar of hulpagent van politie bedoeld in het eerste lid en dit enkel in het kader van de activiteiten bedoeld in artikel 1 1 eerste lid, 6 van de wet van 10 april 1990 op de bewakingsondernemingen, de beveiligingsondernemingen en de interne bewakingsdiensten Indien de feiten zowel een inbreuk vormen op de artikelen 327 tot 330, 398, 448, 461, 463, 526, 537, 545, 559, 1, 561, 1 of 563, 2 en 3 van het Strafwetboek, als gesanctioneerd worden met een administratieve sanctie, wordt het origineel van de vaststelling uiterlijk binnen de maand na de vaststelling toegestuurd aan de procureur des Konings. Bij gebrek hieraan kan er geen enkele administratieve sanctie worden opgelegd. De politieambtenaar of hulpagent vermeldt op het proces-verbaal uitdrukkelijk de datum waarop het werd toegestuurd of ter hand gesteld aan de procureur des Konings. Er wordt tezelfdertijd een afschrift opgestuurd aan de ambtenaar; 2 indien de inbreuk enkel met een administratieve sanctie bestraft kan worden, wordt het origineel van de vaststelling uiterlijk binnen de maand na de vaststelling aan de ambtenaar toegestuurd. Bij gebrek hieraan kan er geen enkele administratieve sanctie worden opgelegd; 3 van de vaststellingen lastens minderjarigen voor feiten die enkel kunnen worden bestraft met een administratieve sanctie, wordt door de politiediensten of gemeenteambtenaren steeds een afschrift overgemaakt aan de procureur des Konings; 4 indien de vaststelling wordt opgesteld door een ambtenaar van een vervoersmaatschappij, wordt zij door deze toegestuurd aan de ambtenaar bevoegd voor het grondgebied van de gemeente waar de feiten zich hebben voorgedaan. 8. Indien de inbreuk bestraft kan worden met een administratieve sanctie, bedoeld in 2 tweede lid, 1, of met een straf bepaald door de artikelen 327 tot 330, 398, 448, 461 en 463 van het Strafwetboek, kan de ambtenaar enkel een administratieve geldboete opleggen indien de procureur des Konings binnen een termijn van twee maanden heeft laten weten dat dit volgens hem aangewezen is en dat hijzelf geen gevolg aan de feiten zal geven. Indien de inbreuk bestraft kan worden met een administratieve sanctie bedoeld in 2 tweede lid, 1, of met 51 LARCIER TJK 2006/1 51

7 ARTIKELEN 52 een straf bepaald door de artikelen 526, 537, 545, 559, 1, 561, 1 en 563, 2 en 3 van het Strafwetboek beschikt de procureur des Konings over een termijn van twee maanden, te rekenen van de dag van de ontvangst van het origineel van het proces-verbaal, om de ambtenaar in te lichten dat een opsporingsonderzoek of een gerechtelijk onderzoek werd opgestart, vervolging werd ingesteld, dan wel dat hij oordeelt het dossier te moeten seponeren bij gebrek aan toereikende bezwaren. Deze mededeling doet de mogelijkheid vervallen voor de ambtenaar om een administratieve geldboete op te leggen. Vóór het verstrijken van deze termijn kan de ambtenaar geen administratieve geldboete opleggen. Na het verstrijken ervan kunnen de feiten enkel nog administratiefrechtelijk worden bestraft. De ambtenaar kan evenwel een administratieve geldboete opleggen vooraleer deze termijn is verstreken indien de procureur des Konings heeft laten weten dat, zonder het materieel element van de overtreding in twijfel te trekken, hij geen gevolg aan de feiten zal geven. 8bis. Indien buiten de gevallen van samenloop vermeld in 7, een feit zowel een strafrechtelijke als een administratiefrechtelijke inbreuk vormt, dient te worden gehandeld volgens de procedures die gelden voor inbreuken bedoeld in de artikelen van Boek II, Titel X van het Strafwetboek en de artikelen 526, 537 en 545 van het Strafwetboek. 9. Wanneer de ambtenaar beslist dat er reden is om de administratieve procedure aan te vatten, deelt hij de overtreder door middel van een ter post aangetekend schrijven mee: 1 de feiten met betrekking tot dewelke de procedure is opgestart; 2 dat de overtreder de gelegenheid heeft, om, binnen de vijftien dagen te rekenen van de datum van kennisgeving van het aangetekend schrijven, zijn verweermiddelen uiteen te zetten bij een ter post aangetekend schrijven, en dat hij het recht heeft om bij deze gelegenheid de ambtenaar om een mondelinge verdediging van zijn zaak te verzoeken; 3 dat de overtreder het recht heeft om zich te laten bijstaan of vertegenwoordigen door een raadsman; 4 dat de overtreder het recht heeft zijn dossier te consulteren; 5 een afschrift van het in 6 bedoelde proces-verbaal, gevoegd als bijlage. De ambtenaar bepaalt in voorkomend geval de dag waarop de overtreder uitgenodigd wordt de mondelinge verdediging van zijn zaak voor te dragen. Indien de ambtenaar van oordeel is dat er een geldboete moet worden opgelegd die niet hoger is dan 62,50 EUR, heeft de overtreder niet het recht om een mondelinge verdediging van zijn zaak te verzoeken. 9bis. Wanneer een persoon beneden de achttien jaar ervan wordt verdacht een strafbaar feit te hebben gepleegd dat wordt bestraft met een administratieve geldboete, geeft de ambtenaar daarvan kennis aan de stafhouder van de Orde van Advocaten, zodat ervoor gezorgd wordt dat betrokkene kan worden bijgestaan door een advocaat. De stafhouder of het bureau voor juridische bijstand gaat over tot de toewijzing van een advocaat, uiterlijk binnen twee werkdagen te rekenen van dit bericht. Afschrift van het bericht van de kennisgeving aan de stafhouder wordt gevoegd bij het dossier van de rechtspleging. Indien er een belangenconflict is, ziet de stafhouder of het bureau voor juridische bijstand erop toe, dat de betrokkene verdedigd wordt door een andere advocaat dan diegene op wie zijn vader en moeder, voogd of personen die hem onder hun bewaring hebben of die bekleed zijn met een vorderingsrecht, een beroep gedaan hebben. In afwijking van 9, wordt het in 9 eerste lid bedoelde aangetekend schrijven aan de minderjarige en aan zijn vader en moeder, zijn voogden of de personen die het gezag over hem uitoefenen, gestuurd. Deze partijen hebben dezelfde rechten als de overtreders zelf. 10. Na verloop van de termijn, vermeld in 9, 2, of vóór het verstrijken van deze termijn, wanneer de overtreder te kennen geeft de feiten niet te betwisten of in voorkomend geval na de mondelinge verdediging van de zaak door de overtreder of zijn raadsman, kan de ambtenaar de door de politieverordening voorziene administratieve geldboete opleggen. Deze beslissing wordt bij aangetekend schrijven ter kennis gebracht aan de overtreder en in het geval van een minderjarige overtreder, aan de minderjarige, evenals aan zijn vader en moeder, zijn voogden of de personen die het gezag over hem uitoefenen. De vader en de moeder, de voogden of de personen die het gezag over de minderjarige uitoefenen zijn burgerrechtelijk aansprakelijk voor het betalen van de geldboete. De beslissing bedoeld in het tweede lid dient binnen een termijn van zes maanden ter kennis te worden gebracht aan de betrokkenen. Deze termijn gaat in op de dag van de ontvangst van het afschrift van het procesverbaal of van de ontvangst van de vaststelling door de personen zoals bedoeld in 6 tweede lid. De ambtenaar kan geen administratieve geldboete meer opleggen na het verstrijken van deze termijn. Hij kan een afschrift van het proces-verbaal of van de vaststellingen van de personen bedoeld in 6 tweede lid, en een afschrift van zijn beslissing overzenden aan elke belanghebbende partij die voorafgaandelijk hiertoe een schriftelijk en gemotiveerd verzoek richt aan hem. 52 TJK 2006/1 LARCIER 11. De beslissing tot het opleggen van een administratieve geldboete heeft uitvoerbare kracht na het verthis jurisquare copy is licenced to eschaerlaekens [els.schaerlaekens@ua.ac.be]

8 LOKALE RECHTSHANDHAVING VIA ADMINISTRATIEVE SANCTIES EN MINDERJARIGEN: HET VERVOLGVERHAAL strijken van een termijn van één maand vanaf haar kennisgeving, behoudens wanneer hoger beroep wordt aangetekend overeenkomstig De gemeente, in geval van beslissing tot het niet opleggen van een administratieve geldboete genomen door een aangewezen provincieambtenaar, of de overtreder kan binnen een termijn van een maand vanaf de kennisgeving van de beslissing bij verzoekschrift een beroep instellen bij de politierechtbank volgens de burgerlijke procedure. Indien de beslissing evenwel betrekking heeft op minderjarigen die de volle leeftijd van zestien jaar hebben bereikt op het tijdstip van de feiten, wordt hoger beroep ingesteld bij kosteloos verzoekschrift bij de jeugdrechtbank. In dit geval kan het hoger beroep ook worden ingesteld door de vader en de moeder, zijn voogden of de personen die het gezag over hem uitoefenen. De jeugdrechtbank blijft bevoegd indien de overtreder meerderjarig is op het moment dat de rechtbank zich uitspreekt. De politierechtbank of de jeugdrechtbank doet, in het kader van een openbaar debat met uiteenzetting door alle partijen, uitspraak over het beroep dat werd ingesteld tegen de administratieve sancties als bedoeld in 2 tweede lid, 1. Zij oordeelt over de wettigheid en de proportionaliteit van de opgelegde geldboete. Hij kan de beslissing van de ambtenaar hetzij bevestigen, hetzij herzien. Wanneer een beroep tegen een administratieve sanctie aanhangig wordt gemaakt bij de jeugdrechtbank, kan deze de sanctie vervangen door een maatregel van bewaring, behoeding of opvoeding zoals die wordt bepaald in artikel 37 van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming. In dit geval is artikel 60 van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming van toepassing. Geen hoger beroep staat open tegen de beslissing van de politierechtbank of van de jeugdrechtbank. Wanneer echter de jeugdrechtbank beslist om de administratieve sanctie te vervangen door een maatregel van bewaring, behoeding of opvoeding bedoeld in artikel 37 van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, staat er wel hoger beroep open. In dit geval wordt er gehandeld volgens de procedures van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming die gelden voor de als misdrijf omschreven feiten. Onverminderd de voorgaande leden en de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, zijn de bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek toepasselijk op het beroep bij de politierechtbank en de jeugdrechtbank. 13. De Koning regelt bij een in Ministerraad overlegd besluit de procedure tot aanwijzing door de gemeente van de ambtenaar gelast met het opleggen van de administratieve geldboete, alsmede de wijze van inning van de administratieve geldboete. De administratieve geldboeten worden geïnd ten bate van de gemeente. Artikel 119ter Nieuwe Gemeentewet De gemeenteraad kan in een bemiddelingsprocedure voorzien in het kader van de door artikel 119bis toegekende bevoegdheden. Deze is verplicht indien zij betrekking heeft op minderjarigen die de volle leeftijd van 16 jaar hebben bereikt op het tijdstip van de feiten. De bemiddeling, bedoeld in het eerste lid, heeft uitsluitend tot doel de dader van de inbreuk de mogelijkheid te bieden de schade die hij heeft aangebracht, te vergoeden of te herstellen. 53 Strafwetboek BOEK II TITEL X. OVERTREDINGEN OVERTREDINGEN VAN DE DERDE KLASSE Artikel 559, 1 Strafwetboek Met geldboete van tien frank tot twintig frank worden gestraft: 1 zij die, buiten de gevallen omschreven in Boek II, Titel IX, Hoofdstuk III, van dit wetboek, andermans roerende eigendommen opzettelijk beschadigen of vernielen; Artikel 561, 1 Strafwetboek Met geldboete van tien frank tot twintig frank en met gevangenisstraf van een dag tot vijf dagen of met een van die straffen alleen worden gestraft: 1 zij die zich schuldig maken aan nachtgerucht of nachtrumoer waardoor de rust van de inwoners kan worden verstoord; Artikel 562 Strafwetboek In geval van herhaling kan, naast geldboete, gevangenisstraf van ten hoogste vijf dagen worden uitgesproken wegens de overtredingen in de artikelen 559 en 560 omschreven. LARCIER TJK 2006/1 53

9 ARTIKELEN 54 Ten aanzien van de overtredingen, in het vorige artikel omschreven, kan de rechter, in geval van herhaling, naast geldboete, gevangenisstraf van ten hoogste negen dagen uitspreken. OVERTREDINGEN VAN DE VIERDE KLASSE Artikel 563, 2 en 3 Strafwetboek Met geldboete van vijftien frank tot vijfentwintig frank en met gevangenisstraf van een dag tot zeven dagen of met een van die straffen alleen worden gestraft: ( ) 2 zij die stedelijke of landelijke afsluitingen, uit welke materialen ook gemaakt, opzettelijk beschadigen; 3 daders van feitelijkheden of lichte gewelddaden, mits zij niemand gewond of geslagen hebben en mits de feitelijkheden niet tot de klasse van de beledigingen behoren; in het bijzonder zij die opzettelijk, doch zonder het oogmerk om te beledigen, enig voorwerp op iemand werpen dat hem kan hinderen of bevuilen; Artikel 564 Strafwetboek In geval van herhaling is de rechtbank bevoegd om, naast geldboete, gevangenisstraf van ten hoogste twaalf dagen uit te spreken. Bepalingen aan de vier hoofdstukken gemeen Artikel 565 Strafwetboek In de gevallen in de vier vorige hoofdstukken omschreven, bestaat herhaling wanneer de overtreder wegens dezelfde overtreding reeds is veroordeeld binnen de twaalf voorafgaande maanden. Artikel 566 Strafwetboek Wanneer in de gevallen in de vier vorige hoofdstukken omschreven, verzachtende omstandigheden aanwezig zijn, kan de geldboete tot beneden vijf frank verminderd worden, zonder dat zij ooit lager mag zijn dan een frank. 54 TJK 2006/1 LARCIER