Plan van Aanpak Financieringsanalyse gebiedsplan West Zeeuwsch- Vlaanderen

Transcriptie

1 Plan van Aanpak Financieringsanalyse gebiedsplan West Zeeuwsch- Vlaanderen Opdracht: Het opstellen van een Plan van Aanpak voor de Financieringsanalyse West Zeeuwsch-Vlaanderen ten behoeve van de realisatie van doelen binnen het plangebied, die niet met modules of ILG middelen zijn gefinancierd. Het gaat hierbij om publieke doelen. Private doelen komen niet in deze analyse voor tenzij deze private doelen publieke doelen ondersteunen. (Bijvoorbeeld de aanleg van Nieuwe Landgoederen om EHS te realiseren) 1. Korte omschrijving van het Plan van Aanpak De gebiedscommissie wil een financiële verkenning: welke doelen kunnen gefinancierd worden binnen in het plangebeid West Zeeuwsch-Vlaanderen buiten de financiering met ILG middelen of de modules. Dit wordt de aanvullende financieringsbehoefte genoemd. Deze verkenning van de aanvullende financiering gebeurt op basis van het gebiedsplan. 2. Wat is het doel van de Financieringsanalyse? Doel van de Financieringsanalyse is dat alle beleidseigenaren (de Zeeland, de gemeenten en het Waterschap) de aanvullende financiering van hun (publieke) doelen onderling goed afstemmen. Hierbij worden tevens de mogelijkheden met betrekking tot EU subsidie verkend. 3. Opzet De Financieringsanalyse is een verkenning waarbij wordt beoordeeld: - welke doelen buiten de financiering met ILG middelen of de modules vallen; - wie de beleidseigenaren van deze kunnen doelen zijn (voorzover onbekend); - naar de globale kostenraming van deze doelen, de zogenaamde aanvullende financieringsbehoefte. Uitgangspunt de indicatieve kostenraming volgens het gebiedsplan; - of deze beleidseigenaren in de financieringsbehoefte van hun eigen doelen kunnen voorzien; - wat globaal de kansen zijn op aan vullende financiering met Europese middelen, vanuit een samenwerkingsconstructie of met andere potentiële opbrengsten. In bijlage 1 staat beschreven hoe een financieringsanalyse tot stand komt. Bijlage 2 laat zien hoe de resultaten van de verkenning schematisch worden samengevat in een overzicht (een matrix op A3 formaat). Dit overzicht wordt de Financieringsanalyse genoemd. Het dient in de verkenningsfase als communicatiestuk tussen de verschillen beleidseigenaren om gezamenlijk te bepalen wie voor welk doel verantwoordelijk is en of er voldoende dekking voor dat doel is. Het resultaat van deze Financieringsanalyse is dat de beleidseigenaren de financiering van de doelen onderling hebben afgestemd. Tevens dient de potentiële financiering vanuit Europa en 1

2 vanuit samenwerkingsconstructies inzichtelijk te zijn gemaakt. De verkenning die tot deze Financieringsanalyse heeft geleid is dan afgerond. Na de verkenningsfase komt de planfase. In de planfase worden alle aspecten van de financieringsanalyse hard en exact gemaakt. De Financieringsanalyse wordt een Financieel Plan indien: - de operationele doelen, gekoppeld aan maatregelen in beeld zijn gebracht, met daarbij een realistische kostenraming; - de beleidsgelden exact in beeld zijn en zowel de beleidseigenaren als private partijen zich hebben gecommitteerd aan hun financiële bijdragen; - de uitkomsten van de subsidiescan, verevening, PPS-constructies en ander afspraken tussen partijen over financiering en risico s bekend zijn en dat deze afspraken bindend zijn; - op basis hiervan subsidieaanvragen zijn voorbereid. Na de planfase komt de realisatiefase. In deze fase wordt de organisatie van de financiering opgezet en worden de subsidieaanvragen ingediend. Alleen op de onderdelen waar de partijen garant staan voor hun financiële bijdrage kan aanvullende Europese subsidie worden aangevraagd. 4. Werkzaamheden van de adviseur Geldstromen en Financieringsconstructies De Financieringsanalyse is het resultaat van een financiële verkenning door de adviseur Geldstromen en Financieringsconstructies en omvat de volgende werkzaamheden: - beleidseigenaren identificeren (, Waterschap, gemeente), in vervolg op de ambtelijke voorbereiding op een financieringsanalyse oktober Deze is indertijd aangehouden in afwachting van de 3 e module; - inventariseren hoe de beleidseigenaren sindsdien tegen de aanvullende financiering van hun doelen aankijken. Hierbij komt de huidige verwachte dekking van doelen en projecten in beeld; - het houden van één of twee gezamenlijke werksessies waarin de beleidseigenaren onderling afstemmen wie verantwoordelijk is voor welk doel, hoeveel beleidsgeld zij voor deze doelen hebben gereserveerd, of dit kostendekkend is. Hierbij wordt desgewenst een onderscheid gemaakt tussen lange en korte termijn doelen; - Indien de publieke middelen niet kostendekkend zijn dan wordt beoordeeld of, en zo ja hoeveel en welke aanvullende financiering kan worden gearrangeerd. Zowel aanvragen van Europese subsidie als samenwerkingsconstructies worden beoordeeld op kansrijkheid en op de bijbehorende administratieve last. - Deze Financieringsanalyse bevat een advies met betrekking tot de mogelijke problemen die door het stapelen van verschillende Europese subsidies ontstaan en hoe daar mee om te gaan. - het uitvoeren van de POP2-scan is daar onderdeel van. Dit betreft een scan van alle doelen uit het gebiedsplan en de koppelingsmogelijkheden daarvan met alle POP Fiches. Dit reikt verder dan de inzet van Fiche 125 voor kavelruil (zoals in de zomer van 2007 door het Betaalorgaan is aangegeven); - bespreken van een concept Financieringsanalyse met de beleidseigenaren en verwerken van de reacties in de definitieve financieringsanalyse. 2

3 5. Afbakening werkzaamheden De werkzaamheden van de adviseur Geldstromen en Financieringsconstructies betreffen uitsluiten de bovenstaande werkzaamheden ten behoeve van de verkenning, de zogenaamde Integrale Financieringsanalyse. De vervolgwerkzaamheden in de planfase en de realisatiefase naar aanleiding van het deze Financieringsanalyse vallen buiten de huidige opdracht. Deze werkzaamheden betreffen onder andere een realistische en exacte kostenberekeningen, het invullen en bijhouden van de Integrale Financieringsanalyse, het aanvragen van subsidies, etc. 6. De planning en het aantal uren De onder 4. benoemde werkzaamheden wordt geraamd op ruim 100 uur. Het aantal uren is sterk afhankelijk van de afstemming met het Waterschap, de en de gemeenten. Verwachtingen omtrent aanvullende financiering In dit stadium heeft het geen zin om je rijk te rekenen met betrekking tot de potentiële cofinanciering vanuit Europa. Desondanks wordt er nu in drie oplossingsrichtingen gedacht: 1. Structuurfonds Doelstelling 2 voor projecten in de recreatie sector. Dit zijn middelen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Deze subsidieaanvraag heeft allen kans van slagen als indien: - de Provinciale wil cofinancieren, zij heeft hierin de regie in een dergelijke subsidieaanvraag; - deze toeristische projecten (in Brussels perspectief) een aantoonbare toeristisch-economische meerwaarde hebben. Kortom, er dient zowel vanuit de provincie Zeeland als vanuit Europa prioriteit te worden gegeven aan financiering van deze recreatieve projecten wil een Doelstelling 2 subsidieaanvraag kansrijk worden. 2. Het EU-structuurfonds Interreg IVA en IVB. Aanvragen voor deze fondsen zijn vrij complex omdat hiervoor één of meer internationale partners gevonden moeten worden waarmee een gemeenschappelijk doel voor internationale samenwerking dient te worden geformuleerd. Deze fondsen bieden investeringsgeld en geld voor internationale samenwerking maar deze gelden zijn vaak niet kostendekkend. Op het gebied van partner search en projectformulering gaat namelijk veel tijd en energie zitten. Als aanvrager moet je daarom bereid zijn te investeren in internationale samenwerking zonder je rijk te rekenen aan het investeringsgeld. In Zeeland lijkt met name Interreg IVA (grensoverschrijdend) Maritiem het meest kansrijk Interreg programma. 3. Financiering vanuit POP2 financiering betreft subsidieaanvragen voor meer kleinschalige en specifieke projecten. Kansrijkheid van deze subsidieaanvragen worden nader uitgewerkt in de POP2-scan indien deze projecten specifiek omschreven zijn. 3

4 BIJLAGE 1: Wat is een Integrale financieringsanalyse 1. INLEIDING 1.1 Waarom een financieringsanalyse maken? Opdrachtgevers vragen DLG steeds vaker of DLG een centrale rol wil spelen bij het regelen van de financiering van de plannen die gemaakt worden voor een gebied. Ieder gebied heeft haar eigen karakteristieken, wensen en maatregelen. In ieder gebied zal de financiering dus anders geregeld worden. Om te komen tot een integrale financieringsanalyse is het van belang om een aantal stappen te doorlopen. Zo komt op een gestructureerde manier een, door de betrokken partijen gedragen financieringsplan tot stand en kan uiteindelijk een effectieve en snelle uitvoering plaatsvinden. 1.2 Het gebruik van het stappenplan De onderstaande stappen dienen mét de betrokken gebiedspartijen gevold te worden. Daarvoor wordt één of enkele werksessies met betrokken partijen belegd onder begeleiding van de regionale G&F-adviseur. Voor de verschillende partijen dient de rol van DLG bij het uitvoeren van de financieringsanalyse van tevoren te zijn vastgesteld. Het doel van de analyse is dat beleid goed doorvertaald is naar maatregelen en dat de verantwoordelijkheden en de in te zetten geldstromen (met risico s) goed in beeld zijn. De analyse dient als flexibele leidraad gezien te worden die bij iedere fase van de gebiedsontwikkeling toegepast kan worden (met name verkenning, planstudie). De analyse is dus een handreiking en geen strak keurslijf. Het geeft vooral een lijn van denken en handelen weer die in alle gebieden toegepast kan worden 4

5 2. HET STAPPENPLAN 2.1 Algemeen De mate van detailniveau van een financieringsanalyse verschilt per fase van je project. In het begin van je gebiedsontwikkelingsproces ( voorverkenning ) de financiering op een ander niveau dan wanneer je een bestek gereed hebt en subsidie wil aanvragen. Het stappenplan kun je gedurende een planproces meerdere malen doorlopen. Iedere keer geldt een ander detailniveau (voor wat betreft bijvoorbeeld kostenraming). In hoofdlijnen geldt het volgende: Verkenning Planstudie Realisatie Financeringsanalyse Financeringsanalyse Financieringsanalyse 2.2 De stappen Hieronder zijn de stappen in hoofdlijnen weergegeven. Per fase van de kapstok gebiedsontwikkeling kun je de stap uitvoeren. Er is hieronder iedere keer ook kort aangegeven hoe ver je per fase kunt gaan met de stap. 1. Analyse van (beleids)doelen In het ILG-tijdperk zijn de ILG-budgetten van het Rijk (en dus de provincie) gekoppeld aan het realiseren van doelen. Het is dus van belang om je beleidsdoelen voor het gebied in beeld te brengen omdat hier de geldstromen aan gekoppeld zijn. Ook bijvoorbeeld waterschappen en gemeenten hebben geld beschikbaar voor het realiseren van verschillende doelen. De beleidsdoelen kun je het beste in bijvoorbeeld een werksessie samen met de betrokken partijen in beeld brengen. Uiteindelijk zullen de uit te voeren project moeten bijdragen aan het realiseren van een doel. Iedere partij zal operationele doelen hebben. Vanuit de provincie zijn dit bijvoorbeeld de eigen provinciale doelen, maar zeker ook de ILG-doelen. Laat deze ILG-doelen in veel gevallen een basis zijn! Aanvullend kun je andere beleidsdoelen benoemen. Deze laatstgenoemde staan in de Bestuursovereenkomsten tussen Rijk en de provincie. Voorbeeld Natuur OPERATIONEEL Verwerving grond tbv EHS 5

6 Water Realisatie EHS (xx hectaren) Realisatie Nationale Parken. - bekijk ook of er ook doelen liggen t.a.v. beheer van het landschap - breng in beeld of er doelstellingen liggen op het gebied van woningbouw etc. 2. Actorenanalyse Voor het maken van een realistisch uitvoeringsprogramma is het essentieel de belanghebbende actoren goed in beeld te brengen. Het gaat dan om het benoemen van én hun rol en verantwoordelijkheid bij het opstellen en uitvoeren van het uitvoeringsprogramma. Uiteindelijk heeft dit ook consequenties voor de financiering van het programma/project. De actorenanalyse kun je het beste in bijvoorbeeld een werksessie samen met de betrokken partijen in beeld brengen. Daarbij geven ze aan wat hun belang is en hoe zij hun rol zien. Tevens kan hierbij worden ingegaan wie de eigenaar 1 is van een beleidsprobleem (operationeel beleidsdoel). Voorbeeld OPERATIONEEL BELEIDSEIGENAAR Natuur Verwerving grond tbv EHS Realisatie EHS (xx hectaren) Realisatie Nationale Parken Water.. - breng belangen van gemeenten m.b.t. bijvoorbeeld woningbouw ook in beeld - denk ook aan het in kaart brengen van grondbezit (bv. BBL). Mogelijk dat er met de grond van bijvoorbeeld BBL een slimme combinatie met woningbouw gerealiseerd kan worden waardoor geld vrijkomt voor groene doelen. - breng ook eventuele private actoren in beeld (projectontwikkelaars, grindboeren ). Indien één van bovenstaande situaties speelt, dan is het verstandig om een adviseur van het PPS-bureau te benaderen of een planeconoom uit je regio. - breng in beeld wie opdrachtgever is voor het opstellen van het gebiedsplan/ uitvoeringsprogramma is en welk bijbehorend mandaat deze heeft. 3. Koppelen maatregelen doelen 1 Beleidseigenaar = de partij die een (bestuurlijk) probleem heeft als het doel niet wordt gerealiseerd 6

7 Vaak zijn er al veel projectideeën in een gebied. Het is zaak om deze te categoriseren naar de beleidsdoelen voor het gebied. Eventuele toekomstige projecten (o.b.v. een gebiedsvisie) dienen ook uiteindelijk gelinkt te worden. Hiermee zet je een eerste stap in het verkrijgen van beleidsgeld. Deze actie kun je het beste in bijvoorbeeld een werksessie samen met de betrokken partijen in beeld brengen. Daarbij worden projecten gekoppeld aan de vorige stappen. Voorbeeld OPERATIONEEL BELEIDSEIGENAAR PROJECT Natuur Verwerving grond tbv EHS Realisatie EHS (xx hectaren) Realisatie Nationale Parken Aankopen grond bij.... Ontwikkelen natuurgebied.. Ontwikkelen NP (aanleg van ) Water... - Vaak dienen maatregelen/projecten meerdere doelen (bv natuur en waterberging). Het is dan zaak om geen dubbeltelling te laten plaatsvinden. 4. Kostenraming Het is van belang een kostenraming of begroting te hebben alvorens te zoeken naar dekking. Deze kostenraming kun je op verschillende manieren uitvoeren. Basisprincipe is dat je uitgaat van een reële begroting. Het ligt er aan in welke fase je zit hoe je de kosten bepaalt. Voorbeeld OPERATIONEEL BELEIDSEIGENAAR PROJECT KOSTEN Natuur Verwerving grond tbv EHS Aankopen grond bij Realisatie EHS (xx hectaren) Realisatie Nationale Parken Ontwikkelen natuurgebied.. Ontwikkelen NP (aanleg van ) Water... - bij het inschatten van de kosten probeer je de daadwerkelijke kosten in te schatten! Hierbij hoef je dus niet persé rekening te houden met normkosten, zeker niet als je in een iets verder gevorderd stadium bent (planfase). Het gaat om een reële inschatting van de kosten. - Je kunt de SSK-systematiek gebruiken 7

8 5. Beschikbare beleidsgelden Een partij waarvoor een (beleids)doel wordt gerealiseerd (via een project) of zelf realiseert kun je ook aanspreken op het beschikbaar stellen van beleidsinstrumenten (bv beleidsgeld). Hiermee kun je in veel gevallen een groot deel van je kosten reeds gedekt krijgen. Bijna alle rijksmiddelen voor de rijksdoelen lopen, met de komst van het ILG via de provincies. Maar ook waterschappen en gemeenten moeten beleidsdoelen realiseren en hebben daarmee beleidsgeld beschikbaar. Deze actie kun je het beste in bijvoorbeeld een werksessie samen met de betrokken partijen in beeld brengen. Daarbij worden de verschillende partijen gevraagd naar bijdragen voor het realiseren van doelen. Voorbeeld OPERATIONEEL BELEIDSEIGENAAR PROJECT KOSTEN DEKKING Natuur Verwerving Aankopen grond ILG: grond tbv EHS bij.... Waterschap: Realisatie EHS (xx hectaren) Realisatie Nationale Parken Ontwikkelen natuurgebied.. Ontwikkelen NP (aanleg van ) ILG: Waterschap: ILG: Water... - Het proces is vaak ook een politiek spel. Hou er rekening mee dat het ambtelijk anders kan liggen dan bestuurlijk - De rolinvulling van DLG is van belang. Degene die deze stap begeleidt moet in ieder geval onafhankelijk zijn. 6. Scan mogelijk aanvullende financiering Vaak is de dekking van je begroting (bijvoorbeeld sommige doelen) niet volledig. Dan moet je op zoek naar aanvullende financiering. Je kunt hierbij onder andere denken aan: - Europese subsidies - Rijkssubsidie (buiten het ILG om, bv van Ministerie van VROM) - Provinciale subsidies (buiten het ILG om) - Fondsen (bv. Stichting Doen) - Verevening (zie ook 1. en 2. Rood voor Groen) - Sponsoring Deze stap kun je gecoördineerd uitvoeren voor je hele gebiedsplan/uitvoeringsprogramma. Je kunt dan een subsidiescan maken die kansen in beeld brengt. De regionale G&F-adviseur kan hierbij helpen. De scan geeft een beeld van mogelijkheden. Een financiële toezegging is dit nooit. Voorbeeld

9 OPERATIONEEL Natuur Verwerving grond tbv EHS Realisatie EHS (xx hectaren) Realisatie Nationale Parken BELEIDS EIGENAAR PROJECT KOSTEN DEKKING AANVULLEND Aankopen grond bij.... Ontwikkelen natuurgebied.. Ontwikkelen NP (aanleg van ) ILG: Waterschap: ILG: Waterschap: ILG: EU: D2: EU: LIFE+: Water... - Een activiteit dient vaak meerdere doelen (bv. natuur en waterberging en recreatief medegebruik) waardoor er meerdere geldstromen gecombineerd kunnen worden. - Het kan soms nodig zijn om je project/maatregel vanuit een andere (bv. een economische) bril te bekijken waardoor het beter aansluit bij de vereisten van een subsidieregeling. Het project wordt hierdoor dus niet anders maar wel de wijze van verkopen. Niets 7. De financiering en de bijbehorende risico s Bij risico s kun je denken aan: vergunningen, eisen aan financiële administratie, aanbestedingstermijn, wegvallen of niet beschikbaar komen van een subsidie, overschrijding van begroting. Bij financiering kun je denken aan de wijze waarop het geld naar het gebied gaat. Wordt er bijvoorbeeld één pot gemaakt waaruit alles betaald wordt? Worden verschillende maatregelen door verschillende partijen uitgevoerd en zorgen die zelf voor de financiering? Samen met de partijen breng je de risico s in beeld en maak je afspraken hoe je ze afdekt. Voorbeeld OPERATIONEEL BELEIDS PROJECT KOSTEN DEKKING AANVULLEND EIGENAAR Natuur Verwerving grond tbv EHS Realisatie EHS (xx hectaren) Aankopen grond bij.... Ontwikkelen natuurgebied ILG: Waterschap: ILG: EU: D2: EU: LIFE+:

10 Realisatie Nationale Parken Ontwikkelen NP (aanleg van ) Waterschap: ILG: Water... - Het heeft steeds meer de voorkeur om programmafinanciering / gebiedsfonds op te zetten. Dit is een pot waar alle overheden het geld in stoppen. Hieruit worden dan, aangevuld met subsidies, de maatregelen uitgevoerd. In de praktijk blijkt dit nog wel eens lastig te zijn voor partijen omdat ze dan het idee hebben geen grip te hebben op hun geld. - Hierbij komt ook aan de orde of het ILG-geld via opdrachten gaat verlopen of subsidies. Niets 3. Vertaling naar fasen van de kapstok Hieronder wordt met enkele steekwoorden ingegaan op het detailniveau van het stappenplan per fase. VERKENNING - Actorenanalyse (stakeholders/shareholders) - Beleidsdoelen benoemen in algemene zin - Globale inschatting van beleidsgeld - Optie: welke publieke belangen zijn er? - Globale kostenraming maken - Zeer globale kansen subsidies - Eventuele lobby in gang zetten (bv richting Brussel) PLANFASE - Operationale beleidsdoelen in beeld brengen - Gedegen actorenanalyse - Koppelen van de maatregelen aan de doelen - Realistische kostenraming maken - In beeld brengen van beleidsgelden - Subsidiescan (verevening etc) - Afspraken over financiering en risico s - Voorbereiden van subsidie-aanvragen REALISATIE - Opzetten van de organisatie voor de financiering - Indienen van subsidie-aanvragen 10

11 BIJLAGE 2: De Integrale Financieringsanalyse De resultaten van de financiële verkenning worden schematische samengevat in het onderstaande overzicht (een matrix op A3 formaat). Dit overzicht wordt de Integrale Financieringsanalyse genoemd. 11