tips om de veiligheidscultuur

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "tips om de veiligheidscultuur"

Lucas Mertens
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 tips om de veiligheidscultuur te veranderen dr. Frank Guldenmund & prof. dr. Andrew Hale, Sectie Veiligheidskunde, Technische Universiteit Delft 1

2 Overzicht Korte introductie van het VAV-project van SZW Veiligheidscultuur en veiligheidsklimaat tips om met veiligheidscultuur (en veiligheidsklimaat) te werken en een model rond deze tips Interventies: welke en waar? Samenvatting 2

Evaluatie VAV-trajecten Evaluatie (kwalitatief en kwantitatief) van VAV-interventies Effectiviteit voor bedrijven en Ministerie SZW 3 ronden t/m 2007, 2008 en 2010 Cijfers 2002-2010 3 jaar voor begin

3 Evaluatie VAV-trajecten Evaluatie (kwalitatief en kwantitatief) van VAV-interventies Effectiviteit voor bedrijven en Ministerie SZW 3 ronden t/m 2007, 2008 en 2010 Cijfers jaar voor begin tot 6 jaar na begin Verzuimongeval frequentie, andere ongeval data Rapporten gevaarlijke situaties, gedragsmetingen, audits, uitvoering inspecties, observaties, toolboxen Beschrijving en evaluatie van inhoud van de interventies Interviews m/ Arbo professional + directie 3

4 Hoe beoordeel je of iets een succes is? Daling in verzuimongeval frequentie en -ernst Stijging in rapportering van situaties waar verbetering nodig en mogelijk is Stijging van energie in veiligheid gestoken Verandering in sfeer/ cultuur Niet altijd gecorreleerd Bevestigt dit de Tien Tips? 4

5 VEILIGHEIDSCULTUUR EN - KLIMAAT 5

6 Veiligheidscultuur: definitie De gedeelde en geleerde betekenissen, ervaringen, en interpretaties van werk en veiligheid gedeeltelijk symbolisch uitgedrukt die de acties van mensen met betrekking tot risico, ongevallen en preventie sturen (Richter & Koch, 2004) 6

7 Veiligheidsklimaat: definitie De perceptie van werknemers met betrekking tot de prioriteit van veiligheid gebaseerd op de dagelijkse werkpraktijk (Zohar, 2011) 7

8 Het proces van cultuurvorming 8

9 Het proces van cultuurvorming [naar Berger & Luckmann, 1966] 9

10 DE TIPS EN HET MODEL 10

11 11

de visie gedetailleerd naar de praktijk te vertalen Arbo- of veiligheidscoördinator

12 Tip 1: Betrokkenheid (top) management essentieel Hun actieve leiding of ondersteuning is bepalend Zij moeten leren wat maar ook hoe te doen Er zijn andere tussenpersonen nodig om de visie gedetailleerd naar de praktijk te vertalen Arbo- of veiligheidscoördinator Eerste lijns- en afdelingsmanagers De prestaties moeten echter op de werkvloer geleverd worden 12

13 13

14 Tip 2: Norm leidinggevende is norm medewerker Actief zijn en doen wat-ie zegt te doen Een goed voorbeeld zijn en geven Bespreek veiligheidsprestaties met managers (KPI s) Regelmatig een inspectie/ gedragsobservatieronde/ audit persoonlijk uitvoeren: geef complimenten en corrigeer Sturing en opvolging geven aan lessen uit ongevallen en incidenten Een vinger aan de pols houden en niet (weer) volledig opgeslokt raken door andere prioriteiten 14

15 15

Tip 3: Zoek de weerstanden en los ze op Sterkte zwakte analyse Project- en klankbordgroepen Aandacht voor de man in het midden de eerste lijn en het middenmanagement De vertaler of tolk

16 Tip 3: Zoek de weerstanden en los ze op Sterkte zwakte analyse Project- en klankbordgroepen Aandacht voor de man in het midden de eerste lijn en het middenmanagement De vertaler of tolk Coachen in participatieve stijl Aanmoediging van rapporten en suggesties Oplossen van risico s, aanpassen van regels Bespreekbaar maken en coachen van gedrag Open staan voor leren en veranderen 16

17 17

18 Tip 4: Beïnvloed veiligheidsgedrag Overschakeling naar niet-technische aspecten (i.c. gedrag) belangrijk(st)e doorbraak Training en scholing van (top)management richting werkvloer essentieel, maar niet voldoende Zorg ervoor dat iedereen ervan overtuigd is dat Veiligheid belangrijk en verbetering bereikbaar is Een continue dialoog (management <> werkvloer) cruciaal is Managers en uitvoerenden regelmatig op hun verantwoordelijkheden afgerekend worden Aannemers: Strakkere discipline Plaats op bidlijst Huisleveranciers voor goede communicatie en samenwerking 18

en niet alleen prestaties; regelmatig opfrissen

19 Tip 5: Beloon goed gedrag Elkaar op gedrag aanspreken KPI s (balanced scorecard) voor managers in termen van acties en niet alleen prestaties; regelmatig opfrissen Observatieronden en complimenteren van werkvloer Veiligheidsprijs 19

20 6. Laat medewerkers zelf nadenken Bottom-up i.t.t. top-down Breng (en houd!) een continue dialoog op gang tussen werkvloer en leidinggevenden over werkmethoden en verbetering Neem hun ervaring en suggesties serieus (bereid zijn!): e- learning! Daag hen uit gevaarlijke situaties te vinden en vast te leggen (b.v. foto s of rapporten) STOP-GO-kaarten = Last Minute Risk Analysis (LMRA) = empowerment 20

21 21

7. Los problemen operationeel op Rapporten van gevaarlijke situaties en observatieronden als aandrijving voor en criterium van verbetering Geef verantwoordelijkheid aan de eerste lijn zodat creatieve

22 7. Los problemen operationeel op Rapporten van gevaarlijke situaties en observatieronden als aandrijving voor en criterium van verbetering Geef verantwoordelijkheid aan de eerste lijn zodat creatieve oplossingen voor risico s gevonden worden (ontwerp, lay-out, werkmethoden) Problemen alleen naar boven verwijzen als meer middelen of bevoegdheden voor beslissingen nodig zijn Geef terugkoppeling over wat er met de rapporten gedaan is/ wordt 22

23 23

24 8. Leer van elkaar Benchmarking binnen en tussen deelnemende bedrijven Overname van ideeën STOP-GO-kaarten Trainingsmateriaal en e-learning Observatieronden KPI s Lerende organisaties 24

25 25

9. Maak resultaten zichtbaar Zichtbare verbeteringen op werkplekken, in logistiek, met machines, PBM en werkmethoden werken motiverend voor verdere veranderingen (= het symboliek van de veiligheid!

26 9. Maak resultaten zichtbaar Zichtbare verbeteringen op werkplekken, in logistiek, met machines, PBM en werkmethoden werken motiverend voor verdere veranderingen (= het symboliek van de veiligheid!) Zichtbaarheid van (top) management op de werkvloer Zichtbaar verwerken en oplossen van rapporten van gevaarlijke situaties Regelmatig enquêtes over tevredenheid en veiligheid houden Vernieuwen en opfrissen van initiatieven 26

27 27

technische verbeteringen Certificeerbare veiligheidsmanagementsystemen (als borging, geen directe

28 10. Borg veiligheidscultuur in een structuur Procedures, KPI s en rapporteringsystemen Communicatie, werkoverleg en toolboxen Geplande inspecties en observatieronden Inkoopsystemen voor technische verbeteringen Certificeerbare veiligheidsmanagementsystemen (als borging, geen directe oorzaak van verbetering) Borgen van actieve dialoog en vermijden van terugval in verstikkende bureaucratie 28

29 29

Tip 11: Zorg voor voldoende aandrijfkracht De safetychampion als hulp of zelfs als belangrijkste aandrijver De topmanager kan het niet alleen doen Rol van de gangmaker: creatief, enthousiasmerend,

30 Tip 11: Zorg voor voldoende aandrijfkracht De safetychampion als hulp of zelfs als belangrijkste aandrijver De topmanager kan het niet alleen doen Rol van de gangmaker: creatief, enthousiasmerend, onvermoeibaar, vasthoudend Ondersteunend (niet iemand die het van de lijn overneemt, maar iemand die op de achtergrond blijft) Meestal een Arbocoördinator of veiligheidskundige die soms snel vertrekt naar andere uitdagingen en weer vervangen moet worden Additionele krachten (coaches, mentoren) 30

31 31

De zingevende kerngroep Een zingevende (open) kerngroep of denktank die zich richt op de informele kant van veiligheid en risico Voortdurend organisatorische trends volgen en interpreteren Gedreven

32 De zingevende kerngroep Een zingevende (open) kerngroep of denktank die zich richt op de informele kant van veiligheid en risico Voortdurend organisatorische trends volgen en interpreteren Gedreven door meerdere indicatoren: ongevallen, audit resultaten, incident rapporten, veiligheidsklimaatmetingen, dialogen met de werkvloer, discussies tijdens observatieronden, resultaten van toolbox bijeenkomsten, korte beschrijvingen (narratives) 32

33 CULTUURVERANDERING 33

34 Cultuurverandering? Abrashoff: ongeveer 2 jaar (marineschip) De Cock: minimaal 5 jaar (ziekenhuis) Schein: minimaal 20 jaar (bedrijf) Hofstede: meer dan 100 jaar (land) 34

35 Cultuurverandering Bottom up Top down 35

36 Top down Diagnose middels vaststaande structuur, b.v. vragenlijst, of ander gestandaardiseerd instrument Gap analysis: vergelijking soll met ist Standaard interventies uit gereedschapskist Nameting 36

37 Bottom up Diagnose middels participatie: participative inquiry/ grounded theory/ sensitising concepts Diagnose = (onderdeel van) interventie Interventies op maat 37

38 Wat veranderen? 38

39 Momenten voor bepaalde interventies Omgeving Dialoog Trainen Bekrachtigen Toetsen 39

Kortom Aan veiligheidscultuur en veiligheidsklimaat werken betekent een dialoog starten op en tussen verschillende niveaus en deze levendig houden Dit is een georkestreerde inspanning die

40 Kortom Aan veiligheidscultuur en veiligheidsklimaat werken betekent een dialoog starten op en tussen verschillende niveaus en deze levendig houden Dit is een georkestreerde inspanning die gesteund wordt door het (top) management en gestuurd wordt door een sensemaking kern team Een inspirerende, onvermoeibare, optimistische, etc. etc. Arboprofessional is een sleutelfiguur in dit proces 40

41 Vragen 41

Vergelijkbare documenten

Frank Guldenmund, TU Delft, Sectie Veiligheidskunde. Joy Oh, Ministerie van SZW. Met dank aan alle 17 bedrijven en hun VAV-coördinatoren

Veiligheidsverbetering: wat werkt? Andrew Hale HASTAM, UK en TU Delft, Sectie Veiligheidskunde Frank Guldenmund, TU Delft, Sectie Veiligheidskunde Joy Oh, Ministerie van SZW Patrick van Loenhout, HEC Met