Copyright SBR, Rotterdam

Transcriptie

1

2 rapporteurs: ir. H. Hengeveld ir. W. de Wijs Tauw Infraconsult B.V.

3 Snel bouwrijp maken Een zettingsvrije methode als alternatief voor integraal ophogen 119 Rotterdam, 1985 R(br Stichting Bouwresearch

4 Het doel van de Stichting is het coördineren, stimuleren en begeleiden van speurwerk op het gebied van de bouwvoorbereiding, de bouwtechniek en de bedrijfstechniek in de bouwnijverheid, alsmede de verbreiding van de resultaten daarvan, zowel ten behoeve van de opleiding als tot de vorming van kennis bij het bouwen. De Stichting verstrekt opdrachten aan researchinstituten; zij vormt stuurgroepen en studiecommissies voor onderwerpen die zij in opdracht geeft. De Stichting en degenen die aan deze publikatie hebben medegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - volgens de huidige stand van wetenschap en techniek - van de in deze publikatie vervatte gegevens. Nochtans moet niet worden uitgesloten de mogelijkheid dat zich toch onjuistheden in deze publikatie zouden bevinden. Degene die van deze publikatie gebruik maakt, aanvaardt daarvoor het risico. De Stichting sluit, mede ten behoeve van al degenen die aan deze publikatie hebben medegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze gegevens. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Stichting Bouwresearch. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permis sion from the Stichting Bouwresearch.

5 -3- INHOUD 1 WOORD VOORAF SAMENVATTING SUMMARY INLEIDING CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Conclusies 2.2. Aanbevelingen BESCHRIJVING VAN DE TWEE METHODEN VAN BOUWRIJP MAKEN Inleiding 3.2 Integraal ophogen met zand 3.3 De zettingsvrije methode van bouwrijp maken 3.4 Het onderhoud van woongebieden BEREKENINGEN Inleiding 4.2 De resultaten van de berekeningen LITERATUUR 65

6 -4- INHOUD -2- BIJLAGEN 1. Gangbare methoden van bouwrijp maken De eindwaardeberekening Eenheidsprijzen Wegconstructies gefundeerd op polystyreen Het inrichten en beheren van de openbare groenvoorziening in gebieden die zettingsvrij bouwrijp zijn gemaakt Het grondgebruik in nieuwe woongebieden Toepassing van een goot voor kabels en leidingen

7 -5- WOORD VOORAF In het westen en noorden van Nederland bestaan de terreinen, waarop onze woningen en andere gebouwen geplaatst moeten worden, uit slappe klei- en veengronden met hoge grondwaterstanden. Deze terreinen moeten door middel van ophogen met zand, het verlagen van de grondwaterstand of een combinatie van deze beide maatregelen bouwrijp worden gemaakt. Bij deze methoden van bouwrijp maken treden onvermijdelijk zettingen op. Deze zettingen maken dat soms jaren gewacht moet worden alvorens tot de bouw van woningen, centra, fabrieksterreinen en dergelijke kan worden overgegaan. Bovendien zijn na het/gereedkomen van de bouw vaak omvangrijke herstelwerkzaamheden nodig om de zakkende wegen, paden, kabels en leidingen wederom aan te passen aan de vaste, onderheide gebouwen. Er wordt al jaren gezocht naar methoden, waarbij de zettingen vermeden kunnen worden. Het toepassen van uiterst lichte synthetische funderingsmaterialen al of niet gecombineeerd met een bijzondere wijze van aanleg van kabels en leidingen zou dit probleem kunnen oplossen. In de praktijk wordt in een beperkt aantal bijzondere gevallen, zowel in Nederland als het buitenland, van dergelijke materialen en constructies gebruik gemaakt. Het is een goede gedachte geweest van de Stichting Bouwresearch om een studiecommissie te belasten met een systematische analyse van de vooren nadelen en de kosten van een dergelijke nieuwe methode van bouwrijp maken in vergelijking met traditionele methoden. het onderliggende rapport is het resultaat van deze analyse, waarin de commissie gelukkig tot duidelijke conclusies is kunnen komen. Het onderzoek en de rapportage werden in overleg met de studiecommissie op deskundige en enthousiaste wijze verricht door ir. H. Hengeveld en ir. W. de Wijs van het ingenieursbureau Tauw Infraconsult b.v. Prof. ir. W.A. Segeren voorzitter Utrecht, april 1985

8 -6- Studiecommissie Prof. ir. W.A. Segeren (voorzitter) ir. A. Rip (secretaris) ir. W.H. den Brabander R.M. van der Leeden ir. J.C.M. de Leeuw K.J.G. Rietzschel D.C. de Ruijter ir. F.J.M. de Vries ir. H. Hengeveld (rapporteur) ir. W. de Wijs (rapporteur) Landinrichtingsdienst, Utrecht Stichting Bouwresearch, Rotterdam IMAG, Wageningen MVROM, Zoetermeer Fugro, Leidschendam Stybenex, Enschede Adviesbureau B.K.H., Den Haag Wilma Nederland, Weert Adviesbureau Infra Consult, Deventer Adviesbureau Infra Consult, Deventer Tevens maakten de heren ing. W. Groeneweg (Wilma) en drs. R.E. van Unen (MVROM) in een later stadium deel uit van de- commissie.

9 -7- SAMENVATTING Inleiding In grote delen van Nederland is de bodem zo slap en staat het grondwater zo dicht onder het maaiveld, dat er altijd omvangrijke werken moeten worden uitgevoerd om het gebied geschikt te maken voor bebouwing. Deze werken, het bouwrijp maken, behelzen onder andere steeds één of andere vorm van ophogen van het terrein. De ophogingen omvatten in ieder geval altijd het aanbrengen van zand onder het te verharden openbaar gebied. De tot nu toe toegepaste methoden van bouwrijp maken kennen een aantal problemen, zoals de noodzaak van het winnen van zand en het optreden van zetting die door het ophogen wordt veroorzaakt. In deze studie wordt een nieuwe methode van bouwrijp maken onderzocht, die bovenstaande problemen niet kent. Deze nieuwe methode van bouwrijp maken wordt op technische en financiële gronden vergeleken met een gangbare methode. De vergelijking betreft de methode van.de integrale ophoging met zand en een nieuwe methode 'de zettingsvrije methode van bouwrijp maken'. Beide methoden zijn geschikt om in gebieden met een slappe, zettingsgevoelige, slecht doorlatende bodem te worden toegepast. In deze studie wordt nagegaan in welke omstandigheden de zettingsvrije methode een aantrekkelijk alternatief is voor het integraal ophogen met zand. Twee methoden van bouwrijp maken Een goed bouwrijp gemaakt terrein is een terrein waarop het goed mogelijk is te bouwen en dat voldoet als woongebied. Het is een terrein dat goed begaanbaar is, vrijwel zettingsvrij en droog. De kans op overstroming moet gering zijn, het groeimilieu voor groen goed en de onderhoudskosten laag. Er zijn.met betrekking tot het bouwrijp maken geen _ uniforme normen voor de kwaliteit. In deze studie wordt er van uitgegaan dat goed bouwrijp wordt gemaakt. Bij de integrale ophoging wordt het hele toekomstige woongebied opgehoogd met zand. Nadat het zand is aangebracht moet geruime tijd worden gewacht met de start van de woningbouw opdat het grootste deel van de optredende zetting heeft plaats gevonden. De periode tussen ophogen en start bouw kan worden verkort door toepassing van verticale drainage (zettingsversnelling). Aangenomen is dat zettingsversnelling door verticale drainage met behulp van zandpalen wordt toegepast, om de zettingsperiode verantwoord te kunnen verkorten. Deze verticale drainage moet direct na het aanbrengen van de ophoging worden aangebracht. Op grond hiervan wordt er in de studie in eerste instantie van uitgegaan dat de ophoging 2,5 jaar voor de van de grond plaatsvindt, dat is 3,5 jaar voor de oplevering van de eerste woningen.

10 -8- Met een integrale ophoging met zand kan een goed ontwaterd, goed begaanbaar, draagkrachtig bouwterrein worden verkregen. In het algemeen zal dit het bouwtempo en de kwaliteit van de woningbouw ten goede komen. Het opgehoogde terrein is tevens geschikt voor het realiseren van een kwalitatief goed woongebied. Bij de zettingsvrije methode van bouwrijp maken wordt het terrein niet opgehoogd. Uitgangspunt bij deze methode is het handhaven van het bestaande evenwicht tussen bodem en water. Dit betekent dat er geen belasting op de bodem mag worden aangebracht en dat het bestaande ontwateringssysteem wordt gehandhaafd. Er zullen daarom geen zettingen optreden, zodat direct na het bouwrijp maken met de woningbouw kan worden begonnen. Uitwerking van deze uitgangspunten leidt tot het toepassen van lichte funderingsmaterialen. In deze studie is aandacht besteed aan polystyreen als licht funderingsmateriaal. Dit is gekozen omdat toepassing van vrijwel alle andere lichte funderingsmaterialen toch een belasting-verhoging op de bodem betekent. Polystyreen is zeer licht, 15 à 30 kg/m3, en eenvoudig te verwerken. Het materiaal wordt in blokken van 2,00 m bij 1,00 m bij 0,20 à 0,50 m op het werk afgeleverd. Alle verhardingsconstructies worden gefundeerd op polystyreen: wegen, parkeerplaatsen, voetpaden en terrassen worden zodanig gedimensioneerd dat zij niet zullen- zakken. Riolering, kabels en leidingen worden in de verhardingsconstructies gelegd zodat ook deze niet zullen zakken. De rest van het gebied krijgt de bestemming tuin en plantsoen en behoudt het oorspronkelijke karakter. Toepassing van de zettingsvrije methode zal alleen worden overwogen als het ophogen van het gebied met zand aanzienlijke zettingen zal veroorzaken. In de Nederlandse omstandigheden treden dergelijke zettingen op bij het ophogen van slappe klei- en veengronden. Voor het bouwrijp maken van deze gebieden komt van de gangbare methoden alleen de integrale ophoging met zand in aanmerking. Slappe klei- en veengronden zijn in het algemeen zo slecht begaanbaar en zo weinig draagkrachtig dat het terrein niet geschikt is als bouwterrein. Toepassing van de cunettenmethode in gebieden met een slappe klei- of veenbodem moet worden ontraden. Bij de zettingsvrije methode van bouwrijp maken zijn het gedetailleerde stedebouwkundig plan, het bouwrijp maken en de woningbouw sterk met elkaar verbonden. Een variant van de zettingsvrije methode is ook onderzocht. Bij deze variant worden riolering, kabels en leidingen ondergebracht in een op palen gefundeerde goot. Deze kabel- en leidingengoot is gedacht als een holle ruimte die in deze studie wordt aangelegd boven het bestaande maaiveld. De onderkant van de goot ligt dan boven de hoogste grondwaterstand. Aan de bovenzijde wordt de goot bedekt met een plaat zodat de goot als pad door voetgangers kan worden gebruikt.