# breedbandbrabantbreed

Transcriptie

1 # breedbandbrabantbreed Bernheze, Boekel, Boxmeer, Boxtel, Cuijk, Grave, Haaren, shertogenbosch, Heusden, Landerd, Mill & Sint Hubert, Oss, Schijndel, Sint Anthonis, Sint Michielsgestel, Sint Oedenrode, Uden, Veghel, Vught Datum: maart 2015 Opdrachtgever: AgriFood Capital Opgesteld door: Bart Eijkemans (AgriFood Capital) Pieter Migchels (BreedbandNu)

2 pagina 2 van 61

3 Inhoudsopgave 1 Samenvatting Inleiding Definities Noodzaak Breedbandvoorziening Technieken Algemeen Koperkabel ADSL / VDSL Coax Mobiel 4G/5G Draadloos pointpoint straalverbinding Satelliet / schotel Glasvezel Duurzaam en toekomstbestendig Ontsluiting van de regio AMSIX Bestaande netwerken Diensten Regioring Twee opties voor regionale ontsluiting Gemeentelijke buitengebiedring Regio Noordoost Brabant Overzicht Mogelijkheden om kosten te reduceren Conclusie en Aanbevelingen Bijlagen 1, Overzicht per gemeente Bernheze Boekel Boxmeer Boxtel Cuijk, Grave en Mill & St. Hubert Haaren s Hertogenbosch Heusden Landerd Oss Schijndel Sint Anthonis Sint Michielsgestel Sint Oedenrode Uden Veghel Vught Bijlage 2, Huidige Marktpartijen Reggefiber KPN Ziggo UPC Bijlage 3, Overzicht Contactpersonen pagina 3 van 61

4 pagina 4 van 61

5 1 Samenvatting De doelstelling voor AgriFood Capital om dit onderzoek te laten uitvoeren, is om van de regio Noordoost NoordBrabant een Topregio in de AgriFood business te maken. De agrarische sector maakt de laatste jaren grote innovaties door, waarvoor een breedband voorziening onontbeerlijk is. Bijkomend voordeel is dat van hieruit een economische impuls voor met name kleinschalige bedrijven in het buitengebied, zoals voor kampeerboerderijen en andere recreatieve voorzieningen, wordt gegeven. Daarnaast is het bevorderen van de leefbaarheid in de kleine kernen en platteland een belangrijk onderdeel. Dit laatste punt wordt vooral bij bestuurders een steeds belangrijker onderdeel van het onderzoek gevonden. Onderwijs, zorg, maar ook het gebruik van sociale media is van groot belang om het platteland leefbaar te houden en om daarmee krimp tegen te gaan. Doel van dit onderzoek is het in kaart brengen wat de actuele situatie per gemeente is. Hierbij gaan we ervan uit dat elke verblijfseenheid een koperaansluiting van KPN heeft. Een groot gedeelte heeft daarnaast nog één of meerdere andere aansluitingen, een coax kabel van Ziggo UPC, een glasvezelaansluiting van ReggefiberKPN, CIF of lokaal initiatief. Tevens brengen wij in kaart of er in de betreffende gemeenten een initiatief loopt of heeft gelopen om de aanleg van breedband te bespoedigen. De oplossing die we daarbij kiezen om een breedbandnetwerk op een toekomstvaste, maar ook op een duurzame, wijze te realiseren, met daarbij de gewenste kwaliteit, betrouwbaarheid en capaciteit, kan naar onze mening alleen maar een glasvezelverbinding zijn. Daarbij kan voor een klein percentage (minder dan 5%) van de aansluitingen een straal of radioverbinding niet worden uitgesloten. Dit zal met name kunnen gelden voor zeer afgelegen (en/of moeilijk bereikbare) adressen. Daarnaast moet het een open netwerk zijn. Een netwerk dat voor alle dienstenaanbieders beschikbaar is. Hierdoor ontstaat concurrentie op zowel prijs, service als kwaliteit. Tevens wordt hierdoor de ontwikkeling van lokale diensten bevorderd. Een open netwerk is dan ook de enige acceptabele variant. Voor dit onderzoek zijn naast alle 19 gemeenten in de regio ook de provincie NoordBrabant, regio Zuidoost Brabant, Reggefiber en ZiggoUPC bezocht. Gesprekken zijn zowel bestuurlijk, burgemeesters en wethouders, als ambtelijk gevoerd. De helft van de gemeenten heeft de breedbandvoorziening in het bestuursakkoord opgenomen en daar ook in de voorjaars of kadernota rekening mee gehouden. Voor het overige hebben we veel enthousiasme en betrokkenheid bij bestuurders aangetroffen. Uit deze inventarisatie blijkt dat er in de regio Noordoost Brabant ruim adressen zijn, waarvan er (excl. bedrijventerreinen) alleen een koper aansluiting hebben. Dit zijn de zogenaamde witte adressen. Kernen met zowel een koper als een coaxaansluiting worden beschouwd als grijs gebied. Daar waar glasvezel aansluitingen fijnmazig uitgerold zijn, spreken we van zwart gebied. Negen gemeenten hebben een overzicht aangeleverd van witgrijszwart gebied. De overige gemeenten zijn in meer en mindere mate op basis van aannames verwerkt. Uit de inventarisatie blijkt verder dat in tien gemeenten initiatieven lopen en in twee gemeenten een initiatief heeft gelopen; eenmaal succesvol en eenmaal zonder succes. Tot slot komen we tot de indicatie van de kosten om de witte gebieden in Noordoost Brabant te voorzien van glasvezel. pagina 5 van 61

6 Tabel 1: Overzicht regio Noordoost Brabant. Tijdens ons onderzoek werd steeds meer duidelijk dat de vraagbundeling het meest cruciale deel van het traject tot oplevering van een netwerk is. Met daarbij natuurlijk een stevige lokale verankering. Ons idee is het om de vraagbundeling te concentreren op de witte adressen. Deze adressen hebben de grootste behoefte. Dus de slagingskans is daarmee niet alleen veel hoger, maar daarnaast kost het ook relatief veel energie om de adressen in het grijze gebied mee te krijgen. Zij hebben immers in de meeste gevallen een adequate aansluiting. Dat betekent dan ook dat je in de werkwijze van buiten de kern (lees witte gebied) naar binnen werkt. Wanneer voor de regionale aanpak wordt gekozen kunnen de klein (witte) bedrijventerreinen daarop meeliften. Daarnaast zal deze aanpak als katalysator voor de kleine grijze kerkdorpen werken. Met betrekking tot de grote(re) bedrijventerreinen hebben we geconstateerd dat hier veelal een glasvezelnetwerk aanwezig is, al dan niet fijnmazig. Naar onze inschatting zullen marktpartijen en/of lokale (parkmanagement) initiatieven hierin voorzien. Overigens geven bestaande kabelexploitanten aan slechts onder voorbehoud in het buitengebied te willen investeren. ZiggoUPC geeft aan alleen te willen investeren (tot een maximum van 1.000, per woning) in hun bestaande (Coax) technologie. Ofwel niet in glasvezel tot in de woning. Bijkomend probleem is dat het netwerk van ZiggoUPC geen open netwerk betreft en daarmee niet voldoet aan onze uitgangspunten. ReggefiberKPN daarentegen geeft aan niet actief te investeren in het buitengebied. Zij zijn bereid om tot een maximum van 800, per aansluiting te investeren. Het resterende bedrag zal op een andere wijze moeten worden gefinancierd. ReggefiberKPN geeft tevens aan bereid te zijn om het beheer en onderhoud van netwerken van derden te willen verzorgen. Momenteel loopt een experiment vanuit KPN om diensten aan te bieden over niet eigen netwerken. Het is verstandig om de buitengebieden van de verschillende gemeenten als één gebied te beschouwen en dus als één gebied te ontsluiten. Hiermee wordt de problematiek niet vanuit de kern benaderd, maar wordt over de gemeentegrenzen heen gekeken. Hiermee kan behoorlijk efficiëntie voordeel behaald worden. Daarnaast moet onderzocht worden of deze aanpak ook voor de provinciale en wellicht ook Europese fondsen de mogelijkheid biedt om te participeren. Ook zou het fonds vanuit Economische Zaken waarmee minister Kamp het buitengebied, door middel van radiogolven, wil ontsluiten een medefinancier kunnen worden. De ontsluiting van ons onderzoeksgebied zou moeten gebeuren met behulp van een eigen regioring, die direct is aangesloten op bijvoorbeeld de EFX in Eindhoven. Hiermee bestaat tevens de mogelijkheid het aansluitgebied te vergroten, waarmee massa gecreëerd kan worden, wat kosten pagina 6 van 61

7 verlagend per adres is. Bijkomend voordeel is dat diensten die nu reeds via een koppeling op de EFX worden aangeboden, dan ook direct beschikbaar zijn voor de Regio Noordoost Brabant. Bijvoorbeeld diensten op het gebied Zorg, Veiligheid, Onderwijs, etc. Maar ook voor bedrijven uit Noordoost Brabant, die hun diensten willen leveren aan andere gebieden wordt het beter mogelijk gemaakt. Overigens is dit onderzoek zo opgezet dat dit een blauwdruk kan zijn voor andere regio s in Brabant maar ook daar buiten. Het lijkt ons verstandig om dit Brabant breed uit te voeren. Daarbij zou extra aandacht moeten komen voor het aanleveren van de gegevens. Daar waar we de gemeenten gevraagd hebben om de gegevens op basis van de BAG registratie, gecombineerd met een oriënterende klicmelding en weergegeven op een digitaal kaartje aan te leveren, is dit niet altijd gebeurd. Dit heeft tot gevolg dat we niet de eenduidigheid en gedetailleerdheid hebben kunnen leveren die we gewild hadden. Kortom dit rapport geeft aan dat er in ieder geval op bestuurlijk niveau veel draagvlak is om Brabantbreed een breedbandnetwerk uit te rollen. Daarnaast blijkt uit de verschillende (burger) initiatieven dat er ook een grote behoefte bij de inwoners en bedrijven bestaat. Een initiatief in de regio dat al ver gevorderd is, is het Land van Cuijk. Uit de grove indicatie van de kosten die hiermee gepaard gaan blijkt, met daarbij de onbekende variabelen zoals bijdrage van Europa, Rijk en provincie, dat het de moeite waard is om een en ander verder uit te werken. Wellicht is het verstandig om ook het werkgebied uit te breiden om daarmee de regionale aanpak nog meer te benadrukken. Gezien de betrokkenheid, het grote politieke draagvlak en de toenemende behoefte in de witte gebieden (zie de diverse initiatieven in de regio), is het algemene beeld bij ons ontstaan dat er nu volop kansen aanwezig zijn om breedband Brabant breed uit te rollen. pagina 7 van 61

8 2 Inleiding Afgelopen januari heeft de bestuurlijke Kopgroep Breedband het project Programma Breedband Buitengebied over de gezamenlijke kansen voor de digitale ontsluiting van het buitengebied opgestart. Dit onder de vlag van het portefeuillehoudersoverleg Economische Zaken van de regionale samenwerking Noordoost Brabant in AgriFood Capital. Met dit project kan een aantal ambities van de Strategische Agenda 2020 van de regio Noordoost Brabant worden verwezenlijkt. Om een topregio in Agri&Food te zijn, te blijven en uit te bouwen is onder meer een breedbandverbinding voor de agrarische sector wezenlijk van belang. Hiernaast is deze verbinding voor de ontwikkeling van kleinschalige economische activiteiten in het landelijk gebied cruciaal, met name in de sfeer van recreatie en toerisme. Ten slotte is uiteraard uit het oogpunt van leefbaarheid een optimale digitale verbinding met de rest van de wereld relevant. Met name onderwijs en zorg maken steeds meer gebruik digitale technieken. AgriFood Capital heeft vanuit haar unieke identiteit daarmee een unieke combinatie van doelen om te streven naar hoogwaardige digitale infrastructuur. Ondernemerschap, innovatie en leefbaarheid wordt op deze manier maximaal geëquipeerd. Dit project sluit daarbij naadloos aan op de Strategische Agenda voor het programma Basics Toplocaties, Vestigingsklimaat, Mobiliteit, Verbinding StadPlatteland. Het algemene doel daarbij is dat de regio een stimulerend vestigingsklimaat biedt voor het realiseren van duurzame ontwikkelingen en innovaties. Uiteindelijke doelstelling van Kopgroep Breedband is een NGA (Next Generation Access) netwerk met 100% dekking van alle huishoudens, bedrijven en instellingen in zowel de kernen, kerkdorpen, buitengebieden als op de bedrijventerreinen in de regio Noordoost Brabant. Om te komen tot realisatie van een NGA netwerk kan op hoofdlijn een onderscheid worden gemaakt in 4 fasen: 1. verzamelen informatie 2. voorbereiding propositie 3. vraagbundeling 4. realisatie Dit rapport omvat het resultaat van fase 1: Overzicht per gemeente van de actuele situatie en ontwikkelingen op het gebied van breedband. Infrastructuur voor bestaande en toekomstige diensten. Doorkijk naar vervolg regio Noordoost Brabant. Doorkijk provinciebreed Voor de totstandkoming van dit rapport is een rondgang langs alle gemeentes gemaakt om enerzijds de informatie te vergaren en anderzijds toelichting te geven en draagvlak te krijgen. Ook zijn gesprekken gevoerd met de provincie NoordBrabant, ReggefiberKPN en ZiggoUPC. Omdat in regio Zuidoost Brabant een soortgelijke inventarisatie loopt zijn daar ook gesprekken mee gevoerd. pagina 8 van 61

9 Daar waar de gegevens niet conform onze vraag zijn aangeleverd zijn we van de volgende aannames uitgegaan: Kernen en kerkdorpen worden beschouwd als grijs gebied. Buitengebied wordt beschouwd als wit gebied. Bedrijventerreinen wordt beschouwd als wit gebied. pagina 9 van 61

10 3 Definities ACM AMSIX Bedrijventerrein EFX Gebiedsdekkend Grijs gebied Kerkdorp Kern LTE NGA PoP VE Vraagbundeling Wit gebied Zwart gebied Autoriteit Consument & Markt Amsterdam Internet Exchange (AMSIX) Volgens de definitie van het bestemmingsplan gedefinieerd terrein. Eindhoven Fiber Exchange (EFX). Gemeentebreed: Kern + kerkdorp(en) + buitengebied + bedrijventerreinen. Gebied waar zowel koperkabel van KPN als coax kabel van ZiggoUPC ligt maar geen glasvezelkabel. Woonkern, onderdeel van de gemeente. Hoofdkern van de gemeente, over het algemeen de plaats van vesting van het gemeentehuis. Long Term Evolution is een 'high performance'data overdrachtsysteem die als standaard wordt beschouwd (o.a. mobiele 4G netwerk). Next Generation Access netwerk. De Europese Commissie geeft de volgende definitie voor NGA: NGAnetwerken zijn vaste toegangsnetwerken die volledig of gedeeltelijk uit optische elementen bestaan en die breedbandtoegangsdiensten kunnen leveren met betere kenmerken (zoals een hogere verwerkingscapaciteit) dan de diensten die via bestaande netwerken met koperen telefoonlijnen worden geleverd. (HFCnetwerk (coax kabel) en glasvezel voldoen aan deze criteria). Point of Presence, ook wel wijkcentrale genoemd. Dit is een knooppunt waar de glasvezelverbindingen in een wijk samenkomen en waar de apparatuur van de operator staat opgesteld en gekoppeld wordt op de glasvezels. Verblijfseenheid volgens de definitie van BAG. Op basis van gedefinieerde propositie wordt campagne gevoerd. In deze campagne worden bindende contracten gesloten met de eindgebruikers die op het netwerk worden aangesloten. Het contracteren van deze eindgebruikers heeft een bindend, maar voorwaardelijk karakter. Een wit gebied wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van alleen het kopernetwerk van KPN. Dus geen coax netwerk en/of glasvezelnetwerk. Gebied waar glasvezel fijnmazig is aangelegd. pagina 10 van 61

11 4 Noodzaak Breedbandvoorziening Niet alleen de behoefte op dit moment smeekt om een open breedbandvoorziening in elke verblijfseenheid. Op termijn worden veel meer problemen verwacht als de transportcapaciteit niet toeneemt. Dat geldt voor consumenten diensten, zakelijke diensten en maatschappelijke diensten: Zorg, mensen blijven langer thuis (WMO beleid, intramurale zorg), goede beeldcommunicatie op afstand nodig voor zorg en veiligheid. Dit vraagt veel lijncapaciteit voor onder andere uitstekende beeldkwaliteit en ook betrouwbaarheid. Veiligheid, camera s, beeldspraakverbindingen met meldkamers, besturing, domotica. Educatie, leren op afstand. Internationale scholen. Internationale afstudeerteams. Steeds meer onderwijsactiviteiten en lesmateriaal zijn digitaal. Fun, meer diensten van huis uit (uploaden, videocommunicatie, gaming, hologram TV). Algemeen, het op afstand aansturen van bruggen en sluizen, voor de bediening van straatverlichting en verkeersregelinstallaties, gemalen en voor de routering van de energie tussen centrales. Signalering ondergrondse vuil, en opslagcontainers, etc. Buitengebied: o Landbouw, precisielandbouw, realtime analyseren van productieprocessen. o Recreatie, zowel voor de bezoekers als ook voor de beheerder, WiFi. o Kenniswerkers o Leegstaande gebouwen krijgen andere bestemmingen pagina 11 van 61

12 5 Technieken 5.1 Algemeen Er zijn diverse technieken/infrastructuren waarover internet kan worden geleverd: 1. Koperkabel: ADSL / VDSL 2. Coax 3. Mobiel 4G/5G 4. Draadloos pointpoint 5. Satelliet / schotel 6. Glasvezel Minister Kamp heeft onlangs een kamerbrief gestuurd waarin hij aangeeft snelinternet te willen stimuleren voor de bewoners en bedrijven in dunbevolkte gebieden die deze toegang (minimaal 30 Mbs) nog niet hebben. Dit door frequentiebanden beschikbaar te stellen voor zogenaamde Wireless Local Loop (WLL) oplossingen. Over symmetrie (upload=download snelheid), waar wij grote twijfels over hebben en die van groot belang is, wordt in de brief overigens niet gesproken. In deze kamerbrief (opgesteld op basis van onderzoeksrapport van Stratix) wordt ook aangegeven dat LTE netwerken (4G) beperkingen hebben voor kritische toepassingen. Stratix concludeert in haar onderzoek dat veelgebruikte basistoepassingen, zoals , webbrowsen, bellen over het internet en audio streaming, het mobiele netwerk beperkt belasten. Deze toepassingen kunnen in principe goed functioneren op het mobiele LTEnetwerk (4G). Ook verschillende toepassingen in de zorg, landbouw en het onderwijs kunnen in principe goed functioneren op een mobiel LTEnetwerk. Voor meer kritische toepassingen waarbij betrouwbaarheid en stabiliteit een belangrijke rol spelen, of diensten met een continue capaciteit of een hoog datavolume, zijn mobiele 4Gnetwerken minder geschikt... Vanwege de karakteristieken van de mobiele 4Gnetwerken bieden deze netwerken geen structurele oplossing voor het mogelijk maken van snel internet op vaste locaties in de buitengebieden. De minister gaat niet in op de aanleg en mogelijke besparingen. Vast staat wel dat ook (vaste) draadloos oplossingen ontsloten moeten worden. Het voert te ver om in dit rapport de afzonderlijke technieken uit te diepen. Per techniek / infrastructuur hieronder de belangrijkste kenmerken. pagina 12 van 61

13 5.2 Koperkabel ADSL / VDSL Asymmetrische verbindingen. Upload snelheid is een fractie (vaak 10%) van de download snelheid. De afstand van de woning tot de centrale is sterk bepalend voor de beschikbare bandbreedte. Deze neemt sterk af naar mate men verder van de centrale woont. 5.3 Coax Coax is aan asymmetrische verbinding. Upload snelheid is een fractie (vaak 10%) van de download snelheid. Download snelheid kan via technieken (docsis 3, 4) worden opgevoerd maar de upload snelheid blijft achter. Gebruikers zijn aangesloten op dezelfde kabel. Men deelt de kabel met de buren, waardoor op drukke momenten de beschikbare bandbreedte fors terug kan vallen. Geen open netwerk. 5.4 Mobiel 4G/5G Betalende dienst: men betaalt voor dataverbruik. Asymmetrisch verbindingen. Shared medium: snelheid, betrouwbaarheid en capaciteit kennen beperkingen. Onderliggende infrastructuur van de (te plaatsen) antennes is een glasvezelnetwerk. Gevoelig voor atmosferische ruis. Beschikbare bandbreedte afhankelijk van de afstand tot de antenne. Geen open netwerk. 5.5 Draadloos pointpoint straalverbinding Asymmetrisch. Gevoelig voor atmosferische storingen. Alleen mogelijk bij Line of sight (natuurlijke barrières) Relatief duur. 5.6 Satelliet / schotel Asymmetrisch. Gevoelig voor atmosferische storingen. Niet volledig open. Door de grote afstand tot de satelliet zijn er vertragingen in de verbinding (VoIP, ping / gaming). Relatief duur. pagina 13 van 61

14 5.7 Glasvezel Oneindige bandbreedte Symmetrisch, upload snelheid is gelijk aan de download snelheid Storingsongevoelig, geen invloed van atmosferische ruis, bliksem. Performance gegarandeerd, ongeacht gelijktijdig gebruik en afstand: o Iedere aansluiting heeft een eigen vezelpaar van de wijkcentrale tot in de woning. o Onafhankelijk van de afstand tussen de woning en wijkcentrale. Open netwerk, betekent keuzevrijheid: elke (lokale) provider kan onder dezelfde condities diensten aanbieden. Toekomstvast, een infrastructuur die mee kan groeien met de trendverwachtingen en is voorbereid op de ontwikkelingen die komen. Bij een glasvezelaansluiting verandert er in de meeste woningen niets. De providers migreren de huidige situatie geruisloos naar de nieuwe situatie. 5.8 Duurzaam en toekomstbestendig Gezien de toenemende capaciteitsbehoefte in met name de zorg en het onderwijs, maar ook om van deze regio een top innovatieve agrarische regio te maken is met name voor de bedrijven op het platteland een glasvezelaansluiting onontbeerlijk. De belangrijkste criteria hiervoor zijn capaciteit, symmetrie, beschikbaarheid, betrouwbaarheid en veiligheid. Deze zijn met een glasvezelaansluiting het best geborgd. Bovendien is de algemene conclusie van de gemeentelijke besturen, die we gesproken hebben, dat glasvezel het meest duurzame en toekomstbestendige medium is voor breedbandcommunicatie. Deze conclusie wordt met diverse rapporten en studies vanuit ondermeer TU Eindhoven, TU Delft, Rijksuniversiteit Groningen ondersteund. pagina 14 van 61

15 6 Ontsluiting van de regio Alvorens in te gaan op de wijze waarop de regio kan worden ontsloten is het goed om stil te staan bij de netwerkopbouw en de huidige problematiek van partijen om (nieuwe) diensten in de markt te zetten. 6.1 AMSIX De Amsterdam Internet Exchange (AMSIX) is het belangrijkste internetknooppunt van Nederland. Een zeer groot deel van het internetverkeer met het buitenland en de gegevensstroom tussen Nederlandse internetproviders wordt afgehandeld via het netwerk van AMSIX. De AMSIX is zelfs het op één na grootste internetknooppunt ter wereld. Er zijn 3 mogelijkheden om de regio Noordoost Brabant te ontsluiten ofwel te koppelen aan de AMSIX. 1. Zelf naar Amsterdam een inkoppelpunt creëren, eventueel met andere carriers. Deze optie is relatief kostbaar en vergt veel organisatie en afstemming. 2. Dienstenaanbieders op één centraal punt in het gebied het signaal aan laten leveren. De kosten komen voor rekening van de dienstenaanbieder. Nadeel hiervan is dat de dienstenaanbieder veel klanten moet hebben wil het voor hem commercieel interessant zijn. 3. De oplossing binnen de regio is via de Eindhoven Fiber Exchange (EFX). De EFX is een stichting, opgericht door de Technische Universiteit en de gemeente van Eindhoven. De stichting EFX heeft geen winstoogmerk en is een neutrale, onafhankelijke partner bij het aanbrengen van slimme data en communicatienetwerken. Zij faciliteert de verbinding met de AMSIX en maakt het mogelijk dat serviceproviders via EFX diensten kunnen aanbieden aan zowel de consumenten, de zakelijke markt als instellingen. 6.2 Bestaande netwerken In regio Noordoost Brabant is reeds in een aantal kernen een glasvezelnetwerk aangelegd (veelal door Reggefiber en incidenteel door CIF). Hoewel dit door ACM gereguleerde open netwerken zijn (in geval Reggefiber) lukt het niet, of maar zeer moeilijk, maatschappelijke diensten in de markt te zetten. Ofwel het huidige aanbod van diensten blijft steken bij de triple diensten internet, telefonie en radio/tv. De oorzaak hiervan is dat een dienstenaanbieder moet betalen om toegang te krijgen tot het netwerk en om vervolgens bij de consument (zakelijk of privé) uit te komen. Het vereist enige kennis van de netwerkopbouw om hier een beeld bij te krijgen. De lokale netwerken zijn opgebouwd uit één of meerdere AP s (area PoP of wijkcentrale) en een CP (City PoP) die onderling via een cityring met elkaar zijn verbonden. Via de CP (City PoP)is het lokale netwerk gekoppeld (in geval van Reggefiber) op de backbone van KPN. De backbone van KPN maakt vervolgens de verbinding met de AMSIX in Amsterdam. Vanuit de AP vertrekt het glasvezelnetwerk de wijk in. Iedere verblijfseenheid wordt middels twee vezels rechtstreeks verbonden met een Area PoP. Figuur 1 geeft dit schematisch weer. pagina 15 van 61

16 Figuur 1: Schematisch overzicht netwerkopbouw. 6.3 Diensten Wil een partij zijn diensten (zorg, veiligheid, zakelijk etc.) aanbieden over bestaande netwerken (veelal van Reggefiber), dan zal deze partij een ODF (Optical Distribution Frame) overeenkomst moeten sluiten. In deze ODF overeenkomst wordt ondermeer geregeld welk tarief voor elke stap (schakel in het netwerk) betaald moet worden. Deze contributie bestaat uit een eenmalig bedrag en een maandelijks bedrag. Het probleem schuilt erin dat deze kosten dusdanig hoog zijn dat de kritische massa die nodig is om de dienst commercieel te kunnen exploiteren niet behaald gaat worden. Ofwel het verzorgingsgebied is te klein. Immers een ODF overeenkomst dient per gemeente te worden afgesloten. 6.4 Regioring Om bestaande en nieuwe consumenten diensten, zakelijke diensten en maatschappelijke diensten aan te kunnen bieden zijn twee zaken essentieel: I. De diensten moeten toegankelijkheid zijn voor iedereen. II. De diensten moeten betaalbaar zijn. Dit kan worden gerealiseerd door de aanleg van een regioring in Noordoost Brabant die is gekoppeld aan de EFX in Eindhoven. Niet alleen door de woningen in het buitengebied daarop aan te sluiten maar ook door een koppeling te maken met de bestaande en toekomstige glasvezelnetwerken van Reggefiber, CIF, bedrijventerreinen en lokale initiatieven. Uiteraard kunnen in deze regioring van Noordoost Brabant ook andere gemeenten worden opgenomen welke geografisch op de route naar Eindhoven liggen. De regioring heeft tot doel om alle bestaande en nieuwe netwerken met elkaar te verbinden zodat één groot netwerk in de regio Noordoost Brabant ontstaat. Dit regionale netwerk biedt een laagdrempelige open toegang voor consumenten, zakelijke en maatschappelijke dienstenaanbieders. pagina 16 van 61

17 Omdat in de regio Zuidoost Brabant ook een inventarisatie plaatsvindt is overleg gevoerd om te kijken hoe deze onderzoeken op elkaar aansluiten en welke mogelijke synergiën behaald kunnen worden Twee opties voor regionale ontsluiting Er zijn twee opties om de regio te ontsluiten: I. Elke gemeente gaat zelfstandig te werk om binnen de gemeente een lokaal netwerk aangelegd te krijgen met koppeling naar een centraal punt. II. Regionale aanpak van het witte buitengebied waarbij koppeling van bestaande netwerken wordt meegenomen en een dubbele (redundante) koppeling wordt gemaakt met een centraal punt. De ontsluiting van de regio kan via het dichtstbijzijnde knooppunt, de Eindhoven Fiber exchange (EFX) tot stand komen. De EFX brengt vraag en aanbod bij elkaar en heeft connectie met de Amsterdam Internet Exchange. Diverse operationele glasvezelnetwerken zijn via de EFX gekoppeld en voorzien van diensten. Voorbeelden zijn bedrijventerreinen VeghelSchijndel, Ladonk in Boxtel, High tech Campus, BoekelNet en HSLNet (HeezeLeende). Deze partijen hebben zelf geen verbindingen naar de AMSIX Amsterdam gelegd i.v.m. hoge kosten, organisatie en afstemming. Ook de dienstenaanbieder de diensten naar de regio laten brengen is een dure optie omdat elke dienstenaanbieder zijn eigen verbindingen dient aan te leggen. Het is van belang in een vervolg nader te onderzoeken of de betreffende gemeenten een gezamenlijke ontsluiting voor ogen hebben. Daarnaast zijn op een eenvoudige wijze specifieke gesloten netwerken te maken voor o.a. scholen of veiligheid. Daarbij is het verstandig te kiezen voor een tweezijdige redundante verbinding met de EFX in verband met beschikbaarheid. Dit maakt het namelijk mogelijk dat bij calamiteiten de diensten via een andere route kunnen worden geleverd. pagina 17 van 61

18 6.4.2 Gemeentelijke buitengebiedring De woningen in het buitengebied worden aangesloten op de buitengebied PoP s (elke gemeente heeft 1 of meer buitengebied PoP s). Deze buitengebied PoP s worden onderling met elkaar verbonden (gemeentelijke buitengebiedring). Via de koppeling met de regioring wordt het buitengebied verbonden met de EFX (en AMSIX). Uitgangspunt hierbij is dat van buiten naar binnen wordt gewerkt: eerst het witte gebied en daarna (ook in tijd gezien) bij voldoende draagvlak de kernen (lees grijze gebied). Mogelijke Scenario s 1. De gemeentelijke buitengebiedring gekoppeld op de regioring. 2. Alle gemeentelijke buitengebied PoP s opgenomen in de regioring. 3. Bestaande netwerken koppelen op de regioring. 4. Bestaande netwerken koppelen op de gemeentelijke buitengebiedring. pagina 18 van 61

19 7 Regio Noordoost Brabant 7.1 Overzicht Tabel 2 toont de consolidatie van gegevens voortkomend uit de inventarisatie van de 19 gemeenten. De onderliggende gegevens zijn per gemeente opgenomen in bijlage 1. Daarnaast is in onderstaande tabel een raming opgenomen om het buitengebied op regionaal niveau te ontsluiten. Tabel 2: Genoemde bedragen in bovenstaande raming om regio Noordoost Brabant te ontsluiten zijn exclusief BTW en exclusief vraagbundeling. pagina 19 van 61

20 7.2 Mogelijkheden om kosten te reduceren Er zijn verschillende mogelijkheden om besparingen op de investeringen te bewerkstelligen. Let wel, het betreft ramingen, de exacte bedragen volgen uit de (detail) engineering: Zelfwerkzaamheid op eigen terrein, geraamde reductie bij 80% deelname 2,2 miljoen. Aanleggen op erfgrens indien geen abonnement wordt afgenomen, geraamd voordeel per aansluiting 310, (indien 20% geen diensten afneemt komt dit neer op x 20% x 310, = 1,2 miljoen). Minder diep leggen van kabel (in plaats van 60 cm 50 cm diep). Geraamde besparing 1,3 miljoen. Slim werk met werk maken; combineren met aanleg van overige werken (fietspaden, vervangen waterleidingen/riool/gas/elektra). Uitsnijden van de 5% duurste exoten. En deze bedienen met andere second best oplossingen. Of in de volgende fase zichtbaar maken welke propositie en extra penetratie nodig is om deze toch mee aan te leggen. Regionale aanpak. Eigen bijdrage bewoners. Uitgaande van 750, bij deelname van 80% betekent dit ca. 12 miljoen. Sommige kleinschalige bedrijventerreinen kunnen in de aanpak worden meegenomen. Bedrijven zijn wellicht bereid een hogere eigen bijdrage in te brengen wat positief uitwerkt op de totale investering. Op regionaal niveau specifieke afspraken maken over gemeentelijke leges en degeneratie vergoeding voor deze regionale aanpak / werkzaamheden in het buitengebied. Op basis van werkelijke kosten. Gebruik maken van bestaande drukriool. Momenteel wordt deze technologie beproefd in Putten. Ervaringscijfers zijn niet bekend. In de overweging moet niet alleen de initiële aanleg worden meegenomen maar ook beheer en onderhoud. De service level agreements (SLA s) van beide infrastructuren zijn afwijkend t.o.v. elkaar. Omdat een infrastructuur in een infrastructuur wordt aangelegd heb je daarnaast ook te maken met het juridische aspect. Rekenvoorbeeld 1: 250, eigen bijdrage. Rekenvoorbeeld 2: 750, eigen bijdrage. pagina 20 van 61

21 8 Conclusie en Aanbevelingen Uit de verschillende gevoerde gesprekken, maar ook uit de vakliteratuur blijkt dat de meest duurzame en toekomstvaste techniek voor een NGA netwerk / breedband ontsluiting is via glasvezel. Een open netwerk de enige acceptabele oplossing is voor dit gebied. Omdat door de hoge kosten het buitengebied de komende jaren niet door de markt bediend zal gaan worden, is er een aantal initiatieven die de leefbaarheid en vitaliteit door de aanleg van breedband willen verbeteren. Op basis van de gevoerde gesprekken lijkt een aanpak van buiten naar binnen de meest praktische. Ofwel begin met de aanleg van glasvezel in het witte buitengebied en pak bij voldoende interesse door naar de grijze gebieden en eventueel de bedrijventerreinen. De verwachting is dat de aanleg van glasvezel op de grote(re) bedrijventerreinen door de markt wordt opgepakt of dat daar lokale initiatieven ontstaan. Kleinschalige (witte) bedrijventerreinen kunnen mogelijk meeliften in de regionale aanpak voor het ontsluiten van de witte gebieden. Daarnaast zal de aanpak van buiten naar binnen als katalysator voor de kleine grijze kerkdorpen werken. De kernen en kerkdorpen dragen weliswaar bij om de gemiddelde kosten per aansluiting naar beneden te krijgen. Echter de kosten / inspanningen die geleverd moeten worden om de gewenste deelnamepercentages te krijgen zijn relatief groot. Waarbij uit praktijk blijkt dat met de huidige aanbiedingen van marktpartijen het steeds lastiger is om mensen in het grijze gebied te overtuigen over te stappen naar glasvezel. Zeker als daar een eigen bijdrage voor wordt gevraagd. Door eerst in het witte gebied te beginnen (en eventueel de kleine bedrijventerreinen daarbij mee te nemen) raakt het grijze gebied mogelijk geïnteresseerd. Bij de aanleg van een NGA netwerk kan voor een klein percentage (minder dan 5%) van de aansluitingen een straal of radioverbinding niet worden uitgesloten. Dit zal met name kunnen gelden voor zeer afgelegen (en/of moeilijk bereikbare) adressen. In een volgende fase kan inzichtelijk worden gemaakt welke propositie en extra penetratie nodig is om deze toch mee aan te leggen. Een regionale ring verbonden met de EFX in Eindhoven maakt het mogelijk om bestaande en nieuwe consumenten diensten, zakelijke diensten en maatschappelijke diensten aan te bieden. Belangrijk is daarbij wel dat ook bestaande netwerken op deze regioring worden gekoppeld zodat iedereen hiervan kan profiteren. Door de regionale aanpak voor regionale breedbandontsluiting wordt schaalgrootte gecreëerd en hierdoor spreiding van (financiële) risico s. Eventueel gecombineerd met aansluitingen van solitaire bedrijven. Een regionale aanpak zorgt er ook voor dat er buiten de gemeentegrenzen gekeken en onderzocht wordt, waardoor efficiëntie voordelen te behalen zijn. Het realiseren van een regionale ring gekoppeld aan de EFX biedt voordelen: o Hoe groter het afzetgebied des te interessanter voor dienstenontwikkelaars om diensten te ontwikkelen. o Regioring biedt de mogelijkheid dat de diensten tegen een lagere prijs kunnen worden aangeboden. o Kosten van ontsluiten worden gedeeld door meerdere gemeentes (initieel en maandelijks abonnement). pagina 21 van 61

22 o Inkoppelen van bestaande en toekomstige netwerken maakt dat de gehele regio (consumenten, zakelijk en maatschappelijk) kan profiteren van bestaande en nieuwe diensten. Een regioring biedt efficiency voordelen doordat bijvoorbeeld onrendabele gebieden sneller en goedkoper ontsloten kunnen worden. In Zuidoost Brabant loopt nu ook een onderzoek, vergelijkbaar met Noordoost Brabant. De onderzoekers zijn al met elkaar in gesprek en hebben de uitvraag op eenzelfde manier vorm gegeven. Belangrijk voor het vervolg is om te kijken of bepaalde verbindingen mogelijk zijn met de voormelde gebieden zodat de ontwikkelde diensten, middels koppeling met de EFX, voor een groter aantal huishoudens tegelijkertijd kunnen worden aangeboden. Vervolgens stellen wij voor om, in overleg met de Provincie, deze aanpak van uitvraag ook te gaan doen in zowel Midden Brabant als West Brabant. Dan wordt in ieder geval bereikt dat er op een eenduidige manier inzicht is verkregen in de situatie welke is vastgesteld in de gehele provincie Brabant. Aanleg van de gemeentelijke buitengebiedring dusdanig dat de kernen (in de toekomst) eenvoudig kunnen aansluiten, zodat uiteindelijk één integraal netwerk ontstaat. Door één integraal netwerk zijn diensten (consumenten, zakelijk en maatschappelijk) uniform in de gemeente aan te bieden. Onderzoek opstarten naar de voorwaarden van het Breedbandfonds Brabant, maar ook de mogelijkheden binnen Europese subsidieregelingen bekijken, met name vanwege de regionale aanpak. Uiteraard past het voorstel van minister Kamp ook hierin. Positieve medewerking vanuit de gemeente voor het vinden van de optimale PoP lokaties. Garantstelling vanuit de overheid. Concreet kan dit het volgende betekenen: A. Als vervolg op dit onderzoek afspraken maken met AgriFood Capital 1. Besluit tot regionale aanpak, welke gemeenten doen mee 2. Aanvullende gegevens aanleveren. 3. Bepalen organisatiestructuur. 4. Offerte uitvraag voor de laag 1, 2 en 3 (inclusief regioring en koppeling met de EFX). 5. Propositie, financieringsopzet en haalbaarheidstoets. 6. Vraagbundeling. 7. Realisatie. B. Met de provincie afspraken maken over de aanpak in Zuidoost, Midden en West Brabant 1. Afstemming uniforme aanpak. 2. Afstemming met de regio. 3. Inventarisatie. pagina 22 van 61

23 9 Bijlagen 1, Overzicht per gemeente Bernheze Boekel Boxmeer Boxtel Cuijk, Grave, Mill & Sint Hubert Haaren shertogenbosch Heusden Landerd Oss Schijndel Sint Anthonis Sint Michielsgestel Sint Oedenrode Uden Veghel Vught pagina 23 van 61

24 9.1 Bernheze Huidige situatie In de vijf kernen Heesch, Nistelrode, Loosbroek, HeeswijkDinther en Vorstenbosch zijn de woningen aangesloten op het kopernetwerk van KPN en het coaxnetwerk van ZiggoUPC. Daarnaast zijn er bij elke afzonderlijke kern uitlopers van het ZiggoUPC coax netwerk die doorlopen tot in het buitengebied van Bernheze. Totaal aantal verblijfseenheden in het grijze gebied bedraagt stuks (93%). Het aantal verblijfseenheden in het buitengebied dat is aangesloten op alleen koperkabel van KPN bedraagt 813 stuks (6%). Bedrijventerreinen Op de bedrijventerreinen in de gemeente Bernheze ligt naast koperkabel van KPN ook deels coaxkabel van ZiggoUPC. Een enkele individuele ondernemer heeft een glasvezelaansluiting. Lokale initiatiefgroep Binnen de gemeente is Stichting Glasvezel Bernheze actief om in de gehele gemeente, maar tenminste in het buitengebied en op de bedrijventerreinen, glasvezel aangelegd te krijgen. College akkoord In het bestuursprogramma staat dat de gemeente een bijdrage wil leveren aan de uitrol van een goed functionerend breedbandnetwerk. pagina 24 van 61

25 pagina 25 van 61

26 9.2 Boekel In de gemeente Boekel is een gebiedsbreed glasvezelnetwerk aangelegd. Zowel in de kernen Boekel en Venhorst, het buitengebied als op de bedrijventerreinen ligt glasvezel. Aansluitingen incl. bedrijven: kernen: (80%) buiten bebouwde kom (voormalig grijs gebied): 550 (14%) buiten bebouwde kom (voormalig wit gebied): 250 (6%) pagina 26 van 61

27 pagina 27 van 61

28 9.3 Boxmeer Boxmeer vormt samen met de gemeenten Cuijk, Grave, Sint Anthonis en Mill & St. Hubert het Land van Cuijk. In de Strategische visie Land van Cuijk is de opgave die de 5 gemeenten in het Land van Cuijk hebben vastgelegd. Hierin is versterking van de breedbandinfrastructuur benoemd als actie onder Versterken van de vestigingsvoorwaarden. De gemeenteraad van Boxmeer heeft tevens in december 2013 besloten in te stemmen met het innemen van een actieve rol door de gemeente Boxmeer bij het ontwikkelen van een breedbandnetwerk in de gemeente Boxmeer. Het breedbandnetwerk wordt door de raad gezien als een nutsvoorziening. Daarmee duidt zij het belang van een de aanwezigheid van breedband in de gemeente. Tevens zijn voorwaarden aan het netwerk gesteld: gebiedsdekkend, open, toekomst en dit tegen een aantrekkelijk en transparant tarief. In 2014 is een haalbaarheidsonderzoek afgerond welke in januari 2015 door de raad is vastgesteld. Conclusie van het onderzoek is dat de aanleg en exploitatie van een nieuw gebiedsdekkend glasvezelnetwerk technisch en economisch haalbaar is. Volledige verglazing van het netwerk blijkt de beste optie. Daarbij is het gezamenlijk verglazen van de kernen en buitengebieden de beste keuze. Tevens heeft de raad besloten de vraagbundeling op te starten. In het haalbaarheidsonderzoek is de doelstelling overgenomen uit de Strategische visie/het Raadsbesluit: Doelstelling is een netwerk met 100% dekking van alle huishoudens, bedrijven en instellingen in zowel de kernen en buitengebieden. Dit tegen een aantrekkelijk marktconforme prijs. Conclusies van het onderzoek zijn: Een glasvezelnetwerk lijkt het meest geschikt voor de aanleg van een gebiedsdekkend breedbandnetwerk vanwege haar capaciteit en vrije marktwerking op het netwerk. De aanleg en exploitatie van een nieuw, gebiedsdekkend netwerk is technisch en economisch, onder voorwaarde, haalbaar bij voldoende marktpenetratie. Er lijkt een marktpartij te zijn die de aanleg en exploitatie van een nieuw, gebiedsdekkend netwerk op zich wil nemen bij een marktpenetratie circa 50%. De aanleg en exploitatie van een nieuw, gebiedsdekkend netwerk bij een marktpenetratie van 43% gekoppeld aan een jaarlijkse groei, lijkt bedrijfseconomisch financierbaar en rendabel vanuit een eigen entiteit. Verglazing van uitsluitend het buitengebied en de bedrijventerreinen lijkt haalbaar indien een marktpenetratie van 70% wordt gehaald. Indien een marktpartij niet overgaat tot de aanleg en exploitatie van het netwerk, kan er een lokale entiteit worden opgericht die dit oppakt. Om de investering door een bank gefinancierd te krijgen is, naast bijdrage van private investeerders, een gemeentelijke garantstelling noodzakelijk. Een andere optie is volledige financiering door de gemeente. Er is geen marktpartij die de vraagbundeling voor eigen rekening en risico wil uitvoeren. Preengineering De gemeente heeft een globaal technisch en geografisch ontwerp (preengineering) gemaakt voor een nieuw gebiedsdekkend glasvezelnetwerk, gebaseerd op de methodes en technieken die nu gebruikelijk zijn. pagina 28 van 61

29 Huidige situatie Als huidige situatie wordt verondersteld dat in de afzonderlijke kernen zowel coaxkabel van Ziggo UPC aanwezig is als koperkabel van KPN. In het buitengebied en op de bedrijventerreinen wordt verondersteld dat daar koperkabel van KPN aanwezig is. Informatie vanuit Ziggo laat enkele uitlopers van het coax netwerk in het buitengebied zien. Aantallen zijn hiervan niet bekend. Glasvezel Incidentele glasvezelaansluitingen zijn aanwezig op onder andere de bedrijventerreinen voor lokale grote bedrijven. Van een fijnmazig glasvezelnetwerk op de bedrijventerreinen is echter geen sprake. pagina 29 van 61

30 9.4 Boxtel In de kernen Boxtel, Liempde en Lennisheuvel ligt het kopernetwerk van KPN. In Boxtel is dit kopernetwerk onlangs geüpgrade naar VDSL. In Liempde en Lennisheuvel niet. Naast het KPN netwerk ligt in de kernen het coaxnetwerk van ZiggoUPC. Uit informatie van ZiggoUPC blijkt dat er in Liempde uitlopers van het coaxnetwerk in het buitengebied liggen. Het totale buitengebied heeft aansluitingen op coax. Dit is een inschatting op basis van de informatie van de gemeente en ZiggoUPC. Uit de inventarisatie blijkt dat er in het buitengebied (Boxtel, Liempde en Lennisheuvel) totaal 745 adressen zijn die alleen beschikken over KPN koperkabel. Zij vormen het witte gebied. Lokale initiatiefgroep Glasvezel Boxtel Initiatief GlasvezelBoxtel heeft een projectplan bij gemeente ingediend om te komen tot verglazing van het buitengebied met organische groei om op termijn ook de kernen te verglazen: van buiten naar binnen. De Raad neemt naar verwachting in april een besluit. Tennet is momenteel bezig met de aanleg / uitbreiding van hun netwerk. Initiatiefgroep GlasvezelBoxtel heeft met Tennet afspraken gemaakt waardoor het haalbaar is gebleken 350 woningen in wit gebied (waarvan 122 in de gemeente Boxtel) te voorzien van glasvezel. Inmiddels heeft 97% van de bewoners aangegeven diensten af te willen nemen via de glasvezelaansluiting. Momenteel is nog niet bekend welke partij de diensten internet, telefonie en radio/tv zal gaan leveren. Formele aanmelding van de bewoners bij de providers moet nog plaatsvinden. De huidige planning gaat er van uit om het netwerk eind 2015 op te leveren. Het netwerk zal worden ondergebracht in een BV waarvan de aandeelhouders lokale ondernemers zijn. De gemeente heeft geen aandeel, financiële inbreng noch een garantstelling afgegeven. Beoogd wordt om de aanpak zoals nu is gekozen voor de eerste taartpunt (122 aansluitingen) door te kopiëren naar de overige buitengebieden. Dit met zoals gezegd een organische groei naar uiteindelijk de kernen: van buiten naar binnen. Hiervoor verlangt Glasvezel Boxtel wel een kleine financiële bijdrage vanuit de gemeente en communicatieve ondersteuning. College akkoord Hierin is de volledige verglazing van de gemeente opgenomen. Overigens nog zonder kredieten. pagina 30 van 61

31 pagina 31 van 61

32 9.5 Cuijk, Grave en Mill & St. Hubert De gemeenten Cuijk, Grave en Mill & St. Hubert vormen samen met de gemeenten Boxmeer en Sint Anthonis het Land van Cuijk. De gemeenten in het Land van Cuijk hebben gezamenlijk een strategische visie opgesteld. De gemeenten Cuijk, Grave en Mill & St. Hubert hebben gezamenlijk een enquête en haalbaarheidsonderzoek laten uitvoeren. Het hieruit voortvloeiende advies is door de raden afzonderlijk vastgesteld met betrekking tot een volledige verglazing, inclusief kredieten voor het opstarten van de vraagbundeling. In het haalbaarheidsonderzoek is de doelstelling om een breedband netwerk met 100% dekking van alle huishoudens, bedrijven en instellingen in zowel de kernen en buitengebieden als uitgangspunt opgenomen. Tevens zijn voorwaarden aan het netwerk gesteld: gebiedsdekkend, open, toekomstvast en dit tegen een aantrekkelijk en transparant tarief. Conclusie van het onderzoek is dat de aanleg en exploitatie van een nieuw gebiedsdekkend netwerk technisch en economisch haalbaar is. Volledige verglazing van het netwerk blijkt de beste optie. Daarbij is het gezamenlijk verglazen van de kernen en buitengebieden de beste keuze. Bijkomende reden is dat de markt voorlopig ook de kernen de komende jaren niet vanuit zichzelf zal voorzien van een glasvezelinfrastructuur. Preengineering De gemeenten hebben een globaal technisch en geografisch ontwerp (preengineering) gemaakt voor een nieuw gebiedsdekkend glasvezelnetwerk, gebaseerd op de methodes en technieken die nu gebruikelijk zijn. Huidige situatie Als huidige situatie wordt verondersteld dat in de afzonderlijke kernen zowel coaxkabel van Ziggo UPC aanwezig is als koperkabel van KPN. In het buitengebied en op de bedrijventerreinen wordt verondersteld dat daar alleen koperkabel van KPN aanwezig is. Informatie vanuit ZiggoUPC laat enkele uitlopers in het buitengebied zien. Aantallen zijn hiervan niet bekend. Glasvezel Op de verschillende bedrijventerreinen is incidenteel een glasvezelaansluiting voor lokale grote bedrijven aangelegd. De bedrijventerreinen beschikken momenteel niet over een (fijn)mazig glasvezelnetwerk. Op een drietal nieuwbouw locaties in de kern Cuijk heeft ReggefiberKPN glasvezel aangelegd (FttH). Hiervan zijn de aantallen niet bekend. Plannen Reggefiber Reggefiber KPN is met de 3 gemeenten in overleg en heeft aangegeven voor deze gemeenten een breedbandplan te ontwerpen. Dit breedbandplan betreft een vlekkenplan waar en wanneer het kopernetwerk met VDSL techniek wordt geupgrade en waar verdere uitrol van FttH zal plaatsvinden. Reggefiber KPN heeft tevens aangegeven dat zij nadenken om ook over niet eigen netwerken diensten aan te bieden. Mogelijk dat zij dus deel willen nemen in de geplande vraagbundeling. pagina 32 van 61

33 pagina 33 van 61

34 pagina 34 van 61

35 pagina 35 van 61

36 9.6 Haaren In de vier kernen Haaren, Helvoirt, Biezenmortel en Esch zijn de woningen aangesloten op het kopernetwerk van KPN en het coaxnetwerk van ZiggoUPC. Daarnaast zijn er in elke afzonderlijke kern behoorlijke uitlopers van het coaxnetwerk die doorlopen tot in het buitengebied van Haaren. Totaal aantal verblijfseenheden in het grijze gebied bedraagt stuks (90%). Het aantal verblijfseenheden in het buitengebied dat is aangesloten op alleen koperkabel van KPN bedraagt 298 (5%). Op recreatiepark De Noenes wordt momenteel een glasvezelnetwerk aangelegd. Naar verwachting zal dit netwerk dit jaar worden opgeleverd. Het aantal aansluitingen op dit park bedraagt 222 Bedrijventerreinen Gemeente Haaren kent geen grootschalige bedrijventerreinen die in regionale behoeften voorzien. De bedrijven zijn daarom geschaard onder de aansluitingen in de kern. Lokale initiatiefgroep Er is geen initiatiefgroep (met uitzondering van De Noenes) actief om de aanleg van glasvezel in de kernen, op bedrijventerreinen of in het buitengebied te bespoedigen. Reggefiber Reggefiber is Q gestart om de nieuwbouw in de kern Haaren en Helvoirt aan te sluiten op glasvezel (FttH). Daarnaast is Reggefiber in overleg met de gemeente om in 2016 de kern Helvoirt en de kern Haaren te voorzien van glasvezel. pagina 36 van 61

37 Opmerking: De Noenes is geen kerkdorp maar een recreatieterrein waar de aanleg van glasvezel is gestart. pagina 37 van 61

38 9.7 s Hertogenbosch Er zijn binnen de gemeente geen exacte gegevens bekend/beschikbaar waaruit blijkt waar exact het coaxnetwerk van ZiggoUPC ligt. Aangenomen wordt dat alle adressen in de kernen beschikken over een coax aansluiting van ZiggoUPC en een koper aansluiting van KPN. Uit gegevens van ZiggoUPC blijkt dat haar coax netwerk in een aantal kernen uitlopers in het buitengebied heeft. Aantallen hiervan zijn niet bekend, geschat is dat 200 woningen in deze uitlopers al zijn aangesloten. Circa 1,8% van het aantal woningen ligt dan in het witte gebied. Daarvan is slechts een fractie (circa 300 stuks) economisch en bedrijfsmatig sterk afhankelijk van breedband. Reggefiber heeft inmiddels glasvezel (FttH) aangelegd in Paleiskwartier en Carolushof (ca aansluitingen). Huidige plannen van Reggefiber zijn om in de Groote Wielen en de kern Rosmalen glasvezel uit te rollen. Reggefiber onderneemt geen initiatieven voor het buitengebied. Wel zijn de verspreide kernen waaronder Nuland en Vinkel in de meerjaren (5 jaar) samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeente en Reggefiber opgenomen. Bedrijventerreinen Op een aantal bedrijventerreinen ligt een glasvezelnetwerk. Op andere bedrijventerreinen ligt alleen koperkabel van KPN en incidenteel coaxkabel of liggen diverse glasvezelkabels voor individuele bedrijven. Daarnaast beschikt de gemeente over een eigen netwerk van buizen en glasvezel waarop de eigen gemeentelijke panden zijn aangesloten. In het overzicht zijn de bedrijventerreinen getotaliseerd. De aantallen betreft het aantal gevestigde bedrijven dat in theorie kan beschikken over een glasvezelaansluiting. Dat wil zeggen: op het terrein ligt glasvezel waar men op kan aansluiten. Het is niet bekend welke bedrijven werkelijk zijn aangesloten. De bedrijven kunnen zonder uitzondering worden aangesloten maar zijn erg sterk afhankelijk van de tariefstelling van de diverse aanbieders. Het bedrijventerrein De Terp in Nuland is via mantelbuizen op glasvezel voorbereid. Vinkel heeft geen apart bedrijventerrein. Binnen de bedrijventerreinen zijn geen witte gebieden te onderscheiden. Lokale initiatiefgroepen Met uitzondering van de dorpsraad van Nuland zijn er geen initiatiefgroepen bekend die actief zijn om de aanleg van glasvezel te bespoedigen in de overige kernen, buitengebieden of op bedrijventerreinen. Gesprekken zijn gevoerd met de ZLTO en enkele wijkraden. Deze verwelkomen initiatieven, maar nemen verder nog een afwachtende houding aan. pagina 38 van 61

39 pagina 39 van 61

40 9.8 Heusden Als huidige situatie wordt verondersteld dat in de afzonderlijke kernen zowel coaxkabel van Ziggo UPC als koperkabel van KPN aanwezig is. Uit de gegevens van Ziggo blijkt dat nagenoeg elke kern uitlopers heeft van coaxkabel in het buitengebied. Aantallen zijn niet bekend. Er is niet op kernniveau inzichtelijk wat de verdeling is buitengebied bebouwde kom. Getallen zijn op basis van aannames en aantallen uit Op sommige nieuwbouwlocaties wordt door Reggefiber glasvezel aangelegd. Omdat de capaciteit van de geplaatste wijkcentrales ruimer is dan vanuit de nieuwbouw noodzakelijk, wordt ook een deel van de bestaande wijk aangesloten op glasvezel. Inmiddels zijn 506 woningen aangesloten op glasvezel. Gemeente heeft breedband niet in coalitieakkoord en kadernota 2016 opgenomen. Lokale initiatiefgroep / Bedrijventerreinen In de gemeente Heusden heeft een samenwerkingsverband van ondernemers de coöperatieve vereniging Glasnet Heusden opgericht. Sinds begin 2014 zijn 6 bedrijventerreinen aangesloten op glasvezel. Momenteel wordt gewerkt door Glasnet Heusden aan de aansluiting van Metal Valley op het coöperatieve netwerk. Verder is het de bedoeling dat de bedrijventerreinen Heesbeen en Bakkersdam ook worden aangesloten. Reggefiber Reggefiber gaat nieuwbouwwijk Geerpark aansluiten op glasvezel. Totaal 791 nieuwbouwwoningen waarvan 375 in aanbouw. De wijkcentrale die wordt geplaatst heeft een overcapaciteit waardoor 815 bestaande woningen eveneens worden aangesloten op glasvezel. Momenteel werkt Reggefiber aan een gemeentelijk breedbandplan waarin de planning van VDSL en verdere uitrol van FttH wordt beschreven en uiteindelijk afgestemd met de gemeente. O.a. nieuwbouw Dillenburg (Drunen) en De Grassen (Vlijmen) zullen worden aangesloten op glasvezel. pagina 40 van 61

41 pagina 41 van 61

42 9.9 Landerd Begin 2013 zijn de voorbereidingen gestart om de mogelijkheden te onderzoeken om in de gehele gemeente Landerd een glasvezelnetwerk aan te leggen. Zowel de kernen, buitengebied als bedrijventerreinen. Uiteindelijk is een businessplan opgesteld met daarin het voorstel voor de aanleg van een eigen glasvezelnetwerk. De gemeenteraad heeft gelijktijdig een krediet beschikbaar gesteld voor de voorbereiding. Als organisatievorm is gekozen voor de oprichting van de coöperatie LanderdNet. Voor de financiering van dit nieuw aan te leggen netwerk is een harde eis dat minimaal 50% van de panden bij de start mee moet doen. De vraagbundeling is in mei 2014 gestart met het informeren van de inwoners en bedrijven. December 2014 is de vraagbundelingscampagne afgerond met onvoldoende deelname om tot realisatie over te kunnen gaan. Huidige situatie In de kernen Schaijk, Zeeland en Reek ligt het kopernetwerk van KPN en coaxnetwerk van ZiggoUPC. Daarnaast zijn er in de gemeente enkele uitlopers in het buitengebied waar naast KPN ook coaxkabel ligt. Ofwel de kernen en een deel van het buitengebied vallen in de categorie grijs gebied. Uit de inventarisatie blijkt dat de gemeente 926 adressen telt die in wit gebied vallen. Overwegend in het buitengebied maar ook een aantal in de kernen. Bestuurlijk is er een groot draagvlak voor volledige verglazing. Vraagbundeling zojuist afgesloten met een negatief resultaat. Nu ligt de prioriteit op het buitengebied. Lokale initiatieven Het projectteam is ontbonden en momenteel is er geen initiatief actief die de mogelijkheden van uitrol van breedband in de gemeente onderzoekt. Bedrijventerreinen Op de bedrijventerreinen ligt overwegend koperkabel van KPN met enkele uitlopers van het coax netwerk van ZiggoUPC. Dit betekent dat de bedrijventerreinen worden gekarakteriseerd als deels wit en deels grijs gebied. pagina 42 van 61

43 pagina 43 van 61

44 9.10 Oss In de kernen van gemeente Oss zijn de woningen aangesloten op koperkabel van KPN en coaxnetwerk van ZiggoUPC. In de kern Berghem heeft CIF (Communication Infrastructure Fund) in 2013 een FttH netwerk aangelegd. Er zijn binnen de gemeente geen exacte gegevens bekend/beschikbaar waaruit blijkt waar exact het coaxnetwerk van ZiggoUPC ligt. Aangenomen wordt dat de adressen in de kernen beschikken over een coax aansluiting van ZiggoUPC en een koper aansluiting van KPN. Van het buitengebied wordt verondersteld dat dit witte gebieden zijn en de woningen alleen beschikken over een koperaansluiting van KPN. Bedrijventerreinen Op een aantal bedrijventerreinen ligt een (fijn)mazig glasvezelnetwerk. Op andere bedrijventerreinen ligt alleen koperkabel van KPN en incidenteel coaxkabel of een individuele glasvezelkabel voor een individueel bedrijf. Daarnaast beschikt de gemeente over een eigen netwerk van buizen en glasvezel. Lokale initiatiefgroepen In Teeffelen is de stichting MaasKantNet opgericht met als doel de aanleg van glasvezel in het buurtschap Teeffelen (ca. 75 woningen). Mogelijk kunnen op termijn ook huishoudens in de polder tussen Lithoijen en Macharen aangesloten worden op het glasvezelnetwerk. Doelstelling was het netwerk in februari 2015 operationeel te hebben. Echter vanwege het niet rondkomen van de financiering is de start van de aanleg voorlopig uitgesteld. Er is vertraging ontstaan omdat een commerciële partner zich op het allerlaatste moment terugtrok. Inmiddels is een nieuwe partner gevonden maar de financiering is nog niet definitief geregeld. Naast MaasKantNet zijn geen initiatieven / initiatiefgroepen bekend. pagina 44 van 61

45 pagina 45 van 61

46 9.11 Schijndel De kernen Schijndel en Wijbosch zijn voorzien van glasvezel. aangelegd door Reggefiber. Daarmee vallen deze kernen in de categorie zwart gebied. In het buitengebied ligt overwegend alleen koperkabel van KPN (1.057 stuks). 172 Woningen in het buitengebied beschikken over een glasvezel aansluiting en 2 woningen in het buitengebied hebben een coax aansluiting. Bedrijventerreinen Op de bedrijventerreinen in Schijndel ligt glasvezel van Glasnet (Duin) of van Reggefiber (Molendijk Noord en Ambachtstraat). Op bedrijventerrein De Nieuwe Molenheide(14 bedrijven) ligt alleen koperkabel van KPN. Lokale initiatiefgroepen Er zijn geen initiatiefgroepen bekend die actief zijn ter bevordering van aanleg van glasvezel op bedrijventerrein Nieuwe Molenheide of in het buitengebied. Vanuit idop Wijbsoch is er een initiatief om buitengebied Wijbosch te ontsluiten met behulp van het Breedband fonds van de Provincie. pagina 46 van 61

47 pagina 47 van 61

48 9.12 Sint Anthonis Sint Anthonis vormt samen met de gemeenten Cuijk, Grave, Boxmeer en Mill & St. Hubert het Land van Cuijk. Deze gemeenten hebben gezamenlijk een strategische visie opgesteld. Door de gemeente Sint Anthonis is 29 januari 2015 besloten om een quick scan / preengineering uit te voeren naar haalbaarheid en kostenindicatie voor de twee scenario s: gemeentebrede aanleg van glasvezel of aanleg van glasvezel in alleen in het buitengebied en op de bedrijventerreinen. Bij positief resultaat van deze quick scan zal vervolgens besluit worden genomen om krediet beschikbaar te stellen voor de vraagbundeling. Het budget voor deze vraagbundeling bedraagt ,. Huidige situatie Als huidige situatie wordt verondersteld dat in de afzonderlijke kernen zowel coaxkabel van Ziggo UPC aanwezig is als koperkabel van KPN. In het buitengebied en op de bedrijventerreinen wordt verondersteld dat daar alleen koperkabel van KPN aanwezig is. Informatie vanuit Ziggo laat een enkele uitloper in het buitengebied zien. Aantallen zijn hiervan niet bekend. pagina 48 van 61

49 pagina 49 van 61

50 9.13 Sint Michielsgestel In Sint Michielsgestel heeft Reggefiber in de vijf kernen (Sint Michielsgestel, Den Dungen, Middelrode, Berlicum, Gemonde) en buurtschap Halder een glasvezelnetwerk aangelegd. Daarmee vallen deze in de categorie zwart gebied. In het buitengebied en op bedrijventerrein liggen uitlopers van het coaxnetwerk van ZiggoUPC (451 aansluitingen) Adressen in het buitengebied beschikken alleen over een koperkabelaansluiting van KPN. Bedrijventerreinen Deze zijn niet apart in beeld gebracht. Een deel van de bedrijventerreinen beschikt naast koperkabel ook over coax en incidenteel glasvezel. Lokale initiatiefgroepen In de gemeente zijn geen initiatiefgroepen bekend die trachten de aanleg van glasvezel in het buitengebied te bespoedigen. pagina 50 van 61

51 pagina 51 van 61

52 9.14 Sint Oedenrode De kernen Sint Oedenrode en Nijnsel zijn naast koperkabel van KPN en coax kabel van Ziggo UPC voorzien van glasvezel van Reggefiber. Daarmee vallen deze kernen in de categorie zwart gebied. In de kernen Olland en Boskant ligt het netwerk van ZiggoUPC en KPN. In deze kernen heeft Reggefiber geen glasvezelnetwerk aangelegd. De kernen Olland en Boskant zijn daarmee grijs gebied. Het netwerk van ZiggoUPC heeft uitlopers in elke kern, aantallen daarvan zijn niet bekend. Bedrijventerrein Bedrijventerrein Sint Oedenrode en Bedrijventerrein Nijnsel zijn aangesloten op het glasvezelnetwerk van Reggefiber. Op deze terreinen ligt ook koperkabel van KPN en coax netwerk van ZiggoUPC. Olland en Boskant kennen geen bedrijventerrein. Lokale initiatiefgroepen Vanuit de drie kernen Boskant, Olland en Nijnsel hebben de Dorpsraden breedband hoog op de agenda staan. Dorpsraad Nijnsel is penvoerder en vertegenwoordigt de 3 Dorpsraden in het voortdurende onderzoek naar de mogelijkheden om ook het buitengebied via breedband ontsloten te krijgen. pagina 52 van 61

53 pagina 53 van 61

54 9.15 Uden In Uden heeft Reggefiber in de drie kernen (Uden, Volkel, Odilliapeel) een glasvezelnetwerk aangelegd. Circa adressen in het buitengebied hebben zowel coaxaansluiting van ZiggoUPC als koperaansluiting van KPN (grijze gebied). 263 Adressen in het buitengebied hebben alleen een koperaansluiting van KPN (witte gebied). Een viertal woningen in het buitengebied van Uden zijn aangesloten op het glasvezelnetwerk van BoekelNed. In het coalitieakkoord is overeenstemming over het volledig ontsluiten van het buitengebied. Raadsbesluit voor de Kadernota wordt nu voorbereid. Bedrijventerreinen Op de bedrijventerreinen heeft Stichting Beheer Bedrijventerreinen Uden (SBBU) een glasvezelnetwerk aangelegd. Gemeente participeert in deze stichting en is eigenaar van het betreffende glasvezelnetwerk. Initiatiefgroep Binnen de gemeente is de werkgroep Breedband Internet Buitengebieden Uden actief. Deze heeft met name de focus op het witte gebied. In deze werkgroep hebben zitting de dorpsraden van de drie kernen en ZLTO. Onderzoek moet uitwijzen wat de kosten zijn om de woningen in het witte gebied te voorzien van een breedbandaansluiting en op welke wijze de ontsluiting plaats kan vinden. De Raad zal medio maart een besluit nemen om wel/niet budget beschikbaar te stellen voor de uitvoering van het onderzoek. De vervolgstappen na deze inventarisatie zijn dan een vraagbundeling en realisatie bij voldoende deelname en afgedekte financiering. pagina 54 van 61

55 pagina 55 van 61

56 9.16 Veghel De kernen Veghel en Erp zijn voorzien van glasvezel. Aangelegd door Reggefiber. In de overige kernen ligt geen glasvezelnetwerk, alleen de netwerken van ZiggoUPC en KPN. Informatie vanuit Ziggo laat per kern behoorlijke uitlopers in het buitengebied zien. Aantallen zijn hiervan niet bekend. Aangenomen is dat 20% van de adressen in het buitengebied beschikt over een coax aansluiting. Bedrijventerrein Op de bedrijventerreinen Amert, Dubbelen, Doornhoek, Erp Molenakker, Oliemolen en Oude Haven ligt glasvezel (bron: lokale aannemer). Lokale initiatiefgroepen Er zijn geen initiatieven bekend om (versneld) glasvezel aangelegd te krijgen in de overige kernen en/of buitengebied. pagina 56 van 61

57 pagina 57 van 61

58 9.17 Vught In de kernen Vught en Cromvoirt heeft Reggefiber een glasvezelnetwerk aangelegd. Begin maart is aan een marktpartij opdracht gegeven een quick scan uit te voeren. Deze quick scan moet uitwijzen wat de investering bedraagt om de resterende 521 adressen aangesloten te krijgen op glasvezel. Dit onderzoek zal naar verwachting medio mei zijn afgerond. Afhankelijk daarvan wordt bepaald wat de volgende stappen zijn en wordt bepaald welke rol de gemeente daarin gaat vervullen. Ook is in het bestuursakkoord de verglazing van het buitengebied opgenomen. Voorbereidingen voor Kadernota en begroting worden nu gedaan. Bedrijventerrein Op de bedrijventerreinen liggen glasvezelnetwerken. Deze zijn vanuit een commerciële lokale ondernemer aangelegd. Aantal gevestigde bedrijven op deze terreinen is niet bekend. pagina 58 van 61

59 pagina 59 van 61

60 10 Bijlage 2, Huidige Marktpartijen 10.1 Reggefiber KPN Nieuwbouwprojecten (uitgangspunt > 100 woningen) worden door Reggefiber KPN aangesloten op glasvezel. Dit geldt ook voor alle uitbreidingen op lokaties waar Reggefiber KPN reeds een glasvezelnetwerk (FttH) heeft liggen. Momenteel werkt Reggefiber KPN landelijk voor 50 gemeenten aan een breedbandplan. Dit breedbandplan betreft een vlekkenplan waar en wanneer het kopernetwerk met VDSL techniek wordt geüpgrade en waar verdere uitrol van FttH zal plaatsvinden. Reggefiber KPN heeft verder aangegeven dat zij nadenken om ook over niet eigen netwerken diensten aan te bieden. Inmiddels is hier in Harderwijk een pilot voor gestart en worden ondermeer gesprekken gevoerd met gemeente Boekel en gemeente HeezeLeende. Tabel 3: Kernen + kerkdorpen waar Reggefiber binnen de bebouwde kom een compleet netwerk heeft aangelegd Ziggo UPC ZiggoUPC is bereid om infrastructuur aan te leggen in het buitengebied buiten hun huidige footprint. Hierbij gelden de volgende uitgangspunten: Infrastructuur gebaseerd op huidige coax netwerk en technieken, geen glasvezel. Maximale bijdrage vanuit ZiggoUPC bedraagt 1.000, per aansluiting. Gesloten netwerk, niet toegankelijk voor andere partijen. pagina 60 van 61

61 11 Bijlage 3, Overzicht Contactpersonen pagina 61 van 61