VERSLAG STOOKJERIJK AMERSFOORT 4 JUNI 2015

Transcriptie

1 VERSLAG STOOKJERIJK AMERSFOORT 4 JUNI 2015 De Natuur en Milieufederatie Utrecht en de Woonbond organiseerden op 4 juni alweer de vierde Stookjerijk-bijeenkomst in de gemeente Amersfoort. Deze avond organiseren zij jaarlijks om met huurders, woningcorporaties en gemeente(raad) de voortgang van de energiebesparingsopgave in de sociale huursector te bespreken. Gespreksonderwerp is ook hoe deze voortgang zich verhoudt tot gestelde doelen zoals de doelen van het SER Energieakkoord. Collega Natuur en Milieufederaties uit andere provincies en Milieucentrum Rotterdam organiseren eenzelfde bijeenkomst in totaal 16 steden. Zie De bijeenkomst bestaat uit een aftrap door de wethouder wonen, presentaties van de Woonbond en NMU, ptitches van duurzame tools, rondetafels met corporaties,raadsleden, huurdersverenigingen en een afsluiting. Hieronder het verslag. A. Interview met wethouder Wonen: flinke impuls nodig in In Amersfoort deed Fleur Imming, wethouder wonen, het openingswoord. Zij geeft aan dat het een enorme opgave is om als stad in 2030 energieneutraal te zijn. Zelf geeft de gemeente het goede voorbeeld, faciliteert initiatieven in de stad en daarnaast verwacht de wethouder veel van de woningcorporaties. In het lopende duurzaamheidsconvenant is niet voldoende bereikt, voor de periode is een flinke impuls nodig. Om als opmaat naar De nieuwe Woningwet biedt mogelijkheden om hardere afspraken te maken over verschillende onderwerpen. Betaalbaarheid en verduurzaming van de woningen lijken heel goed samen te kunnen gaan. De rol van de huurders wordt belangrijker, de wethouder ziet echt een gelijkwaardige positie voor hen en hoort graag van de huurders wat zij willen. Fleur Imming ziet in ieder geval graag huurders die als ambassadeurs voor energiebesparing kunnen optreden richting andere huurders. B. Betaalbaarheid en energiebesparing, Woonbond Jaap van Leeuwen, energieconsulent van de Woonbond, neemt vervolgens het woord. Hij geeft aan dat over energiebesparing en betaalbaarheid heel goed afspraken te maken zijn in de prestatieafspraken die tussen gemeente, woningcorporaties en huurders gemaakt worden. De nieuwe woningwet geeft meer positie aan huurders. Jaap roept partijen op ervaringen uit andere steden goed te benutten. Zo zijn in gemeenten als Leiden en Amsterdam al jaren huurdersorganisaties 1

2 nauw betrokken bij de prestatieafspraken. Ook in Tilburg, Maastricht, Den Bosch, Zwolle en Zeist zijn goede voorbeelden te vinden. Jaap adviseert de afzonderlijke huurdersorganisaties elkaar op te zoeken en samen te werken.verder geeft Jaap aan dat verschillende steden onderzoek hebben uitgevoerd naar energie-armoede en dus potentieel betalingsrisico. In Arnhem en Tilburg zakt bijvoorbeeld al meer dan 30% van de huurders door die ondergrens. Jaap adviseert de gemeente Amersfoort ook een dergelijk onderzoek te laten uitvoeren, omdat je met deze een breed palet aan woonlasten- en energiebesparingsmaatregelen op maat kunt toepassen op huurders die dat nodig hebben. Noelle Sanders van D66 is geïnteresseerd in de uitkomsten van de genoemde onderzoeken. Deze zijn via de Woonbond makkelijk te verkrijgen. Koos Koolstra van De Alliantie en wethouder Fleur Imming vragen zich beide af wat je met die gegevens wilt. Imming geeft aan dat de gemeente al maatregelen heeft voor mensen die dat nodig hebben. Jaap van Leeuwen reageert dat gemeente Tilburg dat ook had, maar dat de doelgroep voor wie de woonlasten te hoog worden, helaas groter is geworden met name door landelijk beleid. In Zwolle heeft men een tienpunten plan betaalbaarheid ontwikkeld, in meerdere steden houdt men met allerlei partijen en huurders betaalbaarheidsdebatten om nieuwe instrumenten te ontwikkelen om huurders tegemoet te komen. Denk aan energiebesparing door kleine maatregelen en gedrag (huurders als energiecoaches) maar ook onconventionele oplossingen als zelfwerkzaamheid (in onderhoud of beheer) tegen een huurverlaging. Gemeenten en woningcorporaties kunnen op verschillende manieren acteren om het betaalbaarheidsrisico te verkleinen. Woonbond deelt ervaringen graag. Jaap van Leeuwen adviseert woningcorporaties om een driesporenbeleid te hanteren: de kleine verbeteringen (zonder labelstap of huurverhoging vaak door huurders zelf), renoveren naar C, B of A, en Nul-op-de-meter. Voer samen met de huurdersvereniging enquêtes (bijv samen met het woonlastenonderzoek) onder huurders uit om de interesse in en noodzaak van verschillende soorten maatrelen te onderzoeken. Welke huurders vinden de kleine stapjes belangrijk en wie willen er een 2

3 grondige renovatie met veel besparing vs een huurverhoging en wie gaan er all-the-way voor Nul Op de Meter. Maak als woningcorporaties samen met gemeente en huurders een lange termijn planning op dat de doelen (landelijk 2050 klimaatneutraal, Provincie Utrecht 2040, gemeente Amersfoort in 2030 energieneutraal) gehaald worden. Waar kan met wat voor stappen zetten nu en op de langere termijn? Hoe gaat men om met de huurwoningen die in verkoopcomplexen zitten? Overigens, zo stelt Jaap, is de huurverhoging voor energiebesparende maatregelen voor zittende huurders acceptabel, mits deze lager is dan wat men bespaart op de energierekening. Daarvoor is het vaak ook nodig de werkelijke verbruiken te kennen en de berekening transparant en open richting huurders te delen. Woonlasten gaan over het algemeen niet omhoog. Maar juist bij mutatie kan de huur flink opgeschroefd worden waardoor woonlasten toch omhoog gaan. Goed om hiervoor aandacht te houden, in het kader van betaalbaarheid van de woningen op lange termijn. Het Ministerie van BZK heeft in het kader van de nieuwe Woningwet die in een gelijkwaardiger positie voor gemeente, woningcorporaties en huurders voorziet, een geschillencommissie in het leven geroepen. Als partijen er onverhoopt in deze stad niet uitkomen, kan beroep gedaan worden op bemiddeling vanuit deze commissie. C. Energieprestaties 2014, NMU Ieke Benschop, projectleider bij de Natuur en Milieufederatie Utrecht, neemt de aanwezigen vervolgens mee in de regionale dynamiek en presenteert de voortgang die de woningcorporaties hebben geboekt. We kennen de landelijke afspraken tussen Rijk, Aedes en Woonbond dat in 2020 de sociale huurwoningvoorraad gemiddeld label B (energieindex 1,25) is. Amersfoort wil CO2-neutraal zijn in 2030 en ambieert met verschillende partijen waaronder de woningcorporaties en 033energie, om in 2020 minimaal 1000 huurwoningen en 1000 koopwoningen te hebben gerenoveerd naar Nulop-de-meter (inclusief VvE s en scholen). Als één van de doelstellingen uit het SER-energie-akkoord (10% energiebesparing in de bestaande bouw) vertaald wordt naar deze regio, betekent dit woningen in de provincie naar Nul-op-demeter (het alternatief is een veelvoud van dit aantal, een paar labelstappen). Voor de stad Amersfoort zou dit betekenen ongeveer huurwoningen naar Nul-op-de-meter in De ambitie van 2% CO2-reductie per jaar, zoals verwoord in duurzaamheidsafspraken , zijn over 2014 niet gehaald. De woningcorporaties halen gezamenlijk 1,7%. In de tabel hieronder is te 3

4 zien wat het aandeel van de verschillende woningcorporaties is geweest. De Alliantie realiseert het meeste Uit de tabel blijkt dat bij De Alliantie het aantal huurwoningen waar een hoog niveau renovatie is uitgevoerd, 2% bedraagt en waar ketels door energiezuinige nieuwe ketels zijn vervangen 7% bedraagt. Bij Portaal Amersfoort bedraagt het aantal huurwoningen waar energiezuinige ketels zijn vervangen, 1.5%. Duidelijk te zien is dat De Alliantie het meeste heeft gedaan in de stad Amersfoort. Portaal en Omnia hebben allebei ingezet op projecten buiten de gemeente Amersfoort. Verbetering Energie-Index per corporatie Uit onderstaande tabel blijkt dat Portaal Amersfoort de relatief grootste verbetering van de Energie- Index in 2014 heeft gerealiseerd. Om de doelstelling van het Energieakkoord te halen (gemiddeld Energie-Index 1.25 in 2020) dient het tempo van Portaal Amersfoort nog met 50% te worden verhoogd. De Alliantie heeft haar voortgang niet openbaar gemaakt. Tabel: Verbetering Energie-Index per corporatie Portaal De Alliantie Omnia Wonen Energie-Index eind onbekend 1.61 Verbetering Energie-Index in onbekend 0.00 Jaarlijkse verbetering noodzakelijk in komende 6 jaar ( ) om doel Energieakkoord 2020 te halen (gem. Energie-Index 1.25)

5 Energiefonds Provincie Utrecht Gelukkig is er steun te verwachten vanuit de provincie. In het nieuwe coalitie-akkoord van het kersverse nieuwe bestuur, staat de ambitie voor Nul-op-de-meterwoningen in 2020 verwoord. Vanuit het Energiefonds maakt de provincie gunstige leningen en garantstellingen voor energiebesparing mogelijk. Oplossingen liggen verder volgens de Natuur en Milieufederatie Utrecht, in snelle realisatie van voorbeeldwoningen en voortvarende opschaling. Ieke Benschop roept de woningcorporaties op nu al samen afspraken te maken over aantallen Nul-op-de-meter renovaties per jaar, en met deze aantallen de markt te benaderen. Zo kan door opschaling de prijs snel omlaag. D. Pitches van duurzame tools Wocozon Roland van der Klauw heeft vanuit Wocozon (een stichting die wordt bestuurd door woningcorporaties) aan wat zijn aanbod is richting huurders. Het voordeel voor huurders kan oplopen tot 20% besparing op de elektrakosten. Geen stijgende energieprijzen meer, achteraf nooit bijbetalen. Zekerheid en een oplopend voordeel. Meer informatie is te vinden op Hij gaat graag verder in gesprek met de hier aanwezige woningcorporaties en de huurdersorganisaties. 033energie Herman Schotman van 033energie geeft aan dat hij in 2020 minimaal 2000 woningen wil hebben gerenoveerd naar Nul-op-de-meter. Met hulp van de EBU (Economic Board Utrecht) gaat hij met nieuwe productmarktcombinaties (PMC s) proposities ontwikkelen voor de 12 meest voorkomende woningtypologieën. In deze PMC s werken partijen uit de techniek, financieren en marketing samen. De uitdaging is zo goed mogelijk in te spelen op behoeftes van de bewoners. De eerste 3 concepten zijn al klaar en moeten gevalideerd worden door Energiesprong. Herman verwacht in het najaar de eerste drie modelwoningen te kunnen opleveren. In juni 2016 zijn het er dan minimaal 75. Daar verwedt hij een fles whisky op! En als in de koopsector in bepaalde wijken voorbeeldwoningen verschijnen, gaat Herman graag de samenwerking aan met de woningcorporaties! Energieambassade Yvonne Feuerhahn van de Energieambassade heeft veel ervaring met het begeleiden van bewoners die hun woning willen verduurzamen. Haar grote passie is om bewoners vooral samen te laten werken in de zoektocht naar wat de beste oplossing is. Het is belangrijk wensen in beeld te brengen en vervolgens de woningeigenaren te verleiden. Ook heeft zij ervaring met geven van voorlichting aan huurders. Waar Yvonne blij van wordt, is dat het samen optrekken op gebied van energie besparen, vaak leidt tot ook andere samenwerking, zoals een gezamenlijke 5

6 moestuin, op elkaars kinderen passen, autodelen, straatfeesten, etc. E. De woningcorporaties aan het woord Michel Jehae vraagt de woningcorporaties naar voren. Bart van der Laag (Portaal), Egbert Dekker (De Alliantie) en Mark Drost (Omnia Wonen) geven aan zich te herkennen in de cijfers die gepresenteerd zijn. Portaal Bart van der Laag geeft aan dat Portaal tot nu toe niet heeft gekozen voor grote projecten in Amersfoort omdat het bezit in Amersfoort best goed is (Energie-Index eind 2014: 1.52). Maar via Portaals (mede-) initiatief nul-op-de-meter renovatie (landelijke Stroomversnelling ) worden nieuwe wegen verkend en ingeslagen. De eerste ervaringen, in bijvoorbeeld Soesterberg, worden op dit moment geëvalueerd. Indien de resultaten positief zijn zullen we de komende jaren het aantal nulop-de-meter renovaties in het totale bezit van Portaal flink opvoeren. Voor Amersfoort heeft Portaal verkend welke complexen geschikt zijn voor deze aanpak. Omdat de Stroomversnellingsaanpak geënt is op naoorlogse woningen (én niet te jong, of al gerenoveerd) is deze aanpak niet voor alle energetisch slechte woningen geschikt. Daarom zal Portaal bijvoorbeeld voor de vooroorlogse woningen met een slecht energielabel een passende aanpak ontwikkelen. Portaal is nu bezig haar plannen voor de komende jaren opnieuw te formuleren. I in het najaar ligt er een lange termijn programma. Dan is inzichtelijk hoe het resultaat zal zijn in De Alliantie Egbert Dekker geeft aan dat De Alliantie vooral heeft ingezet op label B renovaties afgelopen tijd. Beleid is woningen met de slechtste energielabels (F en G) naar B te renoveren. Daartoe is zij een samenwerking aangegaan met vaste partijen. Na anderhalf jaar begint de samenwerking nu echt te lopen. Label B in 2020 gaat voor het bezit van De Alliantie in Amersfoort wel lukken is zijn verwachting. Toch voelt Egbert Dekker zich aangesproken door de wethouder, die oproept tot een tandje bij en gaat graag het gesprek aan, ook over onderwerpen als betaalbaarheid en verkoop. Omnia Wonen Mark Drost geeft aan dat voor Omnia Wonen in de gemeente Amersfoort een terughoudende aanpak gold. Afgezien van een enkele installatievervanging waren er geen energetische ingrepen. Reden hiervoor was het feit dat ongeveer 70% van de woningen in Amersfoort aan de eigen doelstelling van minimaal label C voldoet. De bijdrage van Omnia Wonen aan dit convenant, middels CO2-reductie in Amersfoort, waren dus zoals eerder bij ondertekening al gemeld, ondersteunend. Omnia Wonen gaat de komende periode echter een herijking maken van het verbeter- en investeringsbeleid in Amersfoort. Hieruit kan naar voren komen dat in de inzet van Omnia Wonen in Amersfoort verder vergroot gaat worden. Overigens had Omnia Wonen focus op projecten in Gelderland. Mede omdat de provincie een goede stimuleringsregeling heeft. 6

7 Huurdersparticipatie Voor wat betreft de nieuwe woningwet en veranderende positie van huurders geeft Bart van der Laag aan het belangrijk te vinden dat de huurdersvertegenwoordiging serieuze partner zijn, en dus is professionele ondersteuning of scholing nodig. Dit faciliteert Portaal nu ook al. Egbert Dekker geeft aan dat de Alliantie ook de inbreng van huurders belangrijk vindt. Intern wordt gekeken of je huurders meer keuzes kunt bieden bij renovaties. Dit lijkt op gespannen voet te staan met de benodigde vaart die je als woningcorporatie wilt maken. Dus hierover is nog geen besluit gevallen. Ieke Benschop van de NMU roept de woningcorporaties op samen op te trekken en aantallen af te spreken met elkaar. Als er grote opdrachten boven de markt hangen, kan door industrialisatie de prijs ook omlaag. En wellicht kunnen woningcorporaties woningen die ze uitponden, eerst renoveren naar Nul-op-de-meter. Zo doet de markt ervaring op met wat het met de waarde van de woning doet. Programma Energiesprong heeft een regeling waarmee ze in het risico dat de woningcorporatie loopt, deelt. F. Raadsleden aan het woord Noëlle Sanders van D66 geeft aan het een lastige afweging te vinden waar de woningcorporaties qua investeringen prioriteit aan moet geven. Nieuwbouw vindt Noelle in ieder geval het belangrijkst. Er is behoefte aan nieuwe woningen, vooral voor jongeren. Maar ook leefbaarheid en energiemaatregelen vindt zij belangrijk. Marijke Jongerman van de SP heeft haar focus op de huren die niet teveel mogen stijgen. Energiemaatregelen helpen de woonlasten omlaag te brengen. Daarom is de SP groot voorstander van het nemen van energiebesparende maatregelen. Zo sla je twee vliegen in één klap. De SP zou ook graag een onderzoek zien naar betalingsrisico s bij huurders en zal hiertoe opnieuw een motie indienen. Ze geeft aan dat de motie het vorig jaar helaas niet haalde in de raad en vraagt zich sterk af waarom, ook als je de urgentie van het probleem én de vindingrijkheid qua oplossingsrichtingen ziet in vele andere steden. Hiske Land van Groen Links beaamt dat energiebesparing en betaalbaarheid van de woningen goed samen gaan. Ook vindt Hiske het belangrijk dat huurders meer aan zet komen en mede kunnen bepalen wat voor keuzes worden gemaakt. G. Huurdersverenigingen aan het woord Louis Zwaan (Hestia, huurders Portaal) en Rinus van Norde (SHOW, huurders Omnia) komen vervolgens aan het woord. Vergelijking soorten renovaties Louis geeft aan dat hij graag echte resultaten en vergelijkingen zou willen zien van verschillende 7

8 soorten van renovaties, waaronder Nul-op-de-meter. Hij is van mening dat ook de quick wins en gewone maatregelen niet vergeten moeten worden. Daarbij vindt hij het belangrijk als huurdersorganisatie op de juiste momenten goed geïnformeerd te worden. Ondersteuning Ondersteuning in de vorm van advisering en/of scholing is zeer wenselijk om als volwaardige partner mee te kunnen praten. Hestia werkt ook samen met huurdersorganisaties uit andere steden waar Portaal-huurders zitten (regio Nijmegen, Arnhem, Utrecht en Leiden). SHOW heeft geen moeite om ondersteuning in te schakelen, maar vindt het wel lastig om huurders actief te betrekken. Zowel Hestia als SHOW (en VHB in voorbereidend overleg) geven aan dat men gelijkwaardig bij het maken van prestatie-afspraken betrokken wil zijn in Amersfoort. Het zou helpen als gemeente en woningcorporaties daarbij ondersteunen indien nodig. En vaker een gesprek met de wethouder zou ook gewaardeerd worden. Het liefst met de drie huurdersorganisaties tegelijk. Helena Bosch, huurder bij Portaal en actief in het Soesterkwartier, geeft aan dat enige vergoeding voor inzet van actieve huurders zeker zou helpen om mensen te mobiliseren. Fleur Imming geeft aan dat de koppeling van het beheersbaar houden van woonlasten en energetische verbetering van woningen heel goed te leggen is. Het gesprek met de woningcorporaties en huurdersorganisaties zal hier zeker over gaan! H. Afsluiting Josja Veraart, adjunct directeur van de NMU sluit de avond af met iedereen te bedanken voor de aanwezigheid op deze prachtig zonnige avond en de actieve inbreng. De NMU zal blijven volgen en agenderen. En zet vast de slotbijeenkomst van StookjeRijk in de agenda: woensdagavond 25 november in Utrecht. Er worden weer trofees uitgereikt. Dit jaar niet alleen voor de beste gemeente, woningcorporatie en huurdersorganisatie, maar ook voor de beste samenwerking tussen die drie! 8