Basiskennis over voornoemde onderwerpen zal de kwaliteit van het politiewerk verbeteren.

Transcriptie

1 Bevoegdheden tot toegang/onderzoek voertuig - Gebaseerd op o Zakboek Sv voor de Hulpofficier 2017 (HOvJ), par en 11.1 e.v. o Zakboek Sv en Sr voor de Opsporingsambtenaar 2016/17 (OA), par en 10.1 e.v. - Zie voor voetnoten en een meer omvangrijke bespreking de zakboeken - Auteur mr. M.G.M. Hoekendijk - Versie Groeidocument: verbetertips zullen in dit document verwerkt worden! - Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Bevoegdheden tot toegang/onderzoek voertuig 3. Inleiding bijzondere wetten; toezicht en opsporing 4. De Awb: toezicht en bestuursdwang 5. Samenloop toezicht/controle en opsporing 6. Misbruik of voortgezette toepassing van bevoegdheden 7. APV s: inbrekerswerktuigen / hulpmiddelen winkeldiefstal 8. Tot slot / groeidocument 1. Inleiding De afgelopen jaren heb ik vele vakvragen en praktijkcasussen voorgelegd gekregen van lezers van de zakboeken en deelnemers aan de kennissessies. Telkens terugkerende onderwerpen waren onder meer de bevoegdheden tot toegang en onderzoek van voertuigen (waaronder de dynamische controle ), controlebevoegdheden en voortgezette toepassing van bevoegdheden. Al tientallen jaren schrijf ik daarover in mijn zakboeken en feitelijk is er niet veel veranderd, ook niet de kennis van de politie over dit onderwerp. Vandaar toch maar een kleine inbreuk op mijn auteursrechten ;-). Achtereenvolgens worden besproken (onder verwijzing naar de zakboeken): 1. Bevoegdheden tot toegang/onderzoek voertuig (HOvJ 3.35 of OA 3.24) 2. Inleiding bijzondere wetten; toezicht en opsporing (HOvJ 11.1 of OA 10.1) 3. Algemene wet bestuursrecht: toezicht en bestuursdwang (HOvJ 11.2 of OA 10.2) 4. Samenloop toezicht/controle en opsporing (HOvJ 11.3 of OA 10.3) 5. Misbruik of voortgezette toepassing van bevoegdheden (HOvJ 11.4 of OA 10.4) 6. APV s: inbrekerswerktuigen / hulpmiddelen winkeldiefstal (HOvJ 11.5 of OA 10.5) Basiskennis over voornoemde onderwerpen zal de kwaliteit van het politiewerk verbeteren. LET OP: 1. Het kan niet genoeg gezegd worden: de feiten/omstandigheden van de aangetroffen (verdachte) situatie (waarom werd vervoermiddel gecontroleerd) moeten tijdig, juist en volledig in het pv verwerkt worden! Uit het pv moet ook de grondslag van de bevoegdheid blijken (bijv. art. 3

2 Politiewet of 96b Sv). Onvoldoende verwerking kan leiden tot het aanhouden van een zaak op zitting, verhoor van de verbalisanten bij de RC en/of op zitting, het maken van een aanvullend pv, het in vrijheidstellen van een in vh-gestelde verdachte, enz. Zie zo nodig uitgebreid het zakboek Pv en Bewijsrecht! 2. Als de opsporingsambtenaar zich vergist heeft in de grondslag van zijn bevoegdheid, dan is er niets aan de hand, mits hij maar wel bevoegd was (HOvJ of OA 3.1). 3. Vragen staat vrij: evenals iedere burger mag de politie ook vragen stellen, zolang het maar niet aan een verdachte is zonder daarbij diens rechten in acht te nemen (HOvJ of OA 2.3: plastic boodschappentasje-arrest). Vragen mogen dus ook gesteld worden als de bestuurder van een voertuig tot stilstand is gebracht conform één of meer van onderstaande bevoegdheden. 4. Als er toch sprake is van onrechtmatig optreden dan is bewijsuitsluiting bijna uitgesloten (HOvJ of OA 3.9 e.v.). 5. Raadpleeg voor (veel) meer info altijd de complete tekst in de paragrafen waarnaar in de volgende tekst verwezen wordt! 6. Zie voor de bespreking van de vereisten voordat tot toepassing van de bevoegdheid mag worden overgegaan (zoals bijv. redelijkerwijs aanleiding, redelijkerwijs voor de vervulling van taak en naar zijn redelijk oordeel ) de verwijzingen naar de betreffende paragrafen! 7. Voor woningen/woongedeelten is de Awbi van toepassing, zie HOvJ of OA 7.1 e.v. 8. Zie voor de bespreking van een onderzoek naar inbrekerswerktuigen en hulpmiddelen voor winkeldiefstal HOvJ 11.5 of OA Zie voor de bespreking van de Awb, (samenloop) toezicht en opsporing, en misbruik of voortgezette toepassing HOvJ 11.1 e.v. of OA 10.1 e.v. 10. Tips (over bijv. andere bevoegdheden) verneemt de auteur graag per mail: mgmhoekendijk@zakboekenpolitie.com en zullen als ze zinvol zijn in dit zakboek verwerkt worden! Dynamische controle Momenteel erg actueel maar feitelijk niets nieuws onder de zon. Met dynamische controle is niets mis als dit gebaseerd is op één of meer van onderstaande bevoegdheden, waarbij met name te denken valt aan art. 3 Politiewet. Niet makkelijk, wel basisgereedschap Makkelijk is het allemaal niet, maar onderstaande zou moeten behoren tot de basiskennis van de politieambtenaren die op straat hun diensten draaien. Uiteindelijk gaat het om (inspirerend, coachend en verbindend) vakmanschap. Zoiets als de oude, ervaren brigadier waar ik vroeger altijd terecht kon met mijn vragen. 2. Bevoegdheden tot toegang / onderzoek voertuig (HOvJ 3.35, OA 3.24) LET OP: 1. Raadpleeg voor (veel) meer info altijd de complete tekst waarnaar verwezen wordt! 2. Zie voor de bespreking van de onderliggende vereisten voordat tot toepassing van de bevoegdheid mag worden overgegaan (zoals bijv. redelijkerwijs aanleiding, redelijkerwijs voor de vervulling van taak en naar zijn redelijk oordeel ) ook de verwijzingen naar de betreffende paragrafen in de zakboeken!

3 3. Voor woningen/woongedeelten is de Awbi van toepassing, zie HOvJ of OA 7.1 e.v. 4. Tips (over bijv. andere bevoegdheden) verneemt de auteur graag per mail: De tips zullen als ze zinvol zijn niet alleen in het zakboek verwerkt worden maar ook beloond worden met een gratis zakboek naar keuze! Bevoegdheden tot toegang / onderzoek van vervoermiddelen 1. Art. 3 Politiewet (taak politie). 2. Art. 96 lid 1 Sv (betreden plaatsen ter ibn). 3. Art. 96b Sv (doorzoeken vervoermiddel ter ibn). 4. Art. 126zq en zr Sv (onderzoek voorwerpen/vervoermiddelen (terreur)). 5. Art. 49 WWM (doorzoeken plaatsen ter ibn). 6. Art. 51 WWM (onderzoek vervoermiddelen). 7. Art. 52 lid 5 WWM (onderzoek vervoermiddelen op luchthavens). 8. Art. 9 lid 1 Opiumwet (toegang vervoermiddelen/plaatsen). 9. Art. 20 WED (toegang tot iedere plaats). 10. Art. 23 WED (onderzoek vervoermiddelen en lading). 11. Art. 160 WVW (controlebevoegdheden WVW). 12. Art. 5:13 Awb (algemene eis aan gebruik bevoegdheden Awb). 13. Art. 5:15 Awb (als toezichthouder: betreden plaatsen). 14. Art. 5:19 Awb (als toezichthouder: onderzoek vervoermiddelen/lading). 15. Art. 1:23 e.v. Algemene douanewet (controleren/betreden/doorzoeken vervoermiddelen/plaatsen). 16. Art. 51 Vreemdelingenwet (onderzoeken vervoermiddelen). Sub 1: art. 3 Politiewet (taak politie) (HOvJ 3.34 of OA 3.23) De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegde gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven. Vooraf: art. 3 Politiewet kan bij dynamische controles al snel de grondslag vormen! Voornoemde taakomschrijving valt uiteen in drie delen. 1. Handhaving rechtsorde. a. Handhaving van de openbare orde. Handhaving: zowel het beëindigen van verstoringen van de openbare orde als het voorkomen van dreigende verstoringen. Verstoring openbare orde: zal moeten gaan om een verstoring van enige betekenis van de normale gang van zaken in of aan de desbetreffende openbare ruimte. b. Strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. De daadwerkelijke voorkoming, opsporing en de beëindiging van strafbare feiten, alsmede de tenuitvoerlegging van beslissingen van de rechter of het OM. Ingevolge art. 1 lid 2 Politiewet omvat die handhaving tevens het waken voor de veiligheid van personen (zoals persoonsbeveiliging). 2. Verlenen van hulp aan hen die deze behoeven. Betreft zowel hulpverlening in samenhang met de handhaving van de rechtsorde

4 als hulpverlening in algemene zin. Hulp bieden geschiedt in principe alleen in noodsituaties en alleen gedurende de beperkte periode dat andere hulpinstanties deze taken nog niet hebben overgenomen. Taak politie geen vrijblijvende zaak De politie dient op te treden waar dat naar redelijk inzicht nodig is. Zie daarover ook een rapport van de Nationale ombudsman: de Nationale ombudsman vindt het niet ter discussie staan dat de politie bepaalde groepen burgers in de gaten houdt en daartoe naar bepaalde middelen grijpt om inzicht in deze groepen te krijgen, de groepen te beheersen of aan te pakken. De samenleving verwacht dit ook van de politie. Onder omstandigheden kan de politie aan art. 3 Politiewet beperkte bevoegdheden ontlenen ter uitvoering van de in dat art. 3 Politiewet genoemde taken. Zie daarover uitgebreid HOvJ 3.34 of OA 3.23 (met name onder Voorbeelden politieoptreden op basis van art. 3 Politiewet), waar ik onder meer als voorbeeld noem: - een verzoek tot stilhouden (al dan niet gegeven in de vorm van een stopteken) aan de bestuurder van een voertuig in een verdachte situatie zonder dat daarbij sprake is van verdenking van een strafbaar feit en/of een verdachte (wel tijdig, juist en volledig verwerken in het pv!) En voor de zekerheid: ook aan een verdachte mag een stopteken gegeven worden (HOvJ of OA 4.2); - het openen van een portier van een auto; - onderzoek van onder verdachte omstandigheden verlaten auto; - onderzoek in onbeheerd aangetroffen auto; - onderzoek in de kofferbak van een aangetroffen onbeheerd en onafgesloten voertuig; - enz. enz. (zie HOvJ 3.34 of OA 3.23). Sub 2: art. 96 lid 1 Sv (betreden plaatsen ter ibn) (HOvJ of OA 6.10) 1. In geval van ontdekking op heterdaad van een strafbaar feit ( ieder strafbaar feit, dus ook bijv. een APV-overtreding) of in geval van verdenking van een misdrijf als omschreven in art. 67 lid 1 Sv, is de opsporingsambtenaar bevoegd de daarvoor vatbare voorwerpen in beslag te nemen en daartoe elke plaats te betreden. 2. (Bevriezen). Sub 3: art. 96b Sv (doorzoeken vervoermiddel ter ibn) (HOvJ of OA 6.10) 1. In geval van ontdekking op heterdaad van een strafbaar feit ( ieder strafbaar feit, dus ook bijv. een APV-overtreding) of in geval van verdenking van een misdrijf als omschreven in art. 67, eerste lid, is de opsporingsambtenaar bevoegd ter ibn een vervoermiddel, met uitzondering van het woongedeelte zonder toestemming van de bewoner, te doorzoeken en zich daartoe de toegang tot dit vervoermiddel te verschaffen. 2. Indien zulks met het oog op de uitoefening van de in het eerste lid verleende bevoegdheid noodzakelijk is, kan de opsporingsambtenaar: a. van de bestuurder van het vervoermiddel vorderen dat hij het vervoermiddel tot stilstand brengt, en

5 b. het vervoermiddel vervolgens naar een daartoe door hem aangewezen plaats overbrengen of door de bestuurder laten overbrengen. Sub 4: art. 126zq en zr Sv (onderzoek van voorwerpen/vervoermiddelen bij aanwijzing terroristisch misdrijf) (HOvJ of OA 9.20 of 8.7) Art. 126zq Sv (onderzoek voorwerpen) 1. In geval van aanwijzingen van een terroristisch misdrijf is de opsporingsambtenaar, bij bevel daartoe van de OvJ, bevoegd in het belang van het onderzoek voorwerpen te onderzoeken en aan opneming te onderwerpen en daarvan monsters te nemen. Hij is bevoegd daartoe verpakkingen te openen. 2. (Meenemen voorwerpen). 3. (Eisen aan bevel). 4. In bij algemene maatregel van bestuur aangewezen veiligheidsrisicogebieden kan voor de uitoefening van een in dit artikel bedoelde bevoegdheid onder bij die algemene maatregel van bestuur gestelde voorwaarden ( zie HOvJ 9.20 of OA 8.7) een bevel van de OvJ achterwege blijven. - Aanwijzingen: bijv. moeilijk verifieerbare geruchten, zachte info, een anonieme tip en vakbekwaam inzicht (zie uitgebreid HOvJ 9.20 of OA 8.7). - Veiligheidsrisicogebied: o Binnenhof te Den Haag; o centrale stations van de vier grote steden; o Nederlandse luchthavens alsmede de daaraan grenzende gebieden; o Kerncentrale te Borssele; o Mediapark te Hilversum. Zie voor een (omvangrijke) beschrijving van de exacte (zeer ruime) begrenzing van deze gebieden het Besluit. Art. 126zr Sv (onderzoek vervoermiddelen) 1. In geval van aanwijzingen van een terroristisch misdrijf is de opsporingsambtenaar, bij bevel daartoe van de OvJ, bevoegd in het belang van het onderzoek vervoermiddelen te onderzoeken. 2. De opsporingsambtenaar is bij een dergelijk bevel voorts bevoegd: a. vervoermiddelen op hun lading te onderzoeken; b. van de bestuurder van een vervoermiddel inzage te vorderen van de wettelijk voorgeschreven bescheiden m.b.t. de lading; c. van de bestuurder van een voertuig of van de schipper van een vaartuig te vorderen dat deze zijn vervoermiddel stilhoudt en naar een door hem aangewezen plaats overbrengt. 3. Art. 126zq, derde en vierde lid, is van overeenkomstige toepassing ( bevel OvJ niet vereist in aangewezen veiligheidsrisicogebieden). zie de opmerkingen onder art. 126zq Sv hiervoor.

6 Sub 5: art. 49 WWM (doorzoeken plaatsen ter ibn) (HOvJ en of OA en 10.19) De opsporingsambtenaren kunnen te allen tijde op plaatsen waar zij redelijkerwijs kunnen vermoeden dat wapens of munitie aanwezig zijn, ter ibn doorzoeking doen. - Redelijkerwijs kunnen vermoeden: niet de strengere eis van een redelijk vermoeden van het bestaan van een strafbaar feit wordt gesteld. Voor de uitoefening van de bevoegdheid door een daartoe bevoegd verklaarde ambtenaar kan worden volstaan met de beschikbaarheid van gegevens of aanwijzingen, die het vermoeden kunnen rechtvaardigen dat op een bepaalde plaats wapentuig aanwezig is. De aanwezigheid van een dergelijk vermoeden moet naar objectieve maatstaven (achteraf) kunnen worden getoetst. Het is dus zaak dat de verstrekte (veelal anonieme of anoniem gehouden) informatie zorgvuldig in pv vorm wordt gerelateerd. 1 - Onder de WWM vallen ook voorwerpen bestemd voor het treffen van personen of zaken door vuur of d.m.v. ontploffing (zelf gemaakt explosieven / vuurwerkbommen) (categorie 2, zie HOvJ of OA 10.18). Sub 6: art. 51 WWM (onderzoek vervoermiddelen) (HOvJ en of OA en 10.19) 1. De opsporingsambtenaren zijn bevoegd vervoermiddelen te onderzoeken indien daartoe redelijkerwijs aanleiding bestaat op grond van: - een gepleegd strafbaar feit waarbij wapens zijn gebruikt; - een gepleegde overtreding van de artikelen 13, 26 of 27 (zie hierna); - aanwijzingen dat een strafbaar feit als bedoeld onder a of b zal worden gepleegd. 2. De in het eerste lid bedoelde bevoegdheid kan slechts worden uitgeoefend ten aanzien van bepaalde vervoermiddelen, indien daartoe jegens deze aanleiding bestaat. De OvJ kan gelasten dat deze bevoegdheid tegenover elk vervoermiddel kan worden uitgeoefend. 3. (Veiligheidsrisicogebied: bevel OvJ). 4. De opsporingsambtenaren kunnen van de bestuurders van voertuigen en van de schippers van vaartuigen daartoe vorderen dat deze de vervoermiddelen tot stilstand brengen, deze vervoermiddelen naar een door hen aangewezen plaats overbrengen en overeenkomstig hun aanwijzingen terzake medewerking verlenen. 5. (Bevel 3e lid schriftelijk, tenzij). - Redelijkerwijs aanleiding: niet de strengere eis van een redelijk vermoeden van het bestaan van een strafbaar feit wordt gesteld. Gelet op de ( ) wetsgeschiedenis is voor het aanwenden van deze bevoegdheid vereist dat een concreet aanwijsbare aanleiding bestaat om te veronderstellen dat de WWM wordt overtreden of dreigt te worden overtreden. Zie verder uitgebreid HOvJ of OA Onderzoeken: ook het openen van (ook afgesloten) opbergruimtes, zoals 1. T&C, aant. 3b.

7 dashboardkastjes, bagageruimten, enz. (zie HOvJ of OA 10.18). - Onder de WWM vallen ook voorwerpen bestemd voor het treffen van personen of zaken door vuur of d.m.v. ontploffing (categorie 2, zie HOvJ of OA 10.18). - Korte omschrijving inhoud art 13, 26 en 27 WWM a. Art. 13 WWM omvat het verbod (behoudens ontheffing) een wapen van categorie I te vervaardigen, te transformeren, voor derden te herstellen, over te dragen, voorhanden te hebben, te dragen, te vervoeren, te doen binnenkomen of te doen uitgaan. b. Art. 26 WWM omvat het verbod (behoudens verlof, jachtakte of vrijstelling) een wapen of munitie van de categorieën II en III voorhanden te hebben en voor personen die de leeftijd van achttien jaren nog niet hebben bereikt het verbod een wapen van categorie IV voorhanden te hebben. c. Art. 27 WWM omvat het verbod (behoudens verlof, jachtakte of vrijstelling) een wapen van de categorieën II, III en IV te dragen. Sub 7: art. 52 lid 5 WWM (onderzoek vervoermiddelen op aangewezen luchthavens) (HOvJ of OA 10.18) 5. De opsporingsambtenaren alsmede andere daartoe door Onze Minister aangewezen personen zijn bevoegd een persoon die zich bevindt op een bij regeling van Onze Minister aangewezen luchthaven, te allen tijde aan zijn kleding en de verpakking van goederen, met inbegrip van reisbagage, alsmede diens vervoermiddel, te onderzoeken. - Te allen tijde: altijd (geen verdenking vereist). - Zie voor een opsomming van 22 luchthavens de Regeling fouilleerbevoegdheid luchthavens op overheid.nl (bijv. Schiphol, Rotterdam, Eindhoven). - Onder de WWM vallen ook voorwerpen bestemd voor het treffen van personen of zaken door vuur of d.m.v. ontploffing (categorie 2, zie HOvJ of OA 10.18). Sub 8: art. 9 lid 1 Opiumwet (toegang vervoermiddelen/plaatsen) (zie HOvJ en of OA en 10.21) 1. De opsporingsambtenaren hebben, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is, toegang: a. tot de vervoermiddelen, met inbegrip van woongedeelten, waarvan hun bekend is, of waarvan redelijkerwijze door hen kan worden vermoed, dat daarmede ingevoerd of vervoerd worden of dat daarin, daarop of daaraan bewaard worden of aanwezig zijn middelen als bedoeld in lijst I of II; b. tot de plaatsen, waar een overtreding van deze wet gepleegd wordt of waar redelijkerwijze vermoed kan worden, dat zodanige overtreding gepleegd wordt. - Voor de toepassing van deze bevoegdheden is dus niet alleen vereist dat dit redelijkerwijs voor de vervulling van de taak nodig is (aanhef lid 1), maar ook (tenminste) een redelijk vermoeden (onder a en b). - Toegang omvat geen doorzoeking. Naar het zich laat aanzien geen dashboardkastje / bagageruimte / enz.

8 - Ondanks het feit dat art. 9 Opiumwet alleen over toegang spreekt, mag uiteraard ook doorgang verschaft worden (zie HOvJ 6.41 of OA 6.34). Sub 9: art. 20 WED (toegang tot iedere plaats) (HOvJ of OA 10.22) De opsporingsambtenaren hebben in het belang van de opsporing toegang tot elke plaats, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. de bevoegdheden van art. 18 t/m 23 WED mogen worden uitgeoefend op grond van (concrete) aanwijzingen dat een wettelijk voorschrift als bedoeld in art. 1 of 1a WED is of wordt overtreden en niet dus pas bij een concrete verdenking in de zin van art. 27 Sv. Sub 10: art. 23 WED (onderzoek vervoermiddelen en lading) (HOvJ of OA 10.22) 1. De opsporingsambtenaren zijn bevoegd in het belang van de opsporing vervoermiddelen te onderzoeken met het oog op de naleving van de voorschriften, bedoeld in de artikelen 1 en 1a, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. 2. Zij zijn bevoegd in het belang van de opsporing vervoermiddelen waarmee naar hun redelijk oordeel zaken worden vervoerd op hun lading te onderzoeken met het oog op de naleving van de voorschriften, bedoeld in de artikelen 1 en 1a, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. 3. Zij zijn bevoegd van de bestuurder van een vervoermiddel inzage te vorderen van de wettelijk voorgeschreven bescheiden met het oog op de naleving van de voorschriften, bedoeld in de artikelen 1 en 1a, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. 4. Zij zijn bevoegd met het oog op de uitoefening van deze bevoegdheden van de bestuurder van een voertuig of van de schipper van een vaartuig te vorderen dat deze zijn vervoermiddel stilhoudt en naar een door hem aangewezen plaats overbrengt, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. 5. (Kosten). 6. De in dit artikel genoemde bevoegdheden kunnen tevens worden uitgeoefend jegens personen, die zaken vervoeren. zie de opmerkingen onder sub 9. Sub 11: art. 160 WVW (controlebevoegdheden WVW) (HOvJ of OA 10.7) 1. Op de eerste vordering van de in art. 159 bedoelde personen is de bestuurder van een motorrijtuig verplicht dat motorrijtuig te doen stilhouden alsmede de volgende bewijzen behoorlijk ter inzage af te geven: a. (Kentekenbewijs). b. (Rijbewijs). c. (Getuigschrift). d. (Ontheffing). e. (Gehandicaptenparkeerkaart). 2. (Kentekenbewijs aanhangwagen). 3. Op de eerste vordering van de in art. 159 bedoelde personen is de bestuurder van

9 een voertuig, niet zijnde een motorrijtuig, verplicht dat voertuig te doen stilhouden en, indien hem ter zake van een bij of krachtens deze wet vastgesteld voorschrift ontheffing is verleend, de beschikking houdende verlening van ontheffing behoorlijk ter inzage af te geven. 4. De in art. 159 bedoelde personen zijn bevoegd zich te vergewissen van de naleving van de bij of krachtens deze wet vastgestelde voorschriften en zo nodig een voertuig ten aanzien waarvan zij een onderzoek wensen in te stellen, naar een nabijgelegen plaats te voeren of te doen voeren. (Bestuurder verplicht desgevorderd medewerking te verlenen en de in art. 159 bedoelde personen in hun voertuig te vervoeren). 5. (Voorlopig onderzoek van uitgeademde lucht). 6. (Alcoholslot). 7. De bestuurder van een voertuig, die door een der in art. 159 bedoelde personen in overtreding wordt bevonden van een bij of krachtens deze wet vastgesteld voorschrift, is verplicht de hem door die persoon ter bescherming van bij het verkeer betrokken belangen gegeven bevelen op te volgen. betreft controlebevoegdheden, verdenking niet vereist dus. Sub 12: art. 5:13 Awb (algemene eis aan gebruik bevoegdheden Awb) (HOvJ 11.1 e.v. of OA 10.1 e.v.) Een toezichthouder maakt van zijn bevoegdheden slechts gebruik voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is. - Uit het pv zal moeten blijken dat het optreden redelijkerwijs voor de vervulling van de taak nodig was. - Let op dat dit art. 5:13 Awb geldt voor de toepassing van alle bevoegdheden uit de Awb! Sub 13: art. 5:15 Awb (uitsluitend voor toezichthouder: betreden plaatsen) (HOvJ 11.1 e.v. of OA 10.1 e.v.)) 1. Een toezichthouder is bevoegd, met medeneming van de benodigde apparatuur, elke plaats te betreden met uitzondering van een woning zonder toestemming van de bewoner. 2. Zo nodig verschaft hij zich toegang met behulp van de sterke arm. 3. Hij is bevoegd zich te doen vergezellen door personen die daartoe door hem zijn aangewezen. - Plaats: ook een bedrijfspand, bedrijfsterrein of een vervoermiddel. - Ook een opsporingsambtenaar kan aangewezen zijn als toezichthouder (zie HOvJ 11.1 e.v. of OA 10.1 e.v.): het pv zal daar dan duidelijkheid over moeten verschaffen. - Let op dat het hiervoor genoemde art. 5:13 Awb geldt voor de toepassing van alle bevoegdheden uit de Awb!

10 Sub 14: art. 5:19 Awb (uitsluitend voor toezichthouder: onderzoek vervoermiddelen/lading) (HOvJ 11.1 e.v. of OA 10.1 e.v.) 1. Een toezichthouder is bevoegd vervoermiddelen te onderzoeken met betrekking waartoe hij een toezichthoudende taak heeft. 2. Hij is bevoegd vervoermiddelen waarmee naar zijn redelijk oordeel zaken worden vervoerd met betrekking waartoe hij een toezichthoudende taak heeft, op hun lading te onderzoeken ( bijv. inbrekerswerktuigen, zie HOvJ 11.5 of OA 10.5). 3. Hij is bevoegd van de bestuurder van een vervoermiddel inzage te vorderen van de wettelijk voorgeschreven bescheiden met betrekking waartoe hij een toezichthoudende taak heeft. 4. Hij is bevoegd met het oog op de uitoefening van deze bevoegdheden van de bestuurder van een voertuig of van de schipper van een vaartuig te vorderen dat deze zijn vervoermiddel stilhoudt en naar een door hem aangewezen plaats overbrengt. 5. Bij regeling van Onze Minister van Veiligheid en Justitie wordt bepaald op welke wijze de vordering tot stilhouden wordt gedaan (zie HOvJ 11.6 of OA 10.6). - Ook een opsporingsambtenaar kan aangewezen zijn als toezichthouder (zie HOvJ 11.1 e.v. of OA 10.1 e.v.): het pv zal daar dan duidelijkheid over moeten verschaffen. - Let op dat het hiervoor genoemde art. 5:13 Awb geldt voor de toepassing van alle bevoegdheden uit de Awb! - Bij het opsporen van strafbare feiten is er sprake van doorzoeken als het onderzoek verder gaat dan zoekend rondkijken (en er bijv. kasten worden geopend) (zie 6.41). De Awb gaat niet over het opsporen van strafbare feiten maar over toezicht, geeft dus geen opsporingsbevoegdheden en bevat ook geen bevoegdheid tot doorzoeking. Maar het hier besproken art. 5:19 Awb kan wel meer omvatten dan zoekend rondkijken. Het doel van het onderzoek conform dit art. 5:19 Awb kan namelijk meebrengen dat bijv. een dashboardkastje, bagageruimte en/of een andere bergplaats in het vervoermiddel geopend wordt, omdat vermoed wordt dat zich daarin zaken bevinden die voor het onderzoek van belang zouden kunnen zijn. - De Awb gaat niet over het opsporen van strafbare feiten maar over toezicht, geeft dus geen opsporingsbevoegdheden en bevat ook geen bevoegdheid tot doorzoeking. Maar het hier besproken art. 5:19 Awb kan wel meer omvatten dan zoekend rondkijken. Het doel van het onderzoek conform dit art. 5:19 Awb kan namelijk meebrengen dat bijv. een dashboardkastje, bagageruimte en/of een andere bergplaats in het vervoermiddel geopend wordt, omdat vermoed wordt dat zich daarin zaken bevinden die voor het onderzoek van belang zouden kunnen zijn (zie HOvJ 11.2). - Zie voor het onderzoeken van bijv. een rugzak (waarmee een verdacht persoon in een inbraakgevoelige wijk loopt) op inbrekerswerktuigen 5:18 Awb. Sub 15: art. 1:23 e.v. Algemene douanewet (controleren/betreden/doorzoeken vervoermiddelen/plaatsen) (HOvJ 11.30, OA 10.23)

11 zie de Algemene douanewet (art. 1:20 e.v. en art e.v.) en het zakboek (controlebevoegdheden alleen voor inspecteur Douane). Sub 16: art. 51 Vreemdelingenwet (onderzoeken vervoermiddelen) (HOvJ 11.7 e.v.) 1. Indien de ambtenaren belast met de grensbewaking en de ambtenaren belast met het toezicht op vreemdelingen op grond van feiten en omstandigheden, naar objectieve maatstaven gemeten, een redelijk vermoeden hebben dat met een vervoermiddel personen worden vervoerd m.b.t. wie zij een toezichthoudende taak hebben, zijn zij bevoegd het vervoermiddel te onderzoeken. De ambtenaren zijn in dat geval bevoegd van de bestuurder van het voertuig of van de schipper van het vaartuig te vorderen dat deze zijn vervoermiddel stilhoudt en naar een door hen aangewezen plaats overbrengt teneinde het vervoermiddel te onderzoeken. Art. 47 Vreemdelingenwet (toezicht vreemdelingen) 1. Met het toezicht op de naleving van de wettelijke voorschriften m.b.t. vreemdelingen zijn belast: a. de ambtenaren van politie, bedoeld in art. 2, onder a, c en d, van de Politiewet 2012, die zijn aangesteld voor de uitvoering van de politietaak; b. de ambtenaren van de KMar; c. de bij besluit van Onze Minister aangewezen ambtenaren. 3. Inleiding bijzondere wetten; toezicht en opsporing (HOvJ 11.1 of OA 10.1) Voor de opsporing en vervolging van de in bijzondere wetten opgesomde strafbare feiten zijn de regels van het algemeen geldende Sv van toepassing, tenzij de betreffende bijzondere wet daarvan afwijkt. Eén van de kenmerken van bijzondere wetgeving is echter dat voor de handhaving van de betreffende bijzondere wet in die wet vaak meer bevoegdheden worden toegekend dan in Sv. Het is niet ongebruikelijk en het is zeker ook noodzakelijk dat soms ruimere bevoegdheden kunnen worden toegepast dan in het kader van de opsporing op grond van Sv. Een voorbeeld van zo'n verdergaande bevoegdheid is de bevoegdheid tot doorzoeking voor iedere algemeen opsporingsambtenaar op basis van art. 49 WWM. Dat gaat duidelijk verder dan Sv (art. 95 Sv e.v.). Van belang is ook het onderscheid tussen opsporingsbevoegdheden en toezichthoudende bevoegdheden (ook wel controlebevoegdheden genoemd). Onder opsporing wordt ingevolge art. 132a Sv verstaan 'het onderzoek i.v.m. strafbare feiten onder gezag van de OvJ met als doel het nemen van strafvorderlijke beslissingen'. Toezichthoudende bevoegdheden zijn niet gericht op opsporing, maar op algemeen toezicht op naleving van de wet waarvoor de toezichthoudende bevoegdheid is verleend. Sv bevat uitsluitend bevoegdheden ter opsporing en géén toezichthoudende bevoegdheden. De enige uitzondering hierop vormt art. 552 Sv (betreden plaats aangewezen handelaar). Bijzondere wetten daarentegen bevatten naast opsporingsbevoegdheden vaak ook toezichthoudende bevoegdheden. Denk hierbij als voorbeeld aan de

12 toezichthoudende bevoegdheden uit de WVW (vorderen rijbewijs, kentekenbewijs, alcoholcontrole, enz.) waarbij voor toepassing dus geen verdenking van een gepleegd strafbaar feit vereist is. Uiteraard moet in dit kader ook de belangrijke Algemene wet bestuursrecht (Awb) genoemd worden. Deze wet kent aan toezichthouders (die worden aangewezen in andere bijzondere wetgeving dan de Awb) vergaande toezichthoudende bevoegdheden toe. Ook opsporingsambtenaren kunnen aangewezen zijn als toezichthouder en door die aanwijzing beschikken over de toezichthoudende bevoegdheden uit de Awb. Zie over de Awb en toezicht verder uitgebreid de volgende paragraaf. Door het toepassen van toezichthoudende bevoegdheden kan de verdenking ontstaan dat een strafbaar feit is gepleegd en kunnen vervolgens opsporingsbevoegdheden worden toegepast. Daarbij kan zich de vraag voordoen of er in het betreffende geval sprake is van misbruik maken van bevoegdheden of van voortgezette toepassing van bevoegdheden. Zie daarover paragraaf 6 hierna. 4. De Awb: toezicht en bestuursdwang (HOvJ 11.2 of OA 10.2) Toezichthouder In art. 5:11 Awb wordt bepaald wat onder toezichthouder wordt verstaan: een persoon, bij of krachtens wettelijk voorschrift belast met het houden van toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift. Ook de algemeen opsporingsambtenaar (art. 141 Sv) of de buitengewoon opsporingsambtenaar (art. 142 Sv) kan aangewezen worden als toezichthouder en deze toezichthouder beschikt dan niet alleen over toezichthoudende bevoegdheden maar als opsporingsambtenaar tevens over opsporingsbevoegdheden. Zie voor de aanwijzing van toezichthouders bijv. art. 158 WVW, art. 45 WWM, art. 8j Opiumwet, art. 2 van het Besluit administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften, maar ook de mogelijkheid om in de APV opsporings- / politieambtenaren als toezichthouder aan te wijzen. Let op: niet altijd worden opsporings- / politieambtenaren als toezichthouder aangewezen in APV s, daarom een eventuele aanwijzing altijd goed verwerken in het pv! Art. 3 Politiewet 2012 Art. 3 van de Politiewet kan niet worden beschouwd als een wettelijk voorschrift in de zin van dit art. 5:11 Awb (en politieambtenaren zijn op basis van dit art. 3 Politiewet dus geen toezichthouder). Beperking/uitbreiding toezichthoudende bevoegdheden Ingevolge art. 5:14 Awb kunnen de aan de toezichthouder toekomende bevoegdheden worden beperkt (zie bijv. art. 45 lid 3 en 4 WWM). Maar de bijzondere wetgever kan (naast de toezichthoudende bevoegdheden uit de Awb) ook extra toezichthoudende bevoegdheden toekennen. Dat is uitzonderlijk, zie bijv. art. 160 WVW (vordering rijbewijs, kentekenbewijs, ademtest, enz.) en de WED in e.v. Raadpleging van de betreffende bijzondere wet blijft voor kennisneming van eventuele beperkingen, bijzondere bevoegdheden en verplichtingen in het kader van de handhaving van die bijzondere wet dus noodzakelijk. Gebruik toezichthoudende bevoegdheden niet voor opsporing of vervolging Ingevolge art. 1:6 van de Awb mogen de toezichthoudende bevoegdheden uit de

13 Awb niet gebruikt worden voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten. Er zijn ook gevallen denkbaar dat de functionaris in zijn hoedanigheid van toezichthouder over bevoegdheden beschikt die hij niet bezit in zijn hoedanigheid van opsporingsambtenaar. Dat kan het geval zijn indien de wetgeving aan een toezichthouder meer bevoegdheden heeft toegekend, of indien het strafrecht nog niet toestaat dat van opsporingsbevoegdheden gebruik wordt gemaakt. Dan wordt de vraag van belang of de ambtenaar zijn toezichtsbevoegdheden mag blijven uitoefenen indien hij bij zijn onderzoek in het kader van het toezicht stuit op feiten die aanwijzingen voor een strafbaar feit kunnen opleveren dan wel op zichzelf een strafbaar feit zijn. Het antwoord op die vraag moet hetzelfde zijn als in het geval de bevoegdheden van toezichthouder en opsporingsambtenaar over twee personen zijn verdeeld. De toezichthoudende bevoegdheden mogen ook in dit geval verder worden gebruikt, mits dit niet geschiedt met het doel een strafvorderlijke afdoening voor te bereiden. Tegelijkertijd behoren daarbij - en daarin zit een belangrijke beperking - de aan de verdachte als zodanig toekomende waarborgen in acht te worden genomen ( ). Die waarborgen betreffen in het bijzonder de verplichting om de verdachte te wijzen op zijn recht om te zwijgen en naar ik aanneem inmiddels ook het consultatierecht en het recht op verhoorbijstand. De cautie en het zwijgrecht zijn inmiddels ook verwerkt in de Awb: zie art. 5.10a hierna. Zie over dit onderwerp ook de volgende paragraaf, óók voor de toepassing van toezichthoudende bevoegdheden afkomstig uit andere wetten dan de Awb. Belangrijkste bepalingen uit de Awb met summiere bespreking Titel 5.1 Algemene bepalingen Art. 5:10a Awb (Verhoor betrokkene / cautie) 1. Degene die wordt verhoord met het oog op het aan hem opleggen van een bestraffende sanctie, is niet verplicht ten behoeve daarvan verklaringen omtrent de overtreding af te leggen. 2. Voor het verhoor wordt aan de betrokkene medegedeeld dat hij niet verplicht is tot antwoorden. - Een verhoor is een mondelinge ondervraging met het oog op het opleggen van een bestraffende sanctie. De achtergrond van de cautieplicht is immers het ervaringsgegeven, dat van een mondelinge ondervraging een zekere psychische druk om te antwoorden kan uitgaan. De cautie wil voorkomen, dat de ondervraagde onder deze druk verklaringen aflegt, waarvan niet meer kan worden gezegd dat zij in vrijheid zijn afgelegd. Van schriftelijke vragen gaat, door het ontbreken van de directe confrontatie met de ondervrager, veel minder druk om te antwoorden uit. Bij schriftelijke vragen is als regel geen sprake van een verhoor en behoeft dus geen cautie te worden gegeven. Dit is slechts anders indien in bijzondere omstandigheden van een schriftelijke vraag een zodanige druk om te antwoorden zou uitgaan, dat materieel sprake is van een verhoor. - Zie voor verhoor ook de bespreking in HOvJ 2.9 of OA 2.7. Titel 5.2 Toezicht op naleving (art. 5:11 t/m 5:20) Art. 5:11 Awb (Toezichthouder)

14 Onder toezichthouder wordt verstaan: een persoon, bij of krachtens wettelijk voorschrift belast met het houden van toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift. toezichthouders worden dus niet in de Awb aangewezen maar in andere wettelijke voorschriften, zoals bijv. de WVW, WWM of een APV. Art. 5:12 Awb (Legitimatieplicht) 1. Bij de uitoefening van zijn taak draagt een toezichthouder een legitimatiebewijs bij zich, dat is uitgegeven door het bestuursorgaan onder verantwoordelijkheid waarvan de toezichthouder werkzaam is. 2. Een toezichthouder toont zijn legitimatiebewijs desgevraagd aanstonds. 3. Het legitimatiebewijs bevat een foto van de toezichthouder en vermeldt in ieder geval diens naam en hoedanigheid. Het model van het legitimatiebewijs wordt vastgesteld bij regeling van Onze Minister van Veiligheid en Justitie. Art. 5:13 Awb (Algemene eis aan gebruik bevoegdheden) Een toezichthouder maakt van zijn bevoegdheden slechts gebruik voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is. - Het artikel legt het voor toezichtshandelingen geldende evenredigheidsbeginsel vast. Het geldt niet alleen voor de uitoefening van door de Awb toegekende bevoegdheden, maar ook voor bevoegdheden die in aanvulling daarop door de bijzondere wetgever zijn toegekend. Het evenredigheidsbeginsel houdt in ieder geval in dat de toezichthouder een bevoegdheid niet mag uitoefenen als dat voor de vervulling van zijn taak niet redelijkerwijs noodzakelijk is. Uit het beginsel vloeit voort dat de toezichthouder zijn bevoegdheid op de voor de burger minst belastende wijze moet uitoefenen. Verder beoogt het artikel de beginselen van evenredigheid en subsidiariteit te laten gelden voor toezichtshandelingen. - Het evenredigheidsbeginsel waarborgt ook dat bijv. geen inzage wordt gevorderd van andere bescheiden of dat geen andere zaken worden onderzocht dan die welke verband houden met de wettelijke voorschriften waarop het toezicht in het concrete geval betrekking heeft. - De toezichthouder heeft de verplichting om bij de uitoefening van een hem verleende bevoegdheid aan de betrokkene de reden mee te delen waarom hij van zijn bevoegdheid gebruik zal maken. Art. 5:14 Awb (Beperking bevoegdheden) Bij wettelijk voorschrift of bij besluit van het bestuursorgaan dat de toezichthouder als zodanig aanwijst, kunnen de aan de toezichthouder toekomende bevoegdheden worden beperkt. zie de bespreking aan het begin van deze paragraaf. Art. 5:15 Awb (Betreden plaatsen) 1. Een toezichthouder is bevoegd, met medeneming van de benodigde apparatuur, elke plaats te betreden met uitzondering van een woning zonder toestemming van de bewoner. 2. Zo nodig verschaft hij zich toegang met behulp van de sterke arm. 3. Hij is bevoegd zich te doen vergezellen door personen die daartoe door hem zijn aangewezen.

15 - Let op dat een toezichthouder ingevolge art. 5:13 Awb alleen van zijn bevoegdheden gebruik mag maken voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is. Tijdig, juist en volledig verwerken in het pv! - Plaats: ook een bedrijfspand, bedrijfsterrein en een vervoermiddel. - Dit art. 5:15 Awb geeft alleen een bevoegdheid tot betreden. Bevoegdheden tot onderzoek na betreden dienen gebaseerd te worden op art. 5:18 (zaken onderzoeken, verpakking openen, monsterneming) en/of 5:19 (onderzoek vervoermiddelen/lading). Betreden omvat niet het doorzoeken van plaatsen zodat niet willekeurig kasten, laden en andere bergplaatsen kunnen worden geopend. Wel kunnen een kast en de inventaris zelf voorwerp zijn van onderzoek in de zin van art. 5:18, indien het betrokken toezicht daarop specifiek betrekking heeft. Bijv. onderzoek van keukenkasten en daarin aanwezig keukengerei in het kader van toezicht op de naleving van de Warenwetgeving. Zie over doorzoeken verder de opmerkingen onder art. 5:18 en 5:19 Awb. - De bevoegdheid zich te laten vergezellen is met name bedoeld voor assistentie door technisch deskundigen. Dit kunnen ook deskundigen zijn die ter uitvoering van de bevoegdheid van de toezichthouder hun deskundigheid kunnen aanwenden, bijv. deskundigen op het gebied van monsterneming. Art. 5:16 Awb (Inlichtingen vorderen) Een toezichthouder is bevoegd inlichtingen te vorderen. - Let op dat een toezichthouder ingevolge art. 5:13 Awb alleen van zijn bevoegdheden gebruik mag maken voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is. Tijdig, juist en volledig verwerken in het pv! - Zie voor professioneel verschoningsrecht art. 5:20 Awb en de daarbij gemaakte opmerkingen. - Ook kopieën van stukken en bescheiden kunnen worden gevorderd. - De bevoegdheid kan worden geëffectueerd via de medewerkingsplicht van art. 5:20 Awb. De medewerking bestaat in dat geval uit het naar waarheid antwoorden. - Uit de bevoegdheid om inlichtingen te vorderen vloeit tevens de verplichting voort om desgevorderd te blijven staan. - Niet meewerken kan overtreding van art. 184 Sr opleveren (zie ook hierna onder art. 5:20 Awb). - De HR lijkt vorderen ruim te zien, zodat daar onder omstandigheden ook vragen / indringend aanspreken onder kan vallen. beter vorderen om misverstanden te voorkomen, altijd goed verwerken in het pv. Art 5:16a Awb (Inzage identiteitsbewijs vorderen) Een toezichthouder is bevoegd van personen inzage te vorderen van een identiteitsbewijs als bedoeld in art. 1 Wid. zie HOvJ 3.30 of OA 3.21 (Wid). Art. 5:17 Awb (Inzagerecht / kopieën) 1. Een toezichthouder is bevoegd inzage te vorderen van zakelijke (cursief MH) gegevens en bescheiden. 2. Hij is bevoegd van de gegevens en bescheiden kopieën te maken. 3. Indien het maken van kopieën niet ter plaatse kan geschieden, is hij bevoegd de

16 gegevens en bescheiden voor dat doel voor korte tijd mee te nemen tegen een door hem af te geven schriftelijk bewijs. - Uit de bevoegdheid om inzage te vorderen vloeit tevens de verplichting voort om desgevorderd te blijven staan. - De term zakelijke geeft aan dat het gaat om gegevens die gebruikt worden ten dienste van het maatschappelijk verkeer. Gegevens en bescheiden van persoonlijke aard vallen buiten het inzagerecht. Wel kunnen ook gegevens die zijn opgenomen in persoonsregistraties een zakelijk karakter hebben. De onderwijsinspectie kan bijv. inzage vorderen van de leerlingenadministratie van een school. Art. 5:18 Awb (Zaken onderzoeken, verpakking openen, monsterneming) 1. Een toezichthouder is bevoegd zaken te onderzoeken, aan opneming te onderwerpen en daarvan monsters te nemen. 2. Hij is bevoegd daartoe verpakkingen te openen ( zie voor een beperking art. 45 WWM lid 3 hierna). 3. De toezichthouder neemt op verzoek van de belanghebbende indien mogelijk een 2e monster, tenzij bij of krachtens wettelijk voorschrift anders is bepaald. 4. Indien het onderzoek, de opneming of de monsterneming niet ter plaatse kan geschieden, is hij bevoegd de zaken voor dat doel voor korte tijd mee te nemen tegen een door hem af te geven schriftelijk bewijs. 5. De genomen monsters worden voor zover mogelijk teruggegeven. 6. De belanghebbende wordt op zijn verzoek z.s.m. in kennis gesteld van de resultaten van het onderzoek, de opneming of de monsterneming. - Let op dat een toezichthouder ingevolge art. 5:13 Awb alleen van zijn bevoegdheden gebruik mag maken voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is. Tijdig, juist en volledig verwerken in het pv! - Zie voor de bevoegdheid tot het betreden van plaatsen art. 5:15 Awb. - Voorbeeld van dit art. 5:18 Awb (in combinatie met art. 8j Opiumwet): een 100%- controle door douaneambtenaren met onderzoek van de tas van de verdachte (waarin vervolgens cocaïne werd aangetroffen). Verdenking strafbaar feit uiteraard niet vereist. - Denk onder omstandigheden bijv. ook aan bijv. het onderzoeken van bijv. een rugzak op inbrekerswerktuigen (zie hierna paragraaf 7). Art. 45 WWM lid 3 (Beperking art. 5:18,2 Awb) 3. De toezichthouder beschikt slechts over de in art. 5:18, 2e lid, van de Awb bedoelde bevoegdheid voor zover het betreft het openen van verpakkingen in het kader van het onderzoek van ladingen. Art. 5:19 Awb (Onderzoek vervoermiddelen/lading, stilhouden, overbrengen) (zie voor een beperking art. 45 WWM lid 4 hierna) 1. Een toezichthouder is bevoegd vervoermiddelen te onderzoeken met betrekking waartoe hij een toezichthoudende taak heeft. 2. Hij is bevoegd vervoermiddelen waarmee naar zijn redelijk oordeel (cursief MH) zaken worden vervoerd met betrekking waartoe hij een toezichthoudende taak

17 heeft, op hun lading te onderzoeken. 3. Hij is bevoegd van de bestuurder van een vervoermiddel inzage te vorderen van de wettelijk voorgeschreven bescheiden met betrekking waartoe hij een toezichthoudende taak heeft. 4. Hij is bevoegd met het oog op de uitoefening van deze bevoegdheden van de bestuurder van een voertuig of van de schipper van een vaartuig te vorderen dat deze zijn vervoermiddel stilhoudt en naar een door hem aangewezen plaats overbrengt. 5. Bij regeling van Onze Minister van Veiligheid en Justitie wordt bepaald op welke wijze de vordering tot stilhouden wordt gedaan. zie HOvJ 11.6 of OA Vervoermiddelen: voertuigen, vaartuigen en luchtvaartuigen. - De bevoegdheden van lid 1 en 2 kunnen uiteraard ook worden uitgeoefend als het vervoermiddel in onbeheerde staat wordt aangetroffen, zie hierover ook HOvJ 3.30 of OA 3.23 (art. 3 Politiewet). - Zie voor de bevoegdheid tot het betreden van een vervoermiddel art. 5:15 Awb. In dit art. 5:19 Awb gaat het onder meer om de bevoegdheid tot onderzoek na betreding. - Let op dat een toezichthouder ingevolge art. 5:13 Awb alleen van zijn bevoegdheden gebruik mag maken voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is. Tijdig, juist en volledig verwerken in het pv! - Onderzoek vervoermiddel (lid 1): de onderzoeksbevoegdheid van een vervoermiddel is beperkt tot vervoermiddelen waartoe de toezichthouder een toezichthoudende taak heeft. De bevoegdheid tot onderzoek van het vervoermiddel zelf is bedoeld voor toezicht op de naleving van voorschriften waaruit voortvloeit dat het vervoermiddel zelf aan bepaalde eisen moet voldoen, zoals in de Diergeneesmiddelenwet en de Wet personenvervoer Het onderzoek van vervoermiddelen kan ook omvatten het onderzoek van met de aard van de lading verband houdende hulpmiddelen die deel uitmaken van het vervoermiddel. - Onderzoek lading (lid 2): de toezichthouder is pas bevoegd een vervoermiddel op lading te onderzoeken als er naar zijn redelijk oordeel zaken met dat vervoermiddel worden vervoerd met betrekking waartoe hij een toezichthoudende taak heeft. Tijdig, juist en volledig verwerken in het pv! - Doorzoeken/onderzoeken. Volgens Sv is er sprake van doorzoeken als het onderzoek verder gaat dan zoekend rondkijken (en er bijv. kasten worden geopend) (zie HOvJ 6.41 of OA 6.34). De Awb bevat geen bevoegdheid tot doorzoeking, maar het hier besproken art. 5:20 Awb kan wel meer omvatten dan zoekend rondkijken. Het doel van het onderzoek conform dit art. 5:19 Awb kan namelijk meebrengen dat bijv. een dashboardkastje, bagageruimte en/of een andere bergplaats in het vervoermiddel geopend wordt, omdat vermoed wordt dat zich daarin zaken bevinden die voor het onderzoek van belang zouden kunnen zijn (zie HOvJ 6.41). - Een stopteken altijd gegeven mag worden (zie HOvJ 4.2 en 3.34 of OA 4.2 en 3.23), maar als de bevoegdheid daartoe ontbreekt evenals de verplichting voor de burger om te stoppen, is het niet voldoen aan zo n stopteken niet strafbaar. De bevoegdheid tot het geven van een stopteken ex art. 5:19 lid 4 Awb is beperkt tot de gevallen die zijn genoemd in art. 5:19 leden 1 t/m 3 Awb. Een onderzoek m.b.t. de helmplicht van de bestuurder van een bromfiets ex art. 60 RVV 1990 behoort

18 niet tot de in art. 5:19 leden 1 t/m 3 Awb genoemde gevallen. Mogelijk dat in het betreffende geval de bromfietser wel op de rijbewijsplicht gecontroleerd had kunnen worden (art. 160 lid 1 WVW). Art. 45 WWM lid 4 (Beperking bevoegdheid art. 5:19 Awb) 4. De toezichthouder beschikt niet over de bevoegdheid, genoemd in art. 5:19 van de Awb. ( opsporingsambtenaren kunnen op grond van art. 49 WWM wél doorzoeken). Art. 5:20 Awb (Medewerking, geheimhouding) 1. Een ieder is verplicht aan een toezichthouder binnen de door hem gestelde redelijke termijn alle medewerking te verlenen die deze redelijkerwijs kan vorderen bij de uitoefening van zijn bevoegdheden. 2. Zij die uit hoofde van ambt, beroep of wettelijk voorschrift verplicht zijn tot geheimhouding, kunnen het verlenen van medewerking weigeren, voor zover dit uit hun geheimhoudingsplicht voortvloeit. - De in het artikel opgenomen medewerkingsplicht maakt het mogelijk dat toezichthouders de hun toekomende bevoegdheden daadwerkelijk kunnen effectueren. Het artikel is daarmee het spiegelbeeld van de aan de toezichthouder toekomende bevoegdheden. Het artikel voorziet tevens in de mogelijkheid om onder bepaalde omstandigheden medewerking te weigeren. De medewerkingsplicht is een inspanningsverplichting, geen resultaatsverplichting. - Lid 1 beoogt alle denkbare vormen van medewerking te omvatten. Op basis van lid 1 is de betrokkene verplicht op vordering van de toezichthouder bijv. een kist te verplaatsen of een deur te openen. Ook het desverlangd openen van verpakkingen valt onder de medewerkingsplicht. Onder omstandigheden houdt de verplichting ook in dat de betrokkene desverlangd blijft staan. Verder impliceert de medewerkingsplicht mede een plicht tot het verstrekken van inlichtingen en tot afgifte van gevorderde gegevens en bescheiden. ( ). Aangenomen moet worden dat de ruime werkingssfeer ook betekent dat aan een toezichthouder desgevraagd toegang tot een computerbestand moet worden verschaft door het verstrekken van wachtwoorden of toegangscodes. - Het opzettelijk niet voldoen aan een bevel of vordering krachtens de Awb gegeven, kan overtreding van art. 184 Sr opleveren mits het wettelijk voorschrift waarop het bevel of de vordering is gebaseerd uitdrukkelijk inhoudt dat de betrokken ambtenaar gerechtigd is tot het doen van een bevel of vordering (zie HOvJ 3.34 of OA 3.23). Zie bijv. art. 5:16 e.v. Awb. Niet uitgesloten is dat het hier besproken art. 5:20 Awb toch ook voldoende grondslag verschaft voor het doen van een vordering. - De HR lijkt vorderen ruim te zien, zodat daar onder omstandigheden ook vragen / indringend aanspreken onder kan vallen ( beter vorderen om misverstanden te voorkomen, altijd goed verwerken in het pv). - Als de betrokkene ook verdachte is, dan is art. 29 Sv van toepassing (cautie, enz., zie HOvJ 2.9 of OA 2.7). Zie in dit kader ook HOvJ 2.18 of OA 2.13 (gedwongen zelfbeschuldiging). - Lid 2: o zie voor een algemene bespreking van het professioneel verschoningsrecht HOvJ 3.18 of OA 3.13; o 'de redactie van lid 2 sluit aan bij de geheimhoudingsbepaling van art. 2:5 en

19 ontheft daarmee in het bijzonder artsen, advocaten, notarissen en geestelijken van de medewerkingsplicht, voor zover het toezichtsbevoegdheden betreft die op derden betrekking hebben. Het recht om medewerking te weigeren heeft betrekking op alle toezichtsbevoegdheden, dus zowel die welke door de Awb als door bijzondere wetten zijn toegekend. In de praktijk is lid 2 het meest relevant voor het weigeren van medewerking in de vorm van het niet verstrekken van inlichtingen, gegevens of bescheiden. - Een overeengekomen geheimhoudingsplicht (zonder dat daarbij een beroep op het professioneel verschoningsrecht mogelijk is) doet geen afbreuk aan de medewerkingsplicht. Titel 5.3 Herstelsancties (art. 5:21 t/m 5:39) Art. 5:21 Awb (Bestuursdwang) Onder last onder bestuursdwang wordt verstaan de herstelsanctie, inhoudende: a. een last tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding, en b. de bevoegdheid van het bestuursorgaan om de last door feitelijk handelen ten uitvoer te leggen, indien de last niet of niet tijdig wordt uitgevoerd. Art. 5:27 Awb (Betreden van plaatsen) 1. Om bestuursdwang toe te passen, hebben door het bestuursorgaan aangewezen personen toegang tot elke plaats, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. 2. Voor het binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner is het bestuursorgaan dat bestuursdwang toepast bevoegd tot het geven van een machtiging als bedoeld in art. 2 van de Awbi. 3. Een plaats die niet bij de overtreding is betrokken, wordt niet betreden dan nadat het bestuursorgaan dit de rechthebbende tenminste achtenveertig uren tevoren schriftelijk heeft aangezegd. 4. Het 3e lid geldt niet, indien tijdige aanzegging wegens de vereiste spoed niet mogelijk is. De aanzegging geschiedt dan z.s.m. 5. De aanzegging omschrijft de wijze waarop het betreden zal plaatsvinden. 6. (Schadevergoeding). 5. Samenloop toezicht/controle en opsporing (HOvJ 11.3 of OA 10.3) Vooraf: toezichthoudende bevoegdheden worden ook wel controlebevoegdheden genoemd. Hierna wordt meestal over toezichthoudende bevoegdheden gesproken. Toezichthoudende bevoegdheden ook bij redelijk vermoeden van schuld Naast opsporingsbevoegdheden mogen ook toezichthoudende bevoegdheden worden toegepast. Daarbij geldt wel als voorwaarde dat bij aanwending van die bevoegdheden tegenover een verdachte de aan deze als verdachte toekomende waarborgen in acht worden genomen met name de cautie, het consultatierecht en het recht op verhoorbijstand (zie HOvJ of OA 2.7 e.v.). Toezichthoudende bevoegdheden art. 160 WVW / dynamische verkeerscontrole Het uitoefenen van bijv. de controlebevoegdheden als bedoeld in art. 160, eerste en vierde lid, WVW zal dus wel verband dienen te houden met de naleving van de bij of krachtens de WVW gegeven voorschriften. Als daadwerkelijk inzage is gevorderd in